________________
સ્વાનુભૂતિ છે (૪) પાંચ સમવાય જ્યારે કોઈપણ કાર્ય થાય ત્યારે પાંચ સમવાય હોય જ છે.
(૧) સ્વભાવ (૨) નિયતિ (૩) કાળલબ્ધિ (૪) નિમિત્ત (૫) પુરુષાર્થ (૫) દરેક દ્રવ્ય પોતાના સ્વચતુષ્ટમાં રહીને જ કાર્ય કરે છે. સ્વદ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવને સ્વચતુષ્ટય કહેવામાં આવે છે. દરેક દ્રવ્ય સ્વરૂપનિષ્ટ જ છે.
(૫) આત્માનુભૂતિ એ મુદ્દાની રૂમ છે) (૧) આત્માનુભૂતિ એ જ સુખ પ્રાપ્ત કરવાનો એક જ સાચો ઉપાય છે. (૨) સ્વરૂપની સાચી સમજણ થતાં, જે પર્યાયમાં નિર્વિકલ્પ દશા પ્રગટ થાય તેને
સ્વાનુભૂતિ, સુખાનુભૂતિ કહે છે તે શુદ્ધભાવ છે. (૩) જેવો વીતરાગભાવ સ્વભાવમાં છે તેવો જ શુદ્ધભાવ પર્યાયમાં એક સમય માટે
પ્રગટ થાય તેને આત્માનુભવ કહેવામાં આવે છે. (૪) - “નિજ દર્શન બસ શ્રેષ્ઠ છે, અન્ય ન કિંચિત્ માન;
હે યોગી ! શિવ હેતુ એ, નિશ્ચયથી તું જાણ.” આત્મદર્શન એ જ મોક્ષનું કારણ છે, મોક્ષનો માર્ગ છે. (૫) અનંતગુણ સંપન્ન પ્રભુ, તેના દર્શન એટલે આત્મદર્શન. (૬) આત્માના દર્શન એટલે કે જ્યાં મનનું પહોચવું નથી, વાણીની ગતિ નથી, કાયાની
ચેષ્ટા જ્યાં કામ કરતી નથી, વિકલ્પનો જ્યાં અવકાશ નથી અને ગુણ-ગુણીના ભેદનું જ્યાં અવલંબન નથી, એવો જે અભેદ, અખંડ, એકરૂપ આત્મા તેનું અંતર દર્શન કરવું, પ્રતીત કરવી, અનુભવ કરવો તે આત્મદર્શન સમ્યગ્દર્શન કહેવાય છે.
તે સમ્યક્રદર્શન એક જ મોક્ષનો માર્ગ છે. (૭) મન-વચન-કાયાથી ભિન્ન, પુણ્ય-પાપના રાગથી ભિન્ન અને ગુણ-ગુણીના
ભદેથી રહિત એવા આત્માના દર્શન એ મોક્ષમાર્ગ છે. ભગવાન આત્મા પૂર્ણાનંદનો નાથ પ્રભુ અતિન્દ્રિય આનંદરૂપે પરિણમે એ એક જ
મોક્ષનો માર્ગ છે. (૯) “વસ્તુ વિચારત ધ્યાવતમન પાવે વિશ્રામ,
રસ સ્વાદન સુખ ઊપજે, અનુભવ યાકો નામ.” (૧૦) ભગવાન આત્મા નિત્ય મુક્ત સ્વરૂપ શુભાશુભભાવરહિત, ત્રિકાળ શુદ્ધ ચૈતન્ય વસ્તુ એવા આત્માનો ભાવશ્રુતજ્ઞાનથી અનુભવ કરવો એ જૈનશાસન છે.
(૧૬
(૮).
