________________
૨૮૬]
જૈન કેન્ફરન્સ હેરલ્ડ
[સપ્ટેમ્બર
મતાંતરથી બેવડો લાભ થાય છે એવું આ પર્યુષ સમદ્દષ્ટથી જોતાં જણાયું; એ વાત રૂચી; તથાપિ કલ્યાણઅર્થે એ દૃષ્ટિ ઉપયોગી છે. સમુદાયના કલ્યાણઅર્થે જતાં બે ખૂષણ દુઃખદાયક છે. પ્રત્યેક મતાંતર સમુદાયમાં વધવાં ન જોઈએ; ઘટવાં જોઈએ.”
આત્મહિતનાં કારણરૂપ પર્વ દિવસોમાં કે તેને ઉદ્દેશી કોઈ પણ જીવ પ્રતિ રાગ-દ્વેષ કે વૈર-વિરોધ ન ઘટે; તે વેર-વિરોધાદિની તે હાનિજ ઘટે. પર્વ દિવસોને હેતુ તે કેવળ ધર્મ આરાધનને, આત્મ-સાધનનોજ હોય. છતાં જીવો અજ્ઞાનમાં ખેંચાઈ જઈ, કદાગ્રહમાં તણાઈ જઈ માનમાં લેવાઈ જઈ મતમતાંતર વધારે, ઝગડાની જાળ પાથરે, રાગ-દ્વેષ વધારે, અને એમ કરી ધર્મ–માર્ગને અંતરાય આણે, એ સમ્યગ્દષ્ટિ જીવોને તે ધર્મકૃત્ય વિશેષના વધારે દિવસો મળતાં આલ્હાદ ઉપજે છે, પણ શુદ્ધ સનાતન વીતરાગ માર્ગમાં રાગ-દ્રવ વૃદ્ધરપ ઝઘડા દેખી તેઓ કંપે છે. સુજ્ઞ આત્માથી મુનિવરોએ, સદગૃહસ્થોએ, શાસનનો સત્ય અર્થે વિજય ઇચ્છનારાઓએ આ બાબત ધ્યાનમાં લઇ જીવોને માધ્યસ્થ ભાવે સદુપદેશ આપી રાગ ને દેશથી કદાગ્રહથી, મતમતાંતરથી, બચાવવા ઘટે છે; ઝઘડાથી વારવા ઘટે છે.
શ્રાવણ અને ભાદરવા માસમાં પર્યુષણ પર્વ નિયત કરવામાં પરમજ્ઞાનિયેની એક ખુબી જણાય છે. વર્ષારતુમાં પ્રાય: સાધુ, મુનિવરો, સંત–સમુદાય વિહાર બંધ કરી એક સ્થળે રહે છે. વળી વર્ષારતમાં જીવો વધારે નિવૃત્તિવાળા હોય છે. તેમ વરસાદને લઈ વન-ઉપવને ફાલી-yલી, દશ્ય કુદરતને રળીયામણી બનાવે છે; જે દેખી આંખ અને મન બંને ઠરે છે; પ્રફુલ્લિત થાય છે. વળી વરસાદ, કે જેના ઉપર જેનાં આજીવિકા આદિ વ્યવહારને આધાર છે, તે યથેચ્છ થયે જીવોનાં મન વિશેષ પ્રકૃલિત અને નિરાકુળ થાય છે. તેમ શ્રાવણ-ભાદપદમાં વર્ષરતુ પ્રાય: ખુલી જાય છે. આવાં બધાં ને ધર્મકરણીમાં અનુકળ કારણે જોઈ પરમ જ્ઞાનીઓએ પર્યુષણ અર્થે આ ભાદ્રપદ તથા શ્રાવણના દિવસો--આ રૂતુ નક્કી કરી લાગે છે.
નિષ્કારણ કરૂણળુ ભગવાનનો આ પરમ ઉપકાર છે.
શ્રી પર્યુષણની પૂર્ણાહુતિ અંગે યચિત કહેવાયું. આવા પવિત્ર પર્વ દિવસે, ધર્મ આરાધન અર્થે આપણને સદૈવ પ્રાપ્ત થાઓ, આપણે બધાં પાપકર્મથી મુકાઇએ, આપણે બધાં જીવ માત્રને ક્ષમી-ક્ષમાવી વૈર-વિરોધ ટાળી મૈત્રીભાવ ધરિએ, એજ પ્રાર્થના છે. ના પવિત્ર પર્યુષણ સમજીને આરાધવાથી આપણું પરમ કલ્યાણ છે. ભાવિની અનુકૂળતા વાગે આ સંબંધમાં હવે પછીના પર્યષણ પર્વે વિશેષ કાંઈ કહેવા યોગ્ય છે. છેવટે, સંવત્સરી ક્ષમાપના નીચેના શ્રીમદ રાજચંદ્રના શબ્દોમાં યાચી, આ લેખ પૂર્ણ કરીએ છીએ:
સંસારકાળથી તે અત્રક્ષણ સુધીમાં તમપ્રત્યે કોઈ પણ પ્રકારનો અવિનય, અભક્તિ, અસત્કાર કે તેવા બીજા અન્ય પ્રકાર સંબંધી કેઇ પણ અપરાધ મન, વચન, કાયાના પરિણામથી થયા હોય, તે સર્વ અત્યંત નમ્રપણે, તે સર્વ અપરાધના અત્યંત લય પરિણામરૂપ આત્મસ્થિતિએ કરી, હું સર્વ પ્રકારે કરી ક્ષમાવું છું; અને તે ક્ષમાવવાને યોગ્ય છું. તમને કઈ પણ પ્રકારે તે અપરાધાદિને અનુપગ હોય તે પણ અત્યંતપણે અમારી તેવી પૂર્વકાળ સંબંધીની કોઈ પ્રકારે પણ સંભાવના જાણી અત્યંતપણે ક્ષમા--આપવા મોગ્ય આત્મસ્થિતિ કરવા અત્રક્ષણ લઘુતાથી વિનંતિ છે.” છે શાંતિઃ
મનઃસુખલાલ કિરતચંદ મહેતા.
