Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
रुधां स्वराच्श्नो नलुक् च ३।४।८२॥
કત્તમાં વિહિત શત્ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા ઘારિ ગણપાઠમાંના (૧૪૭૩ થી ૧૪૯૮) વગેરે ધાતુના સ્વરની પરમાં ગ્ન (7) પ્રત્યય થાય છે, અને ત્યારે (ફક્સ પ્રત્યયના યોગમાં) ૬ વગેરે મૂળભૂત ધાતુના (પ્રકૃતિના) નો લોપ થાય છે. ધુ ધાતુને કત્તમાં વર્તમાનાનો તિવુ (શિત) પ્રત્યય. આ સૂત્રથી ૦ધુ ધાતુના સ્વર ૩ ની પરમાં () પ્રત્યય. ‘ઈશ્વતુ ર--૭૨' થી તિવું પ્રત્યયના તુ ને ૬ આદેશ. ‘તૃતીયસ્તૃતી 9-રૂ-૪૬' થી ૦ધુ ધાતુના ૬ ને ૬ આદેશ. રવૃવત્ર ર-રૂ-ક્રૂ' થી જ પ્રત્યયના ને | આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી રુધિ આવો પ્રયોગ થાય છે. હિન્જ (૧૪૯૪ - આ નંબરના દિ ધાતુને ‘વિત: સ્વરા૪-૪-૧૮' થી નું આગમાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન) ધાતુને કત્તમાં વર્તમાનાનો (શિ) તિવું પ્રત્યય. આ સૂત્રથી દિન ધાતુના ડું ની પરમાં રન પ્રત્યય અને ધાતુના ૬ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી હિનતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- રોકે છે. હિંસા કરે છે. ૮ર
कृग् तनादेशः ३।४८३॥
કત્તામાં વિહિત શિનું પ્રત્યય પરમાં હોય તેની પૂર્વે રહેલા છે (૮૮૮) ધાતુની પરમાં તેમજ તાઢિ ગણપાઠમાંના (૧૪૯૯ થી ૧૫૦૭) તન વગેરે ધાતુની પરમાં ૩ પ્રત્યય થાય છે. કૃ અને તનું ધાતુને કત્તમાં વર્તમાનાનો (શિત) તિવુ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તિવું પ્રત્યયની પૂર્વે ૩ પ્રત્યય. “નામનો ૪-૩-૧' થી ઝને ગુણ ૧૨ આદેશ. G-ફનોઃ ૪-રૂ-૨ થી ૩ પ્રત્યયને ગુણ નો આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી જાતિ અને તોતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ - કરે છે. વિસ્તારે છે.૮૩
૧૫ ૨
