________________
સ્વાનુભૂતિ પ
(૬) એનું લક્ષ અને દષ્ટિ પર્યાયના કર્તાપણાની બુદ્ધિથી-પર્યાયના ફેરફાર કરવાની બુદ્ધિથી ખસીને ત્રિકાળી ધ્રુવ જ્ઞાયક ઉપર જાય ત્યારે નિઃસંદેહ નિર્ણય થતાં પરિણામમાં અંશે નિર્મળતા અને વીતરાગતા થાય.
એકપણ પર્યાયના ક્રમમાં ફેરફાર કરવા જાવ તો પૂરા વિશ્વમાં વિપ્લવ થઈ જશે. તીર્થંકર ભગવાન પણ ફેરફાર નથી કરી શકતા. આત્મા જાણનાર... જાણનાર... બસ જાણનાર જ છે, એમ નિરંતર રટણ થવું જોઈએ. આ તો અખંડ સિદ્ધાંત માનજો કે સંયોગ-વિયોગ, સુખ-દુઃખ, ખેદ-આનંદ, અણરાગ-અનુરાગ ઈત્યાદિ યોગ કોઈ વ્યવસ્થિત કારણને લઈને રહ્યા છે. સંપૂર્ણ વિશ્વ વ્યવસ્થા સ્વયંસંચાલીત તો છે જ પરંતુ ન્યાયયુક્ત છે. (૮) પરિણામને હટાવી નથી શકતા, પરિણામમાંથી એકત્ત્વ હટાવી શકાય છે-ભેદજ્ઞાનની
(૭)
વિધિથી...
હે જીવ ! તારી પરિણતિમાં આ રાગ-દ્વેષ ભલે હો, પણ તે વિકારી પરિણામ તું નથી. એ પરિણામ તું નથી અને પરિણામ તારા સ્વભાવમાં નથી. તેનો કર્તાભોક્તા પણ તું નથી. તું તો નિર્વિકલ્પ સહજ સમયસારરૂપ જ્ઞાયક-ભાવ છો. તેની દૃષ્ટિ કર !
(૯) અભિપ્રાયની પહેલા પ્રધાનતા કરો, પછી યોગ્યતા પ્રધાની થઈ જશો. જે પર્યાય જયારે થવાવાળી છે ત્યારે જ થાય છે. આપણે તો જ્યાં બેઠા છીએ (ધ્રુવના ખોળામાં) ત્યાં કાંઈપણ કરવું-કરાવવું નથી. આપણે તો બંધ અને મુક્તિ બંનેથી રહિત જ છીએ.
જીવનું શુદ્ધ સ્વરૂપ વિચારતાં ચેતનમાત્ર સ્વરૂપ છે; રાગાદિ અશુદ્ધપણું વિદ્યમાન જ નથી.
(૧૦) હું પરિણામ માત્ર નથી; ત્રિકાળી ધ્રુવપણામાં પોતાપણું સ્થાપીત કરી દેવું એ જ એક ઉપાય છે.
પરિણામ યોગ્માઅનુસાર થઈ જાય છે, હું એ નથી. હે જીવ ! એક સમયના વિકલ્પને દેખીને તુ ડર નહિં... મુંઝા નહિં... ઉન્નસિત વીર્યથી મહિમા લાવીને તારી અંતરની તાકાતને ઉછાળ !
‘જે સિદ્ધ ભગવાન કેવળજ્ઞાનદિ અનંત ગુણોથી પૂર્ણ છે તે જ હું સિદ્ધ છું.’ (૧૧) વિવેકની વાત એકબાજુ રાખો; એક વખત વિવેક છોડી દો! પરિણામ માત્ર હું નથી, હું તો અવિચલિત ધ્રુવ ખૂંટો છું, મારામાં ક્ષણિક અસ્તિત્ત્વ છે જ નહિં. વિવેકના
૧૭૩
