________________
૧૯૧૨]
શ્રી પર્યુષણ પૂર્ણાહુતિ.
[ ૨૮૫ -
એથી પણ એ વાત્સલ્ય અને પ્રભાવધર્મ જળવાતો હોય, જૈનીઓની સાર સંભાળ સમજ અને વિવેકપૂર્વક લેવાતી હોય; વીતરાગ માગને પ્રભાવ-દેખી જીવો એ ભણું આકર્ષાતા હોય, વળતા હોય, તો સારું છે. માનઈ–દેખાદેખી એ વાત્સલ્ય તથા પ્રભાવરૂપ ભૂષણને દૂષણ આપે છે, એ સંભાળવું જોઈએ છે.
શ્રી વીર ભગવાનના જન્મચરિત્ર શ્રવણ વખતે શ્રીફળ ફેડવાની પ્રથા ક્યાંથી પડી હશે ? શ્રી વીર ભગવાનનાં નામે પાલણું બંધાય છે, અને જેને પુત્ર ન હોય એવા જૈને પુત્રપ્રાપ્તિ માટે શ્રી વીર ભગવાનનાં જન્મચરિત્ર વાંચનના દિવસે પાલણે બાંધવાની માનતા રાખી, પુત્ર થયે પાલણું બાંધે છે,-આ પ્રથા ક્યાંથી પડી હશે? આવી આવી પ્રવૃત્તિઓ સમકિતનાં દૂષણરૂપ ખરી કે નહિં, એ બધું પર્યુષણના આરાધનારાઓએ બહુ બહુ વિચારવાનું છે.
તપશ્ચર્યા થાય છે; એ બહુ સારું છે. સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, વિધ, દેવ–સેવા, ગુરૂભક્તિ, સ્વધર્મવાત્સલ્ય, પ્રભાવના, શ્રી વીરચરિત્રશ્રવણ, યથાશક્તિ દાન, તથા દયાનાં કામે એ વગેરે ધર્મ-કરણીઓ થાય છે, એ બહુ સારું છે. તે બધું સમજપૂર્વક સમજવાની ઈચ્છીઅભ્યાસ–પ્રયાસપૂર્વક, વિવેકપૂર્વક કરવાથી પરમ કલ્યાણકારી છે. પરમાર્થ જાણવું પરમ આવશ્યક છે.
સંવત્સરી પ્રતિક્રમણું કરી જૈનો અન્ય તથા બધા જીવોને ક્ષમા ચાહે છે, ક્ષમા આપે છે, આગલાં પાપોનું પ્રતિક્રમણ કરે છે, વૈર–વિધ ટાળે છે. આ બધાં બહુ બહુ સારાં કલ્યાણ કારી કાર્યો છે. તે બધાં સમજપૂર્વક, વિવેકપૂર્વક, આમળો રાખ્યા વિના કરવાથી વિશેષ વિશેષ કલ્યાણકારી થાય છે.
શ્રી વીરપ્રભુને ઉપદેશ કેવળ જીવોનાં કલ્યાણ અર્થે છે. તે તેઓશ્રીએ શ્રી પર્યુષણ આરાધના અર્થે જે જે અગાઉ કહેલા પ્રકારે પ્રકાશ્યા છે, તે પ્રમાણે વિવેક અને સદ્દભાવથી વર્તતાં અનંતકોટિ કલ્યાણ છે.
આવાં પવિત્ર પર્યુષણ પામવા માટે જૈનોએ પ્રશસ્ત ગૈરવ આણવું ઘટે છે; પુણ્ય માનવું ઘટે છે.
ખેદની વાત છે, કે મહાવીરશાસનમાં બે ફાંટા પડી ગયા છે;-દિગંબરી અને તાંબરી વેતાંબર પર્યુષણ ભાદરવા સુદ ૪-૫ ના પૂર્ણ થાય છે. દિગમ્બર પયષણ ત્યાર પછી શરૂ થઈ પૂર્ણિમાએ પૂર્ણ થાય છે. વેતાંબરોમાં પણ જેન-પ્રતિમા માનનારા અને પ્રતિમા નહિ માનનારા બે વિભાગ પડી ગયા છે. પ્રતિમા માનનારામાં પણ કોઈ ચોથની સંવત્સરી માને છે; કઈ પાંચમના પર્યુષણ પૂર્ણ માને છે. પ્રતિમા નહિં માનનારા તે પાંચમજ માને છે. આ ચેથ–પાંચમના અંગે અનેક ઝગડા ચાલે છે. સહૃદય સુજ્ઞ જીવોને રાગ-દ્વેષથી મુકાવાનાં સાધન રૂપ આ પવિત્ર પર્વમાં રાગ દ્વેષનાં કારણ વધવા રૂપ ઝગડાથી ત્રાસ છુટે છે; તેઓનાં હૃદય રડે છે; કવે છે. શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર આ ભિન્ન ભિન્ન પયૂષણની પ્રથા સંબંધી કહ્યું છે કે –
