________________
પર દૃષ્ટિનો વિષય પર
રાખવું. આત્માને મુખ્ય રાખતાં જે દશા થાય તે નિર્મળદશાને સાધન કહેવાય છે, ને તેનું સાધ્ય કેવળજ્ઞાન કરવું તે છે ને તેનું ધ્યેય પૂર્ણ આત્મા છે. કષાયની મંદતા કે જ્ઞાનના ઉઘાડની મુખ્યતા હશે તેની દૃષ્ટિ સંયોગ પર જશે. આત્માની ઊર્ધ્વતાની રુચિને જિજ્ઞાસા હોય તેના પ્રયાસ થયા વિના રહે જ નહિ. આત્માના અનુભવ પહેલાં પણ સાચી જિજ્ઞાસા હોય તેને અવ્યક્તપણે આત્માની ઊર્ધ્વતા હોય. હજી આત્મા જાણવામાં આવ્યો નથી પણ અવ્યકતપણે ઊર્ધ્વતા થાય અને અનુભવમાં આવે ત્યારે વ્યકત-પ્રગટ ઊર્ધ્વતા થાય.
(૯૯) (૩૨) પ્રશ્નઃ શુદ્ધ નિશ્ચયનો પક્ષ તો કરવો ને?
ઉત્તરઃ પક્ષ કરવો એટલે શું? અનુભવમાં જતાં પહેલાં એવો પક્ષ આવે છે કે “હું શુદ્ધ ચૈતન્યમૂર્તિ જ છું, પુણ્ય-પાપ ભાવ તે હું નહિ”- એવો વિકલ્પ સહિત નિર્ણય પહેલાં આવે છે પણ એ મૂળ પરમાર્થ વસ્તુ નથી. પહેલાં શુદ્ધ નિશ્ચયનયનો પક્ષ આવે છે, હોય છે પણ અંદર સ્વાનુભૂતિથી નિર્ણય કરવો એ મૂળ વસ્તુ છે.
(૧૦૭) (૩૩). ચૈતન્યના લક્ષ વગર જે કાંઈ તે બધું સત્યથી વિપરીત હોય. સમ્યજ્ઞાનની કસોટી
ઉપર ચડાવતાં તેની એક વાત સાચી ન નીકળે. માટે જેને આત્મામાં અપૂર્વ ધર્મ કરવો હોય તેણે પોતાની માનેલી પૂર્વની બધી યે વાતો અક્ષરે અક્ષર ખોટી હતી એમ સમજીને જ્ઞાનનું આખુંય વલણ બદલાવી નાખવું પડે. પણ જો પોતાની પૂર્વની વાતને ઊભી રાખે અને પૂર્વની માનેલી વાતો સાથે આ વાતને મેળવવા જાય તો અનાદિના જે ગોટા ચાલ્યા આવ્યા છે તે નીકળશે નહીં અને આ નવું અપૂર્વ સત્ય તેને સમજાશે નહિ.
(૧૧૪) (૩૪) આત્માની શ્રદ્ધામાં સાત તત્ત્વની શ્રદ્ધા આવી જાય છે, પણ તે છળથી કોઈ
સામાન્ય પણે સ્વ-પરને જાણી અથવા આત્માને જાણી કૃતકૃત્યપણું માને તો એ ભ્રમ છે. પુણ્ય-પાપ, દયા-દાનાદિના વિકાર હેય છે, એ જાણ્યા વિના આત્માનું જ્ઞાન સાચું થતું નથી. બંધના ફળને હિતકર માને તે બંધને હિતકર માને છે, આમ કોઈ જીવ માત્ર આત્માને સામાન્યપણે જાણે ને કહે કે મારું કાર્ય પુરું થઈ ગયું તો તે ભ્રમણા છે. '
(૧૨૦) રાગથી જુદો છું.....રાગથી જુદો છું.....સ્વભાવથી એકમેક છું.....સ્વભાવથી એકમેક છું.....એવા સંસ્કાર તો પાડ! એવા દઢ સંસ્કાર વડે ભેદજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે.
(૧૨૭)
(૧૨૩)
