Book Title: Vairagya Kalpalata Stakabak 01
Author(s): Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022083/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA viracita dzl2SCUEIL zabdazaH vivecana prathama tabakama karI 'vivecaka: paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA viracita vairAgyakAlatA zabdazaH vivecana - mULa graMthakAra * laghuharibhadrasUri mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA AzIrvAdadAtA , vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka sva. pa. pU. AcAryadevezo zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA padarzanaverA, mAvacanikapratibhAdhAraka sva. pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA tathA vartamAna zrutamarmajJAtA vidvAna pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA ja vivecanakAra ja paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA 2 saMkalana-saMzodhanakArikA che. paramapUjya AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI tathA parama pUjya pravartinI sAdhvIjI rohitAzrIjI mahArAjanA ziSyaratnA sAdhvIjI caMdanabAlAzrI : prakAzaka : hatA . zrutadevatA bhavana', 5, jaina marcanTa sosAyaTI, hapurA roDa, -, amadAvAda-3. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA zabdazaH vivecana vivecanakAra kare paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA vIra saM. 2538 vi. saM. 2068 ne AvRtti : prathama ja nakala : 500, mUlya : rU. 100-00 zrI jagannA na Arthika sahayoga para sva. nimita prakAzabhAI zAhanA AtmazreyArthe - muMbaI | mukhya prAptisthAna : kAtA , 15) "mRtadevatA bhavana', 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phlehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. Email : gitarthganga@yahoo.co.in, gitarthganga@gmail.com * mudraka ja sarvodaya ophaseTa 13, gajAnaMda esTeTa, idagAha polIsa cokI pAse, prema daravAjA, amadAvAda-19. phonaH 22174519 sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * amadAvAda : gItArtha gaMgA 'zrutadevatA bhavana', pa, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. - (079) 26604911, 32457410 Email: : gitarthganga@yahoo.co.in gitarthganga@gmail.com prAptisthAna muMbaI : zrI lalitabhAI dharamazI 302, caMdanabALA epArTamenTa, sarvodaya pArzvanAthanagara, jaina derAsaranI pAchaLa, javAharalAla naherU roDa, muluMDa (vesTa), muMbaI-400080. T (022) 25680614, 25687030 (mo.) 9322231119 Email : lalitent@vsnl.com *surataH DaoN. praphulabhAI je. zeTha DI-1, arpaNa epArTamenTa, bAbunivAsanI galI, TImalIyAvADa, surata-395001. - (0271)3228723 * BANGALORE: Shri Vimalchandji clo. J. Nemkumar & Co. Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560053. (080) (0) 22875262 (R) 22259925 (Mo.) 9448359925 Email: amitvgadiya@gmail.com * vaDodarAH zrI saurInabhAI dinezacaMdra zAha 'darzana', I-69, lIsApArka sosAyaTI, vibhAga-2, rAmezvara sarkala, subhAnapurA, hAITenzana roDa, vaDodarA-390023. - (0275) 2391796 (mo.)9825212997 Email : saurin108@yahoo.in zrI himAMzubhAI ena. zeTha e-2/41, azoka samrATa, trIje mALe, daphatarI roDa, gozALA lena, bInA jvelarsanI upara, malADa (I.) muMbaI-400097. - (022) 32438434 (mo.) 9322264851 Email: divyaratna_108@yahoo.co.in jAmanagara : zrI udayabhAI zAha C/o. mahAvIra agarabattI varksa, C-7, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara-361001. - (0288) 2778513 (mo.) 9727993990 Email : karan.u.shah@hotmail.com * rAjakoTaH zrI kamalezabhAI dAmANI "jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360001. (0281) 2233120 (mo.) 9427168613 Email: shreeveer@hotmail.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. prakAzakIya sujJa vAcako ! praNAma... aMdhakAramAM TaoNrca vagara athaDAtI vyakti dayApAtra che, to tenAthI paNa TaoNrca kaI rIte vAparavI te na jANanAra vyakti vadhu dayApAtra che. . kAraNa? te vyakti pAse sAdhana hovA chatAM paNa tenI jarUrI jANakArInA abhAve teno upayoga nahIM karI zake. 'tevI ja rIte... aMdhakArabharyA saMsAramAM jinazAsananI prApti vagara bhaTakato jIva cokkasa dayApAtra che, paraMtu jinazAsananI prApti bAda paNa jo jIva tenAM rahasthajJAna vagarano ja rahyo, to te vadhAre dayApAtra che; kema ke duHkhamaya ane pApamaya saMsAramAMthI chUTavA mAtra jinazAsana prApti paryApta nathI, paraMtu tenI prApti bAda zAsananAM UMDANabharyA rahasyonA jJAna dvArA zAsana pratye atUTa bahumAna ane sAdhanAmArgano daDha saMkalpa jarUrI che. anyathA bhAgye dIdhela jinazAsanano lAbha te vyakti pUrNatayA uThAvI nahIM zake. amane gaurava che ke, jinazAsananAM A ja rahasyone gItArthagaMgA saMsthA dvArA 108 mukhya ane avAMtara 10,008 viSayonA mAdhyame ujAgara karAvavA ame bhAgyazALI thayA chIe. ahIM dareka viSaya saMbaMdhI bhinna-bhinna zAstromAM verAyelAM rahasyamaya zAstravacanonuM ekatrIkaraNa thAya che. tyArabAda temAM dekhAtA virodhAbhAsonA nirAkaraNa sAthe paraspara saMdarbha joDavA dvArA temAM chupAyelAM rahasyono AviSkAra karavAmAM Ave che. jo ke, A rahasyo asAmAnya zaktizALI sivAyanA lokone sIdhAM pacatAM nathI; kema ke te durgama jinazAsananA nicoDarUpa hovAthI ati durgama che. tethI amArI saMsthAnA mArgadarzaka pa.pU.A.bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI ma.sA.e Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta rahasyone vyAkhyAno svarUpe sugama zailImAM, zAstrIya ane Adhunika dareka pariprekSyamAM pIrasyAM che ane pIrasaze. jemAMthI eka dharmatIrtha viSayaka pravacanono arthAMza pragaTa thayela che. alabatta, A zailInI sugamatAjanya laMbANane kAraNe amuka viSaya sudhI vivecananI maryAdA baMdhAI jAya che, mATe zrIsaMghane pUrNa lAbha maLe te hetuthI tyArabAdanA viSayo saMbaMdhI akhUTa rahasyagarbhita zAstravacanono paraspara anusaMdhAna sAthe saMgraha pragaTa karavAmAM Avaze, jene AjanI bhASA Encyclopedia (vizvakoSa) kahe che. temAM te te viSaya saMbaMdhI dUrano saMbaMdha dharAvatAM zAstravacano paNa te viSayaka rahasyajJAnamAM upayogI hovAne kAraNe saMgRhIta thaze ane A saMgraharUpa bIja dvArA bhaviSyamAM samagra zrIsaMghane zAsananAM rahasyajJAnanI prAptimAM taiyAra sAmagrI pUrI paDaze. 'vidvAneva vinAnAti vidvapnanaparizramam' e ukti anusAra vidvAno dvArA thatuM A vidvogya ane azrutapUrva kArya ghaNA puruSArtha uparAMta puSkaLa sAmragI ane samaya paNa mAMge che. * bIjI bAju, zrI saMgha taraphathI sva. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI ma. sA., pa.pU. A.bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI ma. sA.nAM pravacano ane paMDitavarya zrI pravINabhAI motA kRta zAstranAM vivecano zAsananAM rahasyo sudhI pahoMcavAnI kaDI svarUpa hovAthI prasiddha karavAnI mAMgaNIo paNa vAraMvAra Ave che. jo ke, A pravRtti saMsthAnA mULa lakSyathI saheja phaMTAya che, chatAM vacagALAnA samayamAM, mULa kAryane jarA paNa aTakAvyA vagara prastuta kAryane saMlagna pravRtti tarIke svIkArIe chIe. tenA anvaye prastuta pustaka prakAzita karatAM AnaMda anubhavAya che. uparokta dareka kAryone zrIsaMgha khobe-khobe saharSa vadhAvaze, anumodaze ane sahAyaka thaze tevI abhilASA saha... 'zrutadevatA bhavana', 5, jaina marcanTa sosA., phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. gItArtha gaMgAnuM TrasTIgaNa ane zrutabhakto Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItArtha gaMgAnAM prakAzano pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA (moTA paMDita ma. sA.)nA vyAkhyAnanAM pustako 1. Azrava ane anubaMdha 2. pudgala vosirAvavAnI kriyA 3. cAritrAcAra pa. pU. A. bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA (paMDita ma. sA.)nA vyAkhyAnanAM temaja lekhita saMpAdita pustako 1. zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo 2. zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo (hindI AvRtti) 3. cogadRSTisamuccaya 4. karmavAda karNikA 5. sagati tamArA hAthamAM ! 6. darzanAcAra 7. zAsana sthApanA 8. zAsana sthApanA (hindI AvRtti) 9. anekAMtavAda 10. praznottarI 11. praznottarI (hindI AvRtti) 12. cittavRtti 13. cittavRtti (hindI AvRtti) 14. cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe 15. manovijaya ane Atmazuddhi 16. bhAgavatI pravajyA paricaya 17. bhAvadharma bhAga-1 (praNidhAna) 18. bhAvadharma bhAga-2 (pravRtti, vijJAjaya, siddhi, viniyoga) 19. lokottara dAnadharma "anukaMpA" Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. kudaratI AphatamAM jainanuM kartavya 21. dharmarakSA pravacana zreNI bhAga-1 22, jainazAsana svataMtra dharma ke saMpradAya ? 23. jinazAsana svataMtra dharma yA saMpradAya ? (hindI AvRtti) 24. Is Jaina Order Independent Religion or Denomination? (aMgrejI AvRtti) 25. Status of religion in modern Nation State theory (aMgrejI AvRtti) 26. gRhajinAlaya mahAmaMgalakArI 27. zrI upadhAna mArgopadezikA saMpAdaka :- pa. pU. paMnyAsa zrI arihaMtasAgarajI mahArAja sAhaba 1. pAkSika aticAra gItArtha gaMgA dvArA prakAzita anya pustakonI yAdI 1. zrI sametazikharajInI saMvedanA 2. zrI navapada ArAdhanA vidhi 3. svataMtra bhAratamAM dharma parataMtra !!!!! (guja.) 4. svataMtra bhArata meM dharma parataMtra !!!!! (hindI) 5. Right to Freedom of Religion!!!!! (aMgrejI) saMkalanakartA : jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA : jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti 6. 'rakSAdharma' abhiyAna (guja.) saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti 7. 'Rakshadharma' Abhiyaan (aMgrejI) saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti 8. sevo pAsa saMkhesaro (guja.) saMkalanakartA : jyotiSabhAI zAha 9. sevo pAsa saMghesaro (hindI) saMkalanakartA : jyotiSabhAI zAha Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ as a gItArtha gaMgA dvArA prakAzita e che vivecananAM graMtho e vivecanakAra :- paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA 1. yogaviMzikA zabdazaH vivecana 2. adhyAtmaupaniSata prakaraNa zabdazaH vivecanA 3. adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 4. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 5. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 6. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha 7. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana uttarArdha 8. ArAdhaka-virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana 9. samyakatva SaTrasthAna caupaI zabdazaH vivecana 10. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 11. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 12. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 13. phUpadaSTatavizadIkaraNa zabdazaH vivecana 14. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 (sUtra 1-2) 15. sUtranA pariNAmadarzaka yatnaleza bhAga-1 16. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sUtra 3-4-5) 17. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 18. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 19. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 20. dAnahAviMzikA-1 zabdazaH vivecana 21. mitrAdhAtrizikA-21 zabdazaH vivecana 22. yogazataka zabdazaH vivecana 23. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 24. yogabhedadvAbiMzikA-18 zabdazaH vivecana 25. yogavivekadvAciMzikA-19 zabdazaH vivecana 26. sAdhusAmayyadvAciMzikA-6 zabdazaH vivecana 27. bhikSudvAaizikA-27 zabdazaH vivecana 28. dIkSAdvAciMzikA-28 zabdazaH vivecana 29. yogadaSTinI sajhAya zabdazaH vivecana 30. kevalibhuktivyavasthApana dvAciMzikA-30 zabdazaH vivecana 31. pAtaMjala yogalakSaNavicAradvAciMzikA-11 zabdazaH vivecana 32. jJAnasAra zabdazaH vivecana 33. saMthArA porisI sUtrano bhAvAnuvAda ane hiMsASTaka zabdazaH vivecana 34. jinamahattvadvAbiMzikA-4 zabdazaH vivecana 35. samyagdaSTidvAciMzikA-15 zabdazaH vivecana Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. yogalakSaNadvAtriMzikA-10 zabdazaH vivecana 37. muktiadveSaprAdhAnyadvAtriMzikA-13 zabdazaH vivecana 38. apunabaMdhakadvAtriMzikA-14 zabdazaH vivecana 39. yogadRSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-1 40. yogadRSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-2 41. yogadRSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-3 42. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-2 43. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-3 44. yatilakSaNasamuccaya prakaraNa zabdazaH vivecana 45. devapuruSakAradvAtriMzikA-17 zabdazaH vivecana 46. tArAdiyadvAtriMzikA-22 zabdazaH vivecana 47. kutarkagrahanivRttidvAtriMzikA-23 zabdazaH vivecana 48. saddaSTidvAtriMzikA-24 zabdazaH vivecana 49. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 50. mArgadvAtriMzikA-3 zabdazaH vivecana 51. dezanAdvAtriMzikA-2 zabdazaH vivecana 52. jinabhaktidvAtriMzikA-5 zabdazaH vivecana 53. yogAvatAradvAtriMzikA-20 zabdazaH vivecana 54. yogamAhAtmyadvAtriMzikA-26 zabdazaH vivecana 55. sajjanastutidvAtriMzikA-32 zabdazaH vivecana 56. pUrvasevAdvAtriMzikA-12 zabdazaH vivecana 57. IzAnugrahavicAradvAtriMzikA-16 zabdazaH vivecana 58. klezahAnopAyadvAtriMzikA-25 zabdazaH vivecana 59. vinayadvAtriMzikA-29 zabdazaH vivecana 60. zrI sImaMdharasvAmIne vinaMtIrUpa 125 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana 61. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4 62. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-3 63. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-4 64. gurutattvavinizcaya zabdazaH vivecana bhAga-1 65. gurutattvavinizcaya zabdazaH vivecana bhAga-2 66. muktidvAtriMzikA-31 zabdazaH vivecana 67. yogasAra prakaraNa zabdazaH vivecana 68. zrI sImaMdharasvAmInuM 350 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana bhAga-1 69. zrI sImaMdharasvAmInuM 350 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana bhAga-2 70. tattvArthAdhigamasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 71. SoDazaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 72. pratikramaNa hetugarbhita svAdhyAya zabdazaH vivecana 73. kathAdvAtriMzikA-9 zabdazaH vivecana 74. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-4 75. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-5 76. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-6 77. navatattva prakaraNa zabdazaH vivecana Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78. 150 gAthAnuM hUMDInuM stavana zabdazaH vivecana 79. paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-5 80. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 81, SoDazaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 navelanI moTI sajhAya ane nizcaya-vyavahAra garbhita zrI zAMtijina stavana tathA zrI sImaMdharasvAmI stavana zabdazaH vivecana 83. paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-7 84. AnaMdaghana covIzI zabdazaH vivecana 85. pampIsUtra (pAkSikasUtrI zabdazaH vivecana 86. dharmaparIkSA prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 87. upadezarahasya zabdazaH vivecana bhAga-1 88. upadezarahasya zabdazaH vivecana bhAga-2 89. upadezarahasya zabdazaH vivecana bhAga-3 90. pAtaMjalayogasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 91. pAtaMjalayogasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 92. dharmabiMdu prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 93. dharmabiMdu prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 94. dharmabiMdu prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-3 5. yogabiMdu zabdazaH vivecana bhAga-1 96. yogabiMdu zabdazaH vivecana bhAga-2 7. yogabiMdu zabdazaH vivecana bhAga-3 98. dravyaguNaparyAyano rAsa zabdazaH vivecana bhAga-1 9. vAdadvAciMzikA-8 zabdazaH vivecana 100. dharmasaMgraha zabdazaH vivecana bhAga-1 101. dharmasaMgraha zabdazaH vivecana bhAga-2 102. dharmasaMgraha zabdazaH vivecana bhAga-3 103. sakalAha-stotra ane ajitazAMti stavana zabdazaH vivecana 104. pagAmasijjA zabdazaH vivecana 105. sakhyatvanA saDasaTha bola svAdhyAya zabdazaH vivecana 106. dharmavyavasthAtkAtrizikA-7 zabdazaH vivecana 107. devasiA rAIA pratikramaNa sUtra zabdazaH vivecana 108. saMmatitarka prakaraNa blokasparzI TIkA prAyaH zabdazaH vivecana bhAga-1 109. saMmatitarka prakaraNa blokasparzI TIkA prAyaH zabdazaH vivecana bhAga-2 110. vairAgyakAlatA zabdazaH vivecana : : gotrI gItArtha gaMgA aMtargata " gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita graMtho che ke 1 gaM 1. dharmatIrtha bhAga-1 2. dharmatIrtha bhAga-2 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vairAgyakalpalatA" graMthanA prathama stabakanA zabdazaH vivecananA saMkalana-saMpAdananI veLAe prAstAvika nyAyAcArya, nyAyavizArada, mahopAdhyAya yazovijayajI mahArAjAnI vairAgyarasapoSaka upamitibhavaprapaMcAkathAnuM anusaraNa karanArI kRti eTale prastuta vairAgyakalpalatAgraMtha ! A mahAmUlyazALI kRti nava stabakamAM vibhakta che. e stabakonI padya saMkhyA nIce mujaba che : 298, 281, 230, 753, 1501, 761, paka2, 885 ane 1140. Ama ahIM 4581 padyo che. pAMcamo stabaka sauthI moTo che. A kRti pU. zrI siddharSie racelI upamitibhavaprapaMcAkathA uparathI preraNA meLavIne e kathAnI jema rUpaka paddhatie racAI che. A kRtimAM vairAgyarasa chalochala bharelo che, e bhavanA svarUpano AbehUba citAra rajU kare che. enI racanA kAvyarasikone AnaMda arpe tevI che, e mahAkAvyanI jhAMkhI karAve che. prathama stabakamAM AvatAM viSayonuM saMkSipta digdarzana: prathama tabakamAM zloka-1thI pamAM RSabhadevabhagavAna, zAMtinAtha bhagavAna, neminAthabhagavAna, pArzvanAthabhagavAna ane vIrabhagavAnane graMthakArazrIe namaskAra karela che tyArapachI zloka-kamAM A pAMca sivAyanA 19 jinone tathA guNavAna gurune ane sarasvatIne namaskAra karIne vividha prakAranI vairAgyakathA prastuta graMthano viSaya che tema batAvela che. zloka-7-8mAM kahyuM che ke budhapuruSone vairAgyavAsita vacanomAM rasa che tevo rasa anyatra nathI ane budhapuruSone vairAgyanA vacanomAM rasa kema che tenI spaSTatA karela che. - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA | prAstAvika zloka-9thI 12mAM vairAgyanuM mAhAtmya, vairAgyanuM sAmrAjya ane vairAgyalakSmInuM svarUpa kevuM che te batAvela che. zloka-13mAM kahyuM che ke vItarAgatAne sanmukha thavuM te susthitarAjAno prasAda che. susthitarAjAno prasAda jema jema AtmAmAM atizaya thAya che tema tema te jIva saMsAra pratye virakta thAya che ane te vairAgyamitra susthitarAjAnA prasAdathI prApta thayela che tema kahevAya che. zloka-14thI 19mAM vairAgyane suMdara mahelanI upamA ApI che. te suMdara mahelamAM samatArUpI patnI sAthe jeo suMdara pathArImAM sUtelA che tevA munionI gRhasthatA tAttvikI che te upamA dvArA batAvIne vairAgyadhArI munio kevA hoya che tenuM pAramArthika svarUpa batAvela che. zloka-20mAM muni zakra karatAM paNa adhika bhogavilAsa kare che te batAvIne zloka-21mAM vairAgyakathAthI svanA ApyaMtara zuddhasvarUpanI prApti thAya che te batAvela che. zloka-22thI 34mAM saMtapuruSono svAbhAvika yatna vairAgyamAM hoya che ane khalapuruSone vairAgyanI vAto prIti karatI nathI eTalA mAtrathI vairAgyanA upadezano prAraMbha prabuddha puruSathI tyAjya nathI. khalanA mukharUpI zANamAM ghasAtuM saMtonuM vacanarUpI zastra dIptimaMta bane che. kAlakUTa viSa mAtra mRtyu kare che, jyAre khalapuruSo to sanmArgane dUSita karIne sanmArgano nAza kare che jyAre uttamapuruSo to graMthamAM rahelA amRta jevA pAramArthika bhAvone grahaNa kare che, jethI uttamapuruSo mATe te graMtha kalyANanuM kAraNa bane che ane khalapuruSo te graMthanuM avamUlyana karIne pApanI prApti kare che. khalanA apavAdo vaDe ghasAto evo sajjanono guNono samudAya prakAzatAne pAme che. khalanA pralApathI jinavacanAnusAra karAyelI kathA kyAreya anyathA thatI nathI. durjano vaDe Akula karAyelA sajjano potAnA svabhAvane choDanArA thatA nathI. saMtono AcAra, doSavALI vastumAM rahelA anya guNone batAvanAra che. sajjano nIcapuruSane paNa uttama banAvanArA hoya che. A rIte kahIne zloka-35mAM graMthakArazrIe Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA | prAstAvika 3 kahyuM che ke sAdhujanono anugraha thavAthI graMthanI uttamatA nirbhIta thAya che pachI durjano doSa Ape tethI te graMtha duSTa banato nathI. tyArapachI zloka-36mAM nigamana karatAM kahyuM che ke akSata zuddhapakSavALA evA Aryoe abhaMga vairAgyanI samRddhivALI evI kalpavelInI vRddhimAM satpuruSonA AlaMbanathI ane khalonI upekSAthI yatna karavo joIe. zloka-37mAM kahyuM che ke vairAgyanI prAptimAM caramapudgalaparAvarta hetu che ane te kaI rIte hetu che tenI spaSTatA zloka-38mAM karela che. caramapudgalaparAvartathI anya pudgalaparAvartamAM jIva heya-upAdeya vagere bhAvone yathArtha jANato nathI to kevA svarUpane jANe che te zloka-39mAM dRSTAMtathI batAvela che. zloka-40mAM kahyuM che ke kALAdi pAMca kAraNono samudAya paraspara anubaddha che Ama chatAM koIka sthAnamAM koIka hetu pradhAna hoya che tema ugra janmabhramaNanI zaktinA nAza pratye kALa pradhAna kAraNa che. zloka-41mAM kahyuM che ke caramAvarta dharmanI niSpattine anukULa yauvanakALa ane caramAvartapUrvano kALa bhavabhramaNane anukULa evo bAlakALa che. zloka-42mAM kahyuM che ke vairAgyasamRddhinI kalpavallInuM bIja dharmarAga che. zloka-43-44mAM saddharmarAga kevo che tenuM varNana karela che. zloka-45mAM kahyuM che ke saddharmarAga mokSanuM bIja che AthI ja bhaktithI bAhya udAra jinendrayAtrAsnAtrAdi kAryo budho vaDe upaihita che; kema ke bAhya udAra mahotsavone samyag rIte jonArA lokomAM bIjAdhAnane karanAra che. zloka-46mAM kahyuM che ke acaramAvartamAM mokSanA Azayano abhAva ane mokSanA upAyabhUta kriyA2Agano paNa abhAva che. zloka-47mAM kahyuM che ke viSayazuddha, svarUpazuddha ane anubaMdhazuddha anuSThAna mokSaprayojananI apekSAe sAkSAt ke paraMparAe mokSanuM kAraNa che. zloka-48thI 51mAM saddharmarAgarUpa bIjamAMthI aMkurAsthAnIya, skaMdhasthAnIya, pAMdaDAnI navI navI kUMpaLovALI DALIo sthAnIya, puSpanA samUhasthAnIya dharmanuM svarUpa-yogamArganI prAptinuM svarUpa batAvela che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA | prAstAvika zloka-52mAM sadguruno yoga kaI rIte upakAraka bane che ane zloka53mAM dharmabaMdhuno yoga kaI rIte upakAraka bane che te batAvela che. zloka-54mAM vairAgyakalpalatAnA phaLonuM svarUpa batAvela che ane zloka55mAM kahyuM che ke jinezvaroe kahela bhAvadharma paramArthathI mokSasAdhaka che ane nItikulAdithI thanAro dravyAtmadharma abhyudaya ApanAra che. 4 zloka-57thI 58mAM kahyuM che ke ca2mAvartakALamAM vairAgyakalpalatAnA bIjanI prApti thAya che ane caramAvartamAM bIjanI prApti thavAthI saMsArIjIvonI cittavRtti tattvAbhimukha bane che ane vairAgyakalpavelInuM bIja mohanA pariNAmanA kSobha mATe hovAthI phalita thayelI vairAgyakalpavelIthI mohanA pariNAmono ghaNo nAza thAya che. zloka-59-60mAM kahyuM che ke mohanA pariNAmone kA2Ne bIjabhUta evI vairAgyanI velI nAza thavAthI pharI saMsA2paribhramaNa thAya che. bIjAdhAna karyA pachI paNa mohanA pariNAmo UThavAne kAraNe pharI saMsAranI vRddhi thAya che. zloka-61thI 63mAM koI jIva yogabIjanuM vapana karyA pachI guNavAna gurune prApta karIne, temane parataMtra thaIne ArAdhanA kare te vakhate yogabIjano nAza karavA mATe tatpara thayelA mohanIyakarmathI cAritrarAjanA sainyanI zuM sthiti thAya che te batAvela che. zloka-64mAM kahyuM che ke cAritradharmarAjAnA yoddhAo mohathI nAza pAmatI vairAgyakalpavallIne joIne tenA rakSaNa mATe upasthita thAya che ane moharAjAnA sainyane marmasthAno upara tADana kare che. tyArapachI zloka-65mAM kahyuM che ke jIvamAM vivekacakSu pragaTa thAya tyAre mohanA pariNAmo zAMta thAya che. zloka-66thI 78mAM kahyuM che ke mohanA ToLA dvArA vairAgyavATikA chinnabhinna thAya che. paraMtu cAritranA sainyathI pUrNa evA vivekarUpI parvatamAM mohanA coronuM Agamana thatuM nathI. zloka-69thI 71mAM cAritradharmarAjAnA prabhAvathI mohanA sainyanI zuM sthiti thAya che te batAvela che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/prAstAvika zloka-7rathI 77mAM nimittane pAmIne sAdhuo ane zrAvako saheja pramAdamAM paDe to tarata mohanA pariNAmo usthita thAya che ane mohanA upadravathI cAritranI zaktimAM kSati thAya che te batAvela che. zloka-78thI 94mAM kahyuM che ke vivekavALA sAdhuo ane zrAvako potAnA cittamAM vartatA sambodha sAthe paryAlocana karIne mohanA upadravanA nAzanI vicAraNA kare che ane cAritrarAjAne bodhamaMtrI pavitra evI bhagavAnanI pUjA mohanA upadravanA vinAzano hetu che e pramANe kahe che. tyArapachI kAyayogasArA, vAgyogasArA ane manoyogasArA traNa prakAranI pUjAnuM svarUpa ane traNa prakAranI pUjAmAM prathama