Prakrit Verses in Sanskrit Works on Poetics Part 02

Author(s): V M Kulkarni
Publisher: B L Institute of Indology

Page 24

Prakrit Verses in Sanskrit Works on Poetics
णिद्दाएत्ति उवेंदो गणिहाएहिं अच्छीहिं ॥१.२।। (धवलाभ्यामञ्जनश्यामलाभ्यां पर्यन्ततनुकतनुकैः । निद्रायते उपेन्द्र: गतनिद्राभ्यामक्षिभ्याम् ॥१.२।। एआरो सुद्धो पावसाणम्मि लहू | वम्मउत्तस्य (०स्स) जहा - (एकार: शुद्धः पदावसाने लघुः। वर्मपुत्रस्य यथा-) पचूसगअवरमलिआए उड्डीणससिविहंगाए । धवलाई गलंति णिसालआएँ णक्खत्तकुसुमाइं ।।१.३।। (प्रत्यूषगजवरमृदिताया: उड्डीनशशिविहंगाया: । धवलानि गलन्ति निशालताया: नक्षत्रकुसुमानि ।।१.३।।)
ओआरो सुद्धो पआवसाणम्मि लहू अ । पालित्तस्स जहा - (ओकार: शुद्ध : पदावसाने लघुश्च । पादलिप्तस्य यथा-) उअ पोम्मराअमरगअसंवलिआ णहअलाओ ओवरइ । णहसिरिकंठभट्ठ व्व कंठिआ कीररिछोली ॥१.४।। (पश्य पद्मरागमरकतसंवलिता नभस्तलादवतरति । नभ:श्रीकण्ठभ्रष्टेव कण्ठिका शुकपक्तिः ।)
The context in SK (I. Karika. 123) and Ratnesvara's comments thereon (pp.120-121) leave no doubt that Ratnesvara had in mind these three illustrations.
Bhoja's Srigăraprakāśa cites the highest number of Prakrit passages. The printed text (Mysore edn.) presents a large number of them in a very corrupt form. A few typical examples may be taken up for consideration :
चं छं रवाहिपरोंख० कहवतुग्गघडिआहिआगमसुंधस्सं । चालिअणि क० प० अणुहूआहिविमहं सुअचिअगरुअं ॥
Now, this passage, as presented in the printed text hardly makes any sense. If we keep in mind the context of śāstrābhimana and read the text again and again we get some hints. It speaks of 'parokkha' 'āgama', 'anuhua', 'sua' and we are made to think that the terms are most probably drawn from Nyāya-śāstra, and we are led to emend the corrupt term "camcharkhāhi' to 'paccakkhāhi' and this word serves as a key to trace the corrupt verse to Setubandha IV.27
पचक्खा हि परोक्खं कह वि तुलग्गघडिआहि हि आगमसुद्धं । संचालिअणिकंपं अणुहूआ वि महं सुअं चिअ गरुअं॥ [ प्रत्यक्षात्परोक्षं कथमपि तुलाग्र (? काकतालीय-) घंटितादागम-शुद्धम् । संचालित-निष्कम्पमनुभूतादपि मम श्रुतमेव गुरुकम् (-गुरु) || . (ii) वैरि जंतो पुवंकएहि क०मेहि केहिवराओ