________________
સ્વાનુભૂતિ
૧. અત્યંત ભિન્ન પદાર્થોથી પૃથ્થક થવું (નોકર્મ)
૨. ઔદારિક શરીરથી જુદા થવું (ઈન્દ્રિયો અને ઈન્દ્રિયોના વિષયોથી) ૩.તેજશ, કાર્મણ શરીરથી પૃથ્થક થવું. (દ્રવ્યકર્મ)
૪. શબ્દ અને મનથી જુદા થવું.
૫. શુભ-અશુભ-રાગાદિ-વિકારી પર્યાયોથી જુદા થવું. (ભાવકર્મ) ૬. અપૂર્ણ-પૂર્ણ પર્યાયો-શુદ્ધ નિર્મળ પર્યાયોના પક્ષથી પૃથ્થક થવું. ૭. ગુણ-ગુણીના ભેદથી-ભેદના પક્ષથી જુદા થવું.
૮. અભેદ વિકલ્પરૂપ, ‘હું જ્ઞાયક છું’ કર્મના પક્ષથી છુટા થવું. ૯. નયના પક્ષથી પક્ષાતિક્રાન્ત થવું' આમ સર્વથી છૂટો પડે. હવે પ્રેકટીકલ-પ્રયોગાત્મક ભેદજ્ઞાનની સૂક્ષ્મવિધિ.... (૧) દરેક સમયે કર્મનો ઉદય છે.
(૨) દરેક સમયે કાંઈપણ પરિસ્થિતિનું નિર્માણ થાય છે. (પરદ્રવ્યો સંબંધી) (૩) ત્યાં દૃષ્ટિ જતાં પર્યાયમાં રાગાદિક ભાવ થાય છે.
(૪) ભેદજ્ઞાન દ્વારા એ બધાથી લક્ષ હટાવી-તારા ચૈતન્ય સ્વરૂપને યાદ કર ! (૫) દરેક સમયે આ જ અભિપ્રાય-‘હું જ્ઞાનાનંદ સ્વરૂપ ભગવાન આત્મા છું અને સર્વથા સર્વથી ભિન્ન છું' આ વિકલ્પની સ્થિતિ છે.
(૬) જો આ ભેદજ્ઞાનની ધારા બે ઘડી ચાલુ રહે-તો એક સમયની એકાગ્રતાથી આત્માનો અનુભવ આનંદના સ્વસંવેદન સહિત થાય.
(૭) નિર્વિકલ્પ દશા-સુખી થવાનો આ જ એક ઉપાય છે. ૫ જ્ઞાન-ગોષ્ઠી
આત્મજ્ઞાન કરવા માટે ઘણા ઘણા શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કરવો પડે એ કરતાં કાંઈક સહેલો રસ્તો બતાવોને ?
ઉત્તર :` આત્મજ્ઞાન માટે ઘણા શાસ્ત્રો ભણવાની કયાં વાત છે. તારી પર્યાય દુઃખના કારણો તરફ વળે છે તેને સુખના કારણભૂત સ્વભાવ સન્મુખ વાળ એટલી જ વાત છે. પોતે ભગવાન આત્મા અનંત અનંત ગુણ સંપન્ન જ્ઞાનાનંદ સ્વરૂપ છે એનો મહિમા લાવીને સ્વસન્મુખ થા! આટલી વાત છે. તારી જ્ઞાનપર્યાયને દ્રવ્ય સન્મુખ વાળવી. આ ટૂંકુ ને ટચ છે. આત્મા પામવા માટે આખો દિવસ શું કરવું ?
(૨) પ્રશ્ન ઃ
ઉત્તર ઃ આખો દિવસ શાસ્ત્રનો અભ્યાસ કરવો. વિચાર-મનન કરીને તત્ત્વનો નિર્ણય
૧૪૫
(૧) પ્રશ્ન ઃ