pUjA sAmaMtabhadrA, bIjI pUjA sarvabhadrA ane trIjI pUjA sarvasiddhiphalA kahela che ane te traNa prakAranI pUjA yogAvaMcaka, kriyAvaMcaka ane phalAvaMcakayogathI thAya che te batAvIne traNa prakArano avaMcakayoga zuM che te batAvela che. tyArapachI te pUjA kevI che tenuM svarUpa batAvIne kahyuM che ke, pUjA karanArA zrAvakonuM nirupadravapaNuM hovAthI vairAgyavallI parivRddhine pAme che. zloka-95thI 98mAM zrAvakanuM dravyastava sarvaviratinA pariNAmarUpa bhAvastavanuM kAraNa che ane vivekasaMpanna zrAvako saMsAramAM hovA chatAM pratidina pravardhamAna evI cAritranI zaktino saMcaya karanArA che ane vivekasaMpanna zrAvakanI cittavRtti kevI hoya che tenuM varNana karela che. zloka-9thI 108mAM mohanuM sainya sthAnabhraSTa thavAthI cAritranA sainyane pratikULa thavA zuM zuM vicAraNA kare che te batAvela che. zloka-109thI 113mAM bhagavAnanI pUjA karanArA zrAvakonI pUjAnA bhaMganA arthe mohanA sainyanI uccATana kriyAnuM varNana ane uccATana arthe karAyelA maMtrajApathI zuM phaLa prApta thAya che te batAvela che. zloka-114thI 119mAM dhUmaketunA upadravanI jevA mohanA upadravanI zAMti mATe cAritrarAjA dvArA samAdhimaMtrano pATha karavAmAM Ave che ane samAdhimaMtranA pAThathI moharAjAnuM jora kaI rIte ghaTe che te batAvela che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA | prAstAvika zloka-120thI 124mAM samAdhimaMtrano jApa karyA pachI cAritradharmarAjAno pratApabhAnu prabaLa bane che ane teno yaza badhI dizAomAM vyApta thAya che ane tenA kAraNe cAritradharmarAjAnuM lokomAM yazogAna kaI rIte thAya te batAvela che. zloka-125-127mAM samAdhirUpI amRta jinazAsanamAM siddha che ane samAdhirUpI amRtanA pAnathI prApta thatuM phaLa batAvela che. 6 zloka-127mAM kaSAyonuM vamana karavA pratye eka hetu samAdhi che te batAvIne zloka-128-129mAM samAdhinuM svarUpa varNavIne te samAdhithI viSayorUpI viSavRkSanuM chedana paNa thaI zake che te batAvela che. zloka-130mAM samAdhi vagara saMyamanI sarva kriyAo karmanAza karavA mATe asamartha hovAthI karmanAzanA arthIe vairAgyanA paripAkarUpa samAdhimAM yatna karavo jarU2I che te batAvIne zloka-131thI 142mAM samAdhizuddhahRdayavALA munionuM svarUpa ane temanuM mAnasa kevuM hoya che te spaSTa karela che. zloka-143mAM mokSamArgamAM abhyasthita vyaktine jJAna-kriyA karatAM sAmyapariNAma kaI rIte vizeSa upakAraka che te batAvIne zloka-144thI 204mAM samAdhivALA mahAtmAo kevA hoya che tenuM bhinna bhinna rIte varNana karela che. zloka-205thI 217mAM samAdhivALA mahAtmAomAM dasa prakArano yatidharma prakaTa thAya che tenuM varNana karela che. zloka-218mAM samAdhivALA mahAtmAo navakoTinI zuddhithI bhikSAne grahaNa karanArA ane munibhAvanA bIjabhUta aDhAra hajAra zIlAMgone dhAraNa karanArA che te batAvela che. zloka-219thI 222mAM jAgratadazAvALA UrdhvagAmI muninuM vizeSa svarUpa batAvIne zloka-223mAM nigraMtha mukhya evA sAdhunuM svarUpa batAvela che. tyArapachI zloka-224thI 227mAM vikalpahIna ane vaikalpikIM dayAnuM svarUpa batAvela che. zloka-228thI 240mAM samAdhivALA yogIonuM svarUpa, temanAmAM vartatA upazamasukhanuM svarUpa batAvIne muninA samabhAvanuM sukha vikalpanA nirodhathI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/prAstAvika ja pratIta thAya che, vANIthI kahI zakAtuM nathI tema batAvela che. zloka-241thI 251mAM samAdhinA pariNAmane kAraNe sAmyane pAmelA munionuM svarUpa batAvela che. zloka-2paramAM samAdhithI siddha evI samatA divyaauSadha che tema batAvIne zloka-rapa3thI ra58mAM samAdhithI kevaLajJAnane prApta karanAra prasannacaMdrarAjarSi, bharata mahArAjA, marudevAmAtA, skaMdakAcAryanA ziSyo, metAryamuni, dRDhaprahArI AdinI stavanA karela che. zloka-259mAM kahyuM che ke suMdara samAdhirUpa sAmya karmakSayamAM ekAMtika hetu che, tethI karmakSaya mATe suMdara samAdhisAmya eka iSTa che. vaLI vicitra bIjA yogo tIrthakaro vaDe samAdhi tarapha javAne anukULa dizA batADavA mATe kahyA che. zloka-270mAM kahyuM che ke meghakumAranA jIva evA hAthIe je bhavane alpa karyA tyAM paNa mArgAbhimukhapaNAnA bIjarUpa avyakta samAdhisAmya ja kAraNa che. tyArapachI zloka-201mAM kahyuM che ke samAdhisAmyanA kramathI yogAvaMcaka, kriyAvaMcaka ane phalAvaMcakanI prApti karI jIvo caitanyanA AnaMdanI samRddhivALA thAya che. zloka-27ramAM te samAdhinuM mAhAnya lokone baoNdha karAvavAnAM prayojanathI anusuMdara cakravartInI pavitra kathAne huM kahIza e pramANe graMthakArazrIe pratijJA karela che. tyArapachI zloka-232thI 278mAM te kathAnuM svarUpa kevuM che, kalpita paNa kathA vairAgyano hetu hoya to te yathArtha ja che ema bhagavAnane saMmata che, AthI ja dvitIya aMgamAM parikalpita arthavALuM puMDarIka adhyayana prasiddha che tema batAvIne aMtamAM prastuta kathAmAM je vizeSatA che te batAvela che. A rIte vairAgyakalpalatAgraMthanA prathama stabakamAM vairAgyano mahimA varNavAyo che. eno mahela tarIke ullekha karI enuM nirUpaNa karAyuM che. dharmano yauvanakALa, gurunuM mAhAtma, mohanA jAsUso, cAritrarAjAnI senA, samAdhi, samatA ane sattara prakAranA saMyamane sthAna apAyuM che. ahIM to mAtra prathama tabakamAM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/prAstAvika AvatA padArthonuM saMkSipta digdarzana karAvela che. vizeSa to graMthakArazrInA padyonI sumadhura racanA, padyonA zlokArtha ane tenuM vivecana vAMcavAthI apUrva padArthadarzana thavAnI anubhUti thaze. atyaMta nAdurasta tabiyata thaI javAthI jaMghAbaLa kSINa thatA amadAvAda mukAme mAre sthiravAsa karavAnuM banyuM, ane prajJAdhana suzrAvaka paMDitavarya zrI pravINabhAI pAse yogaviSayaka ane adhyAtmaviSayaka saMvega-vairAgyavardhaka graMthonA vAcanano suMdara suyoga prApta thayo. nAdurasta tabiyatamAM paNa paramAtmAnI kRpA, gurukRpA, zAstrakRpA ane graMthakArazrInI kRpAthI "vairAgyakalpalatA" graMthanA prathama stabakano zabdazaH vivecananI saMkalanAno A prayAsa saphaLa thayo che. graMthanA vivaraNamAM sarvajJakathitapadArthonuM kyAMya avamUlyana thaI na jAya te mATe pUro prayatna karela hovA chatAM chadmasthatAne kAraNe koI kSati rahI hoya, ke taraNatAraNa zrIjinezvaradevonI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha anAbhogathI kyAMya padArthanuM nirUpaNa thayela hoya to trividha trividha "micchA mi dukkaDa' mAMguM chuM ane zrutavivekIjano tenuM parimArjana kare ema icchuM chuM. A vivecananI saMkalanAno padArthanI dRSTie saMzodhana karavAmAM zrutapremI yogamArgatattvajJa paMDitavarya zrI pravINabhAI motAno amUlya phALo che ane teone paNa potAne AvA uttama graMtharatnanA adhyayana-adhyApana karAvavA dvArA svAdhyAyanI amUlya taka sAMpaDe che te badala dhanyatAnI lAgaNI anubhavela che. paramapUjya, paramArAdhdhapAda, vyAkhyAnavAcaspati rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAne upamitibhavaprapaMcAkathA' ane 'vairAgyakalpalatA A baMne kRtio atyaMta priya hatI. teo zrImade vi.saM. 2040mAM pAlitANA cAturmAsanA suavasare A baMne graMtho vairAgya-saMvegabhAvavardhaka hovAthI khAsa mane vAMcavA mATe preraNA karela, tethI A prathama tabakanA vivecananA avasare kRtajJabhAve teozrInuM khAsa smaraNa karI dhanyatA anubhavuM chuM. prAMte saMsAranA svarUpano bodha karAvanAra vairAgyarasathI bharapUra A uttamagraMthanA padArthone AtmasAt karIne samyAna, samyagdarzana ane samyaka cAritrarUpa Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/prAstAvika ratnatrayInuM ArAdhana karI huM ane sau koI laghukarmI bhavyAtmAo samAdhisukhamAM lIna banI kSAyikabhAvanA guNone prApta karI kSapakazreNi mAMDI kaivalyalakSmIne pAmIne zAzvata sukhanA bhAgI banIe e ja zubha abhyarthanA. - "jyAmajI sarvIvALAma" - vi. saM. 2018, vyAkhyAnavAcaspati paramapUjya AcArya bhagavaMta caitra suda pUnama, zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA tA. 6-4-2012, zukravAra, sAmrAjyavartI tathA paramapUjya samatAmUrti epha-2, jeThAbhAI pArka, pravartinI sAdhvIjI rohitAzrIjI mahArAjanA nArAyaNanagara roDa, ziSyaratnA sAdhvIjI caMdanabAlAzrI pAlaDI, amadAvAda-7. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgvakalpalatA | prastAvanA A|| prastAvanA|| ja upamitibhavaprapaMca kathAmAM saMsAranA paribhramaNanuM svarUpa ja upamA dvArA batAvAyuM che je vairAgyanuM prabaLa kAraNa che te graMthane ja sAme rAkhIne pU. upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje vairAgyakalpalatA graMthanI racanA karela che. jemAM upamitinA ja padArtho vizeSarUpe sugamatAthI bodha thaI zake te rIte vaNAyelA che ane jenuM vistArathI svayaM AgaLanA stabakamAM varNana karaze chatAM vairAgyanuM svarUpa kevA prakAranuM che teno pAramArthika bodha karAvavA arthe prathama prastAvamAM vairAgya bIjathI mAMDIne caramabhUmikA sudhI kaI rIte vRddhi pAme che ane tenA mATe zrAvako ane sAdhuo kaI rIte yatna kare che tenuM vistArathI varNana prastuta stabakamAM karela che. - pravINacaMdra khImajI motA vi.saM. 2018, caitra suda pUnama, tA. 6-4-2012, zukravAra, 302, vimalavihAra, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. phona : 079-3ra447014 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - OM zrI sarve namaH | OM hrI~ zrIzaGkhadharapArzvanAthAya namaH / che namaH nyAyAcArya-nyAyavizAI-mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA viracita vairAgyakalpalatA, zabdazaH vivecana cheprathama stabaka che zloka : aindrIM zriyaM nAbhisutaH sa dadyAdadyApi dharmasthitikalpavalliH / yenoptapUrvA trijagajjanAnAM, nAnAntarAnandaphalAni sUte / / 1 / / zlokArca - jemanA vaDe je prathama tIrthakara RSabhadevasvAmI vaDe, pUrvamAM vapana karAyelI dharmasthitirUpa kalpavelI hajI paNa traNa jagatanA jIvone aneka prakAranAM aMtaraMga AnaMdarUpa phaLone niSpanna kare che. te nAbhirAjAnA putra RSabhadevasvAmI Indra saMbaMdhI=AtmA saMbaMdhI, lakSamIne Apo. II1II Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-1-2 bhAvArtha - RSabhadeva bhagavAne A bharatakSetramAM sauthI prathama dharmanI vyavasthAne sthApanA karavA svarUpa kalpavelInuM vapana karyuM. je kalpavelInA sevanathI ghaNAM jIvo parama AnaMdarUpa mokSane prApta karaze ane te jIvo mokSa prApta karaze tenA pUrve vartamAnamAM paNa aneka prakAranAM aMtaraMga AnaMdarUpa phalone prApta karaze. te sarva phaLonI prAptinuM kAraNa RSabhadeva bhagavAnathI sthApana karAyelI dharmanI vyavasthArUpa kalpavelI che ane te kalpavelInI sthApanA karanAra nAbhirAjAnA putra RSabhadeva "potAne AtmA saMbaMdhI kalyANanI paraMparAne Ape" e prakAranI graMthakArazrI yAcanA kare che. AvA che 'madyafmAM 'thiI e kahevuM che ke pUrvamAM jyAre RSabhadeva bhagavAne dharmasthitirUpa kalpavelInuM vapana karela tyAre to traNa jagatanA jIvone aneka prakAranAM aMtaraMga phalonI prApti thatI hatI paraMtu hajI paNa traNa jagatanA jIvone aneka prakAranAM aMtaraMga phalonI prApti thAya che. zloka : sadodayo hRdgahanasthitAnAmapi vyayaM yastamasAM vidhatte / jayatyapUrvo mRgalAJchano'sau, zrIzAntinAthaH zucipakSayugmaH / / 2 / / zlokArca - je sadA udayavALA, hRdayanA gahanamAM rahelA paNa aMdhakArano vyaya kare che, e zuci pakSanA yugmavALA, mRganA lAMchanavALA apUrva evA zrI zAMtinAtha bhagavAna jaya pAme che. ITcA bhAvArtha : je mahAtmAone zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM svarUpa kevuM che teno kAMIka bodha che ane tenA kAraNe bhagavAnanA te svarUpa pratye jeone AkarSaNa thayuM che Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/bloka-2-3 teonA haiyAmAM zrI zAMtinAtha bhagavAna zAMtasvarUpe sadA haiyAmAM varte che. je zAMtinAtha bhagavAnanA svarUpano sadA udaya hRdayanA gahanamAM rahela paNa AtmAnA pAramArthika svarUpaviSayaka ajJAnasvarUpa aMdhakArano vyaya kare che. tevA zrI zAMtinAtha bhagavAna zuci pakSayugmavALA che temanA mAtRpakSa ane pitRpakSa banne ati pavitra che, mRganA lAMchanavALA che ane apUrva sAdhanA karIne apUrva thayA che. te zrI zAMtinAtha bhagavAna jaya pAme arthAt te zAtinAtha bhagavAna jagatanA jIvonA cittamAM sadA vRddhine prApta kare. parA zloka : cANUrajiddarpamahAsamudravyAloDanasvargiribAhuvIryaH / rAjImatInetracakoracandraH, zrIneminAthaH zivatAtirastu / / 3 / / zlokArtha : cANuraji=cANurane jItanAra evA kRSNanA, darparUpI mahAsamudranA vyAlolananetramaMthanane, karavA mATe svagiri jevuM meruparvata jevuM, bAhuvIrya che jemane evA ane rAjumatInA netrarUpI cakorane mATe caMdra jevA nemanAtha bhagavAna kalyANanA vistArane karanAra thAo. Il3II bhAvArtha - cANurane jItanAra evA kRSNane potAnA adbhuta baLa mATe je darpa hato te darparUpa mahAsamudranuM maMthana karavA mATe samartha evA meruparvata jevA bAhuvIryavALA nemanAtha bhagavAna hatA; kema ke kRSNanI AyudhazALAmAM jyAre temanAtha bhagavAne pAMcajanya zaMkhane pheMkyo tyAre potAnA baLamAM zaMkA thavAthI nemanAtha bhagavAnane bAhuyuddha karavA mATe kRSNa kahe che tyAre yuddha karavuM ucita nathI ema kahIne bhujabaLanI parIkSA karavAnuM nemanAtha bhagavAna kahe che ane kRSNa potAnI bhujA lAMbI kare che tyAre lIlApUrvaka neminAtha bhagavAna te bhujAne namAvI de Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . vairAgyakalpalatA/zloka-3-4 che. nemanAtha bhagavAnanI bhujAne namAvavA mATe kRSNe aneka prayatno karyA paraMtu saheja paNa bhujA namatI nathI. te vakhate nemanAtha bhagavAnanI bhujA upara kRSNa laTakI jAya che topaNa bhujA namatI nathI, tethI kRSNanA darpanuM nivAraNa kare tevA mahAbAhuvIryavALA nemanAtha bhagavAna hatA. vaLI, cakorapakSIne caMdra pratye atyaMta prIti hoya che tema rAjImatInA netrarUpa cakora mATe nemanAtha bhagavAna caMdra jevA hatA. tevA nemanAtha bhagavAna ApaNane kalyANanA vistArane karanArA thAo. II3II zloka H - yaH saptavizvAdhipatitvasUcAnUcAnabhogIndraphaNAtapatraiH / vibhAti devendrakRtAMhisevaH, zrI pArzvadevaH sa zivAya bhUyAt // 4 // zlokArtha H sAta prakAranA vizvanA adhipatipaNAne sUcavanAra evI anUpAna= manohara evI, bhogIndra phaNArUpa=sarpanI phaNArUpa, Atapatra:1=chatra vaDe, je zobhe che te devendra vaDe karAyela caraNanI sevAvALA pArzvanAtha bhagavAna kalyANa mATe thAo. I[4]] bhAvArtha: pArzvanAtha bhagavAnane kamaTha jyAre upadrava kare che tyAre dharaNendra nAganI phaNAthI temane chatra kare che. te chatra sAta phaNAvALuM hovAthI kavi kalpanA kare che ke sAta vizvanA adhipatipaNAne sUcavanAra evI manohara nAganI phaNArUpa chatrathI pArzvanAtha bhagavAna zobhe che. vaLI, te pArzvanAtha bhagavAna devendrothI pUjA karAyelA caraNasevAvALA che. tevA pArzvanAtha bhagavAna jagatanA jIvone kalyANa mATe thAo. II4II Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-5-6 zloka : AsvAdya yadvAkyarasaM budhAnAM, pIyUSapAne'pi bhaved ghRNaiva / namAmi taM vizvajanInavAcaM, vAcaMyamendraM jinavarddhamAnam / / 5 / / zlokArca - jemanA vAkyarasanuM je vIra bhagavAnanA vacananuM AsvAdana karIne budhapuruSone mArgAnusArI buddhivALA jIvone, amRtanA pAnamAM paNa dhRNA ja thAya che. te vizvanA hitane karanAra evI vANIvALA vAraMvamendra=munIndra jina vardhamAnasvAmIne, huM namaskAra karuM chuM. paNa "pIyUSapAneDaji'mAM "'thI e kahevuM che ke budhapuruSone saMsAranA bhogo pratye to dhRNA thAya che paraMtu pIyUSapAnamAM paNa dhRNA thAya che. bhAvArtha - je vIrabhagavAnanAM vacano AtmAnA parama sauSThavane pedA karanAra hovAthI te vacanonuM AsvAdana karIne dehanA parama sauSThavanA kAraNabhUta evA amRtapAnamAM paNa budhapuruSane dhRNA ja thAya che arthAt upekSA ja thAya che. tevI vANIne kahenArA vardhamAnasvAmIne graMthakArazrI namaskAra kare che. je vardhamAnasvAmI vizvanA kalyANane karanArI vANIne batAvanArA che ane vANInA saMyamavALA je munio che temAM indra jevA che, tethI bhagavAna atyaMta saMyamavALA che ane jagatanA kalyANane kare tevA vacanane kahenArA che ane temane graMthakArazrI namaskAra kare che. ApA zloka : etAMstathA'nyAn praNipatya mUrjA, jinAnanudhyAya guNAn gurUNAm / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-6-7 sArasvataMca praNidhAya dhAma, karomi vairAgyakathAM vicitrAm / / 6 / / zlokArtha : A jinone-pUrvamAM varNana karyuM e pAMca jinone, tathA anya jinone=e pAMca sivAyanA ogaNIsa jinone, mastakathI praNipAta karIne, gurunA guNonuM anudhyAna karIne ane sarasvatInA sAmarthyanuM praNidhAna karIne arthAt sarasvatIdevI graMtharacanA karavAmAM potAne sahAyaka thavAnA sAmarthyavALI che e prakAranuM praNidhAna karIne, vividha prakAranI vairAgyakathAne huM karuM chuM. IIII bhAvArtha : prastuta zlokathI graMthakArazrIe 24 tIrthakarone, guNavAna gurune ane sarasvatIne namaskAra karIne potAnI graMtharacanAmAM vijJabhUta evA karmanAza mATeno yatna karela che jethI potAnI graMtharacanAmAM alanA kare tevAM karmono nAza thAya ane samyak prakAre graMtharacanA thAya. vaLI, prastuta graMthano viSaya vividha prakAranI vairAgyakathA che tenuM spaSTIkaraNa karela che. IIkA bloka : sUktAni vairAgyasudhArasena, siktAni tuSTiM dadate yathA'ntaH / tathA budhAnAM na hi veNuvINA mRdaGgasaMgItakalAvilAsAH / / 7 / / zlokArca - je prakAre vairAgyarUpI amRtanA rasathI sIMcAyelAM=sUni=suMdara vacano, aMtaHkaraNanI tuSTine Ape che te prakAre budha puruSone veNu, vINA mRdaMgathI yukta evA saMgItanI kalAnA vilAso aMtaHkaraNanI tuSTi ApatA nathI ja. II7nA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/bloka-7-8 bhAvArtha : saMsAranA vAstavika svarUpathI jeo bodha pAmelA che tevA budha puruSone vikArono rasa zuM che ane vairAgyano rasa zuM che tenuM pAramArthika jJAna hoya che tethI vairAgyarasanI vRddhinA teo atyaMta arthI hoya che tenA kAraNe vairAgyarUpI amRtarasathI sIMcAyelA suMdara vacano sAMbhaLIne teonuM citta atyaMta AnaMda anubhave che, tevo AnaMdarasa teone saMgItanA vilAsamAMthI paNa prApta thato nathI. III avataraNikA - zloka-7mAM kahyuM ke budha puruSone jevo vairAgyavAsita vacanomAM rasa che tevo rasa anyatra nathI. tethI have budha puruSone tevo vairAgyanA vacanomAM rasa kema che te spaSTa karavA arthe kahe che - zloka : vyomno yathenduH sadanasya dIpo, hArasya sArastaralo yathA vA / vanasya bhUSA ca yathA madhuzrI oNnasya vairAgyamatistathaiva / / 8 / / zlokArca - je pramANe AkAzano sAra caMdra che, gharano sAra dIpaka che athavA je pramANe hArano sAra cagaduM (=peDala) che ane je pramANe vananI bhUSA madhuzrI vasaMtaRtu, che te pramANe ja jJAnanI bhUSA vairAgyamati che. ITa bhAvArtha : samyagu jJAna padArthanuM samyaka svarUpa batAve che ane padArthano samyagu bodha ja vairAgyanI vRddhi kare che, tethI budha puruSone vairAgyane poSaNa karanArAM suMdara vacanomAM atyaMta rasa hoya che te batAvavA mATe aneka dRSTAMto dvArA jJAnano sAra vairAgyamati che tema prastuta zlokamAM graMthakArazrIe batAvela che. ITA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-9 avataraNikA - vairAgyanuM mAhAbhya batAve che - zloka : sAdhAraNInividhorazeSAH, zeSAH kalAH ke kalayanti noccaiH / dhatte padaM yA bhavamUrdhni tAM yaH, prekSeta vairAgyakalAM sa dhanyaH / / 9 / / zlokArtha : jJAnarUpI caMdranI zeSa vairAgya sivAyanI evI badhI ja sAdhAraNa kalA atyaMta koNa jANatuM nathI arthAt ghaNA vidvAno jANe che. je je vairAgyakalA, bhavanA mastaka upara pagane dhAraNa kare che te vairAgyakalAne je budha puruSa jue che te dhanya che. II II bhAvArtha saMsAramAM jeTalI jJAnanI zAkhAo che te sarva jJAnanI zAkhAo navo navo bodha karAve che ane jenI pAse buddhi che tevA puruSo te te jJAnanI zAkhAono abhyAsa karIne nipuNa paNa bane che, paraMtu saMsAranA mastaka upara paga dhAraNa kare tevI kalA to vairAgyanI ja kalA che arthAt anAdikALathI jIvano bhava cAle che ane uttara uttaranA bhavanA kAraNa evA karmo vartamAnamAM jIva bAMdhyA ja kare che. te bhavanI vRddhinuM bIja jIvamAM vartato saMgano pariNAma che ane te saMganA pariNAmavALA jIvonA bhavanI paraMparAno aviccheda cAle che ane vairAgyakalA jyAre jIvamAM pragaTe che tyAre saMgano pariNAma kramazaH nAza pAme che tethI vRddhi pAmato evo bhava aTake che, tethI vRddhi pAmatA evA bhavanA mastake paga mUkanAra vairAgyakalA che ane te kalAne jeo joI zake che teo vairAgyanAM poSaka zAstravacanomAMthI AnaMda lenArA bane che. teo puNyazALI che; kema ke temano ja manuSyabhava saphaLa che. III Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-10-11 zloka : zamAgnitaptASTarasAvaziSTaprakRSTavairAgyarasavRtatvam / vinA'styupAyo bhuvi ko'pi / cArurna jJAnagarvajvarazAntihetuH / / 10 / / zlokArca - zamarUpI agnithI ATha raso tapta thaye chate nAza thaye chate, avaziSTa evo prakRSTa vairAgyarasa tenAthI vRtapaNuM=bhUtapaNuM che jemAM evI auSadhi vinA jagatamAM jJAnanA gavarUpa varanI zAMtino hetu evo suMdara koIpaNa upAya nathI. II10I pravRSTavairAyarasavratatvam' pATha che tyAM anya pratiomAM "pravRSTavairAtharavRtatvam pATha maLe che tethI te pATha laIne ame artha saMgata karela che. bhAvArtha : jIvamAM nava prakAranA raso pragaTe che ane tattvanA paryAlocanathI jIvamAM zamano pariNAma pragaTe to jIvamAM ATha raso baLI jAya che ane avaziSTa evo vairAgyarasa prakRSTa pragaTe che ane te vairAgyarasathI bharAyelo evo A vairAgyakalpalatA graMtha che. enA vagara koI vidvAnane jJAnanA garvarUpa jvara pragaTa thayelo hoya to tene zAMta karavA mATe anya koI suMdara upAya nathI, tethI vidvAna puruSe paNa potAnAmAM jJAnano garva na thAya tadarthe vairAgyanI puSTi kare evA prastuta graMthanuM sArI rIte adhyayana karavuM joIe. jethI jJAnanA garvano ubhava thAya nahi ane udbhava thayelo garva nAza pAme. II1nA zloka : sAmrAjyamaklezavazIkRto:janapraNItastutilabdhakIrti / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 vairAgyakalpalatA/zloka-11-12 jJAnAdiratnaiH paripUrNakoza, vairAgyarUpaM hitakRna kasya / / 11 / / zlokArtha H akleza vaDe vazIkRta karAI che pRthvI jenA vaDe evuM, lokothI racAyelI stuti vaDe prApta karI che kIrti jeNe evuM, jJAnAdi ratnothI paripUrNa koza=bhaMDAra che jene evuM, vairAgyarUpa sAmrAjya konA hitane karanAruM nathI ? arthAt badhAnA hitane karanAruM che. II11II bhAvArtha: koI rAjAnuM moTuM sAmrAjya hoya to te rAjAe ghaNI pRthvIne vaza karI hoya che. vaLI, lokothI tenI stuti racAtI hoya che ane ratnothI teno bhaMDAra bharapUra hoya che, tenI jema vairAgyarUpa sAmrAjya paNa akleza dvArA AkhA jagatane vaza karanAra che ane ziSTa puruSothI vairAgyanI stuti karAya che ane vairAgyarUpa sAmrAjya jJAnAdi ratnothI paripUrNa che, tethI jema moTuM sAmrAjya badhAne hitakArI jaNAya che tema vairAgyarUpa sAmrAjya konuM hita karanAra nathI ? arthAt saunuM hita karanAra che. I // 11 // zloka - ApAtaramyAM pariNAmaramyAM, sunirmalAGgIM malapAtragAtrA / rucyA budhAnAM lalanA'sti kA'pi, vairAgyalakSmIM na vinA jagatyAm / / 12 / / 'ApAtaramyA' pATha che tyAM anya pratimAM 'ApAtaramyAM' pATha che ane te 'vairAyalakSmI'nuM vizeSaNa hovAthI saMgata jaNAya che tethI te pATha ame lIdho che. 