Book Title: Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ५ प्रथमप्राभृतेप्रथमप्राभृतम्राभृतम् मुच्यते-यथालोकप्रसिद्धं प्राभृतं नाम उपायनम् देशकालोचितं परिणामसुन्दरं रमणीयं यदुर्लभं वस्तूपनीयते समन्ततः प्रकर्षेण भ्रियते पोष्यते चित्तमभीष्टस्य मानार्हस्यानेनेति प्राभृतम् । प्राभृतमिव प्राभृतं ज्ञानवक्तव्यता रूपं, मोक्षपथपथिकानां शिष्यपरंपराणामेतद् ज्ञानरूपोपायनं तीर्थकृद् गणधरैः प्रदत्तमितिभावः ।। (प्राभृतं तु प्रदेशनम्) इतिकोशः। उपायन मुपग्राह्य मुपहार स्तथोपदा इति च देवताभ्यो गुरुभ्यो मित्रादिभ्यश्च दीयमानस्य वस्तुनो नाम प्राभृतमित्यर्थः । सू० ४ ॥ मूलम्-छप्पं च य सत्तेव य अट्ट तिन्नि य हवंति पडिवत्ती।
पढमस्स पाहुडस्स हवंति एयाउ पडवत्ती ||८|| सू० ५ ॥ आठ प्रश्नोपप्रश्न है। ____ अब प्राभृत का भाव क्या होता है ? इस प्रकार की जिज्ञासा के उपशमन निमित्त कहते हैं-जैसे लोक प्रसिद्ध प्राभृत याने उपायन-भेट देशकालोचित सुन्दर परिणाम वाला एवं रमणीय ऐसी दुर्लभ वस्तु दी जाती है इसी प्रकार समस्त प्रकार से उत्कर्ष से भरा जाय पुष्ट किया जाय इसका नाम प्राभृत है। प्राभूत उपायनीभूत जो प्राभृत ज्ञान कथन रूप मोक्षपथ के पथिक शिष्य परंपरा को यह ज्ञान रूप उपायन तीर्थकर एवं गणधरोंने दिया है ऐसा भाव है। (प्राभृतं तु प्रदेशनम्) इस प्रकार कोष में भी कहा हैं तथा उपायन, उपहार, उपग्राह्य तथा उपदा ये शब्द भेट देने के अर्थ में है एवं देवगुरु तथा मित्रादि को दीयमान वस्तु का नाम प्राभृत शब्द से कहते हैं ॥सू० ४॥
टीकार्थ-अब प्रथम प्राभृत में चार चार के रूप में विभक्त किये गये चार प्राभृतप्राभृतों में क्रमानुसार ये परमतरूप प्रतिपत्तियां हैं जैसे-चौथे प्राभृत કાર સહિત થાય છે. પહેલા પ્રશ્નની અંદર બીજા આઠ પ્રશ્નો થાય છે. - હવે પ્રાભૂત કેને કહેવાય છે? એ જીજ્ઞાસાના શમન નિમિત્તે કહે છે. લોકપ્રસિદ્ધ પ્રાભૂત એટલે ભેટ યાને ઉપાયન દેશકલોચિત સુંદર પરિણામવાળી અને રમણીય વસ્તુ અપાય છે, તેવી જ રીતે સમસ્ત પ્રકારના ઉત્કર્ષથી ભરાય પુષ્ટ કરાય તેનું નામ પ્રાભૂત છે. પ્રાભૂત એટલે કે ઉપાયનીભૂત જે પ્રાકૃત અર્થાત્ જ્ઞાન કથન રૂપ મિક્ષપથના યાત્રિક શિષ્ય પરંપરાને આ જ્ઞાનરૂપી ઉપાયને ભગવાન તીર્થકરો અને ગણધરેએ આપેલ છે. એ ભાવ છે.
(प्राभृतं तु प्रदेशनम् ) 20 ते अषमा ४ छ. तथा पायन, ५२, पार અને ઉપદા આ શબ્દો ભેટ આપવાના અર્થમાં અને દેવ ગુરૂ તથા મિત્રાદિને દીપમાન દેવાતી વસ્તુનું નામ પ્રાભૃત શબ્દ વાચ્ય છે. સૂત્ર ૪
ટકાથ:-હવે પહેલા પ્રાભૂતમાં ચાર ચાર રૂપથી વહેચેલા ચાર પ્રાભૃતપ્રાભૂતોમાં ક્રમાનુસાર આ પરમત રૂપ પ્રતિપત્તિ છે, જેમ કે ચેથા પ્રાભૃતપ્રાભૂતમાં છ પ્રતિ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
