________________
ઐતિહાસિક પુરૂષોના ઉત્સવ શા માટે કરવે જોઇએ ?
જે જે નદીનું તેમણે પાણી પીધુ હાય છૅ તે નદીને પવિત્ર માનવામાં આવેછે અને જે દિવસે તેઓના જન્મ યા દેહાત્સર્ગ થયો હાયછે તે દિવસે તેમણે કરેલાં ઉપકારી કૃત્યોનુ સ્મરણ થવા ઉપરાંત જનસમૂહનાં હૃદય પ્રેમરસથી ભરપૂર થાયછે ! આ અમર્યાદિત ઉપકારા વાણીથી વર્ણવી શકે ત નથી, તે પણ ઘેાડાઘણા ઉદ્ગારરૂપે વર્ણવાય છે; તે ઉપરાંત તેઓનુ પૂજન થાયછે, તેએાનાં ભજન ગવાય છે, તેના જય જયકાર વર્તે છે, અને તેમનાં પરમ પવિત્ર મૃત્યુનાં ગુણ્વ ને ગાંતાં ગાતાં સકળ જનસમૂ↓ તે વખતે તલ્લીન બની રહેછે !! આવા ઐતિહાસિક સત્પુરૂષોને ઉત્સવ થાજ જોઇએ એમ હવે કાણુ નહિ કહે ?
૧૯૧૨ )
(૩૦૧
ઐતિહાસિક ઉત્સવનુ મહત્વ ધ્યાનમાં લઇને તે કેમ કરવે એ પૂર્ણપણે જાણીને તે ઉત્સવની ઉત્પત્તિ લક્ષમાં લેવી ધરે છે. આપણા ઉપર કાઇએ જે ઉપકાર કર્યાં હાયછે તેનેા બદલે। યથાશક્તિ આપી કિવા તે નહિતો તેએાના ઉપકર માટે તેએના અખડી આભારી છીએ એમ હૃદપૂર્વક લાગવુ એ મનુષ્ય જાતિને નિસર્ગજન્ય ધર્મ છે; ઉપકાર કરનાર પ્રત્યે કૃતઘ્ન ન થતાં કૃતજ્ઞ રહેવું એ નીતિશાસ્ત્રને સાર છે. આ માનવ ધર્મને અનુસરી, આ નીતિ શાસ્ત્ર પ્રમાણે થેડા સત્પુરૂષના ઉત્સવ કરવાની પ્રથા પાડવામાં આવી છે. બલકે સત્ય શબ્દોમાં યાગ્ય રીતે કહીએ તેા પડી છે કારણકે જે મનુષ્ય જાતિના ધર્મજ છે તે કઇ બલાત્કાર કરેજ નહિ, પરંતુકુદરતીજ સ્વત: એની મેળે થતા આવે. જારથી લે કે સદ્દગુણેની કિંમત કરવા લાગ્યા ત્યારથી આવા ઉત્સવનો પ્રારભ થયે! છે; તેવીજ રીતે જ્યાં સુધી સદ્ગુણાની કિંમત મનુષ્યજાત ભૂલી જનાર નથી, ત્યાં સુધી આવા ઉત્સવ અબાધિત અને અંખડ ચાલ્યા રહેશે, ટુંકામાં કહીએ તે જગા અનાદિત્વથી આવા ઉત્સવની ઉત્પત્તિ છે, અને જગના અન તત્વસુધી તે અનંત રહેશે.
સારાંશ કે ઐતિહાસિક ઉત્સવ અનાદિ કાલથી ચાલ્યા આવેલ છે તેથી તેની ઉત્પાત્તજ માનવી સ્વભાવને અનુસરનારી છે અને કૃતજ્ઞતા બુધ્ધિ તેમાંથી ઉત્પન્ન થઇ છે. માનવી સ્વભાવ સળે સરખી જાતને છે, માટે કૃતજ્ઞતા મુાધ્ધમાંથી ઉત્પન્ન થયેલ આ ઐતિહાસિક ઉત્સવ કરવાની પ્રથા આ જગતટ ઉપર ઘેાડે કે બહુ અ શે પ્રચલિત થયેલ છે. આવા ઉત્સવ કરવાની પધ્ધતિમાં દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાલ અને ભાવને લઇને તે અનુસાર ભેદ હશે યા હોય છે, પરંતુ મૂળ તત્ત્વમાં કયાંહી પણ ભેદ નથી. શ્રી રામચંદ્રે દુષ્ટ રાક્ષસાને સદ્ઘાર કરી લેાકનાં શુભ કાર્યાનાં નિર્વિઘ્નતાં, ઋષિજનેને અભયતા, અને સર્વે પૃથ્વીને નિર્ભયતા આપી તેથી કૃતજ્ઞ થઈ હિંદુઓ રામજ્યતિના ઉત્સવ કરે છે. અને પ્રત્યક્ષ શૂળી પર ચડીને પણ તારવામાં સમર્થ એવા ઉપદેસ ક્રાઇસ્ટે આપ્ય. થી કૃતજ્ઞ થઇ ખ્રિસ્તી કાકે ખ્રિસ્તી યંતિને ઉત્સવ કરે છે, તે પ્રમાણે જૈન શ્વેાકેા શ્રી મહાવીર, પાતાને ખરો ધર્મ આપી શુધ્ધ આત્માનું ખરૂ સ્વરૂપ સમાવી તીર્થંકર પદ કૃતાર્થ કરી મુક્તિ પદ પામ્યા તેથી મહાવીરજ્યતિ કરે છે. પરતંત્રતાના ધનમાં પડેલી આ ભૂમિ સુલ્તાની ધાર ઉપર અને સુલતાનના
તરવારના