'manapAtratrA' che tyAM 'manapAtratrAM' pATha hovAnI saMbhAvanA che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-12-13 zlokArya : ApAtaramya=jotAnI sAthe ramya lAge tevI, pariNAmathI ramya phaLathI raya, sunirmaLa aMgavALI, samartha pAtrarUpa gAtra che jene evI samartha che AdhArarUpa deha evI, vairAgyalakSamIne choDIne jagatamAM rucithI budha puruSone anya koI strI nathI. InzA bhAvArtha :- budha puruSone vairAgyarUpI strI pratye ja atyaMta ruci hoya che, te sivAya anya koI strI pratye budha puruSone ruci hotI nathI. te vairAgyalakSmI kevI che te batAvatAM kahe che - dRSTipAta karavA mAtrathI ramya lAge tevI vairAgyalakSmI che; kema ke virakta cittamAM kAluSyano abhAva hoya che tethI koIpaNa virakta puruSone jovA mAtrathI vairAgyanI pariNati ramya jaNAya che. vaLI, vairAgyapariNati pariNAmathI paNa ramya che; kema ke virakta AtmAo karmabaMdha karatA nathI paraMtu uttama yogamArganI vRddhi kare che. vaLI, vairAgyanI pariNati asaMgabhAvanI pariNatirUpa hoya che tethI nirmala aMgavALI hoya che ane vairAgyanI pariNatino deha samartha evA jJAnanA pariNAmanA AdhAra upara rahe che. tethI samartha evA pAtrarUpa gAtravALI vairAgyalakSmI che tema kahela che ane vairAgyano pariNAma Avo suMdara hovAthI budhapuruSone vairAgya sivAya kyAMya anyatra ruci hotI nathI. prastuta graMtha vairAgyanI prAptinuM prabaLa kAraNa che mATe budha puruSone AhlAda karAve tevo che. vizA zloka - vairAgyamitraM kRtinAM pavitraM, labdhaM prasAdAnRpasusthitasya / pradarzayatyeva vivekaratnaM, vidhAya vAcATakhalAkSibandham / / 13 / / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 12 vairAgyakalpalatA/bloka-13-14 zlokArca - susthita rAjAnA prasAdathIetIrthakaranA prasAdathI, prApta thayelo, kRtiono dharmAtmAono, pavitra evo vairAgyamitra, vAcALa evA khalapuruSanA akSibaMdhane karIne vivekaranane batAve ja che. ll13ll bhAvArtha - jeone tIrthakarane joIne tIrthaMkara pratye bhakti thAya che teo kAMIka aMzathI vItarAgatAne abhimukha che ane vItarAgatAne sanmukha thavuM te susthita rAjAno prasAda che. susthita rAjAno prasAda jema jema AtmAmAM atizaya thAya che tema tema te jIva saMsAra pratye virakta thAya che ane te vairAgyamitra susthita rAjAnA prasAdathI prApta thayela che tema kahevAya che. vaLI, vairAgyanI pariNati jIvane pavitra karanAra che tethI vairAgya pavitra kahela che. vaLI, A vairAgya dharmAtmAono mitra che, kema ke dharmAtmAo haMmezAM vairAgyathI potAnA AtmAne vAsita kare che ane jIvamAM pragaTa thayelo vairAgya vAcALa evA khala puruSonA asibaMdhane karIne vivekaratna batAve che. Azaya e che ke vAcALa evA khala puruSo atattvanuM nirUpaNa karanArA hoya che ane jeo pAse vairAgya che teo te vAcALa puruSonI kuyuktionuM nirAkaraNa karIne tattvAtattvanA vivekane prApta kare che, tethI jIvamAM vadhatA evA vairAgyane kAraNe vAcALa puruSanA khalavacanathI teo ThagAtA nathI, paraMtu vivekane ja prApta kare che. II13. avataraNikA - vairAgyane suMdara mahelanI upamA ApI che. te suMdara mahelamAM samatArUpa patnI sAthe jeo suMdara pathArImAM sUtelA che tevA munio tAtvika gRhastha avasthAvALA che tema upamA dvArA batAvIne vairAgyadhArI munio kevA hoya che tenuM pAramArthika svarUpa che zlokothI graMthakArazrI batAve che - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 vairAgyakalpalatA/zloka-14 zloka : nAnAvidhAdhyAtmikabhAvaratnaprabhAbharodbhAsitacittabhittau / parisphuranmUlaguNendukAntA bhibaddhasatkuTTimasatriveze / / 14 / / zlokArca - nAnAvidha anekavidha, AdhyAtmika bhAvaratnonI prajAnA samUhathI ubhAsita thaI che citarUpI bhIMta jemAM evo, ane pariphuraNa thatA evA mUlaguNarUpI IndukAntamaNiothI abhibaddha arthAt IndukAnathI jaDAyelo evo sat kuTrimarUpa suMdara bhUmirUpa, sanniveza che jemAM arthAt gRhanI bhUtalano sanniveza che jemAM evo vairAgyabhAvarUpa aMtaraMga mahela che. II14II bhAvArtha jema suMdara mahela hoya te mahelanI aMtaraMga zobhA kevI hoya tene sAme rAkhIne AtmAmAM vartatA vairAgyabhAvarUpa aMtaraMga mahelanI zobhA kevI che te graMthakArazrI batAve che - ' vividha prakAranA AdhyAtmikabhAvorUpa ratnothI jaDela bhIMtavALo : jema - suMdara mahela hoya to tenI bhIMta ratnaAdithI jaDelI hoya che tema vairAgyarUpI mahela vividha prakAranA AdhyAtmika bhAvArUpa ratnothI jaDela che tethI tenI bhIMto ratnonAM kiraNothI udbhAsita thAya che. AnAthI e prApta thAya ke jenuM citta saMsAranA bhAvothI virakta che tenA cittamAM zuddhabhAvane pragaTa karavArUpa AdhyAtmika bhAvorUpI ratno sadA prakAzita hoya che. tethI vairAgyavALA muni navuM navuM zruta adhyayana karatA hoya che ane zuddha AtmAne pragaTa karavA mATe navo navo bodha karIne tene sevatA hoya che jethI temanA cittamAM jema vairAgya pragaTI rahyo che, tema aneka prakAranA AdhyAtmika bhAvono prakAza vartI rahyo che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vairAgyakAlatA/bloka-14-15 skurAyamAna thatA mULaguNarUpI caMdrakAMta maNithI jaDAyelI bhUmivALo - vaLI, jema mahelanI bhUmi suMdara ratnothI jaDAyelI hoya tema skurAyamAna thatA mUlaguNarUpI indukAntaratnathI sArI rIte jaDAyelI evI bhUmivALo vairAgyarUpI mahela che. AnAthI e prApta thAya ke saMsArathI virakta thayelA munino vairAgyano pariNAma pAMca mahAvratorUpa mUlaguNothI yukta che. vaLI, jema suMdara mahelamAM suzobhita caMdaravA hoya che tema vairAgyarUpI mahela uttaraguNonA samudAyarUpa caMdaravAnI zobhAthI yukta che. AnAthI e prApta thAya ke vairAgyavALA muninA cittamAM pAMca samitio, traNa guptio, piMDavizuddhi Adi je uttaraguNo varte che tenAthI vairAgyarUpI mahela zobhAyamAna che. II14nA zloka :visRtvarairuttarasadguNaughaiH, prapaJcitAnantavitAnazobhe / svkrmrndhraakhygvaaksslmbimuvacUnopathIno pArakA zlokArtha : ane vistAra pAmatA evA uttara saguNonA samudAyo vaDe prAMcita - thayelI anaMta vitAnanI zobhA jemAM evo arthAt racAyelI che anaMta caMdaravAnI zobhA jemAM evo, ane svakarmanA rakva=chidra, nAmanA gavAkSane avalaMbI motIonA jhUmakhAnI upamAvALA buddhinA guNono samudAya che jemAM evo vairAgyarUpI aMtaraMga mahela che. II15ll bhAvArtha :darzanamohanIyanA kSayopazamabhAvarUpa gavAkSamAM buddhinA ATha guNorUpI laTakatA jhUmakhAvALo - vaLI, jema suMdara mahelamAM gavAkSa=jharUkhA, hoya che ane te jharUkhAmAM Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-15-16 motIo laTakatAM hoya che tema vairAgyarUpI mahelamAM darzanamohanIyakarmanA kSayopazamabhAvarUpa je chidra che te gavAkSa che, te gavAkSamAMthI jIvane potAnuM pAramArthikasvarUpa dekhAya che ane te gavAkSamAM buddhinA ATha guNorUpa motInAM jhUmakhAMo laTake che. AnAthI e prApta thAya che ke munio darzanamohanIyakarmanA kSayopazamabhAvavALA hoya che ane te darzanamohanIyano kSayopazamabhAva buddhinA ATha guNothI yukta hoya che ane buddhinA ATha guNonA kAraNe navA navA zAstranuM adhyayana kare che ane zAstranA 52mArthane prApta kare che, tethI temano darzanamohanIyano kSayopazamabhAva uttara sadguNonA samUhathI vizeSa rIte zobhAne pAme che, mATe temano vairAgyarUpI mahela vizeSa zobhAyamAna bane che. ||1|| zloka H pradhUpite nirmalavAsanAbhiH, susattvakarpUrarajo'bhirAme / visRtvarIbhiH zrutadhAraNAbhiH, kastUrikAbhiH surabhIkRte ca / / 16 / / 15 zlokArtha H ane nirmala vAsanAothI dhUpita karAyelo ane susattvarUpI kapUranA rajathI ramya evo ane vistAra pAmatI zrutanI dhAraNArUpI kastUrikA vaDe surabhi karAyela evo vairAgyarUpI aMtaraMga mahela che. 16|| bhAvArtha: nirmaLa vAsanAothI vAsita H vaLI, jema te mahela suMdara sugaMdhI padArthothI dhUpita ka2vAmAM Ave che jethI vAtAvaraNamAMthI durgaMdha dUra thAya ane suMdara suvAsathI mahekI UThe che tema vairAgyarUpI mahela nirmala vAsanAothI dhUpita karavAmAM Ave che arthAt AtmakalyANane sAdhavA viSayaka zrutanA adhyayana dvArA nirmala vAsanAothI vAsita ka2vAmAM Ave che jethI zrutanA bhAvothI sadA sugaMdhamaya vAtAvaraNavALo vairAgyarUpI mahela hoya che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-16-17 16 suMdara sattvarUpa kapUranI rajathI ramya : vaLI, jema te suMdara mahelamAM ThekaThekANe kapUra rAkhela hoya tethI tenI sugaMdha mahelamAM comera varte che, tema vairAgyarUpI mahelamAM suMdara sattvarUpa kapUranI raja varte che. vistAra pAmatI zrutanI dhAraNArUpI kastUrikAthI sugaMdhirta : .. vaLI, jema mahela kastUrikAthI saurabhavALo karAyelo hoya che tema vairAgyarUpI mahela vistAra pAmatI evI zrutadhAraNAthI sugaMdhita karAyelo che arthAt abhinava zrutanuM adhyayana karIne zrutanA sUkSma-sUkSmatara padArthone dhAraNa karIne te vairAgya tattvanA marmane sparze evo suMdara karAyelo hoya che. II16aa zloka H chAyAbharairdhvastasamastakarma dharmapracAre svavilAsasiddhaiH / nIte sadA zItalatAM ca zIla nInAbhiSe: sAMRmijAmbuvanaiH / / 7 / / zlokArtha : svavilAsathI siddha evA chAyAnA samUhathI dhvasta thayo che samasta karmarUpI garamIno pracAra jemAM evo, zIlanI lIlA nAmanAM sAMkramika evAM pANInAM yaMtro vaDe sadA zItalatAne prApta thayela evo vairAgyarUpI aMtaraMga mahela che. II17 bhAvArtha: zuddhabhAvonA vilAsathI siddha evI AtmAnA svarUpanI chAyAbharapUra hovAthI karmarUpI garamInA pracArathI rahita = vaLI, jema te suMdara mahelamAM garamI na thAya tevI zItalatA arthe cAre bAju chAyAthI bharapUra karavAmAM Ave che, tema vairAgyarUpI mahelamAM vairAgya pAmela Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 vairAgyakalpalatA/bloka-17-18 jIvo potAnA zuddhabhAvamAM vilAsa kare che ane te zuddhabhAvonA vilAsathI siddha evI AtmAnA svarUpanI chAyAthI bharapUra karAyelo hovAthI karmarUpI garamIno pracAra te vairAgyamahelamAM nathI. zIlanI lIlArUpa yaMtrothI zItaLa : vaLI, jema suMdara mahelane zItala karavA mATe yaMtrothI pANIne chAMTavAmAM Ave che tema ziyaLanI lIlArUpa yaMtrothI vairAgyarUpI mahela zItala karAyo che arthAt vairAgya pAmela yogIo AtmAnA zIla svabhAvane atizayita karIne vairAgyarUpI mahelamAM zItalatAnI vRddhi kare che. AvA zloka : vairAgyasadmanyavikalpatalpe, sthitA bhRte saMvarazuddhipuSpaiH / mahAnubhAvAH saha dharmapatnyA, sukhaM zrayante samatAkhyayA ye / / 18 / / zlokArca - vairAgyarUpI mahelamAM saMvaranI zuddhirUpa puSpo vaDe bharAyelI avikalpa upayogarUpa pathArImAM rahelA, je mahAnubhAvo samatA nAmanI dharmapatnI sAthe sukhe sUve che evo vairAgyarUpI aMtaraMga mahela che. II18II bhAvArtha - saMvaranI zuddhirUpa puSpothI bharAyelI avikalpa upayogarUpa pathArImAM samatA nAmanI dharmapatnI sAthe sukhe sUtelA mahAnubhAvavALo - vaLI, te vairAgyarUpI mahelamAM avikalparUpa pathArI che, je saMvaranI zuddhirUpa puSpothI bharAyelI che ane te pathArImAM samatA nAmanI patnI sAthe mahAnubhAva evA munio sukhe sUve che. avikalpa upayoga eTale jagatanA padArtho pratye citta samabhAvavALuM hovAthI jagatanA padArthone avalaMbIne vikalpa vagaranuM baneluM citta ane zrutajJAnanA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-18-19 paryAlocanathI zuddha AtmabhAvamAM sthiratAne pAmatuM evuM citta muninuM hoya che ane tevA avikalpa upayogamAM rahelA munio traNa guptinA saMvarabhAvathI rahelA che ane samatAmAM pariNAmathI yukta che mATe vairAgyarUpI mahelamAM saMvaranI zuddhirUpa puSpothI bharAyelI evI avikalpa upayogarUpa pathArImAM samatAnI pariNatirUpa patnI sAthe sUtA che tema kahela che. II18 zloka H 18 teSAM munInAM khalu tAttvikIyaM, gRhasthatA'vasthitizarmabhUmiH / pare gRhasthAstu paribhramantaH, saMsArAntAramULasvarUpaH ||bh|| (Saddhi: tam) zlokArtha H te munionI A gRhasthatAnI avasthitisvarUpa sukhabhUmi tAttvikI che. vaLI, paribhramaNa karatA bIjA gRhastho saMsArarUpI aTavImAM mRgasvarUpa che. 19II bhAvArtha: vairAgyarUpI mahelamAM rahenArA munionI gRhasthatA tAttvikI : gRhamAM rahelA e gRhastha kahevAya ane gRha e jIvanI surakSAnuM sthAna che. jenI pAse gRha nathI evA saMsAramAM bhamatA mRgalA siMha AdithI bhayabhIta thaIne phare che. muni vairAgyarUpI gRhamAM vase che. vairAgyarUpI mahelamAM rahIne saMsAranI sarva kadarthanAthI surakSA pAme che, jyAre saMsArI gRhastho to suMdara mahelamAM rahetA hoya topaNa saMsA2nA paribhramaNanI kadarthanAthI surakSAne pAmyA nathI paraMtu jema jaMgalamAM bhaTakatuM haraNiyuM sadA bhaya nIce jIve che tema cAragationA paribhramaNanI viDaMbaNAnA bhayathI saMsArI gRhastho jIve che. mATe saMsArI gRhasthonI gRhasthatA tAttvikI nathI ane vairAgyarUpI mahelamAM rahenArA munionI gRhasthatA tAttvikI che. II19nA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-20 avataraNikA : muni zakra karatAM paNa adhika bhogavilAsa kare che te batAve che - zloka : zraddhAdhRtikSAntidayAsumedhAmukhyApsarobhirvilasatyajatram / vairAgyarUpe khalu nandane yaH, zakro'pi kastasya muneH purastAt / / 20 / / zlokArca - zraddhA, dhRti, kSatti, dayA, sumedhArUpa mukhya apsarAo sAthe vairAgyarUpI bagIcAmAM je satata vilAsa kare che, te muninI AgaLa zakra paNa zuM che? arthAt kAMI nathI. 20II bhAvArtha :(1) muninI zraddhA munine zraddhA che ke sarvathA saMga vagaranI avasthA jIva mATe ekAMte hitakArI che ane saMgavALI avasthA jIvanI viDaMbaNA che. sarvajJa evA vitarAge saMga vagaranI avasthAnI prAptinA upAyabhUta A sanmArga sthApela che ane bhagavAnane batAvela sanmArga sarva kalyANanuM kAraNa che. A prakAranI sthira zraddhA munine hoya che. (2) muninI yutiH vaLI, sarvathA saMga vagaranI avasthAnI prAptino upAya bhagavAnanuM vacana che, tethI pairyapUrvaka muni bhagavAnanAM vacananuM avalaMbana laIne te prakAre yatna kare che ane te prakAranA yatnane anukULa evuM je vairya che te muninI dhRti che. (3) muninI kSAntiH vaLI, krodhanA pratipakSabhUta kSamAnI pariNati jIva mATe ekAMta hitakArI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 vairAgyakalpalatA/zloka-20-21 che, tethI koI nimittane pAmIne ISadU paNa dveSano pariNAma na thAya evI kSamAnI pariNatine muni vahana kare che. (4-5) muninI dayA ane muninI sumedhA H vaLI, cha jIvanikAya pratye muninuM citta dayAvALuM hoya che. vaLI, bhagavAnanA vacananA paramArthane jovAne anukULa sumedhA munimAM che tethI zAstranuM adhyayana karIne pratidina navA navA tattvanI prApti kare che. A sarva muni mATe vilAsa ka2vA arthe apsarAo che ane vairAgyanI pariNatirUpa suMdara bagIcAmAM muni zraddhAdi bhAvorUpa apsarAo sAthe sadA vilAsa kare che tethI vikArI AnaMdane ApanAra evA zakranA vilAsa karatAM paNa nirvikArI AnaMdane ApanAra munino AnaMda adhika che, tethI zakra karatAM paNa muni adhika sukhI che. II20nA zloka H rasAntarasyeha kathA tathAtvaM, karoti bhAvairupanIyamAnaiH / bAhyaiH svamAbhyantarazuddharUpamekaiva vairAgyakathopadhatte / / 21 / / zlokArtha : ahIMyAM=A jagatamAM, rasAntaranI kathA vairAgyarasathI anya evA rasanI kathA upanIyamAna evA bAhya bhAvo vaDe=AvatI evI bAhya sAmagrI vaDe tathAtvane kare che=je kathAthI je pariNAmo jIvamAM niSpanna karavAnA che te prakAranA pariNAmane jIvamAM niSpanna kare che. jyAre eka ja vairAgyakathA svanA ApyaMtara zuddharUpane Ape che. II21II bhAvArtha:vairAgyakathAthI svanA AjyaMtara zuddhasvarUpanI prApti : kAmAdi nava prakAranA raso che temAMthI vairAgyane choDIne anya rasane kahenArI kathA karavAmAM Ave che ane te kathAne poSaka tenI bAhya sAmagrI prApta thAya to ; Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-21-22 te te prakAranA rAgAdi bhAvono AnaMda jIvane prApta thAya che, jyAre eka ja prakAranI vairAgyakathA che je AtmAnA abhyatara evA zuddha svarUpane pragaTa kare che mATe AtmAnA zuddhabhAvanA arthIe sarva udyamathI vairAgyakathAmAM ja yatna karavo joIe. ArivA zloka : svataH satAmAcaragocaratvAdasyAM khalAnAmarucerna doSaH / na kalpavalliH karabhAnabhISTe tyupatyakIrti vibudhopasevyA / / 22 / / zlokArya : khalonI arucino doSa AmAM=vairAgyamAM, nathI; kema ke saMtapuruSonuM AcAramAM gocarapaNuM svataH che vairAgyamAM saMtapuruSonuM AcAra viSayapaNuM svataH che. vibudha upasevya evI kalpavallI karabho=UMTane anabhISTa che ethI karIne apakIrtine pAmatI nathI. IIrazA bhAvArtha : saMtapuruSono svAbhAvika vairAgyamAM yatna : vairAgyamAM khalanI arucino doSa nathI=vairAgyamAM khalanI aruci che teTalA mAtrathI vairAgya kharAba che ema nathI; kema ke saMta puruSonI AcaraNAno viSaya svataH vairAgya che arthAt saMtapuruSo svAbhAvika vairAgyamAM yatna kare che. Azaya e che ke saMsArI jIvone vairAgya e nirasa dekhAya che, tethI vairAgyanI vAto temane prIti karatI nathI, eTalA mAtrathI vairAgya suMdara nathI ema kahI zakAya nahi; kema ke saMsAranA pAramArthikasvarUpane vicAra karanArA uttama puruSane svabhAvathI ja AcaraNAno viSaya vairAgya bane che, tethI nakkI thAya che ke vairAgya e jIvanI suMdara avasthA che paNa asuMdara avasthA nathI. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-22-23 Ama chatAM UMTane kalpavelI priya nathI eTalA mAtrathI kalpavelI apakIrtine pAmatI nathI, tema tattvanI vicAraNAmAM jaDa jevA mUrkha jIvone vairAgya nIrasa dekhAya eTalA mAtrathI vairAgya suMdara nathI ema kahI zakAya nahi. I||2NNA zloka H 22 upakramo dharmakathAzrayo na, tyAjyaH khalAprItibhiyA prabuddhaiH / no cenmalotpattibhiyA janAnAM, vastropamonoDapi yaM ghaTeta?||rarU|| zlokArtha H dharmakthA che Azraya jene evo upakrama arthAt prAraMbha, khalanI aprItinA bhayathI prabuddho vaDe tyAjya nathI. jo na mAno to malanI utpattinA bhayathI lokono vastrono upabhoga paNa kevI rIte ghaTe ? arthAt na ghaTe. II3II bhAvArtha: koI mahAtmA dharmakathAne avalaMbIne vairAgyanA upadezano upakrama kare te tyAjya nathI. ahIM koIne prazna thAya ke khalapuruSone arthAt saMsA2siyA jIvone, vairAgyano upadeza aprItine karanAra che, tethI koIne aprIti thAya tevI pravRtti kema karI zakAya ethI kahe che - khala jevA ayogya jIvone vairAgyamAM aprIti thAya eTalA mAtrathI vairAgyanA upadezano prAraMbha prabuddha puruSathI tyAjya nathI. jo tema na svIkAravAmAM Ave to vastrane dhAraNa karavAthI vastramAM malanI prApti thAya che te bhayathI lokoe vastrano paribhoga karavo paNa kema ghaTe ? arthAt vastranA paribhogathI vastra malina thAya che topaNa loko vastrano upayoga kare che ane tenI zuddhi kare che tema prabuddha puruSoe paNa khala puruSane choDIne yogya jIvone sAme rAkhIne vairAgyanA upadezano upakrama ka2vo ucita che. 23 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-24-25 zloka : aspRSTapUrve tamasAM samUhaizcAro yadi syAd gagane sudhAMzoH / adUSite vartmani durjanaiH syAd, gatistadA sAdhujanasya vAcAm / / 24 / / zlokArdha : aMdhakAranA samUhathI pUrvamAM asparzAvelA evA gaganamAM jo caMdrano cAra arthAt gati thAya to durjano vaDe adUSita evA mArgamAM sAdhujananI vANInI gati thAya. ra4ll bhAvArtha : sAdhu vairAgyane poSaka evI vANIno prayoga kare che ane vairAgyanI vAto saMsAranA rasiyA jIvone aprIti utpanna kare che, tethI saMsAranA rasiyA evA durjana jIvone vairAgyanI kathA sAra vagaranI jaNAya che. tene sAme rAkhIne koIka kahe ke sAdhujanoe tevI ja vANIno prayoga karavo joIe ke je vANI durjanane paNa prIti kare, tene graMthakArazrI kahe che ke aMdhakArathI pUrvamAM nahi sparzAyeluM evuM gagana divasamAM hoya che ane te vakhate gaganamAM caMdrano saMcAra hoto nathI, paraMtu jyAre divasa naSTa thavA Ave tyAre ke gADha rAtrImAM caMdrano saMcAra thAya che, tethI aMdhakArathI nahi sparzAvelA evA gaganamAM jema caMdranuM gamana azakaya che, tema durjanothI adUSita evA mArgamAM sAdhu puruSonI vANI azakya che arthAtu jo aMdhakAranA sparza vagaranA AkAzamAM caMdranI gati hoya to ja durjanothI adUSita mArgamAM sAdhujananI vANInI gati hoya; kema ke durjanothI adUSita mArga saMsArano che ane temAM sAdhujananI vANInI gati kyAreya hotI nathI. 24 zloka : zravye khalAnAM na hi zAstrabhAve, buddhiH paraM majjati kUTadoSe / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 vairAgyakAlatA/zloka-25-26 caJcUrvihAyaiva hi padmakhaNDaM, saH purI patati divelAnAm ArakA zlokArca - zravya evA zAabhAvomAM sAMbhaLavA yogya evA zAabhAvomAM, khalonI-durjanonI, buddhi nathI ja, paraMtu kUTadoSamAM khoTA doSomAM, majjana pAme che, (jema) kAgaDAonI cAMca pAkhaMDane kamaLanA samUhane, choDIne sadha ja tarata ja, viSTAmAM paDe che. ripo bhAvArtha : zAstro sarvajJaracita che ane tenA bhAvo AtmAnA sahajasukhane pragaTa karavAnA upAyone batAvanAra che. jeonI buddhi mArgAnusArI nathI tevA khala puruSonI buddhi koIka upadezaka zAstranA gaMbhIrabhAvone batAvatA hoya tyAre paNa te zAstranA-gaMbhIrabhAvonA marmane grahaNa karavA mATe pravartatI nathI paraMtu upadezakanA vacanamAM kayA doSo che te khoTA doSone jovA mATe pravarte che, tethI mahAvairAgyanI vRddhi dvArA aMtaraMga sukhane ApanArA evA graMthonA rasane choDIne khalAnI buddhi anyatra pravarte che. arthAt upadezanA vacanamAMthI vairAgyane grahaNa karavAnuM choDIne anya anya grahaNa karavA pravarte che. jema uttama evA pAkhaMDone choDIne ja kAgaDAonI cAMca turata viSTAmAM jAya che. ripo zloka : na pratyayAre prakRtiH khalAnAM, na cArurUpaM samupaiti kiJcit / saMskArahInAmiti tAmapekSya, ko vA kriyAM sAdhayituM yateta / / 26 / / zlokArya : khalonI prakRti pratyayAha nathI arthAt vizvAsa yogya nathI ane kaMI suMdara svarUpane pAmatI nathI, ethI saMskArahIna evI tenI arthAt Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-26-27 5 khalonI prakRtinI, apekSA rAkhIne koNa ja kriyA sAdhavA yatna kare ? arthAt koI vicAraka graMtharacanAnI kriyA sAdhavA mATe yatna kare nahi. II26 bhAvArtha: khalonI prakRti evI hoya che ke upadeza zAstranA je gaMbhIra bhAvo kahe che tene grahaNa karavA mATe pravartatI nathI, paraMtu temAMthI paNa kaMIka kSatio kADhIne doSaurdubhAvana karavA prayatna kare che, tethI tevA khalapuruSonI pravRtti vizvAsayogya nathI. vaLI, teo je doSa udbhAvana kare te sarva yathArtha ja hoya tevo niyama nathI. tethI teonI prakRti koI suMdararUpane prApta karatI nathI, ethI tattvane jovAnA saMskArathI rahita evI teonI prakRtinI apekSA rAkhIne koNa vicAraka puruSa zAstra racavAno yatna kare ? arthAt koI na kare. IIaa zloka H guNaH khalasyApyayamagrya eva, yaddoSacintAdahanAbhilIDham / tadA'sya zANe parighRSyamANaM, satAM vacaH zastramupaiti dIptim / / 27 / / zlokArtha : khalano paNa A agra ja=pradhAna ja, guNa che, je kAraNathI khalanA moDhArUpI zANamAM ghasAtuM doSanA ciMtArUpI agnithI abhilIDha thayeluM= khalanA doSaudbhAvananI ciMtArUpI agnithI vyApta thayeluM, saMtonuM vacanarUpI zastra dIptine pAme che. IIIaa bhAvArtha: khalanA mukharUpI zANamAM ghasAtuM saMtonuM vacanarUpI zastra dIptimaMta H zastranI dhArane tIMkSNa ka2vA mATe agnimAM tapAvavAmAM Ave che ane Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 vairAgyakalpalatA/zloka-27-28 tyArapachI zANa upara ghasavAmAM Ave che tethI te zastra dIptine pAme che, tema saMtapuruSo koI zAstraracanA karavA taiyAra thayA hoya tyAre khalapuruSa AmAMthI koI doSa kADhaze tenI ciMtAvALA hoya che ane te citArUpI agnithI tapAveluM vacanarUpI zastra bane che, jethI zAstravacananI racanAmAM alanA thavAnI saMbhAvanA ochI rahe che. vaLI, khalapuruSonAM mukhathI je saMtapuruSonAM vacanamAM doSo ubhAvana karAya che tenAthI te saMtapuruSonAM vacano ghasAIne atimArgAnusArI bane che, tethI saMtonI zAstraracanAmAM khalapuruSothI karAyelA doSonA ubhAvanathI te zAstravacana vadhAre dIptine pAme che, tethI khalapuruSa je zAstravacanamAM doSo kADhe che te paNa eka guNarUpa bane che. * zloka : pIyUSasRSTirna satAM svabhAvAt, saMsArasindhAvadhikA'sti dhAtuH / doSaikadRSTivyasanAt khalAnAM, vAnastha para 2 sRSTi: In28 | zlokArtha :- . saMsArarUpI samudramAM pAtAnI vidhAtAnI, saMtonA svabhAvathI adhika pIyUSasRSTi nathI=amRtanI sRSTi nathI, ane khalonA doSamAtra eka daSTinA vyasanathI parA=adhika, kAlakUTanI sRSTi nathI. 