________________
જન કેન્ફરન્સ હેરલ્ડ.
સિપ્ટેમ્બર
વ્યાપારી વર્ગ દિવાળીના તહેવારોમાં જેવી રીતે આખા વરસના નફાટાનું સરવૈયું કાઢી હીસાબ તૈયાર કરે છે તેવી રીતે આખા વરસ દરમિયાન ધર્મકરણીમાં કેટલા આગળ વધ્યા-અશુભ વૃતિઓ ઉપર જય મેળવી શુભ વૃત્તિમાં કેટલો વધારો કર્યો-જ્ઞાન-ધ્યાન-તપ જપાદિ ક્રિયાઓમાં પરમાર્થથી કેટલા આગળ વધ્યા -આચારશુદ્ધિમાં વસ્તુતઃ કેટલે વધારો કર્યો, તેને કંઈ વિચાર કરતું કઈ ભાગ્યેજ જોવામાં આવે છે. વખતના બહેવા સાથે વાવૃદ્ધ થતા જઈએ તેમ મનબળ વધતું જાય છે કે કેમ-વિષયવાસના ઓછી થતી જાય છે કે કેમ-આચાર-વિચારમાં વાસ્તવિક રીતે સુધારો થાય છે કે પાછળ હઠતા જઈએ છીએ તે સંબ. ધમાં ભાગ્યેજ ઉહાપોહ થતી જોવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે “ખમત ખામણ’ ની કંકોત્રીઓ છાપેલી તૈયાર આવે છે તેમાં નામઠામ તીથિ વગેરે લખી મોકલી આપવામાં આવે છે અને તે ધારાએ ઘણે અંશે દેખાવરૂણેજ “ખમતખામણ’ કરવા ઉપરાંત લખી જણાવવામાં આવે છે કે “અત્રે મહામંગળકારી પર્યુષણ પર્વ રૂડી રીતે ઉજવવામાં આવેલ છે. તપ તથા પ્રભાવના ઘણું સારી થઈ છે. જૈન ધર્મને ઉદ્યત અધિક વરતાણે છે;” પરંતુ લખનારે પોતે આવા ઉત્તમ કાર્યમાં કેટલો ફાળો આપે તેને કંઇ ઉલ્લેખ કરવામાં આવતું નથી. તત્સંબંધી કંઇ વિચાર પણ કરવામાં આવતો નથી. “ગતાનગતિકે લોકઃ' એ નિયમાનુસાર માત્ર છાપેલી કંકોત્રી લખી મોકલી પિસ્ટની ટીકીટને ખર્ચ કરી મારા વ્યવહાર જાળવવાથી શું સાર્થક તે સમજવું મુશ્કેલ છે.
પર્વના દિવસોએ કરવામાં આવતી ધર્મક્રિયા સ્થિર ચિત્તથી-મનની એકાગ્રતાથી થવી જોઈએ. ચંચળ ચિત્તવાળા પુરૂષનું મન ભાગ્યેજ સ્થિર રહી શકે છે. ધર્મક્રિયા કરતી વખતે ઉત્તમ ભાવનાથી હૃદયમાં તે ઉ૯લાસભાવ પ્રવર્ત જોઈએ, પ્રમોદની રેલછેલ થવી જોઈએ, આત્મિક આનંદનો અનુભવ થવા જોઈએ, તેને બદલે મનની વ્યગ્રતાને લીધે શરીરવ્યાપાર અગર વચનક્રિયા ધર્મકરણીમાં ઉપયુક્ત હોય છતાં પણ મન અન્યત્ર રખડતું હોય છે. મનની સાથે ઘણી વખત ચક્ષુઆદિ ઈકિયે પણ પર્વના દિવસે હોવાથી સારા સારા વસ્ત્રભુષણથી અલંકૃત થયેલી લાવણ્યવતી લલનાઓ ધર્મસ્થાનમાં આવેલી હોય છે તેમના તરફ સેકાયેલી રહે છે. આથી કરીને ફળપ્રાપ્તિ દુર્લભ થઈ પડે છે. શ્રી અજિતનાથ સ્વામિ ના સ્તવનમાં મોહનવિજયજી કહી ગયા છે કે “મનવંછિત ફલ્યા રે જિન આલંબને” એમ બનવાનો પ્રસંગ દૂર જતો જાય છે.
અન્ય દિવસે કરતાં પર્વના દિવસોમાં મોટા શહેરોમાં ધર્મસ્થાનમાં સ્ત્રી-પુરૂષે વધારે મોટી સંખ્યામાં આવતા હોવાથી વધારે ભીડ થાય છે તે પ્રસંગે ભવભીરૂ સ્ત્રી-પુરુષોએ અજાણતાં પણ એક બીજાના સંસર્ગથી વધારે સાવચેત રહેવાની જરૂર જણાય છે.
अन्यद्वारे कृतं पापं देवद्वारे विनश्यति देवद्वारे कृतं पापं वनले भविष्यति ॥
