________________
૩૯૦]
જૈન કેાન્ફરન્સ હેરલ્ડ,
[અકટાખર
વિશિષ્ટ નામના પુસ્તકમાં વૈરાગ્ય પ્રકરણ મહુજ ઉત્તમ રીતે શ્રેષ્ઠ મેધ તથારૂપ વધુ વેલ છે —આમ અનેક દાખલા વ્યાસ ભગવાનના શાસ્ત્રમાં પણ છે. આ પરથી એ સિદ્ધ થયું કે શ્રી વીરપ્રભુ તથા વ્યાસ ભગવાન-અનેએ ત્યાગ વૈરાગ્ય માટે સરખા એધ કર્યા છે અને તે બંને અય મહાત્માની પરમાર્થ શ્રેણીમાં સરખાપણું હજી સુધી ચાલ્યુ આવ્યું છે.
૮-૩-શાસ્રાલમન... હવે શાસ્ત્રાલંબન નામને ત્રીંજો વિષય પ્રશંસીશું'. શાસ્ત્ર એટલે સપુરૂષે અનુભવેલા સત્યમાર્ગના પ્રભાવરૂપે નીકળેલ વચનામૃતને કાજળ ઉપર લખવામાં આવેલા તે પુસ્તક. આનું અવલંબન તે શાસ્ત્રાલંબન આલબન માટે લખીએ તે પહેલાં તેની જરૂર તપાસીએ. પૂર્વે જે શ્રૃતિ કલ્પનારૂપ અનંત આલંબન નિકંમતે સુખની લાલસા શ્રી દર્શનપ્રદેશમાં ભટકતી હતી તેને ત્યાગ વૈરાગ્યથી દુઃખરૂપ જાણી ત્યાં જતી અટકાવવાને જુદું' આલબન જોઇએ, કારણકે જ્યાંસુધી વૃત્તિ નિરાલંબન રહેવાને યાગ્ય થઇ નથી ત્યાં સુધી આલંબનગ્રાહીળ રહી શકે તેમ છે. આ આલબનગ્રાહીપણુ ક્ષાયક ભાવે ચાથે ગુણુ સ્થાન પ્રકટયેથી ઓછું થાય (રવતપણે રહેવાના અભ્યાસે ચડે) તે ઠેઠ અગીઆરમા ગુણ સ્થાન સુધી રહે એટલે તેની જરૂર ત્યાં સુધી રહે અને તે પણ દર્શન માહના ઉશપ્રદેશ, અને બહુધા ત્રણ ગુણસ્થાન સુંધી શ્રેણીમત પ્રમાણે ગણી શકાય ત્યાં તે આલ'બનની તિ આવશ્યક્તા છે. આટલા માટે જ્ઞાનીએ માયા । પ્રદેશનાં અનંત આલંબનનુ ગ્રાહીણું ઓછુ કરવાને ત્યાગાલબત, વૈગ્યાલખન, અને શાશ્ત્રલઅન કે જેને આપણે હમણાં ચર્ચીએ છીએ તેની નિયમાએ જરૂર છે. શસ્ત્રાલ બનમાં વૃત્તિ લેવાથી અન્યથા કલ્પતા-સ્મરણ અને લક્ષન થાય એટલે શાસ્ત્રમાં વૃત્તિ રાકાવાથી વૃત્તિ અન્ય સ્થલે ન જાય, અને સ્થલે થયેથી પ્રેમ અને આનંદ પાધ્યેાવાળી તે પ્રેમ શાસ્ત્રાભ્યાસમાં જોડાય તેથી અન્ય વિષયામાં સ્મરણ, * લક્ષ અને કલ્પનાથી રહિતપણે રહેવાના અભ્યાસ પડે, અને પ્રેમઆનદ શાસ્ત્રરૂપી સ્થલમાં રાકાયેલ હેઃવાથી તેમાં પ્રેમઆનંદ વાંચતાં વિચારતા પ્રકટ, અને પ્રેમાનંદને લીધે તેમાં તલ્લીનતા આવે એટલા માટે શાસ્ત્રકબનની જરૂર છે. હવે આપણે શાસ્ત્રમાં શેનું શેનુ વર્ણન હાય છે તે વિષયેામાંના આવશ્યક વિષય પર આવીએ.૧ મુક્ષુતા, ૨ જીવ, ૩ અજીવ, ૪ મેગ્યતા ૫ સભ્યત્તિ, હું સત્પુરૂષની સજીવન મૂર્ત્તિ, છ જીવન મૂર્ત્તિની ભક્તિ, ૮ ઉદાસીનતા-એ આદિ અનેક વિષય શાસ્ત્રમાં પ્રણીત કરેલા છે તેમાંથી આપણે પ્રસ્તુત ઉપર કથેલ વાતપરજ આવવાનુ છે અને હેતુ આપણે સંક્ષેપમાં સમજવાને છે; તેથી તે પ્રારંભી આગળ ચલાવીએ.
-મુમુક્ષુતા—પહેલીવાત મુમુક્ષુતાની કરીએ. જ્ઞાનીના શુભ મંગલમય માર્ગની ચ્છાવાળા મુમુક્ષુ છે અને તેવાપણું તે મુમુક્ષુત. આવી મુમુક્ષુતા ધણા છવામાં આવેછે, છતાં તેનુ પરિણામ તથારૂપ નથી આવતું તેનું શું કારણ હશે ? -કરણમાં એ કે એ મુમુક્ષુતા નાપમાત્ર છે, કેમકે રમણીની રીઝ નપુ’સકને પણ હાય, પણ તે રીઝને સ્ત્રી નિમિત્ત સમાધાન કરવાને તેમાં પુરૂષત્વ નથી, તેથી તે રીઝ, રીઝવવાનું કામ કરી શકતી નથી, તેવીજ રીતે વમાનમાં મુમુક્ષુએ હાવાથી આત્માની રજી કરવાની ઇચ્છા છતાં તેઓ રીઝને