28ll bhAvArtha - vidhAtAe saMsArI jIvonI sRSTi karI che tema lokamAM kahevAya che tene sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che ke saMsArarUpI samudramAM saMtonA svabhAvathI adhika koI amRtanI sRSTi nathI; kema ke saMta puruSono svabhAva che ke jagatamAM sarva jIvonA hitane anukULa pravRtti kare ane tevA uttama puruSonuM nirmANa temanAM uttama koTInAM karmorUpa vidhAtAe karela che. vaLI, jagatamAM kAlakUTa viSa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-28-29 sauthI kharAba sRSTi che ke jenAthI khAnAranuM turata ja maraNa thAya che. tene sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che ke khalAne doSa jovAnI eka dRSTi maLI che te rUpa je vyasana che tenAthI adhika kAlakUTaviSanI sRSTi nathI paNa tenAthI nyUna che. arthAt tattvane jovAmAM mUDha evA saMsArarasI jIvonuM nirmANa teonA tevA prakAranAM kliSTa karmorUpa vidhAtA che jenAthI teonI kAlakUTathI adhika kharAba prakRtinuM nirmANa thayuM che; kema ke kalakUTa viSa mAtra mRtyu kare che, jyAre khalapuruSo to sanmArgane dUSita karIne sanmArgano nAza kare che. 28 zloka : granthAmburAzau mathite parIkSAmanthAdriNA doSaviSaM svakaNThe / virUpanetreNa dhRtaM khalena, pradIH puruSottamena ArA zlokArya : parIkSArUpI ravaiyArUpa parvata vaDe graMtharUpI samudra mayita karAye chate virUpanetravALA evA khala vaDe doSarUpI viSa svakaMThamAM dhAraNa karAyuM ane puruSotama vaDe guNagrahazrI arthAt guNane grahaNa karanAra lakSmI dhAraNa karAI. li29ll bhAvArtha : anya lokamAM pracalita dRSTAMta che ke devoe merurUpI ravaiyAthI samudranuM maMthana karyuM ane temAMthI je viSa pragaTa thayuM te viSane virUpanetravALA evA mahAdeve potAnA kaMThamAM dhAraNa karyuM ane te maMthanathI je amRta nIkaLyuM tenuM pAna devoe karyuM tethI teo amara thayA. tene sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che koI mahApuruSothI racAyelA graMtharUpI samudrane parIkSArUpI ravaiyAthI maMthana karavAmAM Ave to temAMthI tattvanI prAptirUpa guNazreNI pragaTa thAya che ane kvacitu koIka bhASA AdinI kSatirUpa doSo paNa prApta thAya to virUpanetravALA evA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/zloka-29-30-31 khalapuruSo te graMthamAM rahelA doSaviSane kaMThamAM dhAraNa kare che ane sarvatra te graMthanuM avamUlya kare che ane uttama puruSo te graMthamAM rahelA amRta jevA pAramArthika bhAvone grahaNa kare che. jethI te graMtha uttama puruSo mATe kalyANanuM kAraNa bane che ane khalapuruSo te graMthanuM avamUlyana karIne pApanI prApti kare che. llA zloka - vighRSyamANo'pi khalApavAdaiH, prakAzatAM yAti satAM guNoghaH / unmRjyamANaH kimu bhasmapuJja rna darpaNo nirmalatAmupaiti / / 30 / / zlokArya : khalanA apavAdo vaDe ghasAto evo paNa sajjanono guNono samudAya prakAzatAne pAme che. zuM bhasmajjo vaDe karIne sApha karAtuM evuM darpaNa nirmalatAne nathI pAmatuM? arthAt pAme che. Il3oll bhAvArtha : saMtapuruSoe racelA zAstramAM khalapuruSo doSo ubhAvana kare che, tenAthI ja - lokone saMtapuruSonA zAstrone jovAnI utsuktA thAya che ane te graMthane jovAthI tenA guNone joIne pramudita thAya che, tethI te graMtha lokamAM vistArane pAme che tenuM kAraNa khalapuruSono apavAda ja che. ll30nA zloka : kathA'nyathA syAna khalapralApairyA sajjanenAnugRhItabhAvA / prayAti vizve'rkakRtaH prakAzo, na ghUkapUtkAraparamparAbhiH / / 31 / / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-31-32 zlokArtha :sajjano vaDe anugRhItabhAvavALI je kathA che te khalanA pralApo vaDe anyathA thatI nathI. jema vizvamAM arkakRta=sUryathI karAyelo, prakAza ghuvaDanA pUkAranI="dhU" "ghU' pokAronI, paraMparA vaDe cAlyo jato nathI. II3I. bhAvArtha : zAstranA jANanArA sajjana puruSo jinavacanAnusAra je kathA hoya te kathAnI haMmezAM prazaMsA kare che ane te kathAmAM je vizeSa spaSTatAnI AvazyakatA jaNAya ke jethI yogyazrotAne tenA tAtparyanI prApti thAya tadarthe te prakAranI spaSTatA karIne te kathAne anugRhIta kare che. Ama chatAM svamati anusAra zAstranA artha karanArA evA khalapuruSo te kathAmAMthI paNa kaMIka doSonuM udbhAvana karIne te kathAnA svarUpane anyathA karavA prayatna kare che. tene sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che ke, khalanA pralApathI jinavacanAnusAra karAyelI kathA kyAreya anyathA thatI nathI. jema jagatamAM sUrya vaDe karAyelo prakAza ghUvaDanA ghU kAranA avAjanI paraMparAthI kyAreya dUra thato nathI, tenI jema sajjanothI anugRhIta kathA paNa yogya jIvone avazya ucita bodha karAvAnuM kAraNa bane che, paraMtu khalanAM vacanothI te kathA viparItarUpe thatI nathI. [31] zloka : na durjanairAkulitA apIha, bhinnasvabhAvAH sujanA bhavanti / * prapadyate vajramaNina bheda mayoghanairapyupabhidyamAnaH / / 2 / / zlokArya : ahIM=jagatamAM, durjano vaDe Akula karAyelA paNa sujano bhinna svabhAvavALA thatA nathI=potAnA sujanatva svabhAvane choDIne viparIta Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/zloka-32-33 svabhAvavALA thatA nathI. jema ayodhana vaDe hathoDA vaDe, paNa upabhidhamAna bherAtuM evuM, vrajamaNi bhedane pAmatuM nathI. IIkazA bhAvArtha : sajjanonA svabhAvo durjano karatAM bhinna prakAranA che, teo haMmezAM sarvanuM hita thAya tevI uttama pravRtti karanArA che. ane teonI te pravRtti karavAmAM durjano haMmezAM vighna kare che. te vighnothI AkuLa thaIne paNa sajjano bhinna svabhAvavALA thatA nathI arthAt sajjano potAnA svabhAvane choDanArA thatA nathI. jema hathoDAthI bhedavA mATe prayatna karAto evo vajamaNi bhedane pAmato nathI. rUcA zloka : nigUDhabhAvAn vizadIkaroti, tamaH samastaM parisaMvRNoti / doSodbhave'pyanyaguNapradarzi, dhAma pradIpasya satAM ca vRttam / / 33 / / zlokArtha : aMdhakAra samasta vastunI AvRti kare che, ane dIpano prakAza nigUDhabhAvone vizada kare che ane saMtono vRta AcAra, doSanA udbhavamAM paNa avaguNapradaza che doSavALI vastumAM rahelA anya guNane batAvanAra che. Il33II. bhAvArtha : aMdhakAra samasta vastune Avare che jethI cakSuvALAne paNa te vastu dekhAtI nathI, jyAre dIpakano prakAza aMdhakArathI nigUDha thayelA bhAvone ja vizada kare che arthAt aMdhakArathI nahi dekhAtA bhAvone pragaTa kare che, tema saMtapuruSano AcAra che ke koI graMtha tattvanA marmane batAvanAra hoya tyAre zabdanI maryAdAthI koIka doSa emAM dekhAya topaNa te doSane AgaLa karIne te graMthanuM avamUlana Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 vairAgyakalpalatA/bloka-33-34-35 karatA nathI paNa te graMthamAM rahelA tattvane batAvanArA anya guNone batAve che. Il33 zloka : nIco'pi nUnaM sadanugraheNa, kSatiM vihAyAbhyupayAti kIrtim / na nimnagA'pi prathitA surANAM, nadIti kiM zaGkaramaulivAsAt // 34 // zlokArca - kharekhara sadgA anugrahathI=sapuruSonA anugrahathI, nIca paNa kSatine choDIne kIrtine prApta kare che. jema zaMkaranA mugaTanA vAsathI nimnagA paNa nIce janArI paNa nadI, suronI nadI e pramANe zuM prakhyAta na thaI? arthAt prakhyAta thaI. ll34ll bhAvArtha : jema zaMkaranA mugaTamAMthI nIkaLelI gaMgAnadI nIce janArI hovA chatAM paNa "gaMgA suronI nadI che" e pramANe prakhyAta thaI. tema sajjana puruSonA anugraha vaDe nIca puruSa paNa potAnA doSone choDIne kIrtine prApta kare che. tAtparya e che ke keTalAka nIca puruSo paNa sudhare tevA hoya che ane teonA upara sajjanono anugraha thAya che, tethI teonI kSatino nAza thAya che ane te nIca puruSa paNa mahAtmA tarIke kIrtine pAme che, tethI sajjano nIca puruSane praNa uttama banAvanArA hoya che. te rIte sajjananA anugrahathI prastuta vairAgyakalpalatA graMthamAM koIka kSati haze to te paNa dUra thaIne kIrtine prApta karaze. Il3jA zloka : sUryodaye dhvAntabharAdivoccaistApAdivendoH kiraNapracAre / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 vairAgyakalpalatA/zloka-35-36 manude sAdhunanAca mIti rna kA'pi no durjanadoSavAdAt / / 35 / / zlokArca - jema sUryodaya hote chate aMdhakAranA samUhathI (bhIti thatI nathI) ane jema caMdranA kiraNano pracAra thaye chate atyaMta tApathI (bhIti thatI nathI) tema sAdhujanano anugraha thaye chate amone durjananA doSavAdathI koIpaNa bhaya nathI. II3ull bhAvArtha:- prastuta graMthanI racanAmAM sAdhujanano upagraha jo prApta thAya to durjana puruSo te graMtha viSayamAM doSanuM ApAdana kare. tenAthI graMthakArazrI kahe che ke amane bhaya nathI. jema sUryodaya thAya tyAre aMdhakArathI bhaya raheto nathI athavA jema zItala evA caMdranAM kiraNo hoya tyAre tApano bhaya raheto nathI, tema sAdhujanono anugraha thaye chate graMtha jagatamAM uttama che e nirNata thAya che pachI durjananA doSavAdathI durjano doSa Ape tethI, te graMtha duSTa bane nahi. li3pA avataraNikA - A pUrvazlokomAM vairAgyanuM mAhAbhya batAvyuM ane durjano tene dUSita kare che topaNa sajjana puruSothI te vairAgyane kahenAro graMtha anugRhIta thAya che te kAraNathI "tA'thI spaSTa kare che - zloka : tasmAt sadAlambanataH khalAnAmupekSaNAdakSatazuddhapakSaiH / abhagavairAgyasamRddhikalpavallIvivRddhau yatitavyamAH / / 36 / / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-36-37 zlokArca - te kAraNathI=pUrvazlokomAM vairAgyanuM mAhAbhya batAvyuM ane sarjanothI te vairAgyanA kathanane lAbha thAya che ane durjanothI anartha thAya che te kAraNathI, akSatazuddhapakSavALA evA Aryo vaDe abhaMga vairAgyanI samRddhivALI evI kalpavelInI vivRddhimAM sapuruSonA AlaMbanathI ane khalonI upekSAthI yatna karavo joIe. [36ll bhAvArtha - pUrvazlokomAM vairAgyanuM svarUpa batAvyuM ane khalapuruSo te vairAgyanA kathanane kahenArAM sakzAstromAM doSo batAvanArA che ane satparuSo vairAgyanAM zAstro pratye AdaravALA che te sarva kathananuM 'tasmA thI nigamana karatAM kahe che - jeo AryabhUmimAM janmelA che ane jeono akSatazuddhapakSa che arthAt AryabhUmimAM janmelA Aryo yogamArganI upAsanA karanArA hoya che te rUpa Aryano pakSa jemanA jIvanamAM kSativALo nathI tevA akSatazuddhapakSavALA Aryoe sapuruSonA AlaMbanathI ane khalapuruSonI upekSAthI je graMthamAMthI abhaMga vairAgyanI samRddhi pragaTe tevA graMthonuM adhyayana karIne potAnA AtmAmAM abhaMga vairAgyanI samRddhivALI evI kalpavelInI vRddhimAM yatna karavo joIe. ll3aa zloka : the vAtaH suEUR() tirUpa, kalpadrumotpattikRdabhyupetaH / budhAstathA'syAH khalu pudgalAnA mAvartamantyaM pravadanti hetum / / 37 / / zlokArtha : je pramANe ahIM=bharatakSetra AdimAM, suSamArirUpa kALa kalpavRkSanI utpatti karanAro svIkArAyo che, te prakAre badho Ano vairAgya kalpavelIno, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 vairAgyakalpalatA/zloka-37-38 hetu pudgalonA AvartonA aMtyane kahe che=aMtya pudgalaparAvartane hetu kahe che. [37]] bhAvArtha: jIvo anAdikALathI saMsAramAM paribhramaNa kare che ane bhAvamaLanA pracuranA kA2Ne jIve anaMta pudgalaparAvarta pasAra karyA, topaNa jIvamAM viveka pragaTyo nahi; kema ke bhogamAM ja utkaTa rAga hovAnA kAraNe vairAgyamAM svasthatAnuM sukha che tenI kalpanA paNa teo karI zakatA nathI. paraMtu jyAre bhAvamaLanI kaMIka alpatA thavAthI jIva caramapudgalaparAvartamAM Ave che tyAre jIvane prApta thayeluM caramapudgalaparAvarta vairAgyanI samRddhinI vRddhimAM hetu che tema budha puruSo kahe che; kema ke bhoga pratye rAga hovA chatAM paNa bhogajanya karmabaMdha ane saMsAranA paribhramaNano vicAra karIne bhoganI asAratAno vicAra karI zake tevuM mithyAtva maMda thayela che. vaLI bhAvamaLarUpa mithyAtva maMda thAya che tyAre jIvo vairAgyane abhimukha thAya che temAM dRSTAMta Ape che ke jema bharatakSetramAM cha ArAo che temAM suSamAdirUpa kALa kalpavRkSanI utpattimAM hetu che tema vairAgyanI samRddhinI utpattimAM carama pudgalaparAvarta hetu che ema budha puruSo svIkAre che. II37nA avataraNikA : zloka-37mAM kahyuM ke vairAgyanI prAptimA~ caramapudgalaparAvarta hetu che. tethI have vairAgyanI prAptimAM carama pudgalaparAvarta kaI rIte hetu che te spaSTa kare che - zloka H asmiMstathAbhavyatayA malasya, kSayeNa zuddhaH samudeti dharmaH / yannAnyadA janturavaiti heyetraadimAvAn vaye yathAsthAn ||rUTa || Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 vairAgyakalpalatA/bloka-38 zlokArdha : AmAM-caramapudagalaparAvartamAM, tathAbhavyapaNAne kAraNe=yogamArganI sAmagrI pAmIne yogamArgamAM pravRtti kare tevI yogyatA pragaTelI hovAne kAraNe, malanA kSayathI zuddha dharma udayane prApta kare che. je kAraNathI anyadA caramapugalaparAvartanathI pUrvanA kALamAM, jaMtu-jIva, yathAstha heya ItarAdi bhAvone=je pramANe AtmAne mATe je bhAva heya che ane je pramANe je bhAva upAdeya che ane je pramANe je bhAva upekSaNIya che te prakAre heya-ItarAdi bhAvone, hRdayamAM dhAraNa karato nathI. [38II bhAvArtha caramapudgalaparAvartamAM jIvamAM vartatI evA prakAranI siddhigamananI yogyatArUpa tathAbhavyatAthI jIvamAM bhAvamaLano kSaya thAya che ane bhAvamaLanA kSayanA kAraNe jIvamAM zuddhadharma pragaTe che, tethI caramapudgalaparAvarta vairAgyanI vRddhimAM hetu che. ahIM prazna thAya ke pUrvanA pudgalaparAvartamAM zuddha dharma kema na pragaTa thayo ? tethI kahe che - caramapudgalaparAvartathI anyapudgalaparAvartamAM jIva heya ane upAdeya Adi bhAvone yathAsthita jANato nathI arthAt bhAvamaLanI pracuratAne kAraNe AtmAne mATe zuM heya che, zuM upAdeya che ane zuM upekSaNIya che teno paramArtha caramAvarta pUrve jIva jANato nathI, tethI anya pudgalaparAvartamAM vairAgya kalpavelInI vRddhi thatI nathI. ahIM vizeSa e che ke dareka jIvonuM svarUpa siddha sadaza che te apekSAe jIvomAM koI bheda nathI chatAM keTalAka jIvo siddhigamanane ayogya che to keTalAka jIvo siddhigamanane yogya che e prakArano saMsAraavasthAmAM jIvono paraspara bheda che tema bhavya jIvono paNa paraspara svabhAvabheda che. AthI badhA jIvo samAna kALamAM mokSane anukULa prayatna samAna rIte karatA nathI tethI bhavya jIvomAM paNa paraspara te prakArano svabhAvabheda che tenA kAraNe te te jIvonuM siddhigamana yogyatvarUpa bhavyatva jyAre mokSane abhimukha pariNAma Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 - vairAgyakAlatA/zloka-38-39 karI zake tevA paripAkane pAme tyAre te jIvone vairAgyanI vAto, saMsAranA paribhramaNanI vAto kaMIka rucino viSaya bane che te vakhate te jIvomAM viparyAsa kare tevuM mithyAtva maMda thAya che. tethI AtmA mATe heya zuM che? upAdeya zuM che ? upekSaNIya zuM che ? tenI kaMIka mArgAnusAra vicAraNA ceramAvartamAM zarU thAya che. tenA pUrve jIvone bhogamAtramAM ja sAra buddhi hoya che. tethI teo vairAgyane abhimukha paNa thatA nathI. mATe vairAgya kalpavelInI vRddhi anya pugalaparAvartamAM thatI nathI. II38 avataraNikA : zloka-38mAM kahyuM ke caramapudgalaparAvartathI anya pudgalaparAvartamAM jIva heya ItarAdi bhAvone yathArtha jANato nathI. to kevA svarUpe jANe che te daSTAtathI batAve che - zloka - sthirAn yathArthAn bhramaNakriyotthazaktyA calAn pazyati saMyuto'GgI / tathograjanmabhramazaktiyuktaH, pazyatyupAdeyatayaiva heyAn / / 39 / / zlokArca - bhramaNakriyAthI uttha evI zaktithI saMyukta evo aMgI=puruSa, je prakAre sthira arthone pharatA jue che te prakAre ugrajanmanA bhramaNanI zaktithI yukta evo jIva heyapadArthone upAdeyapaNAthI ja jue che..l39ll bhAvArtha : koI puruSa pheraphudaraDI pharavAnI kriyA kare tenAthI utpanna thayelI zaktithI yukta te puruSa bane che ane tenA kAraNe gRhAdi sthira bhAvo paNa tene pharatA dekhAya che te prakAre caramapudgalaparAvarta pUrve ghaNA janmanA bhramaNanI zaktithI yukta evo puruSa AtmAne mATe heya evA paNa bhAvone upAdeyarUpe jue che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 37 vairAgyakalpalatA/bloka-39-40 tethI ja caramAvartanI bahAranA jIvone vairAgyano prAdurbhAva thato nathI. kadAca saMyama grahaNa kare to paNa tene upAdeya to saMsAranI zreSTha bhogasAmagrI ja dekhAya che. paraMtu bhoganA saMklezathI rahita evuM AtmAnuM svarUpa tene upAdeya dekhAtuM nathI. il3lA zloka :- * * tacchaktinAzastviha tattvataH syAt, kAlAnubhAvAccarame vivarte / / hetvantareNopagatAt kathaJci-. Dhetutrano ghena mithoDanuvaH 40nA, zlokArya : ahIM=saMsAramAM, caramavivartamAM caramapudgalaparAvartamAM, tattvathI= paramArthathI, hevaMtarathI upagata evA kALanA anubhAvathI anya kAraNothI yukta evA kALanA paripAkkI, tenI zaktino nAza thAya=ugra janmabhramaNanI zaktino nAza thAya, je kAraNathI hetuno samudAya kALAdi pAMca kAraNono samudAya, paraspara anubaddha che. lol bhAvArtha : kArya mAtra prati pAMca kAraNo hetu che. Ama chatAM, koIka sthAnamAM koIka hetu pradhAna hoya che tema ugra janmabhramaNanI zaktinA nAza pratye kALa pradhAna kAraNa che, tethI kALane mukhya batAvavA mATe kahyuM ke hevaMtarathI upagata evA kAlanA anubhAvathI=anya kAraNothI yukta evA kALanA paripAkathI, tatvazaktino nAza thAya che. ahIM prazna thAya ke kevala kALanA paripAkathI tatzaktino nAza thAya che tema na kahyuM paraMtu anya hetuothI yukta evA kALanA paripAkathI taduzaktino nAza thAya che ema kema kahyuM ? tethI kahe che - je kAraNathI hetuno samudAya paraspara anubaddha che arthAt kyAreya paNa koI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 vairAgyakalpalatA/zloka-40-41 eka kAraNathI kArya thatuM nathI paraMtu paraspara anubaddha evA hetuothI ja kArya thAya che ane tethI ja hevaMtarathI upagata evA kALanA paripAkathI tatvazaktino nAza thAya che ema kahela che. AnAthI e prApta thAya ke jIva dareka samaye koIka adhyavasAya kare che te vakhate karmanA udayathI ke kSayopazamathI yukta jIvano pariNAma thAya che te adhyavasAyane anukULa jIvano tyAM prayatna che chatAM cAra gatiomAM paribhramaNa karatAM karatAM mithyAtva maMda thAya tevo adhyavasAya jIvane caramAvartamAM ja thAya che. tenI pUrve dUra dUra pudgalaparAvartamAM mithyAtva gADhagADhatara varte che teno nAza te jIva A kramathI kare che temAM te jIvano kALaparipAka mukhya che, puruSakAra gauNa che. jema koI saMsArI jIve strI zarIrane anukULa AyuSya bAMdhela hoya te jIva mAtAnA udaramAM AvIne strI zarIrane anukULa ja prayatna kare che. puruSazarIrane anukULa yatna karato nathI temAM te jIvanuM karma mukhya kAraNa che. puruSakAra karmaprerita hovAthI gauNa kAraNa che tema caramAvartanI prAptimAM anya kAraNo gauNa che. kALano paripAka mukhya kAraNa che tethI anya hetuthI upagata kALanA paripAkathI bhavabhramaNanI zakti kSINa thAya che ema kahela che. II4nA zloka : prAhustamenaM munayo'tra dharmatAruNyakAlaM khalu citrarUpam / tato'vaziSTaM bhavabAlyakAla mAcchAditAbhyantarabhogarAgam / / 41 / / zlokArca - ahIM saMsAramAM, tene=caramapudagalaparAvartane, kharekhara citra evo dharmano tAruNyakALa citrarUpa dharmano yauvanakALa, munio kahe che, tenAthI avaziSTa evA tene caramAvartathI avaziSTa evo pUrvano kALa che tene, AcchAdita AvyaMtara bhogarAgavALo evo bhavabAlyakALa kahe che. I41ll Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-41-42 bhAvArtha - caramAvarta dharmanI niSpattine anukULa yauvanakALa ane caramAvarta pUrvano kALa bhavabhramaNane anukULa evo bAlakALa - bAlyAvasthA bhAvinA hitAhitanI vicAraNA vagaranI tatkALa UThatI manovRtti pramANe pravRtti karavA preraNA kare che, AthI ja bALaavasthAmAM potAnA bhAvinI ciMtA hotI nathI paraMtu tatkALa jemAMthI AnaMda jaNAya te prakAre pravRtti karavAnI manovRtti thAya che ane yuvAnakALamAM kAMIka viveka pragaTelo hoya che tethI bhAvi arthe dhanArjanAdi mATe udyama thAya che. tema caramAvarta pUrvano kALa bhavanA bhramaNane anukULa evo bAlakALa che. je kALamAM AtmAnA abhyatara guNasamRddhi pratyeno rAga AcchAdita che ane mAtra bAhya indriyathI dekhAtA tuccha ane asAra bhogo pratye rAga varte che, tethI AtmAnI ciMtA choDIne bAhya viSayonA rAgamAM ja caramAvarta pUrvanA jIvo varte che ane jema yuvAna avasthAmAM kaMIka bhAvinI ciMtA pragaTe che ane tenA mATe dhanArjanAdi mATe udyama thAya che tema bAhya bhogono rAga kaMIka ghaTelo-hoya che, tethI caramAvartavartI jIvamAM kaMIka viveka pragaTe che, mATe AtmAnI aMtaraMga guNasamRddhi pratye tenuM valaNa thAya che, tethI caramAvartavALA jIvo zuddha AtmAnA pAramArthikasvarUpane pragaTa karavA mATe yatna kare tevA hoya che, tethI dharmanI niSpattine anukULa yauvanakALa caramAvartane yogIo kahe che. vaLI, A caramAvarta dharmano yuvAnakALa citrarUpa che ema kahevAthI e prApta thAya ke caramAvartIjIvomAMthI keTalAka prAraMbhika bhUmikAnA dharmamAM udyama karanArA che to keTalAka mahAudyama karIne zIdhra saMsArano aMta karanArA che, tethI yogamArganA sevananA aneka prakArone AzrayIne caramAvarta citra prakArano che. AvA zloka : utpadyate yastvatha dharmarAgaH, kramAd vyatIte bhavabAlyakAle / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. vairAgyakalpalatA/bloka-4ra tameva vairAgyasamRddhikalpa vallyA budhA bIjamudAharanti / / 42 / / zlokArca - have kramathI bhavabAlyakALa vyatIta thaye chate je vaLI, dharmarAga utpanna thAya che tene ja badho vairAgyasamRddhinI kalpavallInuM bIja kahe che. II4rA. bhAvArthavairAgyasamRddhinI kalpavallInuM bIja dharmarAga - bhavanA bAlyakALarUpa acaramAvartakALa kramathI vyatIta thaye chate jIva caramAvartimAM praveze che ane caramAvartakALa avazya dharma mATe yogya kALa che. paraMtu caramAvartakALanA prAraMbhamAM ja dareka jIvone dharma prApta thAya ja evo niyama nathI. Ama chatAM koIka jIvone prAraMbhamAM dharma prApta thaI zake che tethI jyAre dharmaprAptinI bAhya sAmagrI ane dharmasAmagrInAM pratibaMdhaka karmo udayamAM na hoya tyAre caramAvartamAM game tyAre dharmarAga thaI zake ane dharmarAga ja vairAgyasamRddhinI kalpavelInuM bIja vidvAno kahe che; kema ke dharmano rAga pragaTa thayA pachI jIva saMsAranA svarUpane yathArtha vicArato thAya che ane tenA kAraNe ja vairAgyano prAdurbhAva thAya che, tethI vairAgyasamRddhinI kalpavallInuM bIja dharmarAga che. ahIM bhavabAlyakALa kramathI vyatIta thaye chate ema kahyuM tenuM tAtparya e che ke jIva anAdikALathI pudgalonAM AvartAmAM varte che te sarva bhavano bAlyakALa che ane krame karIne je pudgalaparAvarte pUrA thAya che te sarva bhavabAlyakALanA hAsa tulya che, tethI jema jema pudgalaparAvartano pUrAM thAya che tema tema kramathI bhavabAlyakALano vyaya thAya che. ane jema jema pUrvapUrvanAM pudgalaparAvartano pUrAM thAya che tema tema teTale aMze kaMIka mithyAtva maMda thAya che, chatAM dharmarAganI prAptimAM kAraNa bane teTalA pramANamAM mithyAtva maMda caramAvarta pUrve thatuM nathI mATe te sarva kALa bhavabAlyakALa che. AzA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 vairAgyakalpalatA/bloka-43 zloka : pravardhamAnAzubhabhAvadhArAkAdambinIdhvaMsanacaNDavAtaH / saddharmarAgo gadito guNAnA mutpattiheturvipadAM pramAthI / / 43 / / zlokArca - . guNonI utpattino hetu, Apattiono pramAthI Apattione dUra karanAra, pravardhamAna evI azubhabhAvanI dhArArUpI meghamALAne dhvasa karavA mATe caMDavAta jevo pracaMDa vAyu jevo, saddharmarAga kahevAyo che. ll43mAM bhAvArthaAtmAmAM pravartatI azubhabhAvanI dhArArUpa meghamALAne nAza karavA mATe pracaMDa vAyu jevo sadharmarAga : anAdikALathI jIvane bAhya padArtho pratye gADha pratibaMdha che ane tenA kAraNe jIvamAM azubhabhAvonI dhArA cAle che. te azubhabhAvanI dhArAthI saMsAranI pravRttio karIne saMsArI jIvo azubhabhAvanA saMskAro AtmAmAM AdhAna kare che, chatAM AtmAmAM anAdithI pravartatI azubhabhAvanI dhArArUpI meghamALAno dhvasa nAza, karavA mATe caMDavArUpa saddharmano rAga che. dharmarAga eTale AtmAnA zuddhabhAvane pragaTa karavAne anukULa jIvamAM vartato rAga. guNonI utpattino hetu ane Apattione dUra karanAra saddharmarAga - A sadharmano rAga mokSane anukULa evA guNonI utpattino hetu che. vaLI, A sadudharma rAgane kAraNe jIva puNyAnubaMdhI puNya bAMdhe che, tethI saMsAramAM prApta thatI durgationI paMraparArUpa ApattionuM pramathana karanAra=vinAza karanAra, sadharma rAga che. 43 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 vairAgyakalpalatA/bloka-44-45 zloka : dRSTvA sadAcAraparAn janAn yA, zuddhaprazaMsAnvitataccikIrSA / saddharmarAgaH sa hi mokSabIjaM, - na tharmamAtrAdhAnarUpaH 44 zlokArdha : sadAcAra para evA sadAcAramAM tatpara evA, lokone joIne, je zuddhaprazaMsA anvita tacikIrSA=aMtaraMga hecAnI bahumAnanI pariNatipUrvaka prazaMsAthI sahita sadAcArane sevavAnI IcchA, saddharmano saMga che, te ja mokSanuM bIja che, dharma mAtra praNidhAnarUpa nahIM gharma mAtra karavAnA saMkalparUpa dharmarAga mokSanuM bIja nathI. II44TI bhAvArthaaMtaraMga haiyAnI bahumAnanI pariNatipUrvaka prazaMsAthI sahita sadAcArane sevavAnI icchA saddharmarAga: zAstrokta ucita vidhipUrvaka sadAcAramAM tatpara lokone joIne je lokone te sadAcAro pratye aMtaraMga atyaMta bahumAnabhAva pedA thAya che ane tenA kAraNe A loko ja dhanya che, Amano ja janma saphala che, e prakAranI prazaMsA karavAnuM mana thAya che ane te prazaMsAthI sahita te sadAcArone sevavAnI tIvra icchA te sadharmano rAga che ane te ja mokSanuM bIja che. paraMtu saMsAranAM duHkhothI bhaya pAmIne A lokanA ke paralokanA hitanA upAyarUpe dharma mAtranA praNidhAnarUpa arthAtu dharma mAtra karavAnI icchArUpa je dharmarAga che te mokSanuM bIja nathI. ijA zloka : bAhyAnyudArANi jinendrayAtrAsnAnAdikarmANyata eva bhaktyA / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jas vairAgyakalpalatA/bloka-apa budhaiH samAlokakalokabIjA dhAnAvahatvAdupabRMhitAni / / 45 / / zlokArtha : AthI ja=dharma mAtranA praNidhAnarUpa dharmarAga mokSanuM bIja nathI paraMtu pUrvamAM kahela svarUpavALo saddharmarAga mokSanuM bIja che AthI ja, bhaktithI bAhya udAra jinendrayAtrA-snAtrAdi karmo badho vaDe upabaMhita che; kema ke samAlokaka evA lokamAM bIjAdhAnanuM AvahapaNuM che=bAhya udAra mahotsavone samyam rIte jenArA lokomAM bIjadhAnane karanAra che. II4paIL bhAvArthabAhya udAra mahotsavone sakhya rIte jonArA lokamAM bIjAdhAna karanAra hovAthI bhaktithI bAhya udAra jinendrayAtrA-2nAtra mahotsava budho vaDe upaeNhita : zloka-44mAM kahyuM ke mAre dharma karavo che evo abhilASa thAya te mAtra mokSanuM bIja nathI paraMtu uttama AcArone joIne tevA uttama AcAro sevavAnI icchArUpa saddharmarAga mokSanuM bIja che, AthI ja tattvanA jANanArA evA budha puruSo vivekavALI bhagavAnanI yAtrA-snAtrAdi kriyAone upaeNhita kare che arthAt zrAvako AgaLa te kRtyanI prazaMsA kare che ane kahe che ke manuSyajanmano A ja sAra che ke ativaibhavapUrvaka bhagavAnanI yAtrAo karavI, snAtra mahotsava karavA. phakta te kRtyo anya koI AzaMsAthI karavAM joIe nahIM. paraMtu vItarAga pratyenI bhaktithI karavAM joIe ane vItarAga pratye bhaktithI AvAM udAra vaibhavavALAM kRtyo kema karavAM joIe temAM yukti Ape che ke jeo kaMIka bhadrakaprakRtivALA che teo samyapha Alokaka che=samyagU jonArA che, ane tevA samyaguM jonArA lokone A udAra kRtyathI bhagavAna pratye bahumAna thAya che jethI teomAM bIjAdhAna thAya che, mATe koIne bhagavAna pratye bhakti thaI hoya teoe paNa anya jIvone bIjAdhAna thAya tevA zubha AzayathI udAra evAM snAtradi kRtyo karavA joIe. ApaNA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44. vairAgyakalpalatA/bloka-46 zloka : anye tu dharmapraNidhAnamAtraM, bIjaM jaguryana zivAzayo'pi / ghane male'nantyavivartage syAd, vAcyaM punaH kiM tadupAyarAge / / 46 / / zlokArca - anya vaLI, dharma praNidhAnamAtra=mokSa mATe dharma karavAnI