________________
રષ્ટિનો વિષય (૨૬) ક્રમબદ્ધ માનનારો આનંદની દષ્ટિપૂર્વક રાગને દુઃખરૂપ જાણે છે, તેને રાગની
મીઠાશ ઊડી ગઈ છે. જેને રાગમાં મીઠાશ પડી છે અને પહેલાં અજ્ઞાનમાં રાગને ટાળવાની ચિંતા હતી તે પણ ક્રમબદ્ધ ક્રમબદ્ધ કરીને મટી ગઈ છે તેને તો મિથ્યાત્વની પૃષ્ટિ વધી છે. મિથ્યાત્વને તીવ્ર કર્યું છે. રાગ મારો નથી એમ કહે અને આનંદસ્વરૂપની - પૃષ્ટિ નથી તો તેણે તો મિથ્યાત્વને વધાર્યું છે. ભાઈ! આ તો કાચા પારા જેવું
વીતરાગનું સૂક્ષ્મ રહસ્ય છે. અંતરથી પચાવે તો વીતરાગની પૃષ્ટિ થાય અને તેનું રહસ્ય ન સમજે તો મિથ્યાત્વને પુષ્ટ કરે.
(૩૨) (૨૭) એક બાજુ ભ્રમણા છે અને એક બાજુ ભગવાન છે.
(૫૪) વસ્તુ છૂટી છે બસ એને દૃષ્ટિમાં છૂટી પાડવી. પછી ગમે ત્યાં હોય તો પણ છૂટીને છૂટી જ છે. એ જ મોક્ષનો માર્ગ છે, દુઃખથી છૂટવાનો બીજો માર્ગ નથી.......બીજી વાત રહેવા દે ભાઈ!
(૫૫) (૨૮) જ્ઞાનમાં જેમ જેમ સમજણ દ્વારા ભાવભાસન વધતું જાય છે, તેમ તેમ જ્ઞાનનું
સામર્થ્ય વધતું જાય છે અને એ વધતાં જતાં જ્ઞાન-સામર્થ્ય વડે મોહ શિથિલ થતો જાય છે. દર્શનમોહ મંદ પડતો જાય છે. પ્રતિતી, લક્ષ, અનુભવ થતાં જ જ્ઞાન જયાં સમ્યપણે પરિણમે છે ત્યાં મોહ સમૂળ નાશ પામે છે. જ્ઞાન સિવાય બીજું કોઈ આત્મસિદ્ધિનું સાધન નથી.
(૬૮) (૨૯) આ ચૈતન્યત્વ તો કોઈ અગમ્ય વસ્તુ છે. બહારના વૈરાગ્યથી કે જ્ઞાનના ક્ષયોપશમથી
મળી જાય એવી વસ્તુ નથી. અંતરમાં અવ્યકત છતાં અચિંત્ય વસ્તુ પડી છે. એના મહાભ્ય પ્રત્યે જાય ત્યારે ગમ્ય થાય.
પદ્રવ્ય અને આત્માને અત્યંત અભાવ છે એ તો વ્યવહારના નીતિના વચનથી આવે છે. પરંતુ અધ્યાત્મદષ્ટિથી તો વિકારને અને આત્માને અત્યંત અભાવ છે. ચૈતન્યનોગોળો વિકારથી ભિન્ન એકલો છૂટો જ પડયો છે એને દેખ! જેમ તેલ પાણીના પ્રવાહમાં ઉપરને ઉપર તરે છે, પાણીના દળમાં પેસતું નથી તેમ વિકાર ચૈતન્યના પ્રવાહમાં ઉપર ને ઉપર તરે છે, ચૈતન્યના દળમાં પેસતો નથી.
(૭૩ ને ૭૪) (૩૦) એક બાજુ એક સમયની ભૂલ છે અને એક બાજુ ત્રિકાળી આખો ભગવાન છે.
વસ્તુમાં અનંત અનંત ગુણનું મહાન અસ્તિત્ત્વ પડયું છે તેની દૃષ્ટિ કરતાં વિકલ્પ
તૂટી જાય છે. પરંતુ વિકલ્પને તોડવા જતાં તો મિથ્યાત્વ થાય છે. (૭૬) (૩૧) આત્માને સદાય ઊર્ધ્વ એટલે મુખ્ય રાખવો. ગમે તે પ્રસંગ આવે પણ દ્રવ્યસ્વભાવને
મુખ્ય રાખવો. શુભાશુભ પરિણામ આવે ભલે, પણ કાયમ દ્રવ્ય સ્વભાવનું ધ્યેય
(૧૨
