________________
સ્વાનુભૂતિ
પાન પણ કરી
આગમ છે તેમાં વીતરાગતાની જ વાત આવે. માટે જેમ છે તેમ યથાર્થપણે જાણવું જોઈએ ને એની શ્રદ્ધા કરવી જોઈએ. એ વિના દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રને માને તે પણ મિથ્યાદષ્ટિ છે.
(૧૨) નવતત્ત્વરૂપ પરિણમનને દેખે છે તે દેખવું છોડી દે, અને વસ્તુને દેખ ! આ તારે કરવાનું છે. નવતત્ત્વરૂપ પરિણમનને દેખે છે ઈ તને રોગ છે–ભવ રોગ છે. (૧૩) આનંદ જ આત્માનું સ્વરૂપ છે, જ્ઞાન સાથે આનંદ વણાયેલો છે. એવા જ્ઞાનાનંદ સ્વરૂપ આત્માની જેને પ્રતીતિ થઈ તે શીઘ્ર શુભાશુભ વૃત્તિને છોડીને આનંદમય અમૃતરસનું પાન કરે છે. એવા ચિંતવનને ધર્મ ધ્યાન કહે છે. આત્મા ત્રિકાળ અનાકુળ સ્વરૂપ છે. આનંદ તેમાં અને અમૃતનો ઘુંટડો આવે તો આકુળતા રહિત થાય છે. આવા આત્માના વ્યાપારમાં નુકસાની કદી થતી નથી. દિન-પ્રતિદિન આનંદની વૃદ્ધિ-લાભ થાય છે.
જે જીવ સ્થિર થઈને પોતાના સ્વરૂપને અનુભવશે તે જીવનું ચિત્ત વનની વચ્ચે પણ શાંતરસથી ભરાઈ જશે ને તે આનંદિત થશે; ભ્રાંતિરૂપ ધનધોર સંસારવનથી તે છૂટી જશે ને તેને મોક્ષસુખનો લાભ થશે.
(૧૪) ‘હું કોણ છું ?’ તેની ખબર વગર આ માર્ગનું મોં-માથું હાથ આવે તેમ નથી. ‘પૂર્ણાનંદનો નાથ જ્ઞાન સાગર ત્રિકાળ હું જ છું અને સર્વથા સર્વથી ભિન્ન છું’ એવી ખબર વગર બધું નકામું છું. રાગાદિ મારામાં થતાં હોવા છતાં તે મારું સ્વરૂપ નથીમારી સત્તા એક જુદુ જ તત્ત્વ છે. રાગાદિ મારી અપેક્ષાએ કોઈ વસ્તુ જ નથી એમ જાણીને, આત્માનો અનુભવ કરે છે તેણે રાગ-દ્વેષ-મોહને જીતી લીધા છે. આવા નિર્મળ અનુભવનું નામ ‘ધર્મ’ છે. આ જૈન સંસ્કૃતિ છે. રાગાદિ-મોહને જીતે તે જૈન છે. રાગ-દ્વેષ મોહને ઉત્પન્ન ન થવા દેવા એ જ તેનું જીતવું છે.
(૧૫) પોતાના સુખધામમાં સદાય જામી રહેવું, બસ એક જ વાત બાર અંગનો સાર છે.આનંદનો નાથ એવા શુદ્ધાત્માની પ્રેમથી વાત સાંભળે છે તેને ભાવિ નિર્વાણનું ભાજન કહ્યું છે. આમાં કાંઈ મૂંઝાવા જેવું નથી, સાંભળીને હા પાડતાં, હકાર આવતાં અંદર સંસ્કાર પડતા જાય છે.
તે
(૧૬) જે શરીરાદિ સર્વ પરથી ભિન્ન જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવી આત્માનું સ્વરૂપ બતાવતાં હોય અને પુણ્ય-પાપનું કર્તવ્ય આત્માનું નથી એમ બતાવતાં હોય તે જ સશ્રુત છે, જ સાચા દેવ છે અને તેજ સાચા ગુરુ છે. જે પુણ્યથી ધર્મ બતાવે, શરીરની ક્રિયાનો કર્તા આત્મા છે એમ બતાવે અને રાગથી ધર્મ બતાવે તે બધા કુદેવ-કુગુરુ-કુશાસ્ત્ર
૧૭૦