IcchAmAtra, bIja kahe che=mokSanuM bIja kahe che, je kAraNathI zivAzaya paNa ghanamaLavALAM ananyavirvatamAM arthAt acaramAvartamAM na thAya to vaLI tenA upAyanA rAgamAM zuM kahevuM? mokSanA upAyabhUta anuSThAnanA rAgamAM zuM kahevuM? arthAt mokSanA upAyabhUta anuSThAnamAM rAga thAya nahi. mATe mokSanA upAyabhUta anuSThAnamAM mokSanA AzayathI karavAnI IcchA che te paNa yogabIja che ema anvaya che. II46il bhAvArtha :acaramAvartamAM mokSanA Azayano abhAva mokSanA upAyabhUta kriyArAgano paNa abhAva : zloka-44mAM kahyuM ke sadudharmano rAga mokSanuM bIja che paraMtu dharmamAtra karavAnuM praNidhAna mokSanuM bIja nathI ane AthI ja budhapuruSo bhagavAnanA zAsananI prabhAvanA thAya tevAM udAra yAtrAmahotsavAdi kRtya kare che jethI yogyajIvone te udAra pravRtti joIne sadharmano rAga thAya. vaLI, keTalAka kahe che ke saMsAranA paribhramaNathI trAsa pAmelA jIvo dharma karavA mAtranI icchA kare che te paNa bIja che; kema ke jyAM sudhI jIvomAM ghanamaLa hoya arthAt dIrgha saMsAra calAve tevAM gADha karmo hoya tyAre mokSano Azaya paNa thato nathI. AthI ja caramAvarta bahAranA jIvo mokSanA AzayavALA thatA nathI ane jeone mokSano Azaya thAya nahi tene mokSanA upAyabhUta Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-46-47 45 kriyAno paNa rAga thAya nahi, teo dharma karavAnI icchA kare che te paramArthathI saMsAramAM bhogAdi sAmagrInI prAptinI arthe ja kare che ane bhoganA upAyarUpe dharmanI icchA kyAreka vyaktarUpe dharma karatI vakhate hoya che to kyAreka vyaktarUpe tevI icchA na hoya topaNa jeone saMsAranA bhogamAM utkaTa sArabuddhi che ane te utkaTa sArabuddhinA kAraNe bhoganA saMkleza vagaranI mukta avasthA ruce tema nathI tevA jIvonI dharmanI pravRtti dharmarAgathI thatI nathI mATe mokSanuM bIja nathI. paraMtu jeone saMsAranA paribhramaNa pratye udvega thayo che tethI dharma - ka2vAnI icchA thaI che te paNa yoganuM bIja che; kema ke mukti pratyenA adveSathI ke manA=alpa muktirAgathI prerita teono dharmarAga che. II46nA avataraNikA H zloka-44mAM kahyuM ke saddharmano rAga mokSanuM bIja che, dharma mAtra karavAnI icchA mokSanuM bIja nathI. vaLI, zloka-46mAM kahyuM ke keTalAka dharmapraNidhAna mAtrane mokSanuM bIja kahe che; kema ke ghatamaLavALA acaramAvartakALamAM jIvane mokSano Azaya paNa thato nathI. tethI mokSanA upAyamAM rAga kevI rIte thAya ? mATe mokSanA upAyanA rAgapUrvaka dharma mAtra karavAnI icchA mokSanuM bIja che. tenI puSTi karavA arthe ja kahe che zloka H dharmasya yeSTA viSayasvarUpA nubandhaniSThA trividhA vizuddhiH / sarvA'pi mokSArthamapekSya sAkSAtparamparAhetutayA zubhA sA / / 47 / / zlokArtha H - viSaya-svarUpa-anubaMdhaniSTha=viSayaniSTha, svarUpaniSTha ane anubaMdhaniSTha dharmanI je traNa prakAranI vizuddhi iSTa che, te sarva paNa mokSa prayojananI apekSAe sAkSAt ke paraMparAe hetupaNAthI zubha che. I[47]] Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 vairAgvakalpalatA/zloka-47 bhAvArtha :viSayazuddha, svarUpazuddha ane anubaMdha zuddha anuSThAna mokSa prayojananI apekSAe sAkSAt ke paraMparAe mokSanuM kAraNa - pUrvamAM sthApana karyuM ke jene mokSano rAga na thAya tene mokSanA upAyanI icchA thAya nahi, paraMtu mokSanI icchAthI dharmamAtranI icchA mokSanuM bIja che. tethI dharmanI traNa prakAranI zuddhi je zAstramAM kahI che te paNa sAkSAt ke paraMparAe mokSano hetu bane tevI pravRttine AzrayIne kahevAyela che. AnAthI e phalita thAya che ke je kriyAmAM mokSanA upAyano rAga na hoya te kriyA mokSanuM bIja bane nahIM. AthI ja viSayAdi zuddha traNa prakAranAM anuSThAnamAM mokSano rAga che mATe te mokSanuM bIja bane che ane anuSThAnanI traNa prakAranI zuddhi A pramANe che. viSayazuddha anuSThAna - jeone saMsArathI para evo mokSa upAdeya lAge che teo mokSanA arthe mokSanA upAyabhUta evI bhRgupata Adi kriyAo kare che. temanI te kriyA mokSane anukULa nahi hovA chatAM te kriyAno viSaya arthAt te kriyAnuM lakSa mokSa che tethI te kriyA viSayazuddha che. A pravRttino viSaya mokSa hovAthI ucita janmanI prApti karAvIne paraMparAe mokSanuM kAraNa banaze mATe viSayazuddha che, paraMtu svarUpathI zuddha nathI ke anubaMdhathI zuddha nathI. svarUpazuddha anuSThAna : vaLI, jeo mokSanA AzayathI yamaniyama Adi AcAro pALe che, kadAgraha vagaranA che, Ama chatAM bhagavAnanA zAsanane pAmelA nathI tevA anyadarzanavALA ke bhagavAnanA zAsanane pAmelA skUlabodhavALA apunabaMdhaka jIvo je dharmanI AcaraNA kare che te AcaraNA svarUpathI ahiMsAdinA pAlanarUpa hovAthI zuddha che ane mokSanA AzayathI karAtI hovAnA kAraNe viSayathI paNa zuddha che. paNa sUkSma vivekavALI pravRtti nahi hovAthI anubaMdhathI zuddha nathI. A pravRtti paNa mokSanA AzayapUrvaka sadAcArarUpa hovAthI paraMparAe mokSanuM kAraNa che mATe svarUpazuddha anuSThAna kahevAyela che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-47-48 anubaMdhazuddha anuSThAna : vaLI, je dharmanI pravRtti sUkSma bodhapUrvaka jinavacana anusAra karAya che te anubaMdhazuddha che, AthI samyagdaSTi vagere jIvo potAnI bhUmikAnuM samyag samAlocana karIne uttara uttaranI bhUmikAnuM kAraNa bane evI je dharmanI pravRtti kare che te anubaMdhazuddha che. 47 A pravRttino viSaya mokSa che ane A pravRttinuM svarUpa zuddhadharmanA AcAro che ane A sarva pravRtti uttara uttaranI bhUmikAnuM kAraNa bane te rIte vivekapUrvaka sevAya che mATe viSayazuddha che, svarUpazuddha che ane anubaMdhazuddha che mATe sAkSAt mokSanuM kAraNa che ane dharmanuM praNidhAnamAtra A traNe prakAranI zuddhithI rahita hoya to mokSanuM bIja nathI ane saMsAranA paribhramaNathI trAsa thavAnA kAraNe dharma karavAnuM praNidhAna hoya to mokSanuM bIja che ema pUrvazloka-46 sAthe saMbaMdha che. II4l avataraNikA : zloka-44mAM kahela ke sadAcArapara evA lokone joIne sadAcAra sevavAnI icchA e saddharmarAga che ane te mokSanuM bIja che, paraMtu dharmamAtranuM praNidhAna nahi. tethI e phalita thAya ke sadkarmano rAga e vairAgyakalpavelInuM bIja che. have bIjamAMthI jema aMkuro thAya tema saddharmarAgarUpa bIjamAMthI aMkurAsthAnIya kaI pravRtti che ? te batAvavA arthe kahe che - - zloka H zuddhakriyecchAviSayo'nubandhaH, sthAne'GkurasyAbhihito'tra buddhaiH / asajjihAsAsadupAyalipsAbuddhidvipatrIpariNAmabhAjaH / / 48 / / zlokArtha H asI jihAsA=asadno tyAga karavAnI IcchA, ane sadupAyanI Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 vairAgyakAlatA/zloka-48-49 lisA e rUpa je buddhi te buddhisvarUpa be patranA pariNAmane bhajanAra zuddha kriyAnI IcchA che viSaya jene evo anubaMdha ahIM vairAgyarUpI kalpavelImAM, aMkuranA sthAne buddho vaDe kahevAyo che. III bhAvArtha :-- aMkurasthAnIya dharmanuM svarUpa : zloka-44mAM mokSanuM bIja zuM che te batAvyuM. have te bIjamAMthI aMkuro thAya che te aMkurasthAnIya dharma kevo che tenuM svarUpa batAve che - sadharmaparAyaNa evA lokonA AcArane joIne tenA jevA AcAra karavAnI icchA thayA pachI asaAcArono tyAga karavAnI icchA thAya che ane saAcAronA upAyone prApta karavAnI icchA thAya che. te be prakAranI buddhi bIjamAMthI utpanna thayela be pAMdaDAM jevA be prakAranA pariNAmarUpa che ane A be pariNAmathI yukta zuddha kriyA karavAnI icchAno cittamAM pravAha cAle tene buddhapuruSo aMkuranA sthAne kahe che. II48 avataraNikA : pUrvazlokamAM bIjanA vapatanA uttarabhAvI aMkurAsthAnIya dharmanuM svarUpa batAvyuM, have te aMkurAmAMthI skaMdha bane che, te skaMdhasthAnIya dharmanuM svarUpa batAve che - zloka : anveSaNA yA tadupAyaniSThA, tattvekSaNavyApRtayogadRSTyA / asadgrahottIrNavicAracAru skandhasvarUpA praNigadyate sA / / 49 / / zlokArca - tattvane jovAmAM vyApata evI yogadaSTithI=koI yogI puruSa zuddha kviAnA upAyo batAvatA hoya tyAre te zuddha kriyA kevI rIte lakSyavedhI Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 vairAgyakalpalatA/bloka-49-50 bane tenA tatvane jovA mATe vyAvRta evI yogadaSTithI, tenA upAyaniSTha je anveSaNA=zuddha kriyAnA upAyaniSTha "kaI rIte A mArI kyiA lakSyavedhI bane ?" e prakAranI anveSaNA, te asadgahathI uttIrNa evA vicArathI suMdara skaMdhasvarUpa kahevAya che yathAtathA kriyA karavAnI manovRttirUpa je asadgaha tenAthI rahita evo je suMdara vicAra tatravarUpa anveSaNA kahevAya che. ll49II bhAvArthaskaMdhasthAnIya dharmanuM svarUpa : sadAcAraparAyaNa jIvone joIne sadAcAranI icchA thaI. tyAra pachI zuddha kriyA karavAnI icchAnA viSayavALo pravAha zarU thayo je aMkurarUpa che. tyAra pachI tattvanA arthI jIvo yogIpuruSa pAse jaIne zuddha kriyAnA upAyonI anveSaNA kare che arthAt zuddha kriyAnA upAyane jANavA udyama kare che. te vakhate yogI puruSonA vacanane te rIte jANavA yatna kare che, jethI pote A kriyA lakSyavedhI karI zake tevo kSayopazama thAya ane te kriyAnI samyagU niSpatti mATe tattvane jovA mATe vyApAravALI evI yogamArganI dRSTithI tenA upAyone jANavA mATe udyama kare che. vaLI, mAtra tenA upAyone jANavAthI temane saMtoSa thato nathI paraMtu yathAtathA kriyA karavAnA asadgahathI uttIrNa ane zuddha kriyA karavAnA vicArothI suMdara evI te saupAyonI anveSaNA cittamAM varte che, jene skaMdhasvarUpa kahevAmAM Ave che. jalA zloka : tataH pravRttiH zamasaMyutA yA, vairAgyahetau vividhe vicitrA / satyakSamAbrahmadayAdike sA, patrapravAlAdisamA pavitrA / / 50 / / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 vairAgyakalpalatA/bloka-50-51 zlokArca - tyArapachI zloka-49mAM kahela anveSaNA karyA pachI, satya, kSamA, brA ane dayA Adi rUpa vividha prakAranA vairAgyanA hetumAM vicitra-vividha prakAranI, ane pavitra evI zamasaMyukta je pravRtti che te patranA pravAlAdi sama che=pAMdaDAnI navI navI kuMpaLovALI DALIo samAna che. I5oll bhAvArtha :pAMdaDAnI navI navI kUMpaLovALI DALIo samAna dharmanuM svarUpa - zloka-4mAM zuddhakriyAnI niSpattinA upAyaniSTha anveSaNA batAvI te anveSaNA thayA pachI saupAyamAM pravRtti thAya che. te pravRtti skaMdha thayA pachI te skaMdhamAM phUTatA patranA pravAMlAdi samAna che=jhINA jhINA pAMdaDAnA navA aMkurAdi jevI che ane A pravRttino viSaya satya, kSamA, brahmacarya, dayA Adi ucita pravRttio che. A pravRtti aneka prakAranI AcaraNArUpa che ane A AcaraNA vividha prakAranA vairAgyano hetu che arthAt jIvamAM je saMganI pariNati che tenAthI viruddha evA asaMgabhAvane abhimukha uttama saMskAro nAMkhe tevA viraktabhAvarUpa je vairAgya che teno hetu che. vaLI, A pravRtti samasaMyukta che arthAt lakSyavedhI upayogamAM bAdhaka evA kaSAyonA zamanathI thayelA zAMtapariNAmathI yukta che jenA phaLarUpe vairAgyakalpalatA uttarottara vRddhivALI bane che. ApaNA zloka : saMpadyate saMbhRtamatra ceti, kartavyatAyA upanAyakaM yat / bhAgyodayAt sadgurudharmabandhu yogAdikaM puSpabharopamaM tat / / 51 / / zlokArca - ahIM vairAgyanA saupAyanI pravRttimAM, bhAgyodayathI ItikartavyatAno Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pala vairAgyakalpalatA/bloka-pa1-para upanAyaka-vairAgyanA upAyo je rIte samyak karavA yogya che e prakAranI kartavyatAne batAvanAra, evo je saMbhUta=anekaguNothI yukta sadgurudharma-baMdhu yogAdi=saguruno yoga ane kalyANamitranA yoga Adi, je prApta thAya che te puSpabhara upamAvALo chevairAgyakalpalatAmAM puSpanA samUhanI upamAvALo che. II51II bhAvArtha - vairAgyakalpalatAmAM puSpanA samUhasthAnIya yogamArganI prAptinuM svarUpa - vairAgyanI kalpavelInA bIjAdi kramathI patranA pravAlAdinI prApti pachI te kalpavelImAM puSponI prAptisthAnIya yogamArganI prApti zuM che te batAve che - yogamArgamAM pravRtta evA yogIne puNyanA udayathI uttama guruno ane kalyANamitrano yoga thAya ke je sazuruAdi potAnI bhUmikA pramANe uttarottara yogamArganI vRddhinA upAyonA sevana mATe ucita kartavyatA zuM che te batAvanArA .. hoya che. jethI vairAgyanA hetu evA yogamArgamAM pravRtti karanArA yogIne paNa uttarottara yogamArganI vRddhi thAya. vaLI, te sadguru ane dharmabaMdhuno yoga aneka guNothI saMbhUta che tethI bhAgyanA udayathI prApta thayelo evo A yoga yogyajIvone uttara uttaranA yogamArganI prAptimAM prabaLa kAraNa bane che. tethI jema kalpavelImAM puSponuM Agamana thAya tyAre kahI zakAya ke have najIkamAM A velImAM phaLonI prApti thaze tema A yogIne sadguruno ane dharmabaMdhuno yoga thavAthI sarva ucita pravRtti samyaka karIne saMsAranA ucchedanuM kAraNa bane tevA sadvaryanI prAptirUpa phaLa zIdhra prApta thaze tevo nirNaya thAya che. apavA zloka : mohaspRzAM kumbhakuTIprabhAtanyAyena yA syAd viphalA pravRttiH phalAvahAM kartumimAM samarthaH, sadjJAnabhAnurgurureva bhAnuH / / 52 / / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para vairAgyakalpalatA/zloka-para-pa3 zlokArtha : kuMbhakuTIprabhAtanyAyathI mohane sparzanArAonI je viphala pravRtti thAya ene phalAvaha karavA mATe sajJAna bhAnu che jene evA gururUpa ja bhAnu samartha che. pizA. bhAvArtha - sadguruno yoga kaI rIte upakAraka? - mohanA sparzavALA jIvo je kAMI pravRtti kare che te viphala thAya che ane temanI saMsAranI pravRtti to AtmakalyANanuM kAraNa banatI nathI paraMtu dharmanI pravRtti paNa AtmakalyANanuM kAraNa banatI nathI paNa viphaLa thAya che. kaI rIte viphala thAya che? te batAve che - kuMbha AkAranI jhUMpaDI hoya temAM kyAreka prabhAtanAM kiraNo prApta thAya nahi paNa sadA aMdhakAra pravarte tema mohavazavartI jIvonA cittamAM sarvajJanA vacanarUpa tattvano prakAza kyAreya praveza pAmato nathI tethI teonI sarva pravRtti viphaLa thAya che. mohavALA jIvonI te viphaLapravRttine, zAstravacananuM jJAna che jene tevA gururUpI sUrya ja saphala karavAmAM samartha che arthAt tevA guNavAna gurunI prApti karIne yogya jIvonA cittamAM sarvajJanA vacanano prakAza praveza pAme che tethI pUrvamAM mohane vaza thatI niSphaLa pravRtti saphaLa bane che. ApaNA avataraNikA - zloka-51mAM kahela che bhAgyodayathI sadaguruno ane dharmabaMdhuno yoga thAya che. tethI pUrvazlokamAM saddaguruno yoga kaI rIte upakAraka che te batAvyuM. have dharmabaMdhuno yoga kaI rIte upakAraka che? te batAve che - zloka - ajJAnabhAjAM vinipAtahetuzchanno'sti yo mohamahApadandhuH / haste gRhItvA vinivArya tasmAjjanaM nayatyadhvani dharmabandhuH / / 53 / / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pas vairAgyakalpalatA/zloka-pa3 zlokArdha : ajJAnane bhajavanArA jIvonA vinipAtano hetu, channa evo je= AcchAdita evo je, moha mahApada aMdhu che mohanA mahAsthAnarUpa aMdhakAravALo kUvo che, tenAthI dharmabaMdhu hAthamAM pakaDIne nivAraNa karIne= mohamahApada alpathI=mohanA sthAnarUpa aMdhakAravALA kUvAthI dharmabaMdhu hAthamAM pakaDIne nivAraNa karIne, lokane mArgamAM laI jAya che. paBI bhAvArtha :dharmabaMdhuno yoga kaI rIte itikartavyatAno upanAyaka ? : bhAgyodayathI sadguruno ane dharmabaMdhuno yoga prApta thAya che e zloka51mAM batAvyuM. te dharmabaMdhu yogya jIvone kaI rIte itikartavyatAno upanAyaka thAya che ? te prastuta zlokamAM batAve che. yogamArgamAM prasthita paNa jIvo ajJAnane vaza viparIta pravRtti karIne ahita sAdhe che. tevA jIvomAM vartato moharUpa je mahApada te rUpa aMdhakAravALo kUvo che. vaLI, te kUvo evo chatra che ke potAnAmAM A prakArano aMdhakAra varte che tevuM paNa jJAna thatuM nathI, tethI te kUvo vinipAtano hetu bane che. jema mArgamAM janAra musApharane koIka sthAnamAM ghAsAdithI AcchAdita kUvo hoya ane te janAra musApharane jJAna na hoya ke A sthaLe kUvo che ane ajJAnane vaza jAya to te kUvo vinipAtano hetu bane che tema yogamArgamAM prasthita jIvone kayA sthAne kaI ucita pravRtti karavI te viSayamAM moharUpI mahAaMdhakAra varte che ane te aMdhakAra potAnAmAM varte che tevuM paNa jJAna nathI. tethI ajJAnI evA te jIvo tevI pravRtti karIne vinipAtane pAme che. Ama chatAM bhAgyanA udayathI jeone dharmabaMdhuno yoga thayo che teo "A dharmabaMdhu guNothI saMbhUta che" ema jANIne sadA temanA vacana anusAra varte che, tevA yogya jIvone te dharmabaMdhu vinipAtanA hetu evA te kUvAmAM paDavAthI nivAraNa karavA hAtha pakaDIne mArgamAM laI jAya che tethI ajJAnane vaza te prakAre ahita thavAnI saMbhAvanA hatI tenAthI nivAraNa thAya che. paNa Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 vairAgyakalpalatA/zloka-pa4 avataraNikA : zloka-pa1mAM vairAgyathI prApta thatA puSposthAnIya yogamArganI prAptinuM svarUpa batAvyuM. have vairAgyarUpI kalpalatAmAM prApta thatA phaLanuM svarUpa batAve che - zloka : tatazca saddharmapathopadezAt, satsaMgamAccollasitasvavIryAt / yo bhAvadharmasya rahasyalAbhaH, pacelimaM tatphalamAmananti / / 54 / / zlokArtha : ane tyAra pachI arthAt sadguruno yoga ane dharmabaMdhuno yoga thayA pachI saddharmanA pathanA upadezathI ane satsaMgamathI ullasita thayelA svavIryane kAraNe je bhAvadharmanA rahasyano lAbha thAya che tene pAkelA phaLarUpe bugho kahe che. Imall bhAvArthavairAgyakalpalatAnAM phaLonuM svarUpaH vairAgya kalpalatAmAM puSpo AvyA pachI sadaguru pAsethI saddharmano upadeza prApta thAya che. ane kalyANamitranA saMganA kAraNe svavIrya ullasita thAya che. tethI bhAvadharmanuM rahasya jIvane prApta thAya che arthAt mAtra bAhya kriyA nahi paraMtu ucita rIte sevAyelI bAhya kriyAthI pragaTa thato mohanA ucchedane anukULa evo nirmaLa koTIno pariNAma te bhAvadharma che ane te bhAvadharmanA rahasyano lAbha sarvapadezathI ane kalyANamitranA saMgathI ullasita thayelA svavIryathI thAya che te vairAgyakalpalatAnuM pAkeluM phaLa che. jema jIvanI yogyatAne joIne koI vivekI guru ke kalyANamitra kahe ke mAtra bAhyakriyAthI aMtaraMga guNo pragaTa thatA nathI tethI svazakti anusAra sarvajJA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-54-papa kathita "navakAra Adi sUtronA vAcya arthano svazakti anusAra bodha karIne ucita kALe te te arthane sparze e rIte japa karavAthI citta vitarAganA guNone sparze che jenAthI AtmAmAM kaMIka kaMIka svaupayoga anusAra je bhAvo sparze che te AtmAmAM saMskArarUpe rahe che ane te prakAranA mAnasavyApArakALamAM baMdhAyeluM puNya janmAMtaramAM te prakAranI sAmagrI ApIne pharI te saMskArano uddhodha karaze, jethI uttarottaranA yogamArganI prAptithI saMsArano aMta thaze. A prakAranA bhAvadharmanA rahasyano lAbha e pAkelA phaLarUpa che. pijhA zloka : prokto jinendrarayameva mokSaprasAdhako nizcayato'nupAdhiH / dravyAtmako nItikulAdibhAvI, dharmastu dattvA'bhyudayaM prayAti / / 55 / / zlokArtha : jinezvaro vaDe kahevAyelo anupAdhisvarUpa A ja=zloka-54mAM kahela bhAvadharma ja, nizcayathI=paramArthathI, mokSano prasAghaka kahevAyo che. vaLI, nItikulAdibhAvi=nItiklAdithI thanArI dravyAtmaka dharma abhyadayane ApIne cAlyo jAya che. pipaI. nItivRttaviMmAM 'ri padathI zrAvakAcAranuM, sAdhvAcAranuM grahaNa karavuM, bhAvArtha - jinezvaroe kahela anupAdhisvarUpa bhAvadharma paramArthathI mokSasAdhaka: zloka-51mAM kahyuM ke sadguruno ane dharmabaMdhuno yoga puSpAdibharanI upamAvALo che te sadguruno ane dharmabaMdhuno yoga thayA pachI te sadguru sadharmanA pathano upadeza Ape che ane dharmabaMdhunA saMgamathI yogya jIvonuM vIrya ullasita thAya che, tethI svazakti anusAra tevA jIvo zuddhadharmane seve che. te zuddhadharmanI prApti paramArthathI mokSanI prAptinuM prabaLa kAraNa che. vaLI, A zuddhadharmanI prApti Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paka vairAgyakalpalatA/zloka-papa-pa6 karmanA vigamanathI thayela AtmAnI mULabhUta prakRti svarUpa che, tethI te prakRti uttarottara vRddhi pAmIne mokSaphaLamAM paryavasAna pAmaze mATe bhagavAna A bhAvadharmane mokSaprAptinuM kAraNa kahe che. nItikulAdithI thanAro dravyAtmadharma abyudaya ApanAra - vaLI, jeo nItipUrvaka jIve, kulAcAra pALe che ke zrAvakAcAra ke sAdhvAcAra pALe che te sarvathI thanAro dravyAtmaka dharma che, te dharma abhyadayane ApIne cAlyo jAya che, mokSarUpa phaLamAM vizrAMta thato nathI. ahIM vizeSa e che ke sadguru pAsethI yogamArganA marmane sparza kare tevA mArgAnusArI bodha thAya che ane te upadezathI jeonuM sadvarya ullasita thAya che teo svazakti anusAra vItarAga bhAvanI zaktino saMcaya thAya te rIte sarva pravRttimAM udyama kare che te bhAvadharmanI prApti che. A bhAvadharmanI prApti karmanI upAdhinA vigamanarUpa aMzarUpa che ane A aMza ja uttarottara atizayita thaIne sarvakarmarahita avasthAkAlIna AtmAnA dharmamAM vizrAMta thAya che. papA avataraNikA : zloka-44mAM mokSanuM bIja zuM che te batAvyuM, je mokSanuM bIja vairAgyakalpavallImAM bIjasthAnIya che ane te bIja ja kramasara vRddhi pAmIne vairAgyakalpavallInAM phaLasthAnIya bhAvadharmanI prAptirUpa thAya che te zloka-54 sudhI batAvyuM che. have mokSanA bIjabhUta vairAgya kalpavallInuM bIja caramAvartamAM thAya che te batAvavA arthe kahe che - zloka : bIjasya saMpattirapIha na syAdapazcimAvartavivartakAle / eSA'pi yenAtizayena cArvI, mavAminanirvAnivRttio sAdA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-56-57 zlokArtha : ahIM=saMsAramAM, apazcima AvartanA vivartakALamAM=caramAvartathI pUrvanA pudgala parAvartana kALamAM, bIjanI prApti paNa thAya nahi. je kAraNathI atizayathI suMdara evI A paNa=bIjanI prApti paNa, bhavAbhinaMditvanI nivRttithI labhya che. I[56] 57 bhAvArtha: caramAvartakALamAM vairAgyakalpalatAnA bIjanI prApti : acaramAvartakALamAM vairAgyakalpalatAnA bIjanI prApti thatI nathI. kema prApta thatI nathI ? te spaSTa karatAM graMthakArazrI kahe che ke, jIvane bhavanA upAyo jyAM sudhI ati sArarUpa lAgatA hoya tyAM sudhI jIva bhavamAM AnaMda levAnI vRttivALo che. jyAre bhavabhramaNanA kAraNIbhUta bhogAdi pratye kAMIka rAga ocho thAya che tyAre jIvamAM kaMIka aMzathI bhavAbhinaMdipaNAnI nivRtti thAya che. A bhavAbhinaMdipaNAnI nivRttithI ja atisuMdara evI A vairAgyakalpalatAnA bIjanI prApti thAya che arthAt bIjanA uttaravartI bhAvo to bhavAbhinaMdipaNAnI nivRttithI thAya che, paraMtu bIjanI prApti paNa kaMIka aMzathI bhavAbhinaMdipaNAnI nivRttithI thAya che. pA zloka H upte'pi cAsmin vizadatvameti, saMsArijIvasya hi cittavRttiH / kSobhaM tadA gacchati tAmasAnAM, vargo mahAmohacamUcarANAm / / 57 / / zlokArtha H A upta hote chate paNa=mokSanA bIjanuM vapana karAye chate paNa, saMsArI jIvanI cittavRtti vizadatvane pAme che-tattvAbhimukha bane che tyAre tAmasabhAvavALA evA mahAmoharUpI camUcarono varga=coraTAono varga=mahAmoharUpI yoddhAono varga, kSobhane pAme che. II57nA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 vairAgyakalpalatA/zloka-57-58 bhAvArthacaramAvartamAM bIjanI prApti thavAthI saMsArI jIvonI cittavRtti tattvAbhimukhaH zloka-pakamAM kahyuM ke caramAvartimAM bIjanI prApti thAya che. tethI have bIjanA vapanathI jIvanuM citta kevuM thAya che? te batAve che - mokSamArganuM bIja jyAre cittamAM vapana thAya che tyAre saMsArI jIvanI cittavRtti vizadapaNAne pAme che. Azaya e che ke bhAvamaLa alpa thavAne kAraNe zuddhadharmane karanArA jIvone joIne jeone te dharma pratye bahumAnabhAva thAya che tyAre te jIvo te dharmanI prazaMsA karIne potAnA cittamAM tattvanA pakSapAtarUpa bIjanuM vapana kare che, te vakhate saMsArI jIvanI cittavRtti kaMIka aMdhakAra vagaranI thAya che arthAtu pUrvamAM te cittavRttimAM gADha aMdhakAra hato te kaMIka ocho thAya che, tethI cittavRtti tattvane abhimukha bane che ane jyAre saMsArI jIvonI cittavRtti tattvane abhimukha bane che tyAre tAmasavALA bhAvo-mahAmohanA pariNAmo jIvamAM kaMIka ochA thAya che, tethI teo kSobha pAmyA che ema kahevAya che. AthI ja bhikhArInI yogyatA joIne AryasuhastisUrijI mahArAjAe dIkSA ApI jenAthI te bhikhArIne saMyama pratye oghathI pakSapAta thAya che jenA phaLarUpe saMprati mahArAjA thayA ane bhagavAnanA zAsananA paramArthane pAmyA. pitA zloka : tadaiva teSAM sphuratIti citte, kSobhAya yadbIjamapIdRzaM naH / vairAgyavalliH phalitA dazAM sA, kAM kAM na kartuM prabhaviSyatIyam / / 58 / / zlokArca - tyAre ja saMsArI jIvanI cittavRttimAM bIja vapanane kAraNe mahAmoharUpI yoddhAono varga kSobha pAme che tyAre ja, teonA cittamAM A pramANe Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 vairAgyakalpalatA/bloka-58-59 skuraNa thAya che - "AvA prakAranuM jenuM bIja paNa amArA kSobha mATe che te A phalita thayelI vairAgyavelI kaI kaI dazAne karavA mATe samartha nahi thAya ? arthAta ApaNI kharAba dazAne karavA mATe samartha thaze." IFpaTall bhAvArthavairAgyakalpavelInuM bIja mohanA pariNAmanA kSobha mATe hovAthI phalita thayelI vairAgyakalpavelIthI mohanA pariNAmono ghaNo nAza - bhAvamaLanI alpatAne kAraNe caramAvartamAM AvelA jIvo jyAre zuddhadharma karanArA jIvone joIe te dharmane karavAnI icchAthI yukta te dharmanI prazaMsA kare che tyAre vairAgya kalpavelInA bIjanuM vapana thAya che ane te vapanane kAraNe mohanA pariNAmo kaMIka kSobha