Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
સ્વાર્થવાચક જ તલ્ ધાતુને નુ પ્રત્યય વિકલ્પથી થાય છે. તેથી સંતક્ષતિ શિષ્યમ્ અહીં નિર્ભર્ત્યનાર્થક તલ્ ધાતુને આ સૂત્રથી શુ પ્રત્યય ન થવાથી શવું પ્રત્યયાદિ જ કાર્ય થાય છે. અર્થ - શિષ્યને ઠપકો આપે .119911
સ્તમ્મૂ-ક્ષુમ્મૂ-સ્વમ્મૂ-ક્ષુમ્મૂ-હોમ્મા ચ રૂ।૪/૭૮] ·
સ્તમ્ તુમ્ ર્ અને સ્નુમ્ આ સૌત્ર (૧૧૮、 થી ૧૧૮૮) ધાતુને તેમ જ સ્ક્રુ (૧૫૧૪) ધાતુને તેનાથી પરમાં કર્દમાં વિહિત શિલ્ પ્રત્યય હોય તો ફ્ના અને ન્રુ પ્રત્યય થાય છે. સ્તમ્ તુમ્ સ્વમ્ અને સ્નુમ્ આ સૌત્ર (વિત્ હોવાથી વેટ્) ધાતુને તેમજ સ્ક્રુ ધાતુને શિત્રુ - વર્તમાના નો તિવ્ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તેની પૂર્વે ના (ના) પ્રત્યય તેમજ એકવાર શુ પ્રત્યય. નો વ્યગ્નન૦ ૪-૨-૪૬' થી ધાતુની ર્ નો (મૈં નો) લોપ. ‘૩-શ્નો: ૪-૨-૨' થી નુ ના ૩ ને ગુણ ો આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી स्तभ्नाति; स्तभ्नोति; स्तुभ्नाति; स्तुभ्नोति; स्कभ्नाति स्कभ्नोति; स्कुभ्नाति સ્નુમ્નોતિ અને સ્નુનાતિ સ્તુનોતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - રોકે છે. રોકે છે. રોકે છે. રોકે છે. થોડું અથવા સતત ચાલે છે. I૭૮॥
क्र्यादेः ३|४|७९॥
કર્દમાં વિહિત શત્ પ્રત્યય પરમાં હોય તો ી છે આદિમાં જેના એવા ત્ર્યાવિ ગણપાઠમાંના (૧૫૦૮ થી ૧૫૬૭) ધાતુને ના (ના) પ્રત્યય થાય છે. ી અને પ્રી ધાતુને શિત્ - વર્તમાના નો તિવ્ર પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તિવ્ર પ્રત્યયની પૂર્વે છ્તા પ્રત્યયના મૈં ને ‘ધૃવŕ૦ ૨-૩-૬રૂ’ થી ” આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ીતિ અને પ્રીતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ખરીદે છે. ખુશ કરે છે. ૭૬॥
૧૫૦
