Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 23

१०.
जीवाभिगमसूत्रे मूलम्-इह खलु जिनमयं जिणाणुमयं जिणाणुलोमं जिणप्पणीयं जिणप्परूवियं जिणक्खायं जिणाणुचिन्नं जिणप्पण्णत्तं जिणदेसियं जिणपसत्थं अणुवीइय तं सद्द हमाणा तं पत्तियमाणा तं रोयमाणा थेरा भगवंता जीवाजीवाभिगमणाममज्झयणं पण्णव सु” । सू० १॥
छाया-इह खलु जिनमतम् , जिनानुमतम् , जिनानुलोमम् , जिनप्रणीतम् जिनप्ररूपितम् , जिनाख्यातम् , जिनानुचीर्णम् , जिनप्रज्ञप्तम् , जिनदेशितम् , जिनप्रशस्तम् , अनुविचिन्त्य तत् श्रद्दधानाः तत् प्रतीयमानाः तद्रोचयन्तः स्थविरा भगवन्तो जीवा. जोवाभिगमनामकमध्ययनं प्राज्ञापयन् ॥ सू० १ ॥
'इह खलु' इह-एतस्मिन् प्रवचने खलु शब्दोऽवधारणे तथाच-एतस्मिन्नेव जिनप्रवचने नत्वन्यस्मिन् शाक्यादिप्रवचने, अथवा इह-अस्मिन् मनुष्यलोके खलु शब्दो वाक्यालङ्कारे । 'जिण
अविरोधरूप से सूत्र का जो अर्थ के साथ-योग -सम्बन्ध है वह अनुयोग है। इसके विषय में उपासकदशाङ्गसूत्र की अगारधर्मसंजीवनी टोका देखनी चाहिये ।।
टीकार्थ-सूत्र में "खलु" यह शब्द अवधारण में या वाक्यालङ्कार में प्रयुक्त हुआ है । जब अवधारण में प्रयुक्त हुआ इसे माना जायगा-तब ' इह खलु' का अर्थ होता है इसी जिनप्रवचन में, शाक्य आदि के प्रवचन में नहीं, क्योंकि जिनमत तो जिनप्रवचन में ही जिनानुमत आदि विशेषणों वाला होगा, अन्य शाक्य आदि प्रवचनों में नहीं । और जब इसे वाक्यालंकार के रूप में प्रयुक्त हुआ माना जायगा-तब "इह खलु' का अर्थ होता है इस मनुष्यलोक में । मनुष्यलोक मानुषोत्तर पर्वत के पहिले २ आधे पुष्कर द्वीपतक है अतः वहीं तक यह जिनमत जिनानुमत आदि विशेषणों वाला है । इसके बाहर जो असंख्यात द्वीप और
રૂપે-અવિરેાધ રૂપે-સૂત્રને અર્થની સાથે જે રોગ (સંબંધ) છે, તેનું નામ અનુયોગ છે આ વિષયના વધુ સ્પષ્ટીકરણ માટે ઉપાસક દશાંગસૂત્રની અગાર ધર્મ સંજીવની ટીકા વાંચી જવી. "इह खलु जिणमयं जिणाणुमयं त्या
-सूत्रमा "खलु" मा ५६ सधारणमा अथवा पायासमा १५२॥यु छ। ने तन अवधारमा १५शय मानवामां आवे, तो 'इह खलु" 21 पहने। मथ ॥ જિનપ્રવચનમાં “જ” માનવે પડશે, શાક્ય આદિ પ્રવચનોને અહીં ગ્રહણ કરવા જોઈએ નહીં, કારણ કે જિનમત તે જિનપ્રવચનમાં જ જિનાનુમત આદિ વિશેષણવાળો હોઈ શકે –શાકય આદિ અન્ય પ્રવચનમાં નહીં અને જ્યારે તેને વાકયાલંકારમાં વપરાયેલું માનपामा माशे, त्यारे तेनो मथ ( "इह खलु' ने मथ) "240 मनुष्य सभां थशे. मनुष्यલોક માનુષેત્તર પર્વતથી પુષ્કર દ્વીપ સુધી આવે છે, તેથી ત્યાં સુધી તે જિનમત, જિનાનુમત આદિ વિશેષણોવાળો છે, તેની બહાર જે અસંખ્યાત દ્વીપ અને સ્વયંભૂરમણ પર્ય.
જીવાભિગમસૂત્ર