pAme che arthAt kaMIka alpa thAya che. jyAre A bIjamAMthI vairAgyanI velI pragaTa thaze tyAre mohanA pariNAmono ghaNo nAza thaze ane jIva mahAtmA jevo thaze e prakArano dhvani prastuta zlokathI vyakta thAya che. paDhA zloka : alpazrameNAdita eva nAzaH, . kartuM tato'syAH khalu yujyate naH / duzchedyatAM yAsyati vardhamAnA, cAritradharmAdibhaTAzriteyam / / 59 / / zlokArca - tethI=zloka-58mAM kahyuM ke phalita thayelI vairAgyavallI kaI kaI dazAne karavA mATe samarthanahi thAya? tethI, AdithI ja=bIja avasthAthI ja, abhyazrama dvArA Ano vairAgyavallIno, nAza karavA mATe amone yukta che. cAritradharmAdirUpa bhaTothI Azrita vadhatI evI A= vairAgyavallI, dugdhadhatAne pAmaze. Ifpa9ll Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 vairAgyakalpalatA/zloka-59-60 bhAvArtha: mohanA pariNAmone kAraNe bIjabhUta evI vairAgyanI velI nAza thavAthI pharI saMsAraparibhramaNa : jIva vairAgyakalpalatAnuM bIja vapana kare ane uttama yogIono saMparka thAya to te bIjamAMthI aMkurAdinA krame vairAgyakalpalatA pallavita thAya tyAre cAritradharmAdi bhaTothI Azrita bane che ane sadharmanA sevanathI pratikSaNa vardhamAna bane che. te vakhate te velIno nAza karavo mohane mATe atiduSkara bane che; paraMtu moTAbhAganA jIvone bIjanI prApti pachI koIka koIka nimitte mohanA kallolo thAya che ane bIjarUpe vapana thayelI te vairAgyavelI nAza paNa pAme che tene sAme rAkhIne ahIM kahyuM che ke moharAjAnA subhaTo vicAra kare che ke AnI vRddhi thAya te pahelAM ja Ano nAza karavo joIe. AthI ja yogamArganI prAthamika bhUmikA pAmyA pachI jIvanI cittavRttimAM vartatA mohanA pariNAmo tattvane abhimukha thayelA uttama saMskAronA viruddha bhAvo karIne te saMskArono nAza kare che tethI bIjabhUta evI velI paNa nAza thavAthI pharI saMsA2paribhramaNa avasthita rahe che. IpA zloka H itthaM samAlocya nihatya zaktyA, nivArakAnAzu zubhAzayAdIn / utkhanyate taiH zucivallibIjaM, cAritradharmasya bale'nupete / / 60 / / zlokArtha H A rIte samAlocana karIne=zloka-5mAM kahyuM e rIte samAlocana karIne, nivAraka evA zubhAzaya Adine=mohanuM nivAraNa karanArA evA zubhAzayAdine, zaktithI zIghra nihanana karIne=moharAjA svazaktithI zIghra haNIne, cAritradharmanI senA nahi Avye chate Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-60, 61-62 61 pavitravallInA bIjane teonA vaDe=mahAmoharUpI yoddhAo vaDe, utkhanana karAya che=ukheDI nAMkhavAnuM zarU karAya che. II6nA bhAvArtha: bIjAdhAna karyA pachI paNa mohanA pariNAmo UThavAne kAraNe pharI saMsAranI vRddhi H - jIva bIjAdhAna kare che tyArapachI zuddhadharma sevavAno zubha Azaya kare che te zubhaAzaya mohanuM nivAraNa karavAnuM kAraNa che. Ama chatAM jIvamAM anAdikALathI vakra cAlavAno svabhAva varte che, tethI koIka rIte bIjAdhAna karyA pachI paNa potAnA mohanA pariNAmane vaza thaIne yogamArganI pravRtti paNa svaruci anusAra yathA tathA karIne potAnA Agrahane ja dRDha kare che tyAre jIvamAM vartatA mohanA pariNAmo, te zubhAzayono svazaktithI nAza kare che. jo te zubhAzayo uttara uttara vRddhi pAmIne sadgurunA vacananuM sevana kare to cAritradharmanuM baLa upasthita thaI jAya jethI te vairAgyakalpalatAnA bIjano nAza karavo mohane mATe atiduSkara bane, paraMtu te pUrve ja jIvamAM mohanA kallolo UThavAthI dharmanI pravRtti paNa asagrahanA poSaNanuM kAraNa bane te rIte sevIne te jIva vairAgyakalpalatAnA bIjano nAza kare che, tethI AvA jIvo bIjAdhAnane prApta karIne paNa pharIthI asagrahathI dUSita mativALA thaIne saMsAranI vRddhine prApta kare che. 60nA avataraNikA H koI jIva mokSamArganA bIjarUpa vairAgyavallInA bIjane vapana kare tyArapachI mohatA pariNAmono kallola zarU thAya to te bIjano nAza kare che ema zloka-60mAM batAvyuM. have koI jIva yogabIjanuM vapana karyA pachI guNavAna gurune prApta karIne, temane parataMtra thaIne ArAdhanA kare te vakhate yogabIjano nAza karavA mATe tatpara thayelA mohanIyakarmathI zuM sthiti thAya che ? te batAve che - zloka H saMpreSyate tatra balaM yadA tu, cAritradharmeNa narezvareNa / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vairAgvakalpalatA/bloka-61-62 yuddhaM tadA tena sahAvimRzya, yurvatti te vorvatamAnaH sAdA zlokArca - tyAM=zloka-10mAM kahyuM ke mohanIyakarma pavitra vairAgyakalpalatAnA - bIjane ukhanana karavAmAM pravRtta thAya che te vakhate, jyAre cAritradharmarUpa rAjA vaDe baLa=sainya, mokalAya che tyAre bAhunA baLanA garvane dhAraNa karanArA evA teo mahAmohanA yoddhAo, vicAryA vagara tenI sAthecAritrarAjAnA sainya sAthe, yuddha kare che. IkalA zloka : dhAmnA'tha bhAnoriva tena tUrNaM, dhvAntaprabandhA iva dIryamANAH / palAyya lInA gahanapradeze, tiSThanti te kAlamavekSamANAH // 62 / / zlokArca - have sUryanA prakAzathI jema aMdhakAra nAza pAme tema tenA vaDe cAritradharmarUpa rAjAnA sainya vaDe, haNAtA zIdhra jANe dhyAnaprabaMdhavALA mohanA yoddhAo=potAnuM yuddha karavAnuM prayojana jANe naSTa thaI gayuM hoya evA ane cAritranA sainyathI haNAtA evA mohanA yoddhAo, bhAgIne gahana pradezamAM lIna thayelA kALanI apekSA rAkhatA rahe che. IIkazA bhAvArtha - koI jIva koIka nimittane pAmIne vairAgyakalpalatAnA bIjanuM vapana kare tyArapachI koIka nimittane pAmIne mohanA pariNAmo jIvamAM ullasita thAya to te bIja nAza thavAno saMbhava rahe, paraMtu koIka nimittane pAmIne ke jIvanI tathA prakAranI yogyatAne kAraNe jIvane mArgAnusArI Uha pragaTe to sadgurunI 1 - Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/zloka-61-62, 63 sAthe paricaya kare che, kalyANamitra sAthe paricaya kare che ane teonI preraNAthI satata yogamArganA sevana mATe yatna kare che tevA jIvomAM vartatA cAritranI pariNatirUpa rAjA vaDe mohane dUra karavA mATe sainyane mokalAyuM ema kahevAya che; kema ke cAritranI prAptine anukULa evI uttara sAmagrIne pAmIne te jIva mohane paravaza thato nathI paraMtu sadguru Adi pAsethI vAraMvAra tattvazravaNa karIne potAnAmAM vapana thayelA bIjanI vRddhi kare che. vaLI, te vakhate te jIvamAM aMtaraMga rIte kyAreka mohanA pariNAmo paNa thAya che. te mohanA pariNAmo potAnI zaktino vicAra karyA vagara cAritrasainyanI sAthe yuddha karavA tatpara thAya che. vastuta: mohanA sainyanA baLa karatAM cAritranA sainyanuM adhika baLa che. tethI kyAreka mohanA pariNAmo UThe topaNa sadguru AdinA upadezanA nimittane pAmIne te jIva mohane tatkALa dUra kare che, jema sUryano prakAza Ave to tatkALa aMdhakAra dUra thAya che tema cAritranA baLanA kAraNe mohanuM baLa zIdhra kSINa thavA . lAge che. tethI jIvamAM vartatA mohanA bhAvo potAnuM yuddha karavAnuM prayojana sAdhavA mATe naSTa thayelA sAmarthyavALA bane che ane jIvamAM vartatA cAritranA pariNAmothI haNAyelI zaktivALA mohanA pariNAmo bane che tethI vyaktarUpe jIvamAM mohanA pariNAmo pragaTa paNa thatA nathI paraMtu palAyana thaIne jIvamAM saMskArarUpe koIka gahana sthAnamAM paDyA rahe che ane kALanI apekSA rAkhIne beThelA hoya che. AthI jyAre jIva gaphalatamAM hoya ane cAritranA sainyano sahakAra ocho thAya tyAre pharI paNa te mohanA bhAvo jIvamAM kallola karatA thAya che. IIu1-kazA zloka : vyagre'tha cAritrabale svakArye, bhUyo'pi te lokamupadravanti / . bIjAkurAdyutkhananakrameNa, vairAgyavallIM pravinAzayanti / / 3 / / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-13 zlokArca - have cAritrabaLa svakAryamAM vyagra thaye chate pharI paNa teo mohanA coddhAo, lokane upadrava kare che-cAritranA baLarUpa lokane, upadrava kare che, bIja, aMkura AdinA utnanananA kramathI vairAgyavallIne nAza kare che. II3II bhAvArtha - cAritrabaLa svakAryamAM vyagra hoya tyAre mohanA yoddhAo dvArA cAritryabaLane upadrava - cAritrabaLa eTale cAritranuM sainya; cAritranuM bahiraMga sainya sadguru, kalyANamitra ane satuzAstro che ane aMtaraMga sainya cAritranI puSTi kare evA jIvanA zubhabhAvo che. mohanuM baLa eTale mohanuM sainya mohanuM bAhya sainya kuguruo, akalyANamitra ane kuzAstro che ane mohanuM aMtaraMga sainya pAMca indriya ane tenA viSayo che. koI yogya jIva nimittane pAmIne vairAgyakalpalatAnA bIjanuM vapana kare ane te vairAgyakalpavallI aMkuraAdinA kramathI kaMIka vRddhi paNa pAme tyArapachI te jIvanuM cAritrabaLa svakAryamAM vyagra hoya arthAt sadguru potAnI anya ucita pravRttimAM vyagra hoya, kalyANamitra paNa te vakhate potAnI pAse na hoya ane tenI anya ucita pravRttimAM vyagra hoya ane jIve svIkArelAM vratonI pravRtti jIva bAhyathI karato hoya paNa mohanuM unmelana thAya te rIte karato na hoya tyAre cAritranA baLarUpa cAritrAcAranI kriyA paNa jIva bAhyapravRttimAM vyagra hovAthI zatruno sAmano karavAmAM vyApRta na hoya te sthitino lAbha laIne jIvamAM vartatI mohanI sAmagrI ke mohane pedA karAve tevAM bAhya nimitto pharI paNa cAritranI aMtaraMgasenAne upadrava kare che arthAt cAritrane anukULa je kAMI uttama bhAvo thayA hoya te mohanA baLathI nAza pAme che ane jo jIva sAvadhAna na thAya to tenAmAM pragaTa thayelI vairAgyakalpavallIno mohanuM sainya kramasara nAza kare che, vaLI koIka jIva atyaMta gaphalatamAM hoya to jIvamAM vapana thayelA vairAgya kalpavallInA bIjano paNa nAza mohanuM sainya kare che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/bloka-13-14 AthI keTalAka jIvo cAritrane grahaNa karIne cAritrAcAranI kriyA karatA hoya chatAM mithyAtvane prApta karIne vairAgyakalpavallInA bIjano paNa nAza kare che. IIII. zloka : jJAtvA pravRttiM punarAgatAstAM, cAritradharmasya nRpasya yodhAH / palAyamAnAnapi tAn sutIkSNai rbANairbhRzaM marmaNi tADayanti / / 64 / / zlokArca - te pravRttine jANIne zloka-63mAM batAvyuM ke mohanA yoddhAo vairAgyavallIno nAza kare che te pravRttine jANIne, cAaidharmarAjAnA yoddhAo pharI AvyA ane palAyamAna thatA paNa teone moharAjAnA sainyane, sutINa bANo vaDe marmamAM atyaMta tADana kare che-IIII bhAvArthacAritradharmarAjAnA yoddhAo dvArA moharAjAnA sainyane marmasthAno upara tADana : zloka-13mAM kahyuM e rIte koI jIva cAritrAcAranI kriyA karato hoya Ama chatAM aMtaraMga rIte mohanA unmelana mATe yatna na kare tyAre mohanuM sainya tenAmAM pragaTa thayelI vairAgyakalpalatAne chinnabhinna karavA lAge che. te jIvanI tevI pravRttine joIne koI upadezaka guru athavA koI kalyANamitra tene sadgaddhi Ape athavA sahaja rIte te jIvamAM vartAto zAstrano bodha tene sadizA batAve to cAritrarAjAnA yoddhAo mohathI nAza pAmatI vairAgya kalpavallIne joIne tenA rakSaNa mATe upasthita thAya che ane te jIva paNa guruAdinA upadezane pAmIne ke aMtaraMga jAgRtithI utthita thaIne mohanA umUlana mATe udyama zarU kare che tyAre aMtaraMga kalakala thatuM moharAjAnuM sainya palAyamAna thavA mAMDe che Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 vairAgyakalpalatA/zloka-14-1pa ane te jIva paNa marmabhedI evAM zAstravacanothI tattvanuM te rIte avalokana kare che jethI mohanAM marmasthAno para ghA paDe che, jethI kSINa thayelo mohano pariNAma pharI UThavA mATe samartha bane nahi. III zloka - itthaM chalAt te kRtadharmavighnA, balAcca cAritranRpasya bhagnAH / nirvidya tiSThanti janApakArA travRttimAnatamasamivAda tAdA zlokArca - * A rIte zloka-63/64mAM kahyuM e rIte, chalathI karyo che dharmamAM vi jeNe evA ane cAritrarAjAnA sainyathI bhagna thayelA evA teo=moharAjAnA yoddhAo, lokonA apakArathI nirveda pAmIne aMdhakAranA samUhanI jema na AvRttimAja rahe che krurI nahi AvavAnA pariNAmavALA rahe che. IIkapA. bhAvArtha :jIvamAM vivekacakSu pragaTa thAya tyAre mohanA pariNAmo zAMtaH zloka-13mAM kahyuM e pramANe cAritranuM sainya svakAryamAM vyagra hoya paraMtu mohanA unmelanamAM pravRtta na hoya tyAre jIvanA aMtaraMga pramAdane joIne moharAjAnuM sainya jIvane dharmanI niSpattimAM vighna karanAra bane che arthAt jIva dharmanI pravRtti kare che topaNa te dharmanI pravRttithI guNasthAnakanI vRddhi thatI nathI paraMtu jIvanA pramAdarUpa chaLane joIne mohadhArA vRddhi pAme che. vaLI, tevA samaye koIka upadezakanA vacanathI ke kalyANamitranA vacanathI ke jIvamAM aMtaraMga sahaja mArgAnusArI buddhi ullasita thavAthI jIvatattva abhimukha bane che tyAre cAritrarAjAnuM sainya upasthita thAya che ane mohano nAza karavA lAge che. jIvanI tevI jAgRtinA kAraNe bhagna thayelA evA mohanA pariNAmo Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-65-66 17 jIvane apakAra karavArUpa upadrava karavAnA pariNAmathI nirvedavALA thAya che. ane zloka-64mAM batAvyuM tema cAritranA sainyathI marmabhedI tADana thavAnA kAraNe te mohanA pariNAmo pharI pharI UThe nahi te pramANe zAMta thaIne bese che, jethI jIva cAritrasainyanA baLathI vighnarahita dharmanuM sevana karIne guNasthAnakanI vRddhi karI zake che. vaLI, moharAjAnuM sainya pharI UThe nahi te rIte zAMta thaIne bese che temAM dRSTAMta batAve che ke, jema aMdhakArano samUha prakAzanAM kiraNo Ave tyAre zAMta thaIne bese che tema jIvamAM sadupadezaAdinA nimittathI ke mArgAnusArI buddhithI viveka pragaTe che tyAre moharAjAnA pariNAmo zAMta thaIne bese che; kema ke prakAza vidyamAna hoya tyAre aMdhakArano samUha Ave nahi tema jIvamAM vivekacakSu pragaTa thayela hoya tyAre mohanA pariNAmo UThatA nathI. II5mA zloka H itthaM pure sAttvikacittasaMjJe, girezca mUle gRhidharmadeze / ATIkate yat khalu mohadhATI, vairAgyavATI na vivardhate tat / / 66 / / zlokArtha : A rIte sAttvikacitta nAmanA nagaramAM girinI taLeTImAM gRhadharmarUpI dezamAM je kAraNathI mohanI dhATI=ToLakI, kharekhara Ave che te kAraNathI vairAgyanI vATikA vRddhi pAmatI nathI. II66 // bhAvArtha: mohanA ToLA dvArA vairAgyavATikA chinnabhinna : jIva anAdikALathI atyaMta mohane paravaza cAra gatiomAM paribhramaNa kare che te vakhate tenuM citta mohathI ati AkuLa hovAne kA2Ne asAttvika che. jyAre kaMIka karmamaLa ghaTe che tyAre citta sAttvika bane che, tethI saMsAramAM paNa Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. vairAgyakalpalatA/zloka-66-67 kaMIka ucita pravRtti karanAra bane che. A sAttvikacittane nagaranI upamA Apela che ane te sAttvikacittarUpa nagaranI pAse viveka nAmano parvata che, te vivekaparvatanA mULa pAse gRhasthadharmanuM sthAna che; kema ke gRhasthadharma sevanArA zrAvakomAM kaMIka veika pragaTelo che topaNa muni jevo mahAviveka pragaTelo nathI, tethI te gRhastho potAnI bhUmikA anusAra tattvAtattvano viveka kare che. tethI sAdhunI jema AtmAne dehathI pRthak jANIne sarva udyamathI AtmAnA guNo pragaTa karavA yatna karatA nathI, paraMtu dehathI pRthak AtmA che tema jANavA chatAM kaMIka dehanAM sukhonI paNa lAlasAvALA che tethI dharma, artha ane kAma paraspara aviruddha sevIne dezaviratinuM pAlana kare che, tethI pUrNa vivekavALA sAdhudharmanA sevanarUpa vivekaparvatanA mULamAM rahela dezivarati dharma che. te vivekaparvatanA mULamAM rahela gRhasthadharmanA sthAne vAraMvAra mohanuM sainya Ave che ane vairAgyavATIne chinnabhinna kare che. Azaya e che ke zrAvako kaMIka vivekavALA hoya che, manuSyajanmane pAmIne kevala dharma sevavA jevo che tevI buddhi dharAve che, Ama chatAM saMsArano moha gayo nathI tethI kaMIka dharma seve che to kaMIka saMsAranI pravRtti paNa kare che tevA vivekI zrAvako bhagavAnanI bhakti karIne vItarAgabhAvane anukULa zaktino saMcaya kare che, supAtradAna karIne saMyamanI zaktino saMcaya kare che ke anya paNa ucita dharmAnuSThAno sevIne saMyamanI zaktino saMcaya kare che tyAre temanA cittamAM vairAgyavATI kAMIka vRddhine pAme che tethI dhanAdinuM ke dehAdinuM mamatva ghaTe che. topaNa jyAre saMsAranI pravRtti kare che tyAre viSayo pratye kaMIka saMzleSa paNa thAya che tethI viSayane sevavAnA pariNAmarUpa mohanuM ToLuM te vairAgyavATIne vRddhi pAmavA detuM nathI, tethI kaMIka prayatnathI vairAgyavATI vRddhi pAme che to mohanA pariNAmathI kaMIka chinnabhinna paNa thAya che. 66aa zloka bIjAGkuraskandhadalAdyavasthAmucchidya pApAH khalu taskarAstAm / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-67 gacchanti teSAM na vivekazaile punaH pracAro bhaTakoTipUrNe / / 67 / / SC zlokArtha H pApI evA coro=mohanA subhaTo, bIja, aMkura, skaMdha ane dalAdi avasthArUpa teno=vairAgyavATIno, uccheda karIne jAya che. vaLI, bhaTakoTithI pUrNa evA=cAritranA sainyathI pUrNa evA, vivekarUpI parvatamAM teono=moharUpI corono, pracAra nathI=mohanA subhaTonuM Agamana nathI. II67II bhAvArtha: cAritranA sainyathI pUrNa evA vivekarUpI parvatamAM mohanA coronuM anAgamana H zloka-66mAM batAvyuM e rIte sAttvikanagara pAse rahelA vivekaparvatanA mULamAM=taLeTImAM, sthita evA zrAvakadharmarUpI dezamAM mohanA coro Ave che ane pApI evA te coro vairAgyavATImAM bIja, aMkura, skaMdha, lAdivALI te vATIne uccheda karIne jAya che, tethI te sthAnamAM rahelA zrAvako te vairAgyavATIne vadhAre che ane te mohanuM ToLuM teno vAraMvAra uccheda kare che paraMtu te mohanuM ToLuM cAritrasainyathI pUrNa evA vivekarUpI parvata upara jaI zakatuM nathI. Azaya e che ke cAritra pALanArA munio che ane teomAM evo viveka pragaTelo che jethI bhagavAnanAM vacananuM smaraNa karIne askhalita mana-vacanakAyAne pravartAve che, tethI teonA cittamAM vairAgya uttarottara vRddhi pAme che ane potAnA vairAgyanI vRddhinA rakSaNa arthe munio cAritranI sarva ucita AcaraNAo seve che tethI te vivekarUpI parvata cAritranI ucita AcaraNAorUpa cAritranA sainyathI bharapUra che tethI te vivekarUpI parvata upara mohanA sainyanuM Agamana thatuM nathI, paraMtu mohanuM sainya vivekarUpI parvatanI taLeTImAM rahelA zrAvakonA vairAgyane vRddhi pAmatAM skhalanA kare che, Ama chatAM cAritrInA vRddhi pAmatA muninA vairAgyane skhalanA karI zakatuM nathI. II67nA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-18 zloka : tathA ca vairAgyasamRddhikalpalatAvitAnairamitaH sa zailaH / alaGkRtaH zatrutateragamyo, dhatte dhRtiM cetasi dharmabhAjAm / / 68 / / zlokArca - ane te rIte zloka-17mAM kahyuM ke bhaTakoTIthI pUrNa evA vivekarUpI parvata upara mohanIyanA sainikono pracAra nathI te rIte, vairAgyanI samRddhirUpI kalpalatAonA vistArathI cArebAjuthI alaMkRta thayelo zatrunA samUhathI agamya evo te parvata dharmane bhajanArAonA cittamAM vRtine Ape che. II68II bhAvArtha zloka-17mAM kahyuM ke cAritranA sainyathI pUrNa evo vivekarUpI parvata che, tethI tyAM mohanA sainyanuM Agamana nathI. tethI e phalita thAya ke susAdhuo haMmezAM zuddha AtmAnA pAramArthika svarUpane ane saMsAranA svarUpane vivekarUpI cakSuthI jonArA hoya che ane sarva udyamathI saMsArano aMta karavA mATe yatna karanArA hoya che, tethI mohanA sainyanuM temanA cittamAM Agamana nathI. jethI ucita pravRttio karIne sAdhuo vairAgyanI samRddhirUpa kalpalatAno vistAra kare che. te vivekarUpI parvata vairAgyanA bhAvothI cArebAju alaMkRta che ane zatrunA vistArathI agamya che arthAt mohanIyanA pariNAmo vivekaparvata upara AvI zakatA nathI, tethI dharmane sevanArA evA susAdhuonA cittamAM vairAgyanI samRddhithI yukta evo vivekarUpI parvata dhRtine Ape che. jema suMdara bagIco saMsArI jIvone AnaMda Ape che tema vairAgyanI samRddhivALo evo aMtaraMga bagIco munione AnaMdanuM kAraNa bane che. III Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-19 zloka : cAritradharmasya nRpasya tasya, sAmrAjyabhAjaH prabalaprabhAvAt / sthale sthale tatra vasanti lokA, vairAgyavATIsukhabhagnazokAH / / 69 / / zlokArca - sAmrAjyane bhajanArA evA te cAritradharmarAjAnA prabaLa prabhAvathI vairAgyavAhInA sukhane kAraNe bhagna thayelA zokvALA loko tyAM vivekaparvata upara, sthaLe sthaLe vase che. Isell bhAvArtha :cAritradharmarAjAnA prabaLa prabhAvathI vairAgyavAhInA sukhane kAraNe bhagnA zokavALA lokono vivekaparvata upara vasavATa : zloka-68mAM kahela vairAgyanI samRddhivALo evo vivekarUpI parvata sAdhuonA cittamAM vRtine Ape che. vaLI, te vairAgyaparvata upara cAritradharmarAjAnuM sAmrAjya varte che, tethI tyAM mohanIyakarmano upadrava sarvathA nathI ane tene kAraNe vairAgyavATI pUrNa khIlelI che. te vairAgyavATInA sukhanA anubhavane kAraNe zoka jemano bhagna thaI gayo che evA sAdhuo vivekarUpI parvatamAM sthaLe sthaLe rahelA che arthAt jema bagIcAmAM loko potAnI prIti anusAra te te vRkSo nIce sukhe bese che tema vairAgyavATImAM munio potapotAnI bhUmikA anusAra te te sthaLamAM sukhe beThA che ane uttara uttaranI bhUmikAne niSpanna kare che, tethI vairAgyanI samRddhi vadhe ane saMsArano aMta thAya te rIte sadA yatna kare che. AthI ja munionA cittamAM kheda, vizAda, zoka, udvega Adi koI bhAvo thatA nathI paraMtu dehanA pratikULa saMyogamAM paNa tattvathI bhAvita mativALA teonA cittamAM sadA AnaMda ja varte che. IkalA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 vairAgyakalpalatA/bloka-70 zloka : zuddhAtmanAM tatra visAri datte, tatsaurabhaM harSabharaM prakRtyA / atucchamUrchA kurute tadeva, vyaktaM mahAmohacamUbhaTAnAm / / 70 / / zlokArtha : tyAM vivekaparvata upara, vistArane pAmatI evI tenI saurabha= vairAgyavATInI saurabha, prakRtithI zuddha AtmAonA harSanA samUhane Ape che ane vyakta evI teja-vairAgyavATInI saurabha ja, mahAmoharUpI coranA subhaTone atucchamUrchAne kare che atizayamUcchane kare che. ll70II bhAvArtha :vairAgyavAhInI saurabha prakRtithI zuddha AtmAone AnaMda ApanAra ane mahAmoharUpI coranA subhaTone atizaya mUrchA ApanAra : jyAre jIvamAM viveka pragaTe che tyAre jIva vivekarUpI parvata para hoya che. viveka jIvane padArthanuM vAstavika svarUpa batAve che, tethI vivekavALI avasthAmAM jIvamAM vairAgya pUrNa rIte khIle che, tethI kahyuM ke vivekaparvata upara vairAgyavAdI che ane te vivekaparvata upara rahela vairAgyavATInI sugaMdha jeono AtmA karmanA vigamanathI zuddha banela che teone prakRtithI AnaMda Ape che tethI vairAgyavALA jIvo sadA AnaMdane anubhavanArA che. vaLI, vairAgyavATImAMthI prasaratI sugaMdha moharUpI subhaTone atyaMta mUccha kare che; kema ke jema jema jIvamAM viraktabhAva vadhe che tema tema mohanA pariNAmo atyaMta naSTaprAyaH thAya che ane sattAmAM rahelA mohanA saMskAro paNa kramasara kSINa kSINatara thAya che tethI mohanA sainya mATe vairAgyavATInI saurabha atyaMta mUrchAnuM kAraNa che. AthI ja asaMgabhAvamAM vartatA muninA cittamAM mohanAM nimittothI paNa mohanA kallolo thaI zakatA nathI. II70mAM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-71 zloka : lokAnatastatra parAbubhUSuzchalAdupeto'pi hi mohasainyaH / . amArito'pi mriyate hatena, ghrANena tena pratilabdhamUrchaH / / 71 / / zlokArtha : AthI zloka-70mAM kahyuM ke vairAgyanI saurabha mohanA sainyane atyaMta mUrchA Ape che AthI, tyAM=vivekaparvata upara, lokone parAbhava karavAnI IcchAvALuM vairAgyanA sainyane parAbhava karavAnI IcchAvALuM, chaLathI AveluM paNa mohanuM sainya tenA vaDe-vairAgyanI gaMdha vaDe, prApta thayelI mUrchAvALuM haNAyelI dhrANendriyane kAraNe amArita paNa marI jAya che vagara mAryuM paNa marI jAya che. [71II. bhAvArthavivekaparvata upara vairAgyanA sainyane parAbhava karavAnI icchAvALuM AveluM mohanuM sainya vairAgyathI naSTa - zloka-70mAM kahyuM ke vivekaparvata upara rahela vairAgyavATImAMthI prasaratI AtmAnA uttaraguNonI sugaMdhathI mohanuM sainya atyaMta mUcchita thAya che, AthI koIka rIte te parvata upara mohanuM sainya AveluM hoya topaNa te vairAgyanI suMgadhathI mUcchita thaIne krame karIne mRtyune pAme che. Azaya e che ke vairAgyathI vAsita evA sAdhuo paNa kyAreka pramAdavaza thAya che tyAre teonA cittamAM mohanA pariNAmo pragaTa thAya che, tethI vivekaparvata upara rahelA tevA sAdhumAM vartatA cAritrano pariNAmano nAza karavA mATe mohanuM sainya Ave che Ama chatAM te sAdhunA cittamAM vartatA vairAgyanA pariNAmanA kAraNe te mohanuM sainya kaMIka pramAda karAvIne paNa mUcchita thaI jAya che arthAt te sAdhunA cittamAM te mohanA pariNAmo pravartI zakatA nathI ane vairAgyanI suMgadhathI ja mohanA sainyanI dhrANendriya upahata thavAne kAraNe krame karIne mohane mAravAne anukULa Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 vairAgyakalpalatA/zloka-71-72 sAdhunA prayatna vagara paNa te mohanA pariNAmo nAza pAme che; kema ke vivekI sAdhu jema jema tattvanuM samAlocana karIne vairAgyane sthira kare che tema tema mohanA pariNAmo spaMdana karatA baMdha thAya che ane vairAgyanA prakarSane kAraNe aMte motano sarvathA nAza che, jethI te mahAtmA vItarAga bane che. II71aaaa zloka : hetorataH parvatakalpavallIvisRtvarAmodavizaGkitAste / AyAnti caurA gRhidharmadeze 'pyAlasyavastreNa nibaddhya nAsAm / / 72 / / zlokArca - 'A hetathI zloka-72mAM kahyuM ke vairAgyanI gaMdhathI haNAyelI dhrANendriyavALuM mohanuM sainya amArita paNa kare che e hetuthI, parvata upara rahelI kalpavallInI vistAra pAmatI gaMdhathI vilaMkita thayelA evA te coro gRhasvadharmarUpa dezamAM paNa ALasarUpI vastra vaDe nAsikAne bAMdhIne Ave che. IkaravA bhAvArthanimittane pAmIne zrAvako dharma karavAmAM ALasavALA thAya che tyAre mohanA pariNAmo usthita : vivekarUpI parvata upara vairAgyanI vATI vRddhi pAmelI che ane tenI gaMdha moharAjAne atyaMta pratikULa che; kema ke jema jema jIva viSayothI virakta thAya ane Atmika sukhamAM magna thAya tema tema mohanA pariNAmo nAza pAme che. A vivekaparvatanI najIkanI bhUmikAmAM gRhastha dharmane pALanArA zrAvako che, tethI teomAM sAdhu jevo viziSTa viveka nathI topaNa sAdhunI najIkanI bhUmikAnI pariNativALA che. AthI ja vivekI zrAvako pratidina sAdhusAmAcArInuM paribhAvana karIne satata vizeSa vizeSa viveka pragaTa karavA yatna kare che. tethI sAdhudharmanA paribhAvananA baLathI vivekaparvatamAM vartatA vairAgyanA pariNAmanI sugaMdha zrAvakonA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 vairAgyakAlatA/bloka-72-73 cittamAM paNa varte che, tethI parvatanI taLeTImAM rahela gRhastha dharmanA sthAnamAM paNa mohanA pariNAmo UThI zakatA nathI, Ama chatAM gRhasthanA haiyAmAM bhogAdinI icchA thAya che, dhanasaMcaya AdinI icchA thAya che tyAre mohanA pariNAmo kaMIka UThe che topaNa zrAvakanA cittamAM vairAgyane abhimukha pariNati hovAne kAraNe te mohanA pariNAmo zrAvakanA cittamAM lAMbo samaya TakI zakatA nathI, chatAM nimittane pAmIne zrAvako jyAre dharma karavAmAM ALasavALA thAya che tyAre kaMIka mohano pariNAma temanA cittamAM thAya che te batAvavA mATe kahyuM ke ALasarUpI vastrathI nAsikAne bAMdhIne moharUpI coro gRhadharmarUpI dezamAM Ave che. III zloka : tattAdRgapyadrisamRddhizarma . cAritradharmasya manaHprasAdam / zatrupracArApratirodhaduHsthaM, ja popadataM yathAzmaH II7rUA. zlokArca - zabunA pracAranA pratirodhathI dura evuM tevA prakAranuM paNa parvatanI samRddhinuM sukha cAtridharmanA mananA prasAdane karatuM nathI. je prakAre kAdavathI upahata thayeluM pANI mananA prasAdane karatuM nathI. 