________________
૧૯૧૨]
પર્યુષણ પર્વ અને આપણું કર્તવ્ય.
શિ૮૭.
પર્યુષણ પર્વ અને આપણું કર્તવ્ય.
(લેખક-રા. રા. ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ શેની બી. એ, એલએલ્ બી.)
હેર૭ ના વિદ્વાન તંત્રીનાં આમંત્રણને માન આપી પ્રસ્તુત વિષય હાથ ધરવા પહેલાં, પર્યુષણ પર્વ નિમિત્તનો ખાસ અંક કાઢવાની તેમની યોજના દરેક રીતે ફતેહ પામે અને પિપિતાના ધંધા રોજગારથી નિવૃત્તિ મેળવી. કેટલાએક યુવાન જાબંધુએ આ પર્વના દિવસોમાં પાના રમવામાં સેગઠા બાજી ટીચવામાં-રમત ગમતમાં–મોજમજાત ઉડાવવામાં અગર તેથી પણ અધમ ધુતક્રીડામાં-હારજીતની રમતમાં પિતાનો વખત નિરર્થક ગુમાવવા ઉપરાંત નહિ સેવવા યોગ્ય પાપકર્મ સેવી મહા મહેનતે ઉપાર્જન કરેલા દ્રવ્યને ભોગ આપે છે તેના બદલે, દેવપૂજા-સાધુ સેવા તથા શાસ્ત્રવ્યવણદિ ધર્મ ક્રિયા કરવા ઉપરાંત વધારે વખત મળે તેમાં ધર્મના ઉત્તમ પુસ્તક વાંચવામાં તેમજ પુસ્તકમાં આવા ખાસ અંકે વાંચવામાં પવિત્ર પર્વના શુભદિવસે પસાર કરે અને પિતાનું વતન સુધારવાનાં ઉત્તમ કાર્ય માં કંઈક અંશે આગળ વધે એવી ઈચ્છા રાખવી એ અયોગ્ય કહી શકાશે નહિ.
. સામાન્ય દિવસે કરતાં તેહેવારના–પર્વના દિવસે લેકો વધારે આનંદ અને ઉત્સાહથી ઉજવે છે. પ્રવિની સપાટી ઉપર વસતી દરેક સુધરેલી પ્રજામાં અમુક અમુક દિવસો જુદાં જુદાં અનેક કારણોને લઈને તેહેવારના દિવસ તરીકે નિર્માણ થયેલા હોય છે. ભાગ્યેજ એવી કઈ પ્રજા મળી આવશે કે જે આખા વરસ દરમિયાન એક પણ દિવસન તહેવાર તરીકે ઉજવતી નહિ હોય. વધારે ઓછા દિવસો પર્વના દિવસ તરીકે નક્કી થવાને આધાર પ્રજાની ધાર્મિક અને આર્થિક સ્થિતિ ઉપર રહેલો છે. પ્રવૃત્તિપરાયણ અનાર્ય પ્રજા કરતાં નિવૃતિપ્રધાન આર્ય પ્રજાનાં તહેવારે સંખ્યામાં વધારે હોવા ઉપરાંત તે ઉજવવાની રીતિમાં પણ ઘણો ફરક દૃષ્ટિગત થાય છે. આ પ્રજાજને પિતાના પવિત્ર પર્વના દિવસે અન્ય વ્યાપારાદિ કાર્યથી નિવૃત્ત થઈ ધર્મસ્થાનોમાં ધાર્મિક ક્રિયાઓ કરવામાં શાન્તિથી પસાર કરે છે ત્યારે અનાર્ય પ્રજા ખાસ કરીને પર્વના દિવસોમાં જીવહિંસાદિ કાર્યોને વધારે પુષ્ટિ મળે તેવી ક્રિયાઓમાં નિમમ રહે છે. પરમાર્થથી ખરો ધર્મ શું છે ? A દ્રષ્ટિએ આત્મ સાધના મિત્તે કઈ ક્રિયા વધારે ઉપકારક છે ? સર્વ પ્રાણી કે માત્ર કેવળ સુખનીજ ઈચ્છા રાખે છે. તે ખરૂં સુખ કેવી રીતે પ્રાપ્ત થઈ શકે ? તત્સંબંધી પ્રશ્નોના નિરાકરણમાં ઘણેજ મતભેદ હોવાને લીધે આ રીતે પવિત્ર પર્વના દિવસે ઉજવવાની રીતિમાં ફરક પડતે જોવામાં આવે છે. આ પ્રકારના ફરકને લીધે જ મુસલમાન પ્રજાના મહેરમના તહેવારના પ્રસંગે તેમજ બકરી ઈદના દિવસે ખાસ કરીને અશિક્ષિત મુસલમાન ભાઈઓ અંદર અંદર તેમજ અન્ય કેમના મનુષ્ય સાથે શાન્તિથી વર્તવાને બદલે મહા કલેશકારી દુખદાયી પ્રસંગોને જન્મ આપે છે અને આ પ્રગતિના જમાનામાં દેશનતિના મહાન કાર્યને ઘણું જ નુકસાન થાય, તેવી
