________________
૩૯૪]
જૈિન કેન્ફરન્સ હેરડ.
[અકબર
વૈરાગ્યની ભૂમિકા જ્યારે તે આરાધી આવેલ છે ત્યારે તેને માયાનાં (કર્મ પ્રદેશમાં ) વૃત્તિ અને સંગરૂપે ઘણોજ ઉત્કૃષ્ટ ત્યાગ કર્યો છે છતાં હવે બાકીનું જે મુકવાનું રહે છે તે દેહ અને મન; અને તેથી માનેલ કોઈપણ માયિક પ્રદેશ ઉપર માલકીના પર એનો પૂર્વે વૈરાગ્ય ભાવ રાખ્યો છે તે પણ ત્યાં માલેકી રહી છે, તે માલીકી અને તે સિવાય જે જડ પદાર્થ ઉપર રહેતી મૂછ તે સર્વ મૂકાવવા (તેને પિસારવા) માટે મુમુક્ષુને તેમ કરવું પડે છે, કારણકે દેહ એ પણ દર્શન મેહના પ્રદેશને છોટા ચાદ રાજલક જે પિંડ છે. તે પિંડમાં પ્રવૃતિ કરનાર એ જે જ્ઞાનાત્માનો ઉપયોગ, સ્મૃતિ, અને વિચાર એ દેહમાં વર્તે છે એવું પણ જેને સ્મરણમાંથી મુકાવવાનું છે અને દેહભાનની પણ જેને વિસ્મૃતિ કરાવવાની છે, તે માટે તેમ કરવું અતિ ઉતમરૂપ હોવાથી સર્વ ભાવ અર્પણ કરી દેવા ત્યારે સ્વાપણ ભકિતનું શુભ મંગલ પ્રથમ પ્રવેશ શરૂ થાય તેમ છે, કે પ્રથમ પ્રવેશ સુધી આવનાર અને જગતમાં કઈ જનનીએ જાયા હશે તે ઉપર લક્ષ દેશું, તે કરોડમાં એકાદ નીકળશે, તે તેવી વ્યકિત, તેના જનક, જનની, તે ક્ષેત્રને આ લેખક અગણિત નમસ્કાર કરે છે અને સ્વાર્પણ ભક્તિના પ્રથમ પ્રવેશથી આગળ ચાલવા સર્વની શુભ અને સુખદાયક કૃપા ઇરછે છે. પુરૂષને સપુરૂષની ભકિતને પ્રથમ પ્રવેશ મુલતવી રાખી હવે સ્ત્રીની ભકિત આરાધવા વ્યાસ ભગ વાને પતિનું શ્રેષ્ટપણું કહ્યું છે તેનું કારણ તપાસીએ.
સ્ત્રી પુરૂષની ભક્તિમાં વર્તન કરી શકે નહિ. કારણકે સ્ત્રી વેદ છે અને ભકિતનો ક્રમ તન્મય થવાનો છે જેથી લોક નિંદકપણું થાય તેટલે અખંડ વખત સ્ત્રીથી લઈ શકાય. નહિ અને તેવા જ્ઞાતી બ્રહ્મચારી પુરૂષ તે ભકિત કરાવે નહિ–તેમ કબુલ કરે નહિ ત્યારે શું સ્ત્રીવેદ ધારણ કર્યો જેથી આ ભવમાં કર્મને ત્યાગ ઉપાસના ન જ થઈ શકે ? કે તે જોઈએ. તે તે કઈ રીતે? તે માટે વ્યાસ ભગવાને એમ ધાર્યું છે કે સ્ત્રીવેદને ધારક આત્માને લિંગદેવ અનંત આલંબી હોવાથી તેને આલંબન માથે લાવવા ત્યાગ વૈરાગ્ય આરાધી શાસ્ત્ર આજ્ઞાએ તે મહિલાને ધર્મમુમુક્ષતા વર્તે છે તેને પતિ પ્રભુ માની તેની આજ્ઞા પ્રમાણે વર્તવા માટે નિર્માણ કરી. હવે પતિ ધર્મને જે યોગ્યતાવાન હોય તેજ પતિ થઈ શકે, પણ ગમે તે જીવ પતિ થઈ કોઈ બાલાની જીદગી બગાડે તે પતિ થવાને ગ્ય નથી, તેમ પત્નિ થવા તેજ સ્ત્રી ગ્ય ગણાય કે જે પતિના શુભ ધર્મમાં શાંતિ સહિત સહાયતા આપે તેવી જ સ્ત્રી પત્નિ થવાને યોગ્ય ગણે છે. તેવા પતિ પનિ થવાની યોગ્યતા કેવી છે તે વ્યાસ ભગવાનૂના શાસ્ત્રમાં બહુજ વર્ણવી છે જેથી અને લબ નથીપણ સ્ત્રી પતિના ભક્તિ કરવાના કારણે આપણે સંક્ષેપમાં અત્રે જણાવવાનું છે તે એ છે કે જેમ પુરૂષ અનંત આલંબી વૃત્તિમાન છતાં સપુરૂષના શરણે જવાથી એક આલંબી થઇ શકે તેમ સ્ત્રીને પણ એક આલંબી કરવા અને તેના પ્રેમ આનંદને જગતમાંથી પાછો વાલવા પતિની ભક્તિ નિર્માણ કરી છે. ભક્તિ વચ્ચેના સંબંધમાં વિકારસેવો અને પ્રેમ પ્રીતિને વધારવી એમ નથી. જો એમ હોય તે માયાના પ્રદેશમાંથી મુકાવવું છે ત્યાં નિર્વિકારતાનીજ બ્રહ્મચી જરૂર છે. તેવો નિર્મલ એમ બંને વચ્ચે વર્તે તે પતિપત્નિ વચ્ચે પ્રેમભક્તિ પ્રારંભ
