________________
૩૬૭
સમાસમાં ઘન્નુપ્ તથા ધર્મ પહેલાં એક પત્ર આવેલું હાય તેા ધન્વન્ તથા ધર્મન અનુક્રમે થાય છે. રૂઢિવું धनुः यस्य सः गाण्डिवधन्वा, आत्मा धर्मों यस्य सः
આત્મધમાં (પા. ૫-૪-૧૨૪-ધર્માનિયત, ધનુષથ | વા સંજ્ઞાયામ્ પા. ૫-૪-૧૩૨-૧૩૩ ) જ્યારે આખા સમાસ નામ તરીકે હાય તેા ધન્વા અને ધનુ: ઉભયરૂપ રહે છે. રાતધન્વા ધનુ:
(૪) સૂર્યની પહેલાં ટ્વિ અગર ત્રિ આવે તે મૂર્ખ થાય છે, કે મૂર્ધાની ચચ સઃ વિમૂર્ખ તે જ પ્રમાણે ત્રિમૂર્ષઃ પણ જંતુમૂર્ષ્યા, રામૂર્ધા (પા. ૫-૪-૧૧૫ દ્વિત્રિīાં મૂર્છા ) (ગ) એમની પહેલાં અન્તર્ અને ફ્રિ આવે તા એમ થાય છે. અન્તજામ:, ફ્રિામ: ( પા. ૫-૪-૧૧૭ અન્વયે મ્યા ૨ ઝોમ્ન:)
(ત) બહુત્રીહિ સમાસમાં નીચેની બાબતમાં TM ઉમેરાય છે. (૧) સરસ, સર્વિસ, ઉપાન, કૃષિ, મધુ, રાત્રિ-હીઃ, પુસ્, અનડુ, ચત્, નૌ અને હ્તી. જેમકે યૂઢોરા: પ્રિય વિષ્વઃ, પદ્મવું: (પા. ૫-૪-૧૫૧ ૩૬: પ્રકૃતિમ્ય: પ્ (૨) અર્થેની પહેલાં અર્ આવે ત્યારે ફરજીત TM લે છે, નહિ તે વિકલ્પે લે છે. અનર્થઃ વ્યર્થ-૨ (અત્રત્ર:) (૩) બહુવ્રીહિ સમાસને અન્તે વાળું નામ હાય, અને આખા સમાસ સ્ત્રીલિંગમાં હાય. ત્યારે નિવૃષ્ણુિજા નગરી (ન: ત્રિયામ પા. ૫-૪–૧૫૨ )
સ્વરાન્ત સ્ત્રી
(૪) સમાસનું છેલ્લું પર્ફે અગર લિંગમાં હાય, અને સ્વર પ્રત્યયે પૂર્વે જેનું ફ્યૂ અથવા સદ્ થઈ શકતું ન હેાય, અગર જો ક્રૂ સ્વર છેડે હાય તા જ લાગે છે. મવનટીજો વેરા:, મવપૂઃ, निःश्रीकं વર્ન, બાતેં ।
