________________
૪૧૬
સ્ત્રીનાં સમક્ષમતનૢાષળ નોન્વિતમ્ સ્ત્રીઓની સમક્ષ આ ભાષણ્ ચેાગ્ય નથી.
તુલ્ય, સદશ, સમ, પંજારા, નિમ, તુલનાના અમાં છઠ્ઠી તથા ત્રીજી વિભક્તિની અપેક્ષા રાખે છે. જેની સાથે તુલના કરવામાં આવે, તેની છઠ્ઠી અગર ત્રોજી વિભક્તિ વપરાય છે. सत्याचरणे हरिश्चन्द्रस्य हरिश्चन्द्रेण वा न कोपि समान:- तुल्यः - સદશ:-સમઃ
અનુકરણ 'ના અર્ચ વાકયમાં હાય, ત્યારે અનુકરણના વિષયને શબ્દ છઠ્ઠી અગર ખીજી વિભક્તિમાં આવે છે.
·
महतां गुणान्गुणानां वानुकुर्याम
વર્તી (વ્યવહાર કરવા) અને પ (જુગટું રમવું) એ ધાતુએ વાકયમાં આવે ત્યારે જેને વ્યવહાર કરવાને હાય, અગર જે વસ્તુની ભ્રુગટામાં શરત કરવાની હાય, તે છઠ્ઠી વિભક્તિમાં આવે છે.
તસ્યાઃ ઋતે સઃ ત્રાળાનામપળત તેની ખાતર તેના તેણે શરતમાં મૂક્યા. અહીં પ્રાણુની શરત કરી શ્રુન્દ છઠ્ઠી વિભક્તિમાં યેાજ્યા છે. સાતમી વિભક્તિ
પ્રાણને પણ છે, માટે તે
૧૫ આ વિભક્તિ અધિકરણ વિભક્તિ કહેવાય છે. ગુજરાતીમાં આ વિભક્તિના પ્રત્યય ‘માં’ છે. શબ્દની સાથે ‘ ઉપર ’ ઉપસર્ગ હાય, ત્યારે સાતમી વિભક્તિ વપરાય છે. વને વસતિ, રામ્યા ચાં શયતે, રાાવાયામુપવિરાન્તિ રાન્તાઃ ડાળી ઉપર પક્ષીએ બેસે છે. નથાસ્તટે વ િનશ્યતે નદીના કિનારા ઉપર બગની હાર દેખાય છે. જે સ્થાનમાં કાઈ કા` બને છે, તે માટે સપ્તમી વપરાય છે; તેથી જે કાળમાં કાર્ય બને છે ત્યારે પણ સપ્તમી આવે છે. ચન્દ્રોાત્રાવાવારો દ્રુતિ ચન્દ્ર રાત્રે આકાશમાં ઉગે છે.
