________________
જૈન કોન્ફ્રન્સ હેર.
ધનાં ચિન્હ.
( રા. રા. શેઠ કુંવરજી આણું )
શ્રીમાન્ હરિભદ્રસૂરિ મહારાજના રચેલા ષોડશક નામના પ્રકરણમાં પ્રથમ સ પરીક્ષક, દેશના વિધિ અને ધર્મ સ્વલક્ષણ-આ ત્રણનું સ્વરૂપ અંત.વનારા ત્રણ ષોડશક કહ્યા પછી ચોથું પાડશક એ યુગપ્રધાન મહાત્માએ ધર્મના લિંગને ( ચિન્હને) વિસ્તારથી બતાવવા માટે કહ્યું છે. તેના પ્રારંભમાં કહેછે કેઃ— સિધ્ધ થયેલા અર્થાત્ નિષ્પન્ન થયેલા ધસ્વરૂપના સમ્યગ્ એવાં લિ ંગા-લક્ષણા પરમાર્થને જાણવાવાળા તત્ત્વજ્ઞાએ ભન્ય જીવાના સુખાવખાધને માટે આ પ્રમાણે શાસ્ત્રમાં કહેલાં છે. '’
૩૪૬]
[સપ્ટેબર
औदार्य दाक्षिण्यं, पापजुगुप्सा च निर्मलो बोधः । लिंगानि धर्मासिद्धेः, प्रायेण जनप्रियत्वं च ॥
આદાય, દાક્ષિણ્ય, પાપજુગુપ્સા (પાપરિહાર), નિર્માળ મેધ અને પ્રાયે લેાકપ્રિયત્વ આ પાંચ ધમની નિષ્પત્તિનાં ચિન્હો છે. '
99
હવે આ પાંચે લક્ષણાનુ સ્વરૂપ વિસ્તારથી કહેછે~~
૧ આદા -કૃપણ ભાવ (કાણ્ય) ના પરિત્યાગ, આશયનું મહત્વ (મનનું મોટાપણું), ગુરૂ અને દીનાદિકમાં આચિત્ય વૃત્તિ અથવા કાર્ય પરત્વે એ ગુર્વાદિકમાં અત્યંત ઔચિત્ય વૃત્તિ તેને આદા કહીએ આમાં ગુરૂ શબ્દ ગારવને યેાગ્ય એવા માતા,પિતા, કલાચાર્ય, પોતાની જ્ઞાતિવાળા, વૃધ્ધો અને ધર્મોપદેષ્ટા એ સ જાણવા. તેમનુ' સ પ્રકારે ઉચિત જાળવે, તેમાં તેમજ નિરાધાર એવા દીનાદિકને સહાય કરવામાં સંપૂર્ણ ઉદારતા વાળા હાય, દાનાદિ પરિણામમાં સ ંકુચિત વૃત્તિવાળા ન હેાય, ચિત્તની મહત્તાવાળા હાય, તુચ્છ વૃત્તિવાળા ન હોયઆ ધર્મનિષ્પત્તિનુ પહેલુ ચિન્હ જાણવું.
ટ્ દાક્ષિણ્ય-પારકા કાર્યમાં ઉત્સાહવાળા શુભ અધ્યવસાયવાળા, ગભીવળા, ધૈયવાળા અને માત્યને વિધાન કરનારા તેને દાક્ષિણ્યવાન કહીએ, પેાતાનું કામ છેડીને-પેાતાના કાયા વિનાશ થવા દઈને પણ જે પારકુ કામ કરી આપે-એવા પ્રંસગે ના પાડી ન શકે એવા, જેના અધ્યવસાય કેાનું અહિત કરવાના-માઠા તેા વતાજ ન હોય-શુભ અધ્યવસાય વતા હોય તેવેશ, ખીજાએ જેના હૃદયને જાણી ન શકે એવા ગંભીર, કાપણુ કાર્યમાં
ય -સ્થિરતાવાળા–ઉતાવળા કે સાહસ કરી ન.ખે.એવા નહિ અથવા ભયહેતુની પ્રાપ્તિમાં પશુ નિર્ભય રહેનારા –ધીરજવાળા અને પારકી પ્રશંસાને હેિ સહન કરી શકવા રૂપ જે મત્સર તેથી રહિત-એવા ગુણવાળા જે હાય તે દાક્ષિણ્ય નામના ધર્મના બીજા ચિન્હથી યુક્ત જાણુવા.
૩ પાપનુગુપ્સા-અવિપરીત એવા શુદ્ધ મન વડે સદા પાપના ઉદ્વેગ, પાપનું ન કરવાપણું અને પાપની આંચતા તેનું નામ પાપ જુગુપ્સા કહીએ. આમાં ત્રણે કાળને સમાવેશ
