________________
૩૭૪]
જેન કેન્ફરન્સ હેરલ્ડ.
[અકબર
સંમુખ આકર્ષ ક્રિયાપાત્ર બનાવવા-આટલાથી ક્રિયાને જે પવિત્ર હેતુ તે કઈ રીતે સચવાતે નથી. હાવું એમ જોઈએ કે પ્રથમ દ્રવ્યાનુયોગનું જ્ઞાન અને તેમાં પણ આત્મિક એટલે દ્રવ્ય, ગુણ, પર્યાયનું જ્ઞાન સુદ્રઢપણે પ્રાપ્ત કરવું જોઈએ, કે જેથી શ્રદ્ધાની પ્રાપ્તિ અને શુદ્ધિ સુલભ થઈ પડે, આશ્રવ સાવર યથાર્થ સમજાય, આવરોધ સંવરમાં ઉપસ્થિતિની ઈચ્છા પ્રગટે અને તેને માટે જ શ્રધ્ધાશુધ્ધિ અને જૈન બનવાને માટે સવે પહેલાં નવતત્વનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરાવવું જોઈએ, કે જેથી હેય ઉપાદેયનું જ્ઞાન મલે, તથા પ્રકારે પ્રવૃત્તિ કરાય, અને તે પછી જે પ્રતિક્રમણ કરે તે પ્રતિક્રમણ કરનાર કોણ અને કયાંથી હું પ્રતિક્રમે એટલે કયાં હતા અને ક્યાં આવ્યો એ કાંઈ સમજાય. જો કે આવી સ્થિતિવાલા બહુજ છેડા નીકલી શકે છતાં પણ જરૂર તેવાઓની છે. તેવા જૈનો જૈનધર્મમાં ઉત્પન્ન કરવાની જરૂર છે, કેમકે જ્યાં સુધી જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર, ચારિત્રાચાર, ત પાચાર, વીર્યાચાર, એ પાંચ આચાર આત્માના ગુણ છે ને તે આમિક ગુણ કેવી રીતે આભામાં ઉપલબ્ધ થઈ શકે છે એ જ્યાં સુધી નથી સમજાણું ત્યાં સુધી તેમાં લાગતું પ્રમાદદશાથી અતિચારતે ક્યાંથી સમજી શકાય ? જે કે સ્થલ અને વ્યવહારૂ જ્ઞાન આપનાર નોંધ-વદિતા સૂત્ર (શ્રાધપ્રતિક્રમણ સૂત્ર ) માં તેમજ ભાષામાં અમુક વખત પછી અનુપલબ્ધક નામક કેઇએ બનાવેલા પાક્ષિક અતિચારમાં જોવામાં આવે છે જે ઘણા ભાગે બાહ્ય વ્યવહારને પુષ્ટી આપે છે, એટલે દ્રવ્યાચારમાં લાગતા અતિચારેની વ્યાખ્યા ઘણે ભાગે ફુટ થાય છે. પણ શ્રાધ્ધ પ્રતિક્રમણ સૂત્રના પાછલા ભાગની કેટલીક ગાથાઓમાં અતિ રહસ્ય સમજાવનારી હકીકતવાલી ગાથાઓ છે, કે જે ગાથાઓનું મનન કરતાં અત્યાનંદ સાથે સ્વીકારવું પડે છે કે અધ્યાત્મ દ્રષ્ટિથી તે આત્મ શુદ્ધિને માટે તે અતિ ઉપયોગી થઈ પડે તેમ છે.
પ્રસંગોપાત લખવું પડે છે કે પ્રતિક્રમણ કરનારાઓએ ગુરૂ સમક્ષ અથવા તે સ્થાપનાચાર્ય સમક્ષ દિવસમાં અથવા રાત્રિમાં થયેલા વા–અવાચ્ય ગમે તેવાં પાપાચરણે. ખુલ્લી રીતે કહેવાં જોઈએ કે જેમાંથી જે પાપની વિશુધ્ધિ “મિચ્છામિ દુક્કડથી થતી હોય તે તેનાથી કરવી અને કાર્યોત્સર્ગ રૂપ પ્રાયશ્ચિત્તથી થતી હોય તે તેનાથી કરવી, અને વિશેષ પાપને બંધ પરિણામવિશેષ કરીને થયો હોય તે તેને માટે પ્રતિક્રમણની ક્રિયા સિવાય અન્ય પ્રાયશ્ચિત પણ ગુરૂ આપે તે સ્વીકારવું જોઈએ. આ વખતે અમારે પ્રતિક્રમણમાં છે આવશ્યક આવે છે તેને ક્રમ બતાવવાની જરૂર જણાયાથી અત્ર સ્થાને લખીએ છીએ.
૧) પ્રથમ સામાયિક આવશ્યક=એટલે તેની મતલબ એવી સમજાય છે કે સમભાવ (રાગદ્વેષની ઉપશાંતિ પ્રથમ કરવી જોઈએ. અને તેથી માનસિક શુધ્ધિ થયા પછી (૨)બીજું આવશ્યક ચતુવિંશતિ તવ (ઉવીસ નો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે, એટલે માંગલિકને માટે ચોવીસ તિર્થંકરની સ્તુતિ કરી દેવને વંદન કર્યા બાદ ગુરૂવંદન કરવા માટે (૩) ત્રીજુ વંદતક નામનું આવશ્યક લખવામાં આવેલ છે, આથી ગુરૂને વંદન કરવામાં આવે છે એટલે બીજા અને ત્રીજા આવશ્યકથી દેવ અને ગુરૂને વંદન કરી, (૪) ચોથું આવશ્યક
