________________
જ
સ્વાનુભૂતિ
થાય
(૨)
| દિવ્ય-ધ્વનનો સાર (૧) નિગોથી માંડીને સિદ્ધ સુધીની સર્વ અવસ્થાઓમાં અશુભ, શુભ કે શુદ્ધ વિશેષોમાં
રહેલું જે નિત્ય નિરંજન ટંકોત્કીર્ણ શાશ્વત એકરૂપ દ્રવ્ય સામાન્ય તે “પરમાત્મા તત્ત્વ છે. તે જ શુદ્ધ અંત તત્ત્વ, કારણ પરમાત્મા, પરમપારિણામિક ભાવ વગેરે નામોથી કહેવાય છે. આ પરમાત્મા તત્ત્વની ઉપલબ્ધિ અનાદિ કાળથી અનંત અનંત દુઃખને અનુભવતા જીવે એક ક્ષણ માત્ર પણ કરી નથી. અને તેથી સુખ માટેના તેના સર્વ ઉપાય સર્વથા વ્યર્થ ગયા છે. બોધનો એકમાત્ર ઉર્શ જીવોને પરમાત્મા તત્વની ઉપલબ્ધિ”
અથવા “આશ્રય” કરાવવાનો છે. (૩) “હું ધ્રુવ શુદ્ધ આત્મદ્રવ્ય સામાન્ય છુંએવી સાનુભવ શ્રદ્ધા પરિણતિથી માંડીને
પરિપૂર્ણ લીનતા સુધીની કોઈપણ પરિણતિને પરમાત્મા તત્ત્વનો આશ્રય, પરમાત્મા તત્ત્વનું આલંબન, પરમાત્મા તત્ત્વ પ્રત્યે ઝોક, પરમાત્મા તત્ત્વ પ્રત્યે વલણ, પરમાત્મા તત્ત્વ પ્રત્યે સન્મુખતા, પરમાત્મા તત્ત્વની ઉપલબ્ધિ, પરમાત્મા તત્ત્વની ભાવના,
પરમાત્મા તત્ત્વનું ધ્યાન કહેવાય છે. (૪) હે જગતના જીવો! તમારા સુખનો એકમાત્ર ઉપાય પરમાત્મા તત્ત્વનો આશ્રય છે.
સમ્યગ્દર્શનથી માંડીને સિદ્ધ સુધીની સર્વ ભૂમિકાઓ એમાં સમાય છે. પરમાત્મા તત્ત્વનો જધન્ય આશ્રય તે સમ્યગ્દર્શન છે; તે આશ્રય મધ્યમ કોટિની ઉગ્રતા ધારણ કરીને જીવને દેશચારિત્ર, સકલચારિત્ર વગેરે દશાઓ પ્રગટ થાય છે અને પૂર્ણ આશ્રય થતાં કેવળજ્ઞાન અને સિદ્ધત્ત્વ પામીને જીવ સર્વથા કૃતાર્થ થાય છે. આ રીતે પરમાત્મા તત્ત્વનો આશ્રય' જ સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર છે. સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાનચારિત્રની એકતાને મોક્ષમાર્ગ કહ્યો છે. મોક્ષમાર્ગ ત્રણ લોક ત્રણ કાળમાં એક જ છે,
તેની પ્રરૂપણા નિશ્ચય અને વ્યવહારથી એમ બે પ્રકારે કરવામાં આવી છે. (૫) પરમાત્મા તત્ત્વનો આશ્રય જ સત્યાર્થ પ્રતિક્રમણ, પ્રત્યાખ્યાન, આલોચના, પ્રાયશ્ચિત,
સામાયિક, ભક્તિ, આવશ્યક, સમિતિ, ગુપ્તિ, સંયમ, તપ, સંવર, નિર્જરા ધર્મ ધ્યાન, શુકલ ધ્યાન વગેરે બધું ય છે. એવો એકપણ મોક્ષના કારણરૂપ ભાવ નથી જે
પરમાત્માતત્ત્વના આશ્રયથી અન્ય હોય. . (૬) પરમાત્મા તત્ત્વથી અન્ય એવા ભાવોને (શુભ ભાવોને) વ્યવહાર પ્રતિક્રમણ,
પ્રત્યાખ્યાન, સામયિક ભક્તિ-મોક્ષમાર્ગ કેવળ ઉપચારથી કહેવામાં આવે છે. ખરેખર એ મોક્ષમાર્ગ નથી.
(૧૭૬)
