________________
જૈન કન્ફરન્સ હેરડ.
હવે સમય આવી લાગ્યા છે કે જ્યારે આપણા કેળવાયેલ વગે ખાવા આવા ધર્મના અને સમાજના પ્રશ્નાના અભ્યાસ કરવા જોઇએ, અને સત્ય શું છે તે પોતાના અશિક્ષિત બન્ધુએતે સમજાવવા પ્રયત્ન કરવા જોઇએ. આ લેખને આશય કાંઇ નવિન શિક્ષણ આપવાના નથી, પણ માત્ર આ અગમ્ય ગણાતા પ્રદેશની કાંઇક આછી રૂપરેખા સુજ્ઞ વાંચકની સમક્ષ રજુ કરવામાંજ સમાપ્ત થાય છે.
૩૪૦)
(સપ્ટેમ્બર
દાનની વ્યાખ્યા તરફ્ જોશું તો જણાશે કે ટ્રીયતે અનેન વૃત્તિ જે આપવામાં આવે છે તે. શુ' આપવું? શા આશયથી? કેને આપવું? કેવી રીતે આપવું? આ વિચારવાનું કામ દાતાનું પેાતાનુ` છે. દાન ગમે તે વસ્તુનું થઇ શકે. આપણા આષ ગ્રંથકારે એ જુદી જુદી વસ્તુએના દાનની ખરી. તુલના કરી તેમના ચડતા ઉતરતા વ પાડયા છે. દ્રવ્યનું દાન, જમિનનું દાન, કન્યાનું વ્રત, આ બધા એક બીજાથી ચડતા ઉતરતા છે, તે બધાના કરતાં અન્નનુ દાન વધારે સારૂ ગણેલ છે. કારણ અન્નથી મનુષ્યના જીવનને પેષણ મળવાની સાથે અંતરાત્માં તુરતજ પ્રસન્ન થાય છે, અને ખારાકની વસ્તુના દુરૂપયાગ થવાની ભીતિ પણ ઓછી રહે છે. પણ તેના કરતાં પણ વધારે ઉપયેગી અને શ્રેષકર દાન તે વિદ્યાદાનજ છે; કારણ અન્નથી માત્રતાત્કાલિક હાવા છતાં ક્ષણિકજ લાભ અને સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે; ત્યારે વિદ્યાથી યાવજ– જીવનના લાભ રહે છે.
अन्नदानात्परं नास्ति विद्यादानं ततोऽधिकं । श्रनेन क्षणिका तृप्ति यवज्जीवं तु विद्यया
વિદ્યાદાનથી એક બાલક-યુવક હૈ કે યુવા-ના જીવનમાં દૈવી અમૃતનું આવાહન કરાય છે કે જે અમૃત પાનથી તેનુ આખુ જીવન બદલી જાય છે, સુખરૂપ બને છે. વિધયાૠતમ સ્તુતે અને સંસાર અને સમાજ સુખરૂપી અમૃતનું પાન કરવાને ભાગ્યશાલી અને છે, આમ હાવાથીજ વિદ્યાદાનને સર્વ દાનમાં પ્રધાન–શ્રેષ્ઠ-ગણવામાં આવેલ છે. અને તેથી જ કવિએ કહેલ છે કે તાતા સ્રોહિતે રતઃ। બીજી બધી વસ્તુઓનુ દાન આપનારા ભલે હા, પણ જે સૈાથી વધારે ફલપ્રદ દાન આપે તેજ વસ્તુતઃ દાનેશ્વર નામને સાર્થક કરે છે, આમ કહી શકાય. કારણ જ્ઞાતિભાજન કે બ્રહ્મભેાજનથી-અન્નદાનથી–માત્ર ક્ષણિક સુખ-વાહવાહ મળે છે, પણ તેથી કાંઇ સ્થાયી લાભ થતા નથી. ઐહિક કે આમુષ્મિક, વ્યક્તિગત કે સામાજીક ઉન્નતિ સધાતી નથી; જ્યારે સત્ વિદ્યાના દાનથી દાનપ્રતિગૃહિત વ્યક્તિને લાભ થવાની સાથે જનસમાજને પણ કેળવાયેલ શહેરી મળે છે. તદુપરાંત ઐહિક સુખ શાન્તિ મેળવવાની સાથે વિદ્યા પ્રાપ્ત કરનાર તે ભાગ્યશાળી વ્યકિત પોતાનુ આમુષ્મિક શ્રેય પણ સાધવા શક્તિમાન બને છે. આથીજ વિદ્યાદાનથી સમાજહિત-જ્ઞાતિ સધાય છે. અને તેથી તેવા દાનનેા આપનાર પોતાને ઊહિતા સાખીત કરે છે.
ભગવદ્ગીતામાં પણ દાનધર્મ સંબધી વિવેચન કરતાં આપણને કહેવામાં આવેલ છે કે દાન ત્રણ પ્રકારનાં છે. સાત્વિક, રાજસ અને તામસ. સ્વાર્થ સાધવાના નીચ આશયથી
