________________
(૩૦૦
જૈન કોન્ફરન્સ હેરલ્ડ.
(રસપ્ટેબર
હેય છે. પિતાનું ઉદરજ ભરવું એ લક્ષ્ય ન હતાં અન્યાયને દેશવટો આપી અપાવી ન્યાયનું પ્રતિપાલન મન, વચન અને કાયાથી કરવાનું સાધ્ય હોય છે તેમની દૃષ્ટિ સ્વહિત જોવા તરફ નહિ પણ સર્વ જનોના કલ્યાણ તરફ સદેદિત રહે છે. સ કરતાં વિશેષ તે એ છે કે આ દિ સાવવુથાર તારા એવું તેઓનું કાર્ય સૂત્રજ હોવાથી તેનો પ્રતાપ સામાન્ય મતના લેક એકદમ ગ્રહણ કરી શકતા નથી. તેઓનું પરાક્રમ અશકય ભાસે છે, અને તેઓનાં કૃત્યોનું વર્ણન કપિત નવલકથા જેવું લાગે છે. તે સ્પષ્ટ છે કે એકાદ કૂપમંડકને જે “અગાધજલસંચારી' –ઉંડા જલમાં જઈ શકનાર એવા મગરમચ્છનું વર્ણન કહેવામાં આવ્યું હોય તે તેને એ શક્ય છે એ કેમજ પ્રતીત થાય ? જેણે ગામનો ઓરડે જ જો હોય તેને સમુદ્રની કલ્પના પણ કેવી રીતે આવે, અને જે તેને પ્રત્યક્ષ સમુદ્ર પર લઈ જઈને ત્યાં ઉભો કર્યો હોય તે પિતાની જ દષ્ટિ પર પૂર્ણ વિશ્વાસ રાખી પિતે જે જુએ છે તે ખરૂં છે એવી ખાત્રી થાય. તેવી રીતે સ્વાર્થપરાયણ, મહાવાકાંક્ષી અને નીચ હેતુવાળા એવા આપણું સામાન્ય જનેને તે પરાર્થ સાધુ, નિરપેક્ષ અને ઉચ્ચ હેતુ વાળી ઇશ્વરી વિભૂતિના મહત્વનું એકદમ માપન કરવું એ તદન અસંભવનીય છે.
પરંતુ આવી વિભૂતિના મહત્વનું માપ ન કરવું એ કે અશકય થયું હોય તે પણ તેનાથી થયેલાં કૃત્યોનું મહત્વમાપન કરવું સામાન્ય જનોને શકય છે. શ્રી રામચંદ્રનું પરાક્રમ જેકે પ્રત્યક્ષ કરી શકાય તેમ નથી, છતાં તેમણે કરેલા રાક્ષસેના નાશથી પૃથ્વીને ભારઓછો થયો એ સર્વને કહેવામાં આવે છે, અને આદિ કવિ વાલ્મીકી સરલા છેપારા સુકન્યા સૂવર્ણમયમૂર્સિ.' એવી વાણી જેકે પ્રત્યક્ષ સાધધ હેવી અશકય થઇ છે તે પણ તે વાણીથી વિરચિત થયેલ એક રામાયણે જગત પર કેટલો ઉપકાર કરેલ છે તે સર્વે સમજી શકે છે. આ પરથી સારાંશ એક મહાન પુરૂષોનાં ક કરવાને સામાન્યજન અસમર્થ છે
પણ તે કૃત્યને અને તેનાં સુપરિણામોને સારી રીતે આદર આપે છે અને તેથી તે લેક તે ઈશ્વરી તિથી પ્રાપ્ત થયેલ વિભૂતિ પર મહાન પ્રેમ રાખે છે.
જેઓના પર આપણો પ્રેમ હોય છે તે પ્રત્યે સ્વાભાવિક રીતે આપણું મનમાં એક પ્રકારનાં પૂજ્યભાવ ઉત્પન્ન થાય છે. જેટલા પ્રમાણુમાં તે પ્રેમ વધારે હોય છે તેટલા પ્રમાણમાં તે પૂજ્યભાવ પણ વધુ હોય છે. મહાત્મા પુરૂષનાં ક વિશ્વકલ્યાણને માટેજ હોવી થી તેના પર જગતને વિશેષ પ્રમ હોય છે અને તે એકસરખી રીતે વૃદ્ધિગત થાય છે. પ્રથમ તે તે પુરૂષને દેવાંશી ગણે છે અને પછી તે તેને પરમેશ્વર તુદા માને છે. તેઓએ જે પ્રમાણમાં જે ભૂમિને ઉપકત કરેલ હોય છે તે પ્રમાણમાં તે ભૂમિપર સામાન્ય જના સમૂહ પ્રેમ અર્થાત પૂજ્યભાવ રાખે છે. તે સત્પનાં પરોપકારી કૃત્યોથી તેઓનાં અંતઃકરણે આદ્ધ થાય છે. આમાંનાં કેટલાંક કૃત્ય જે સ્થાનને ભેડા ઘણાં લાભ જનક થયેલ હોય છે તે સ્થાનમાં પૂજ્યભાવથી તેઓનાં નામનું સ્મરણ થાય છે. જે જે સ્થાને અને જે જે રીતે તે સત્પષે ગયેલા હોય છે તે સ્થળે પવિત્ર ક્ષેત્ર તરીકે લેખાય છે,
