________________
૧૯૧૨)
પ્રેમપથી.
(૩૮૫
પ-વીર પ્રભુએ પૂર્વજન્મે અનેક ભવાંતરના શુભ સંસ્કારથી આ ભવે માયાના (કર્મના) સર્વ ભાવને વેદીવેદીને શ્રેણીને તથ રૂપ અનુભવી અનુભવીને ત્રિકાલ સત્ય, અનંત જ્ઞાન, અનંત દર્શન-ચંદ્રમા અને સ્ફટિક મણિથી અનંત ઉજાલ, અનંતશુદ્ધ, અનંત આનંદમય એવા તન્ય ધર્મ ( જ્ઞાન)-દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, અને ભાવથી ગુણ લક્ષણને વેદનભાવે અખંડ અવ્યાબાધ એવો આત્મધર્મ કેવલ પ્રાપ્ત કર્યો છે–તે એવી પ્રાપ્તિ કરનાર મહાનુભાવ જયવંત વ!–તેને મારા અગણિત નમસ્કાર હે ! સર્વ કાલ અને સર્વ સમયને વિષે તેવા જ્ઞાની પ્રભુના ચરણોપાસના, પ્રેમલ છના (લક્ષણ) અને પરાભક્તિએ નિર્ભયપણે અને નિધિને સમાપ્ત થાઓ !- આ પ્રભુએ વેદી વેદી મૂકેલ એવા ચંદ રાજલક રૂપ દ્રશ્ય સંસારને અનુભવ કરેલા અનંત દુઃખ રૂપે જાણીને તેના દુઃખનું વર્ણન ચાદ પૂર્વમાં સ્થાપિત કર્યું, અને આ દુઃખના અંધકાલ અને મહારૌદ્ર પ્રદેશમાં સર્વ છે સુખની ઇચ્છાએ દુઃખને મેળવે છે. આ દુઃખનું વર્ણન એટલે તેમાં ચાર ગતિ રૂપ-મનુષ્ય, દેવતા, તીચ અને નરિકી રૂપે તથા મહા ભયંકર દુઃખનું વર્ણન શાસ્ત્રમાં કર્યું છે, જેથી અત્રે તે વર્ણન બહુ સંક્ષેપમાં કરી આગળ વધવાનું છે. (૧) મનુષ્યમાં કંચન કામિની અને શાતાના લોભે - જીવ અનેક પ્રકારે રાગષ રૂપ અગ્નિએ પ્રજવલિત રહ્યા છે, અને મમત માલીકીના દ:ખથી દગ્ધ થાય છે; તરૂણ બાલ વૃદ્ધ વયના અનેક પ્રકારના શૌચથી સીજી રહ્યા છે, એ આદિ દ:ખ મનપણામાં છે. હવે (૨દેવતામાં દેવાંગનાનું હરણ, પિતાથી અધિક ઋદ્ધિ દેખી કલેશ, હલકી સ્થિતિ દેખી ભય–ત્રાસ, મરણના ભયથી શેચ એમ અનેક પ્રકારના પાદ. ગલિક માયાના પ્રપંચમાં પીડાતા દેવ ગતિના છે જ્ઞાનીએ દીઠા છે. (૩) તિય"ચમાં ક્ષધા, તપ, વધ, તાડન, મારન આદિ અનેક દુ:ખ દીઠાં (૪) નારકી માં મહા ઘોર યંકર છેદન ભેદન, કુંભીની ક્ષેત્ર વેદનાના અંધકારમય અનંત દુઃખ દીઠાં. આવાં દુઃખ દેખીને તેનું સવિસ્તાર તથારૂપ વર્ણન શાસ્ત્રમાં કર્યું છે. આવા અનંત પ્રકારે દુઃખી થતા જીવોના નિર્માણ અનંત રૂપે જે ચંદ રાજલોક (કસ્થ સંસાર) ને-પરપ્રેમ તેને દર્શનમોહ એ નામથી પ્રસિદ્ધ કર્યો. એ દર્શન મેહને અર્થ એવો નિર્માણ કરેલ છે કે દન એટલે ચમ દ્રષ્ટિએ દેખાતા પદાર્થો, મેહ એટલે પ્રેમ (વિક૯૫). અહીં એમ કહેશો કે મેહ શબ્દ વાપર્યો ત્યાં પ્રેમ શબ્દ કેમ ન કહે ?- એટલે દર્શનમોહને બદલે દર્શનપ્રેમ એ શબ્દ કેમ ન વાપર્યો ? તેનું કારણ એ છે કે તે બંને શબ્દો એક હેતુવાચક છે, પરંતુ આત્માને મૂળ ધર્મ અનંતપ્રેમ આનંદમય પ્રેમ છે અને તે મૂળધર્મ જ્યારે પુગલ એટલે માયાને શ્રવણ કરવામાં રોકાયે તેથી તે પ્રેમ મટી તેને મેહ શબ્દથી ઓળખાણ આપી છે. દર્શન મોહ મેહનીય કર્મને એક પ્રકાર છે. મોહનીય કર્મ બે પ્રકારનાં છે. ૧ દર્શનમેહ, ૨ ચારિત્ર મેહ. દર્શનમોહ એટલે દેખવાના પદાર્થ ઉપર રાત દિવસ જે મેહ વર્તે છે તે, અને તે દર્શનમોહનું પરિણામ (ભાવ) તે ચારિત્ર મોહ છે. આ વાત ચાદવ રૂપે શાસ્ત્રમાં બહ વર્ણવી છે. આપણે અનંત કાલ થયાં પુનઃ પુનઃ દેહ ધારણ કરીએ છીએ, તેમાં એ બધા પર્વોને અભ્યાસ ઠાગ્રે કરેલ છે, છતાં તેથી તેનું પરિણામ જન્મ મરણના ઓછાપણા રૂપ આવ્યું નહિ માટે ચિાદ પૂર્વમાં દેશ ઉણી જે અપૂર્વ વિદ્યા આદિ હું ભણ્યો નથી વત અત્રે ટુંકમાં ચર્ચવાની છે.