73 bhAvArtha - sarvaviratidharane ane dezaviratidharane potAnA cittamAM AvatA mohanA pariNAmonA nivAraNanI sadA ciMtA : sAdhuo vivekaparvata upara rahelA che ane vivekaparvata upara vairAgyavATI ghaNI samRddhithI khIlelI che ane te samRddhinuM sukha cAritradharmanA manane prasAda karanAruM che arthAt cAritrapariNata AtmAne sukha karanAra che, to paNa vAraMvAra te vivekaparvata upara paNa mohanuM sainya Ave che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-73-74 vaLI, jema cAritranuM sAmrAjya vivekaparvata upara che tema vivekaparvatanI taLeTIsthAnamAM rahelA dezaviratidharacAritrInA sthAnamAM paNa cAritranuM sAmrAjya che ane tyAM vairAgyavATInI sugaMdha varte che, tethI mohanuM sainya vivekaparvata upara ke vivekaparvatanI taLeTImAM AvatAM bhaya pAme che, topaNa jyAre zrAvako ALasamAM hoya che tyAre mohanuM sainya tyAM AvIne upadrava kare che arthAt zrAvakanA cittamAM upadrava kare che ane vivekaparvata upara caDelA mahAtmAo paNa jyAre pramAdamAM hoya che tyAre teonA pramAda joIne mohanuM sainya temanI vairAgyavATIne chinnabhinna kare che, tethI cAritravALA munione ane dezaviratidharazrAvakone saMtoSa nathI; kema ke vAraMvAra zatrunuM Agamana thAya che teno pratirodha karavo haju tenA mATe zakya nathI, tethI teo haMmezAM ciMtA kare che ane vicAre che ke kAdavathI haNAyeluM pANI jema manaprasAdanuM kAraNa nathI, tema zatrunA AgamananA apratirodhane kAraNe haNAyelI evI potAnI samRddhi tevA prakAranA mananA AnaMdane ApatI nathI. te pramANe zrAvako ane sAdhuo potAnA cittamAM AvatA moheno pariNAmonA nivAraNanI ciMtA sadA karatA hoya che. A73mA zloka : tataH svazailasya samRddhizarma, sa bhUmizakro'bahumanyamAnaH / upadravAt svAzritamaNDalAnAM, bodhaH pratItthaM sacivaM bravIti / / 74 / / zlokArtha : tethI zloka-73mAM kahyuM ke zatruonA pracAranA apratirodhathI du:stha hovAne kAraNe te parvatanI samRddhinuM sukha cAritradharmanA mananA prasAdane ApatuM nathI tethI, svaAzritamaMDalonA upadravathI potAnA parvatanI samRddhinA sukhane abahumavamAnaalpa mAnato evo, te bhUmino rAjA bodharUpI sacivanA pratye A pramANe have pachInA zlokamAM kahevAze e pramANe, kahe che. II74TI A zlokamAM "vodhaH' che te sthAne "vo" pATha joIe. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-74-75 77 bhAvArtha: svAzritamaMDalonA upadravathI potAnA parvatanI samRddhinA sukhane alpa mAnatA te bhUminA rAjAnI bodharUpI maMtrIne pRcchA :- vivekaparvata ane tenI taLeTI sudhI cAritradharmanuM ekachatrI sAmrAjya che; kema ke vivekaparvata upara munio rahelA che ane tenI taLeTImAM dezivaratidhara zrAvako che. te sarva jIvomAM cAritranI pariNati varte che, tethI te sarva jIvomAM kSayopazamAdi bhAvanuM cAritra varte che. A sarva jIvonA cittamAM vairAgyanI saurabha paNa varte che, chatAM nimittane pAmIne mohanA upadrava paNa thAya che; kema ke kSayopazamabhAvanuM cAritra apramAdapUrvakanA yatnathI jIve che ane anAdinA abhyAsane kAraNe sAdhuo ke zrAvako paNa pramAda kare che tyAre mohano upadrava thAya che. vivekavALA sAdhuo ke zrAvako potAne thatA mohanA upadravane joIne sadA ciMtA kare che ke, jo sAvaceta nahi rahevAya to mohanA upadravathI ApaNI cAritranI samRddhi game tyAre nAza pAmaze, tethI teo zatrunA vinAza arthe zuM karavuM ucita che ? tenA mATe zrutajJAnanuM paryAlocana kare che. te zrutajJAnanuM paryAlocana e ja bodharUpI maMtrIne upadravothI rakSaNanA upAyanI pRcchArUpa che. te pRcchA zuM che ? te svayaM graMthakArazrI AgaLa kahe che. Il74 // zloka H durvAdipakSA iva kUTalakSyA, malImasAH prAJjalamAzritaM naH / nivAryamANA api mohasainyAH, punaH punodhamudravatti 1981 zlokArtha H durgAdInA pakSa jevA phUTalakSyavALAM, malina haiyAvALAM, nivAraNa karAtAM paNa mohanAM sainyo ApaNane Azrita evA prAMjala=saraLa, lone pharI pharI upadrava kare che. pA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. vairAgyakalpalatA/zloka-75-76 bhAvArtha: cAritrapariNAmane Azraya karIne rahelA sAdhuo ane zrAvako saheja pramAdamAM paDe to cittavRttimAM tarata mohanA pariNAmo utthita : zloka-74mAM kahyuM ke cAritrapariNAmavALA sAdhuo ke zrAvako zrutajJAnathI mohanA upadravane nivAravA mATe kaI rIte vicAraNA kare che, te batAvavA mATe bodharUpI maMtrI pratye cAritradharmarAjA potAnA Azrita maMDalanA upadravanuM kathana kare che. te kathana karatAM kahe che ke, mohanuM sainya durvAdIonA pakSa jevuM phUTa lakSyavALuM che arthAt jema kharAbavAdIo vAdamAM chaLaprapaMca karatA hoya tevA phUTalakSavALA mohanA pariNAmo che. vaLI, yatnapUrvaka nivAraNa karavA chatAM paNa mohanuM sainya ApaNane Azrita evA sa2Lalokane upadrava kare che arthAt cAritrapariNAmane Azraya karIne rahelA sAdhuo ane zrAvako saheja pramAdamAM paDe che ke-tarata mohanA pariNAmo cittavRttimAM UThe che ane teonA cittamAM rahelA vairAgyanA bhAvono nAza kare che. A pramANe cAritranA pakSapAtI evA zrAvako ane sAdhuo sadA vicArIne sabodhanuM dRDha avalaMbana laIne mohathI potAnA rakSaNanA upAyono vicAra kare che. II75 zloka H asmadbalaM tiSThati cittavRttI, vairAgyavallIM na vinA pravRddhAm / chalAnviSaste ca vinAzayanti, bIjAGkuraskandhadazAmapImAm / / 76 / / zlokArtha : (vaLI, bodhamaMtrI pratye cAritradharmarAjA kahe che -) cittavRttimAM pravRddha thayelI vairAgyavallI vagara ApaNuM sainya rahetuM nathI=jIvatuM nathI ane chalAnveSI evA teo arthAt mohanA sainika bIja, aMkura, skaMdha dazAvALI paNa Ane vairAgyavallIne, nAza kare che. II76]] Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-76-77 e bhAvArtha: pramAdanuM AlaMbana laIne utthita thayelA mohanA pariNAmothI cAritravallInAM bIja-aMkura Adino nAza H kalyANanA arthI evA zrAvako ane sAdhuo zrutanA baLathI vicAre che ke cAritranuM sainya cittavRttimAM pravRddha thayelI evI vairAgyavallI upara jIve che ane jo teno nAza thAya to cAritrasainya jIvI zake nahi ane ApaNA pramAdanuM AlaMbana laIne mohanA pariNAmo UThe che te cAritravallInAM bIja-aMkuraAdi dazAno paNa nAza kare che arthAt AtmAmAM je vairAgyanA bIjarUpa saMskAro paDelA che te saMskArone paNa ApaNo pramAda nAza kare che, mATe A mohanA upadravathI, AtmAnuM rakSaNa karavA mATe potAnA mArgAnusArI bodhathI teo vicAra kare che, te bodhamaMtrI pratye cAritrarAjAnuM kathana che ema jANavuM. chA zloka H nijAzritAnAmiti mAnavAnAmupadravo'dhastanamaNDaleSu / ayaM pratApakSataye bhavenme, raverivAmbhodharasannirodhaH / / 77 / / zlokArtha: (vaLI, bodhamaMtrI pratye cAritrarAjA kahe che -) jema vAdaLA vaDe karAyelo sanirodha sUryanA pratApanA kSaya mATe thAya che tema kRti=A prakAre=zloka-76mAM kahyuM e prakAre, adhastana maMDalomAM=vivekaparvatanI taLeTImAM rahelA gRhIdharma dezarUpa adhastanamaMDalomAM, nijaAzrita evA mAnavono=cAritrarAjAne Azrita evA zrAvakono, A upadrava=mohano upadrava, mArI pratApakSati mATe thAya che=cAritranI zaktinI kSatine kAraNe thAya che. II77II Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 vairAgyakalpalatA/zloka-77-78 bhAvArtha :vivekavALA zrAvako ane mArgAnusArI buddhivALA jIvonA cittamAM thatA mohanA upadravathI cAritranI zaktimAM kSati: cAritranuM sAmrAjya vivekaparvata upara che tema vivekaparvatanA nIcenA sthAnamAM rahela gRhastha dharma pALanArA zrAvakonA cittamAM paNa che ane mArgAnusArI pravRtti karanArA jIvonA cittamAM paNa che. tevA jIvo je kAMI ucita pravRtti kare che tenAthI cAritranA pratApanI vRddhi thAya che. te jIvonA cittamAM je mohanA upadravo thAya che tenAthI cAritranI zaktinI kSati thAya che, tethI vivekavALA zrAvako ane mArgAnusArI buddhivALA jIvo teonA cittamAM thatA mohanA upadravane joIne vicAre che ke jo A rIte ApaNA cittamAM mohano upadrava cAlu raheze to ApaNA cittamAM cAritranuM sthAna nAza pAmaze ane ApaNAmAM pragaTa thayelI ucita pravRttio nAza pAmaze to pharI A saMsAranuM paribhramaNa thaze, mATe mohanA pariNAmanA unmelana mATe ucita prayatna karavo joIe. tethI potAnA mArgAnusArI bodhathI vicAre che - te bodhamaMtrI pratye cAritrarAjAnuM kathana che ema jANavuM. ll7LA zloka - vicArya me brUhi tadArya ! teSAmAtyantikaM vighnavinAzahetum / bhUyAnmanISA tava bhUricintA mahArNavottArakarI tarIva / / 78 // zlokArca - (vaLI, cAstrirAjA bodhamaMtrIne kahe che -) te kAraNathI zloka75thI 77 sudhI cAritrarAjAe bodharUpa maMtrIne upadravanuM je kathana karyuM te kAraNathI, he Arya teonA AtyaMtika vinanA vinAzanA hetune vicArIne tuM mane kahe. ghaNI ciMtArUpI moTA samudramAMthI utArane karanAra pAra karanAra, tarI jevI=nAva jevI, tArI buddhi thAo. II78iaa. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-78-79 bhAvArtha :vivekavALA sAdhuo ane zrAvakonI potAnA cittamAM vartatA sabodha sAthe paryAlocana karI mohanA upadravanA nAzanI vicAraNA : zloka-75thI 77 sudhI cAritrarAjAe bodhamaMtrIne mohanA upadravanuM varNana karyuM. tyAra pachI maMtrIne kahe che ke mohanA vipnanA atyaMta vinAzano hetu je hoya te vicArIne tuM mane kahe. AnAthI e prApta thAya ke je sAdhuo ane je zrAvako vivekavALA che te potAnAmAM vartatA saddhodha sAthe paryAlocana kare che ane potAne thatAM pramAdathI je upadravo thAya che tenuM samAlocana kare che ane zAstravacana anusAra potAno je bodha varte che te bodhavacana anusAra mohanA upadravanA atyaMta nAzano teo vicAra kare che. zlokanA uttarArdhamAM cAritrarAjAe kahyuM ke ghaNI citArUpI moTA samudramAMthI uttArane karanAra nAva jevI tArI mati thAo. tethI e prApta thAya ke yogamArgamAM pravRtta evA sAdhuo ane zrAvonA cittamAM je cAritrano pariNAma varte che te pariNAmathI prerita teomAM vartato zAstrAnusArI bova mohanA atyaMta nAzanA ucita upAyano nirNaya karavA samartha che. ll78 zloka : itIrite bhUmibhujA bravIti, sadbodhamantrI kalitorunItiH / balasya kAryaM na hi teSu rAja strANaM kalA yeSu palAyanasya / / 79 / / zlokArca - A pramANekapUrvazlokomAM kahyuM e pramANe, rAjA vaDe sambodhamaMtrI prerita karAye chate, jANI che vizAla nIti jeNe jANI che zuddha vizAla nIti jeNe, evo sabodhamaMtrI kahe che he rAjana, jeomAM=je moharAjAnA sainyamAM, palAyananI kalA trANa che=rakSaNa che, teomAM Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 vairAgyakalpalatA/zloka-79-80 baLanuM kArya nathIeteAnA nAza karavAno upAya teonI sAthe baLapUrvaka yuddha karavuM ucita nathI. ll79ll bhAvArtha - mohanA kallolone zAMta thavAno upAya zuM? te mATe saddhodhamaMtrInuM kathana : pUrvazlokamAM cAritrarAjA sambodhamaMtrIne mohanA atyaMta nAzano upAya pUche che, tethI yuddhanI nItine sArI rIte jANanAra evo saddhodhamaMtrI rAjAne kahe che - je moharAjAnA sainyanI palAyana thavAnI kaLA teonuM rakSaNa che, teonI sAme baLathI kArya karavAmAM Ave to teo palAyana thaI jaze, paraMtu teono atyaMta vinAza thaze nahi ane tema thavAthI pharI pharI teono upadrava prApta thaze. AnAthI e prApta thAya che ke vivekI zrAvaka potAne thatA mohanA upadravonA nAzano upAya sambodhane pUche che ane saddhodha tene mati Ape che ke mAtra cAritranA AcAranA pAlanathI kSaNabhara mohanA kallolo baMdha thaze topaNa teono atyaMta nAza thaze nahi, tethI kriyA karavAthI kSaNabhara zAMta thayelA mohanA pariNAmo pharI upadrava karavA Avaze, tethI tenA nAzano upAya baLa karIne cAritranI kriyA karavI e nathI. to zuM upAya che te AgaLanA zlokamAM batAve che. IIchalA zloka - upadravasyAsya vinAzahetuH, pUjA'sti pUtA paramezvarasya / svasainyasaMmardamRte'pi hanta, hato yayA syAd dviSatAM pracAraH / / 8 / / zlokArdha :(vaLI, cAritrarAjAne bodhamaMtrI kahe che -) AnA=mohanA sainyanA, Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgvakalpalatA/bloka-80-81 upadravanA vinAzano hetu paramezvaranI pavitra pUjA che. kharekhara jenAthIpUjAnI kyiAthI, svasainyanA saMmardana vagara paNa cAritranA sainyanA nAza vagara paNa, zatruono pracAra mohanA sainyanuM Agamana, haNAyeluM thAya che. I80pa bhAvArtha :pavitra evI bhagavAnanI pUjA mohanA upadravanA vinAzano hetu : potAnA Azrita evA dezavirati maMDaLo pratye mohanA upadravanA nivAraNano upAya zuM che ? te vicArIne cAritrarAjAe bodhamaMtrIne kahevA kahela. tenA nivAraNano upAya batAvatAM bodhamaMtrI kahe che ke, pavitra evI bhagavAnanI pUjA mohanA upadravanA vinAzano hetu che. AnathI e phalita thAya ke zrAvako gRhastha avasthAmAM che, tethI vAraMvAra mohanI sAmagrIthI upadrava pAmatA hoya che, mATe zrAvakonA cittamAM cAritrane anukULa baLa saMcaya duSkara bane che, paraMtu jo teo bhagavAnanA guNonA smaraNapUrvaka, zakti anusAra, bhagavAnanI pUjA kare to pUjAkALamAM bhagavAnanA guNothI citta raMjita thAya che, jethI mohanI sAthe yuddha karavAnA prayAsa vagara svAbhAvika mohanA pariNAmo cittamAM UThatA nathI, vaLI zrAvakanA cittamAM saMsAra kharekhara indrajALa jevo che, pAramArthika to, vItarAga bhAva ja jIva mATe hitarUpa che tevA prakAranI nirmaLa buddhi bhagavAnanI pUjAthI sthira sthiratara thAya che, tethI mohanA upadravo naSTaprAyaH thAya che. AthI ja vivekI zrAvako jyAM sudhI sarvaviratine anukULa aMtaraMga baLasaMcaya thayo nathI tyAM sudhI sarvaviratine svIkArIne moha sAme laDavAno sAkSAt yatna karatA nathI. paraMtu nipuNa prajJA hovAne kAraNe jANe che ke bhagavAnanA guNonuM nitya smaraNa karIne uttama sAmagrIthI bhagavAnanI pUjA karavAthI kramazaH cittamAM mohanA upadravo svayaM ja nAza pAme che jethI sukhapUrvaka sarvaviratine anukULa baLasaMcaya thAya che. I8nA zloka - teSAM ripUNAM padazRGkhaleyaM, svamaNDalakSemavidhAnadakSA / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : vairAgyakalpalatA/bloka-81 krandanti baddhA hyanayA nitAntaM, bhavanti na spanditumapyalaM te / / 81 / / zlokArca - svamaMDalanA kSemane karavAmAM dakSa evI AkarbhagavAnanI pUjA, te zatruonI padazRMkhalA che, dikane kAraNathI, AnA vaDe pUjArUpI padazRMkhalA vaDe, baMdhAyelA evA zatruo atyaMta ndana kare che, teo spaMdana karavA mATe paNa samartha thatA nathI. II81II bhAvArtha :bhagavAnanI pUjA mohanA sainyane spaMdana karavA mATe asamartha kare tevI padazRMkhalA : zrAvako bhagavAnanA guNanA parijJAnavALA hoya che, tethI bhagavAnI pUjA karavA mATe pravRtta thAya che tyAre bhagavAnanI karmakAyaavasthAthI ane tattvakAyaavasthAthI teonuM aMtaHkaraNa vAsita thAya che ane jema jema bhagavAnanI karmakAyaavasthA ane tattvakAyaavasthA pratyenA racinA saMskAro AtmAmAM vRddhi pAme che tema tema cAritranA sainyanI kuzaLatAnI prApti thAya che; kema ke bhagavAnanI avasthAthI vAsita citta cAritrane anukULa evA kuzaLabhAvavALuM bane che, tethI cittamAM mohanAM spaMdano thatAM aTake che, mATe bhagavAnanI pUjA mohanA sainyane spaMdana karavA mATe asamartha kare tevI padazRMkhalA bane che ane te padazRMkhalAthI baMdhAyelA mohanA saMskAro jIvavA mATe asamartha thayela hovAthI jANe atyaMta kaMdana karatA na hoya evA jaNAya che tethI te mohanA pariNAmo - saMsAranAM nimittane pAmIne zrAvakanA cittamAM spaMdana karavA samartha banatA nathI; kema ke zrAvakane bhagavAnanA guNo pratye jevuM AkarSaNa hoya che tevuM AkarSaNa bAhya vaibhava pratye hotuM nathI, tethI bhagavAnanI pUjA dvArA bhagavAnanA guNothI raMjita thayeluM citta hovAthI bAhya nimittonI prAptikALamAM paNa mohanA kallolo UThI zakatA nathI, tethI zrAvako mATe mohathI rakSaNano baLavAna eka upAya bhagavAnanI pUjA che. I81aaaa Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 vairAgyakalpalatA/zloka-82 zloka - uktA vizuddhA trividhA kramAt sA, prakRSTamadhyAdhikavighnahI / vyApArasArA nijakAyavANI manovizuddhairupacArabhedaiH / / 8 / / zlokArtha :- 9 potAnA kAya, vANI ane mananA vizuddha evA upacAranA bhedothI vyApAra che pradhAna jemAM evI, vizuddha traNa prakAravALI te pUjA, kramathI prakRSTa, madhyama, adhika vijJAne haNanArI kahevAyelI che=prakRSTa, prakRSTatara, prakRSTatama vipnane haNanArI kahevAyelI che. IITaza bhAvArtha :traNa prakAranI pUjAnuM svarUpa ane tenAthI prakRSTa, prakRSTatara, prakRtimAM vidgono nAza : zrAvaka bhUmikA anusAra bhagavAnanI pUjA kare che te traNa prakAranI che - (1) kAyayogasArA (2) vAgyogasArA (3) manoyogasArA. (1) kAyayogasArA H bhagavAnanA guNothI raMjita thayelA zrAvako potAnI kAyAthI bhagavAnanI pUjAnI uttama sAmagrI ekaThI kare che ane tenA dvArA bhagavAnanI bhakti kare che. (2) vAgyogasArAH bhagavAnanA guNothI raMjita thayelA zrAvako potAnI kAyAthI uttama sAmagrI meLavIne saMtoSa pAmatA nathI, tethI anyatra upalabdha evI uttama sAmagrI vANI dvArA paNa bIjA pAsethI maMgAve che ane tenAthI lokottama puruSonI bhakti kare che. (3) manoyogasArA H svakAyAthI uttama sAmagrI meLavIne, bIjA pAsethI uttama sAmagrI maMgAvIne, paNa zrAvakane saMtoSa thato nathI ane vicAre che ke lokottama puruSonI bhakti mATe naMdanavanaAdimAM prApta thatAM sahastrakamaLaAdi Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 vairAgyakAlatA/zloka-82-83 dvavyo ja ucita che ane te potAnI kAyA ke vANI dvArA meLavavA azakya jaNAya che, tethI mana dvArA ja tene grahaNa karIne lokottama puruSanI bhaktine anurUpa evA lokottama dravyothI teo pUjA kare che, je pUjA manoyogapradhAna che. A traNe prakAranI pUjA bhagavAnanI karmakAyaavasthA ane bhagavAnanI tattvakAyaavasthA pratyenA AkarSaNathI yukta mAnasavALI hovAthI vizuddha che ane A traNe pUjA zrAvakanI yogamArganI pravRttimAM kramasara prakRSTa, prakRSTatara ane prakRSTatama vighnone haNanArI che arthAt prathama pUjA yogamArganA bAdhaka prakRSTa vinono nAza kare che, bIjI pUjA yogamArganA bAdhaka prakRSTatara viknono nAza kare che ane trIjI pUjA yogamArganA bAdhaka prakRSTatama viznono nAza kare che. jethI te pUjA karIne zrAvako zIdhra bhAvacAritra pALavAnI zaktivALA bane che, jethI sukhe sukhe saMsArasAgaranA pArane pAme che. dizA zloka : samantabhadrA prathamA'tra pUjA, proktA dvitIyA khalu sarvabhadrA / marorbhavasyAdhvani sarvasiddhi phalA tRtIyA'mRtadIrghikAbhA / / 83 / / zlokArca - ahIM traNa prakAranI pUjAmAM, prathama pUjA samacbhadrA, bIjI pUjA sarvabhadrA ane trIjI (pUjA) maru jevA bhavanA mArgamAM ujjaDa evA bhavarUpI mArgamAM, amRtanI vAvaDI sarakhI sarvasiddhinA phalavALI kahevAyelI che. ll all bhAvArtha :samaMtabhadrA, sarvabhadrA ane sarvasiddhiphalA pUjAnuM svarUpa - pUrvamAM zrAvakanI traNa prakAranI pUjA batAvI. have te traNa prakAranI pUjA kevA phaLavALI che te batAvatAM kahe che - Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-83-84thI 88 (1) samatabhadrApUjA : prathama pUjA samatabhadrA che arthAt prathama prakAranI pUjA karanAra zrAvakonuM cArebAjuthI kalyANa thAya che arthAt A pUjAnA baLathI zrAvako uttama bhogAdi sAmagrIthI yukta bhava pAme che ane bhagavAna pratye bhaktinA mAnasavALA thAya che, jethI saMsAramAM teone cAre bAjuthI bhadrapaNuM prApta thAya che. (2) sarvabhadrApUjA : prathama prakAranI pUjA karanAra zrAvako karatAM kaMIka adhika vivekavALA zrAvako bIjA prakAranI pUjA kare che teonuM sarva rIte bhadra thAya che. prathama samantabhadrA pUjA karatAM bIjI sarvabhadrA pUjA karIne zrAvako UMcI sAmagrI yukta uttama bhavone pAmIne kalyANanI paraMparAne pAme che. (3) sarvasiddhiphalApUjAH trIjI pUjA sarvasiddhinA phalane ApanArI che. jema marUbhUmimAM koIne amRtanI vAvaDIo maLe to te marUbhUmimAM mahAAnaMdanuM sthAna bane che, tema saMsArI jIvo mATe bhava aneka viDaMbaNAnuM kAraNa hovAthI marUbhUmi jevo che, tevI marubhUmimAM paNa amRtanI vAvaDIo jevI trIjA prakAranI lokottamapuruSanI pUjA che. jemAM zrAvakane lokottama puruSanI pUjA arthe sAmAnya dravyathI saMtoSa thato nathI, paraMtu vicAra Ave che ke jagatemAM lokottama puruSanI pUjA lokottama dravyathI thAya ane kAyAAdithI tenI prAptino asaMbhava hovAthI manathI lokottama dravyane grahaNa karIne lokottamapuruSanI lokottamatAnA smaraNapUrvaka je temanI pUjA kare che te vItarAgatA Adi bhAvomAM nimajjana karavArUpa hovAthI amRtanI vAvaDI jevI te pUjA che, tethI AvA uttama bhAvonA kAraNe te zrAvakane sarvasiddhinI prApti thAya che arthAt zIdhra A saMsArano aMta karavA mATe mahAzaktine prApta karAve tevI uttamabhavanI prApti thAya che, jethI sArI rIte yogamArga sevIne saMsArano zIdhra aMta karI zake che. II8all zloka : tatrAdimA sarvaguNAdhikeSu, jineSu sarvottamavastujAtaiH / karpUrapuSpAgurucandanAdyaiH, svayaM vitIrNaiH paritoSamUlA / / 84 / / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 vairAgyakAlatA/zloka-84thI 88 teSAM janairAnayanena vAcAmAcArasaMcArapavitritena / bhaved dvitIyA'dhikatoSahetuH, svazaktivisphAritabhUribhaktiH / / 5 / / anantasaMtoSakarI tRtIyA, svazaktisiddhe'rcanasaMvidhAne / bhavatyavizramya surAdisAdhyavidhau vidhitsAprasaro'pi yasyAm / / 86 // AdyA''dimAvaJcakayogataH syAt, samyagdRzAmuttarasadguNaugham / yujyeta pUjA dadhatAM dvitIyA, dvitIyatadyogapavinitAnAm / / 87 / / tathA tRtIyA'tizayAt tRtIyAt, saMjAyate'vaJcakayogarUpAt / zrAddhasya zuddhasya nijocitasya, zrutoditAcAraparAyaNasya / / 88 / / lohArtha : tyAMetraNa prakAranI pUjAmAM, svayaM vitIrNa evA kapUra, puSpa, agaru, caMdana Adi sarvotama vastunA samudAya vaDe sarvaguNathI adhika evA linezvaromA paritoSabhUlavAlI prathama pUche. |4|| loko vaDe vANInA AcAranA saMcArathI pavitrita evA teonA Anayana vaDe=bAhya sAmagrInA Anayana vaDe, svazaktithI visphArita evI bhUri bhaktivALI adhikatoSanA hetuvALI bIjI pUjA che. II8pA svazaktisiddha evA arcananA saMvidhAnamAM avizrAma karIne je Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-84thI 88 89 pUjAmAM surAdisAdhyavidhiviSayaka vidhitsAnuM prasara paNa che evI anajasaMtoSane karanArI trIjI pUjA che. IITakA samyagdaSTine Adima avaMcakanA yogathI=yogAvaMcakyogathI AdhapUjA thAya che. dvitIya tadyogathI pavitrita dvitIya kriyAvaMcakyogathI pavitrita, uttara saguNanA oghane dhAraNa karanAra evA jIvone guNavrata ane zikSAvatarUpa uttaraguNanA samUhane dhAraNa karanArA evA zrAvakone, bIjI pUjA ghaTe che. li87ll ane potAne ucita kRtamAM kahevAyela AcAramAM parAyaNa zuddha zrAvakane trIjA avaMcakayogarUpa atizayathI phalAvaMcakayogarUpa atizayathI, trIjI pUjA thAya che. II88aaaaN bhAvArthayogAvaMcaka, kriyAvaMcaka ane phalAvaMcakayogathI traNa prakAranI pUjA mohanA upadravanA vinAzanA hetu evI traNa prakAranI pUjA zloka-83mAM batAvI. te kaI rIte thAya che ? te batAve che - prathama pUjA sarvaguNothI adhika evA jinaviSayaka samyagdaSTi jIvo kare che. te samyagdaSTi jIvo potAnI zakti anusAra kapUra, puSpa, agaru, caMdana Adi uttama dravyothI bhagavAnanI bhakti kare che ane te rIte bhakti karIne teone paritoSa thAya che. A pUjA karanArA samyagdaSTi jIvo Adya avaMcayogathI pUjA kare che arthAt guNavAnanA guNone jANIne guNavAnanA guNo pratye pakSapAta karAve evA yogAvaMcaka nAmanA yogathI bhagavAnanI pUjA kare che. bIjI pUjAmAM potAnI bhagavAnanI bhakti karavAnI je zakti che te atizayita thaI che jemAM evA uttaraguNadhArI zrAvako bhagavAnanI bhaktinI uttama sAmagrI anya kSetramAMthI paNa atyaMta vidhipUrvaka bIjA pAsethI maMgAvIne bhagavAnanI bhakti kare che ane kriyAvaMcaka nAmanA yoganA kAraNe uttaraguNadhArI zrAvako A bIjA prakAranI pUjA kare che ane kriyAvaMcaka yogane kAraNe teonI pUjA zAstrathI atyaMta niyaMtrita thAya che, tethI prathama pUjA karanArA samyagdaSTi karatAM uttaraguNadhArI evA zrAvakonI pUjA adhika vizuddha hoya che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-84thI 88, 89 trIjI pUjAmAM potAnI zaktithI je uttama sAmagrI maLe che tenAthI saMtoSa nahi pAmelA ane surAdithI sAdhya evI uttama sAmagrIthI bhagavAnanI bhaktino abhilASa thayo che jemane evA uttama zrAvakone anaMta saMtoSone karanArI evI trIjI pUjA hoya che. vaLI, zAstramAM kahevAyelA potAnI bhUmikAne ucita AcAromAM parAyaNa evA zuddha zrAvako A trIjI pUjA karanAra che ane te zrAvako phalAvaMcaka nAmanA yogathI A trIjI pUjA kare che, tethI teone uttama puruSanA yogathI prApta thayelo je uttama puruSano upadeza te samyak pariNamana pAme tevA phalAvaMcakayogathI teo bhagavAnanI bhakti kare che. tethI e prApta thAya ke bhagavAnanI bhakti vItarAgabhAvathI AtmAne vAsita ka2vAnA atyaMta upayogathI karavAnI che ane te prakAranA phalane prApta karI zake tevA vIryanA prakarSathI A trIjI pUjA karanArA zrAvako hoya che; kema ke A zrAvako zAstramAM kahevAyelA sarvazuddha AcAromAM parAyaNa che, tethI bhagavAnanI pUjAkALamAM atyaMta zAstra niyaMtrita mati hovAthI bhagavAnanI pUjAthI niraticAra cAritrane anukULa mahAzaktino saMcaya kare che. II84-85-86-87-88ll avataraNikA : pUrvamAM traNa prakAranI pUjA kramasara traNa avaMcakayogathI thAya che tema batAvyuM. tethI te traNa prakArano avaMcakayoga zuM che ya te spaSTa karavA arthe kahe che . 