________________
[૩૭
આ દુષ્કર દાનથી સ ંગમે ધણું પુણ્ય ઉપાર્જન કર્યું. આ દાન દુષ્કર શામાટે? તે તેને માટે શાસ્ત્રકારે કહ્યું છે કેઃ-(૧) દરિદ્રી છતાં દાન આપવું, (ર) સામર્થ્ય છતાં ક્ષમા રાખવી, (૩) સુખને ઉદય છતાં ઇચ્છાનો રાધ કરવા, અને (૪) તરૂણાવસ્થામાં ઈંદ્રિયાના નિગ્રહ કરવા આ ચાર વસ્તુ અતિ દુષ્કર છે. આથી ઘણું પુણ્ય કેમ ઉપાર્જન થાય? તે તેને માટે શાસ્ત્રકારે કહ્યું છે કેઃ- ધનનુ વ્યાજ લેવાથી તે બમણું થાય છે, વ્યવસાય-વ્યાપારાદિથી ચારગણું થાય છે, ક્ષેત્રમાં સાગથ્થુ થાય છે, અને પાત્રે આપવાથી અનંતગણું ( પાત્રડનંતનુાં અવેલ) થાય છે.
૧૯૧૨ ]
શાલિભદ્ર.
આ પછી સંગમ મૃત્યુ પામી ઉપરોક્ત પુણ્યબળથી ગાભદ્ર શ્રેષ્ઠીને ત્યાં પુત્રપણે ઉપજ્યું. ૨. શ્રેષ્ઠી પુત્ર. (દાન મહિમા )
તેજ રાજગૃહ નગરમાં ગાભદ્ર શેઠ રહેતા હતા, તેને ભદ્રા નામની શિયળવતી સ્ત્રી હતી, તેનાથી સંગમને જીવ શાલિ ( ડાંગર )થી ભરપુર ક્ષેત્રના સ્વપ્નથી સૂચિત પુત્રપણ ઉત્પન્ન થયા, તેથી તેનુ નામ શાલિભદ્ર પાડવામાં આવ્યુ. વિદ્યાભ્યાસ કરી યાવન આવતાં તેને પિતાએ બત્રીશ કન્યા પરણાવી. પછી ગાભદ્ર શેઠ ચારિત્ર ગ્રહણ કરી સયમપાળી છેવટે અનશન આદરી સાધમ દેવલેાકમાં દેવતા થયા. પછી અવિધજ્ઞાનથી પોતાના પુત્રને જોઇને અતિ સ્નેહાતુર ખની ત્યાં આવી તેને દર્શન આપ્યું અને ભદ્રાને કહ્યું કે શાલિભદ્રને સર્વ પ્રકારની ભાગ સામગ્રી હું પૂરી પાડીશ.” આટલું કહીને તે ગયા; અને કુમારને મનવાંછિત પૂરવા લાગ્યા. બત્રીશી અને પોતે શાલિભદ્ર એમ તેત્રીશને માટે દરરોજ ૭૩ પેટી વસ્ત્રાની, ૩૩ પેટી આભૂષણાની અને ૩૩ પેટી ભાજનાદિ પદાર્થાની- ૯૯ પેટી મેકલવા લાગ્યા.
૩. રત્નકાળ.
એકદા એક વિણક રાજગૃહમા નૃપતિ શ્રેણિક પાસે સવાલક્ષની કિ ંમતના રત્નક બળ લઇને વેચવા આવ્યા. રાજાએ એક રત્નકબળ માટે આટલું બધું ધન આપવું એ અનુચિત જાણ્યું એટલે ણિક ચાલ્વા ગયા. આ વાતની રાણી ચિલ્લણાને ખબર પડતાં તેણે તે રત્નક બળ લેવાની ઉત્કટ ઇચ્છા જણાવી, આથી રાજાએ ફરીથી વિણકને મેલાવ્યા અને એક રત્નકબળ આપવાનું કહેતાં વિણકે કહ્યું` કે “ મારી પાસે સેાળ હતી તે બધી ભદ્રા શેઠાણીને એક એક લક્ષ લઈ વેચી નાંખી છે. ''આથી રાજાએ ભદ્રા શેઠાણીને ત્યાંથી એક મંગાવી લેવ્સ અનુચરને માકલ્યા. ભદ્રાએ અનુચર પાસે કહેવરાવ્યું ‘મે તે સેળ બળના ખત્રીશ કટકા કરીને મારા શાળિભદ્રની ખત્રીશે સ્ત્રીઓને વહેંચી આપ્યાછે. તે સ કડકા (ખંડ) તે વહુઓએ પણ હાથ પગ ધાઇને તેવડે પગ લુછીને નાંખી દીધાછે, માટે જો રાણીને જરૂર હોય તેા એ ખડ પડયા, લઇ જાઓ.' રાજારાણી શાળિભદ્રની આવી સાહેબી સાંભળી અજાયબ થઇ ગય; તેથી રાજાએ તેને પોતાની પાસે લાવવા માણુસ મેકલ્યાં. ભદ્રા શેડ ણીએ કહ્યું કે મારા પુત્ર કયાંય પણ બહાર જતા નથી, માટે હે રાજન્! આજે આપ મારે ત્યાં આવીને માં ગૃહ (ધર) પવિત્ર કરો. '' રાજાએ તુરતજ શાલિભદ્રને ઘેર જવાને નિશ્ચય કર્યાં.
