________________
૧૯૧૨)
હવે કયે રસ્તે જઈશું.
(૩૬૫
* ૧/v૧.૧/wwwwww
શ્રાવક નહિ પણ ભાવશ્રાવકની અમને જરૂર છે. કાનમાં ખીલા ઠોકાતા મુંગા મુંગા સહન કરે એવા સ્વસંતુષ્ટ મહાવીરના અમે ભકત છીએ, લાખનું દાન કરનાર કર્મયેગી મહા વીરના અમે ભકતો છીએ, તે તે એજ ભવમાં મોક્ષ જવાના છે એવી ખબર છતાં જગત માત્રના હિતને માટે સઘળી વિદ્યા (Sciences) અને સઘળા હુન્નર (arts)નું જ્ઞાન આપનાર વભદેવના અમે ભકતો છીએ. અને તે છતાં આજે અમે લગભગ સર્વે શ્રાવક જ્ઞાનયોગ, કર્મગ અને ભકિતયે ગથી આટલા વેગળા હેવાનું કારણ શું?
કારણ શોધવાની પ્રથમ જરૂર છે, કારણ કે જ્યા સુધી કારણું હાથ ન લાગે ત્યાં સુધી ખરો ઉપાય કદી થઈ શકે નહિ. “કારણમાં જ ઇલાજ રહેલો છે”. ત્યારે શું જેનું અજિનપણું શ્રાવકને આભારી છે? શું શ્રાવકે જૈનધર્મના ગુરૂઓનો ઉપદેશ સાંભળવાની ના કહે છે ? કદાપિ નહિ. શું જૈન ગુરૂઓની સંખ્યા પુરતી નથી ? હરગીજ નહિ. શું જૈનશાસ્ત્ર ચેડાં છે? કઈ રીતે નહિ શું જન સાધુઓના કહેવા મુજબ તપ-જ૫ થતા નથી ? તદ્દન ખોટી વાત. શું “ધર્મના નામે બતાવાતા રસ્તે ખર્ચ કરાતાં નથી ? ઘણુએ, બલ્ક જોઈએ તેથી વધારે. ત્યારે હવે શું કહી બતાવવાની જરૂર છે કે જેનોના અનપણાનું કારણ શ્રાવક વર્ગમાં તે નથી ? બીચારે શ્રાવક વર્ગ અદ્યાપિ પર્યત સાધુ વર્ગનું ધુસરું નીચી આંખે અને મુંગે મહેડે ઉપાડતો આવ્યો છે અને આપણને કોઈ ભવ્ય દેવલોકમાં લઈ જવાના છે એવી શ્રદ્ધા – કહે કે અંધ શ્રધ્ધાથીજ તેઓ પોતાની બુદ્ધિની–પિતાની વિચાર શકિતની પિતાના સામાન્ય અકકલ (common sense ) ની લગામ પિતાના “ હાંકનારાના ' હાથમાં આપીને, અને તે હાંકનારા સિવાયની આખી દુનિયા મૂખ છે–પાપી છે-મિથ્યાવી છે–નરકમાંજ જવા નિર્માયલી છે એવી ખાત્રી રાખીને તેઓ દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ -ભાવથી તદ્દન અજાણ્યા હાંકનારના ડચકારા પાછળ દોડયા કરે છે. આવી શ્રધા એ જે ગુણ” હોય તે શ્રાવક વર્ગમાં તે ગુણ અન્યધમીઓ કરતાં વિશેષ છે અને તે છતાં તે વર્ગ સૈ વર્ગ કરતાં ધર્મ નામના તત્વથી છેક જ રહિત છે. અહીં આપણે પેલા અમૂલ સત્યને યાદ કરવું પડે છે કે “માણસ જેને પૂજે છે તે તે થાય છે” શિક્ષકેના દરરોજના વર્તનની છાપ જેવી પડે છે તેવી બીજા કશાની પડતી નથી, શિક્ષકના હૃદચમાં ભકિતયોગ હોય તે શિષ્ય ભકિતપરાયણ બને છે; શિક્ષકના મગજમાં જે જ્ઞાનયોગ હોય તે શિષ્યો વિદ્યાવિલાસી બને છે; શિક્ષકના હાથ-પગમાં જે કર્મયોગ હોય તે શિષ્ય પરોપકારી કાર્યકર્તાઓ બને છે. જેને આપણે સર્વોત્કૃષ્ટ–સર્વથી વધારે પૂજ્ય-સર્વથી વધારે અનુકરણીય તરીકે જન્મથી આજ સુધી માનતા આવ્યા હોઈએ હેના વર્તન કરતાં બીજે કઈ પદાર્થ-કોઈ બનાવ કે કોઈ પુસ્તક આપણા મન ઉપર વધારે અસર કરી શકશે નહિ. કોઈ પણ ધર્મપંથ કે કેઈપણ નિશાળ જે આગળ ગતિ કરવાને બદલે પતીત દશામાં ઢળતી જેવામાં આવે તે સૌથી વધારે વ્યવહારૂ અને જેના વિના ન ચલાવી લેવાય એવો રસ્તો એજ છે કે શિક્ષકે બદલો, અને જે સારા શિક્ષક ન મળી શકતા હોય તો આળસુ, કછઆબોર, સ્વાથી કે અનીતિમાન મનુષ્ય બનાવતી શાળાઓને તાળાં દઈ વિદ્યાર્થીઓ પૈકી