90 zloka H yogA ihoktAstrividhAzca yogakriyAphalAvaJcakabhedabhAjaH / satsAdhusaMgAtpariNAmabhAgbhyAM, kriyAphalAbhyAM ca tadAzrayAbhyAm / / 89 // - zlokArtha : sAdhunA saMgathI ane tazrayabhUta=sattAdhunA AzrayabhUta, pariNAmane bhajanArA evA kriyA ane lUthI, yoga, kriyA, ane Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-89 1 kulanA avaMcakanA bhedane bhajanArA traNa prakAranA yogo ahIMyAM= zAstramAM, kahevAyA che. ll89II bhAvArthasasAdhunA saMgathI, sasAdhunA AzrayabhUta pariNAmane bhajanAra evI kriyAthI ane sasAdhunA AzrayabhUta phaLathI yogAvaMcaka, kriyAvaMcaka ane phalAvaMcaka traNa prakAranA rogo : sasAdhunA saMgathI yogAvaMcaka nAmano yoga che, sasAdhune AzrayIne pariNAmane bhajanAra kriyAthI kriyAvaMcaka nAmano bIjo yoga che ane sasAdhune AzrayIne pariNAmane bhajanAra phalathI phalAvaMcaka nAmano trIjo yoga che. A pramANe traNa yogo zAstramAM kahevAyelA che. AnAthI e prApta thAya ke uttama puruSane uttama guNothI uttama puruSarUpe jANIne je uttama puruSano yoga che te yogAvaMcaka nAmano yoga che; kema ke uttama puruSano yoga uttama guNo pratye pakSapAta karAvavAthI avaMcaka bane che. uttama puruSane AzrayIne karAtI vaMdanAdi kriyA uttama puruSane guNane abhimukha daDha yatna karAve tevI hoya to te vaMdanakriyA avaMcaka yoga che, tethI te rIte vaMdana karanArane kriyAvaMcaka yoganI prApti thAya che. - uttama puruSano yoga temanA upadezanI prApti dvArA uttama phaLane prApta karAve evo bane to te phalAvaMcakayoga kahevAya che arthAt uttama puruSono upadeza jemane samyak pariNamana pAme te yogIone uttama puruSonA upadezanuM phala prApta thayuM che, tethI teo phalAvaMcakayogI che. ahIM vizeSa e che ke samyagdaSTi jIvone paNa guNavAna evA bhagavAnano guNavAnarUpe bodha che ane jevo samyagdaSTi jIva prajJAvALo hoya tevI samAna prajJAvALo uttaraguNadhArI zrAvaka hoya to tene paNa guNavAna evA bhagavAnanI guNavAnarUpe samyagdaSTi tulya ja bodha hoya che. vaLI, uttaraguNadhArI niraticAra dezavirati pALanAra zrAvakane paNa samyagdaSTi jevI ja prajJA hoya to tene paNa bhagavAnanA svarUpano prathama be zrAvako jevo ja bodha hoya che ane A traNe Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 vairAgyakalpalatA/zloka-89 prakAranA jIvo apramAdathI bhagavAnanI bhakti karatA hoya to bhagavAnanA guNo pratyenA rAgasvarUpa upayoga traNeyamAM samAna varte che. Ama chatAM prathama pUjA karanAra avirata samyagdaSTino upayoga viratinA sarvathA saMzleSa vagarano hovAthI nIcalI bhUmikAno che. tethI uttaranA be zrAvako karatAM kAyayogasArA pUjA karanAra tenI pUjA prakRSTa vighnane haranAra kahI che paraMtu prakRSTatara, prakRSTatama vighnane haranArI kahI nathI. arthAt te avirata samyagdaSTi jIva mokSamArgamAM bAdhaka evA virati AvA2ka karmo je yogamArgamAM vighnabhUta che tene pUjAkALamAM jinaguNanA praNidhAnathI nAza kare che. paraMtu dezaviratidhara zrAvakanI jema upa2nA guNasthAnakanAM AvArakakarmo atyAre nAza karato nathI tethI tenI pUjAne prakRSTatara prakRSTatama vighnane haranArI kahI nathI. vaLI, bIjI pUjA karanAra zrAvaka pUjAkALamAM kaMIka viratinA pariNAmathI saMvalita bhagavAnanA guNonA upayogavALo hovAthI avirata samyagdaSTi karatAM adhika zubha adhyavasAyavALo hovAthI sarvaviratine Asanna evAM viratinAM Ava2ka karmono nAza karIne sarvaviratine Asannatara thAya che, tethI prathama pUjA karanAra ka2tAM bIjI pUjAmAM prakRSTatara vighnano nAza thAya che tema kahela che. vaLI, trIjI pUjA karanAra niraticAra zrAvakapaNuM pALanArA mahAtmAonuM citta sarva pravRttikALamAM jinavacananA praNidhAnapUrvaka pravRtti karanAra che, tethI atyaMta saMvRta che ane evo saMvarabhAva prakRtirUpa thayo hovAthI pUjAkALamAM jyAre te mahAtmA bhagavAnanA guNonA praNidhAnavALA che, tyAre paNa te prakAranA saMvarabhAvathI yukta pUjAmAM upayoga te mahAtmAne varte che. tevo upayoga sthUlathI prathama be pUjA karanArA zrAvakono samAna dekhAya topaNa viziSTa saMvarayukta nahIM hovAthI trIjI pUjA karanAra mahAtmA viziSTatama vighnono nAza kare che evo vighnono nAza prathama be zrAvako karI zakatA nathI, AthI trIjI pUjA karanAra zrAvaka sarvaviratinAM pratibaMdhaka viziSTatama vighnono nAza karIne sarvaviratine anukULa mahAbaLa saMcaya karI zake che. tethI temanI pUjA prakRSTatama vighnane haranArI kahI che. lA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-90 zloka : samyaktvabhAjAM trividhA'pi seyamekAtapatraprabhutAvidhAtrI / mithyAtvabhAjAmapi vighnaharjI, dharmAptikRd granthisamIpagAnAm / / 10 / / zlokArca - samyagdaSTione traNa prakAranI paNa te A pUrvazlokomAM kahelI traNa prakAranI pUjA, eka AtapatravALI ekachatrI sAmrAjyavALI prabhutAne karanArI che, graMthi samIpa rahelA evA midhyadaSTione paNa vijJAne haranArI ane dharmanI prAptine karanArI che. II9oll bhAvArtha :samyagdaSTione traNa prakAranI pUjA ekachatrI sAmrAjyavALI prabhutAne karanArI : bodhamaMtrIe mohanA upadravanA vinAzanA hetu evI traNa prakAranI paramezvaranI pUjA che tema kahela. A traNa prakAranI pUjA samyagdaSTi jIvo kare che, teone mATe A pUjA ekachatravALI prabhutAna karanArI che. Azaya e che ke uttaraguNavratadhArI zrAvaka ane zuddha zrAvaka te banne paNa samyagdaSTi che, tethI pUrvamAM varNana karAyelI traNe pUjAo samyagdaSTi karI zake che ane te traNa prakAranA sAdhako svabhUmikA anusAra paramezvaranA pAramArthika svarUpane jANanArA che ane paramezvaranA pAramArthika bodhapUrvaka svabhUmikA anusAra temanI bhakti kare che tenAthI teomAM prabhutA pragaTe che, jenA kAraNe mohathI teo upadrava pAmI zakatA nathI te temanI prabhutA ekachatrI sAmrAjyavALI che; kema ke bhagavAnanI pUjA karanAra samyagdaSTinA cittamAM haMmezAM vItarAgabhAvanuM ekachatrI sAmrAjya varte che, tethI teo mohathI surakSita rahe che ane uttara uttaranI bhUmikAne pAmIne saMsArano aMta karavA samartha bane che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G4 vairAgyakalpalatA/zloka-90-91 graMthi samIpa rahelA mithyArdaSTione paNa vighnane haranArI ane dharmanI prAptine karanArI H vaLI, jeo haju samyaktva pAmyA nathI paNa graMthinI samIpamAM rahelA che arthAt sUkSmabodha thayo nathI chatAM tattvane jANavAne abhimukha bhAvavALA che, tethI bhadrakabhAvathI bhagavAnanI bhakti kare che, tevA mithyAdaSTi jIvonI paNa bhagavAnanI pUjA yogamArganI prAptimAM vighnone haNanArI che ane tevA bhadrakajIvone bhagavAnanI A pUjA dharmanI prApti karAvanAra che. Ilcoll zloka H bhavasthiterbhaGgakarIyamiSTA, vizodhanI mokSamahApathasya / jIvAyasazcAkSayabhAvarAga rasAyanAt kAJcanabhAvakartrI / / 11 / / zlokArtha H ISTa evI A=mohanA upadravanA nAza karavAnA upAyarUpe ISTa evI traNa prakAranI pUjA, bhavasthitinA bhaMgane karanArI che=dIrghasaMsAra cAle e prakAranI bhavane anukULa jIvamAM vartatI karmanI sthitinA bhaMgane karanArI che, mokSanA mahApathanA vizodhanane karanAra che=mokSane anukULa evA kSapakakSeNIrUpa je mahApatha te patha pratye prayANa karavAne pratikULa evI je jIvamAM malinatA varte che te malinatAne vizodhana karanArI che, ane akSayabhAvanA rAgarUpa rasAyaNathI=AtmAno siddhaavasthArUpa je akSayabhAva che te bhAva pratyenA rAgarUpa rasAyaNathI, jIvarUpI lokhaMDane=karmathI malina thayelA evA jIvarUpI lokhaMDane, kAMcanabhAvane karanArI che=sonAsadaMza zuddhaAtmAnA pAramArthika svarUpane pragaTa karanArI che. III Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GU vairAgyakalpalatA/bloka-91 bhAvArtha : bhagavAnanA pAramArthika svarUpane yathArtha jonArA evA samyagdaSTi jIvo svabhUmikA anusAra je traNa prakAranI pUjA kare che te traNa prakAranI pUjAnAM kAryone graMthakArazrI batAve che - (1) bhavasthitino bhaMga karanArI : mohanA upadravathI rakSaNa mATe iSTa evI A pUjA bhavasthitinA bhaMgane karanArI che. Azaya e che ke saMsArI jIvone anAdikALathI bhava pratyeno rAga varte che ane tethI te te bhavone pAmIne saMsArIjIvo bhogasAmagrI pratye AkarSaNavALA rahe che, tethI te jIvonI bhavanI sthiti avicchinna cAle che ane tevA jIvo samyakatva pAme che tyAre bhagavAnanI pUjA karIne avicchinna bhavanI sAmagrIrUpa saMganA pariNAmane badale bhavanA uzkedanI sAmagrIrUpa asaMganA pariNAmarUpa yogamArga pratyenA AkarSaNavALA bane che, tethI yogamArgane sevIne pUrNatAne pAmelA ane jagatanA jIvone yogamArga batAvanArA pUrNapuruSa pratye bhaktivALA bane che ane tevA pUrNapuruSa evA bhagavAnanI bhakti karIne te jIvo potAnI bhAvasthitino bhaMga kare che, tethI bhagavAnanI pUjA bhavasthitinA bhaMgane karanArI che. (2) mokSanA mahApathanA vizodhana karanArI - jIvo saMganA pariNAmathI karmo bAMdhe che ane asaMganA pariNAmathI karmono nAza kare che, tethI sarvakarmanA nAzarUpa mokSano mahApatha jIvamAM atyaMta khurAyamAna thato asaMgano pariNAma che. jyAre sAdhaka yogI kSapakazreNI mAMDe che tyAre saMcita thayelA vIryavALA evA te yogI saMganA kAraNabhUta karmo vidyamAna hovA chatAM mahAparAkramathI kSayopazamabhAvanA asaMgabhAvano tyAga karIne kSAyikabhAvanA asaMgabhAvane pragaTa karavA yatna kare che, je mokSaprAptino mahApatha che, ane samyagdaSTi jIvo mokSanA atyaMta arthI che, tethI mokSaprAptine anukULa evA mahApatha pratye prayANa karavAnA baLavAna abhilASavALA che, chatAM aMtaraMga evI vizuddhi nahi thayelI hovAthI kSapakazreNIrUpa mokSanA mahApatha upara prayANa karI zakatA nathI, paraMtu samyagdaSTi jIvo potAnI bhUmikA anusAra Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 vairAgyakalpalatA/bloka-91-92 traNa prakAramAMthI yathAyogya pUjAne karIne te mahApathamAM prayANa karavAne anukULa cittanI vizuddhine prApta karavAnuM kAraNa bane tevA saMcitavIryavALA bane che tethI paramezvaranI A pUjA mokSanA mahApathanA vizodhanane karanArI che. (3) jIvarUpI lokhaMDane suvarNabhAvarUpe karanArI : samyagdaSTi jIvo potAnI bhUmikA pramANe traNa prakAranI je pUjA kare che te vakhate bhagavAnanI tattvakAyaavasthA pratye=ATha karmanA kSayathI pragaTa thayelI niSphala avasthA e rU5 je jIvanI tattvakAyaavasthA tenA pratye, teone atyaMta rAga varte che ane tattvakAyaavasthA te jIvano akSayabhAva che. ane te akSayabhAvano rAga rasAyaNa jevo che, tethI jema lokhaMDa upara viziSTa prakAranuM rasAyaNa nAkhavAmAM Ave to te lokhaMDa suvarNabhAvane pAme che, tema kaSAyothI AkuLa evo jIva lokhaMDa tulya che ane tenA upara akSayabhAvanA rAgarUpa rasAyaNa paDe to vItarAgatArUpa kAMcanabhAvane te jIva prApta kare che, mATe bhagavAnanI pUjA akSayabhAvanA rAgarUpa rasAyaNathI jIvarUpa lokhaMDane suvarNabhAvarUpe kare che. AthI vivekI zrAvakone bhagavAnanI pUjA karyA pachI satata bhagavAnanI tattvakAyaavasthA smaraNamAM rahe che jethI saMsArInI pravRtti satata zithila zithilatara thAya che. AvA zloka : AtyantikopadravavAraNena, tadetayA deva! janAstvayA'mI / saMrakSaNIyAstava kA'tra cintA, sarve'pyupAyAH khalu yasya vazyAH / / 12 / / zlokArca - te kAraNathI=pUrvamAM zloka-90mAM kahyuM ke A traNe prakAranI pUjA samyagdaSTi jIvone eka AtapatrarUpa prabhutAne karanArI che ane tyArapachI zloka-91mAM kahyuM ke A pUjA bhavasthitinA bhaMga Adine karanArI che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 vairAgyakalpalatA/bloka-2, 93-94 te kAraNathI, AnA vaDe-paramezvaranI pUjA vaDe, A loko vivekaparvatanA adhadla maMDaLamAM rahelA zrAvako, tamArA vaDe-cAstrinA pariNAma vaDe, AtyaMtika upadravanA vAraNathI=mohanA atyaMta upadravanA vAraNathI, rakSaNIya che. jene sarva paNa upAyo vazya che evA tamane, ahIM adhatala maMDaLanA, tevA prakAranA mohanA upadravanA viSayamAM, zuM ciMtA che? I92aaaa bhAvArtha : pUrvamAM bodhamaMtrIe vivekaparvatanA adhastala maMDaLamAM rahelA zrAvakone thatA mohanA upadravathI rakSaNano upAya traNa prakAranI pUjA che ema batAvyuM. have kahe che ke A traNa prakAranI pUjA karavAnI preraNA karavA dvArA mohanA atyaMta upadravathI zrAvakonuM tamAre rakSaNa karavuM joIe. AnAthI e prApta thAya ke vivekavALA zrAvakonA cittamAM cAritrano pakSapAta che ane bhagavAnanA vacana anusAra bodha che, tethI cAritranA pakSapAtapUrvaka bhagavAnanA vacananA bodhathI vivekI zrAvako vicAre che ke mohanA upadravathI potAno atyaMta rakSaNa karavAno upAya A traNa prakAranI pUjA che ane jenA cittamAM cAritrano pakSapAta che evA zrAvakone cAritranI parAkASThAe pahoMcelA bhagavAnanI pUjA karavA pratyeno baddharAga varte che, tethI mohanA upadravanA rakSaNano upAya temane svavaza che tema jaNAya che. tethI teone ciMtA karavAnuM prayojana nathI, paraMtu jo vivekapUrvaka te zrAvako bhagavAnanI pUjA kare to avazya mohanA upadravathI rakSita bane che ane mahApathanA prayANane anukULa evA saMcitavIryavALA thAya che, jethI saMsAramAM hovA chatAM sarva bhaya rahita thaIne sukhe sukhe Atmahita sAdhI zake che. zA zloka - svIkRtya sanmantrivacastadetaccAritradharmo viniyojya lokAn / pUjAvidhau tIrthakRtAM samagramupadravaM zatrukRtaM nihanti / / 13 / / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/bloka-3-94 tatazca teSAM nirupadravatvAd, vairAgyavallI parivRddhimeti / tadIyapuSpotkarasaurabhazrIH, sarvatra saMmUrcchati cittavRttau / / 14 / / zlokArca - te A pUrvazlokamAM bodhamaMtrIe kahyuM te A, samaMtrInuM vacana svIkArIne cAaidharmarAjA tIrthakaranI pUjAnI vidhimAM lokone viniyojana karIne zatrukRta samagra upadravane-mohakRta samagra upadravane, haNe che. ane tethI pUrvazlokaMmAM kahyuM ke lokone pUjAnI vidhimAM joDIne cAritradharma zatrukRta samagra upadravane haNe che tethI, teonuM nirupadravapaNuM hovAthI=pUjA karanArA, zrAvakonuM nirupadravapaNuM hovAthI, vairAgyavallI, parivRddhine pAme che. tatsaMbaMdhI puSponA samUhanA saurabhanI lakSamI= parivRddhine pAmelI evI vairAgyavallI saMbaMdhI puSponA samUhanA saurabhanI lakSamI, sarvatra cittavRttimAM UchaLe che. II93-94ll. bhAvArtha :pUjA karanAra zrAvakonuM nirupadravapaNuM hovAthI vairAgyavallI parivRddhi pAmIne tatsaMbaMdhI puSponA samUhanA saurabhanI lakSmIno sarvatra cittavRttimAM phelAvo : vivekI zrAvakamAM vartato cAritrano pakSapAta e cAritradharmasthAne che ane bhagavAnanA vacanano bodha e samaMtrI sthAne che, tethI cAritradharmanA pakSapAtane kAraNe vivekI zrAvaka samaMtrInA vacana tulya bhagavAnanA vacanano svIkAra karIne tIrthaMkaranI pUjAmAM yatna kare che, tethI teonA cittamAM tIrthakaranA cAritrAdi guNo pratyeno pakSapAta atyaMta vRddhi pAme che, jethI saMsArInA pravRttikALamAM paNa teone prAyaH mohanA upadravo thatA nathI. paraMtu paramAtmAnA svarUpanuM ja vAraMvAra smaraNa thAya che tethI te zrAvakanA cittamAM mohanA upadravo nahi thavAthI vairAgyanI vallI atyaMta vRddhine pAme che jenA kAraNe temanI cittavRttimAM Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GG vairAgyakalpalatA/bloka-93-94, 5 vairAgyanAM puSpo jevA uttamabhAvonI saurabha sadA varte che. AnAthI e prApta thAya ke je zrAvako svabhUmikA anusAra bhagavAnanI pUjA kare che temanI cittavRttimAM cAritranA pariNAmo pratidina pravardhamAna thAya che. tethI satata vairAgyanI vRddhi thAya tevI ucita pravRtti karIne te zrAvako pratidina sarvaviratinI zaktino saMcaya kare che. jethI A bhavamAM kadAca sarvaviratinI zaktino saMcaya na thayo hoya tethI cAritra grahaNa na kare topaNa janmAMtaramAM sarvaviratine prApta karIne te zrAvako avazya alpa bhavomAM saMsArano aMta karaze. Il93-94ll zloka : nitAntabhItA nikhilA hatAzA, vrajanti dUre ripavastadAnIm / tatraiva tiSThanti ca dhA_to ye, te zRGkhalAyAM nipatanti tasyAm / / 95 / / zlokArca - nitAna bhaya pAmelA atyaMta bhaya pAmelA ane hatAzAvALA evA nikhilazatruo tyAre jyAre cittavRttimAM vairAgyavallInAM puSponI saurabha sarvatra UchaLe che tyAre, dUra jaIne bese che ane je loko dhRSTatAthI tyAM ja rahe che. teo te zRMkhalAmAM paDe che bhagavAnanI pUjArUpI zRMkhalAmAM paDe che. IIull bhAvArtha - zrAvakanuM dravyastava sarvaviratinA pariNAmarUpa bhAvastavanuM kAraNa: vivekasaMpanna zrAvako bhagavAnanI pUjA kare che tyAre teonA cittamAM bhagavAnanA guNonI saurabha varte che, je saurabha mohanA pariNAmanA vinAzanuM kAraNa che. tethI zrAvakanA cittamAM je atyArasudhI mohanA pariNAmo vartatA hatA te bhaya pAmIne dUra cAlyA gayA che kAraNa ke vairAgyanI saurabhamAM mohanA pariNAma jIvI zake tema nathI. Ama chatAM zrAvakano vairAgya tIvra thayelo hovA chatAM Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 vairAgyakalpalatA/bloka-95-96 sarvaviratinA pariNAmane sparze nathI, tethI haju kuTuMbanI lAgaNI, dhanAdi pratye rAga vagere varte che te mohanA pariNAmo zrAvakanI cittavRttimAM dhRSTatA dhAraNa karIne beThelA che, topaNa bhagavAnanI pUjAthI thayelA uttamabhAvone kAraNe je vairAgyanI vRddhi thaI rahI che, tenA saMskAro te zrAvakonA cittamAM atyaMta vRddhi pAme che. te saMskAro vidyamAna mohanA bhAvo pratye zRMkhalA jevA che, tethI uttama saMskAronI zRMkhalAmAM paDelA evA mohanA pariNAmo spaMdana karI zakatA nathI ane zrAvakanuM citta pratidina bhagavAnanI pUjA karIne vairAgyanI vRddhi kare che, tethI bhagavAnanA guNono pakSapAta vadhato jAya che ane saMsAranA bhAvo indrajAla jevA dekhAya che, tethI mohanI zakti naSTa naSTatara thatI jAya che ane zrAvakanA cittamAM cAritranuM sAmrAjya adhika adhika thAya che. AthI zrAvakanA dravyastavane sarvaviratinA pariNAmarUpa bhAvastavanuM kAraNa zAstrakAro kahe che. HlpA bloka - chAyAsu vairAgyalatAzrayAsu, baddhvA nivAsAnatha sAvadhAnAH / AgantukopadravavAraNAya, tiSThanti cAritranRpasya yodhAH / / 96 / / zlokArca - have vairAgyalatAnA AzrayarUpa chAyAmAM nivAsone bAMdhIne sAvadhAna thayelA cAritrarAjAnA yoddhAo Agantuka upadravanA vAraNa mATe beThA che. IGII. bhAvArthavivekasaMpanna zrAvako saMsAramAM hovA chatAM mohanA upadravathI rakSaNa pAmelA ane pratidina pravardhamAna evI cAritranI zaktino saMcaya karanArA - vivekaparvata upara vairAgyanI latAo varte che. jyAM saMyamamAM usthita pariNAmavALA evA susAdhuo varte che ane vivekaparvatanI taLeTImAM paNa Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 vairAgyakalpalatA/zloka-96-97 vairAgyanI latAnA AzrayavALI chAyA varte che. jyAM cAritranA pariNAma pratye baddharAgavALA suzrAvako varte che, AthI sAdhuonA cittamAM jagatanA sarva bhAvo pratye jevo virakta bhAva che, tevo virakta bhAva zrAvakonA cittamAM nathI topaNa vairAgyanI latAnA AzrayavALI chAyA zrAvakanA cittamAM varte che, AthI zrAvako jyAre jyAre bhagavAnanI pUjA kare che tyAre tyAre mahAsaMveganA pariNAmane sparze che. te vakhate teonA cittamAM cAritrarAjAnA yoddhAo sthAna jamAve che. arthAtuM cAritranA zaktisaMcaya arthe ucita vicAraNAono pravAha zrAvakanA cittamAM varte che, ane te pariNAma AgaMtuka evA mohanA upadravanA vAraNa mATe zrAvakane sadA sAvadhAna kare che, tethI vivekasaMpanna zrAvako saMsAramAM hovA chatAM mohanA upadravathI rakSaNa pAmelA che ane pratidina pravardhamAna evI cAritranI zaktino saMcaya karanArA bane che. IIkA zloka : chindanti vAsAMzca viSadrumAMste, pApAtmanAM bhAvamahAripUNAm / / te bhagnavAsA viSameSu naMSTvA, vrajanti vicchedanagAntareSu / / 97 / / zlokArca - teo=cArikanRpanA yoddhAo, pApAtmA evA bhAvamahAzatruonAM viSavRkSarUpa nivAsthAnone chedI nAkhe che ane bhagnavAsavALA teo= bhAvazatruo, nAsIne vicchedanagAjaravALAM evAM viSamasthAnomAM jAya che. II97nA bhAvArtha - bhagavAnanI tasvakAyaavasthAnA vAraMvAra araNathI vairAgyabhAvanI puSTi thavAthI cittavRttimAM rahelA bhAvazatruo naSTaprAyaH zrAvako svazakti anusAra bhagavAnanI trikALa pUjA kare che, tethI teonuM citta vItarAgatA Adi guNothI atyaMta vAsita thAya che. bhagavAnanI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 vairAgyakalpalatA/zloka-97-98 tattvakAyaavasthAnuM vAraMvAra smaraNa thavAthI vairAgyabhAvonI puSTi thAya che, tethI cAritrane anukULa uttamabhAvono saMcaya thAya che, je uttamabhAvone kAraNe cittavRttimAM rahelA bhAvazatru evA mohanA saMskAro naSTaprAyaH thAya che. mohanA saMskAro naSTaprAya: thavAnA kAraNe te zrAvakanA cittamAM teone sthAna nahi maLavAthI sUkSma rIte zrAvakanA koI guhyabhAgamAM saMskArarUpe te mohanA pariNAmo rahelA hoya che, je bhagnavAsavALA evA mohanAM sainyo viSama evA sthAnamAM chupAIne rahelAM che tevAM jANavAM. AthI koIka nimittane pAmIne te saMskArono saLavaLATa thAya to zrAvakanA cittamAM paNa teono upadrava thAya che. phakta bhagavAnanI pUjAthI utpanna thayelA cAritranA pariNAmathI saMyamanuM baLa atyaMta thavAthI te mohanA saMskAro vyaktarUpe pragaTa thatAM nathI. ILA zloka - cAritradharmeNa vazIkRtA'tha, sarvA'pi jantoriha cittavRttiH / zuSkATavItvaM pravihAya liilaarAtviti vistRtvarazrI: 18 | zlokArdha : have ahIM=saMsAramAM, cAritradharmathI vaza karAyelI ane vistAra pAmatI evI lakSmIvALI jatunI sarva paNa cittavRtti zuSka aTavIpaNAne choDIne lIlA karavAne mATe ArAmapaNAne pAme che bagIcAnA bhAvane pAme che. II98II. bhAvArtha - cAstridharmathI vaza karAyelI ane vistAra pAmatI evI lakSmIvALI prANInI sarva cittavRtti zuSka aTavIpaNAno tyAga karIne AtmAne svasthatArUpa lIlA karavA mATe bagIcA jevI : pUrvamAM kahyuM ke zrAvako potAnI bhUmikA pramANe paramezvaranI pUjA kare che Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 vairAgyakAlatA/zloka-98-99 tethI zrAvakanA cittamAM cAritranA pariNAmane abhimukha bhAvo skurAyamAna thAya che, jethI mohanuM sainya dUra jAya che ane cittavRttimAM koIka viSamasthAnamAM saMskArarUpe rahe che. A rIte vivekapUrvaka pratidina pUjA karavAne kAraNe zrAvakanA cittamAM pratidina cAritrane abhimukha bhAvo vRddhi pAme che, tethI te zrAvakonI cittavRtti cAritradharmathI vaza karAyelI thAya che ane tenA kAraNe pUrvamAM mohanA pariNAmathI te cittavRtti zuSka aTavI jevI hatI te zuSka bhAvane choDIne vistAra pAmatI evI guNalakSmIvALI bane che tethI AtmAne svasthatArUpa lIlA karavA mATe bagIcA jevI te cittavRtti jaNAya che; kema ke bhagavAnanI pUjAne kAraNe AtmAmAM akleza bhAvanA guNo satata vadhatA jaNAya che ane zuSka aTavI jevA klezanA bhAvo kSINa thatA jaNAya che. II98 zloka : sarve hatAzAH parigharSayantaH, karau svagehasthitimAtranAzAt / athArayo'sya pratikUlavRttyai, kurvanti saMbhUya rahasyavArtAm / / 19 / / zlokArca - svagRhanI sthiti mAtranA nAzathI be hAthane ghasatA hatAza thayelA sarva zatruo have AnI pratikULa vRtti mATe cAritranI pratikULa vRtti mATe, ekaThA thaIne rahasyavArtAne kare che arthAt gupta vAtone kare che. II99I. bhAvArthazrAvakanI cittavRttimAM mohanA pariNAmo potAnuM koI sthAna nahi hovAthI hatAza thayelA evA temanI zrAvakanA cittamAM sthAna meLavavA mATe vicAraNA - bhagavAnanI bhaktithI vAsita thayelI mativALA jIvo bhagavAnanI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 vairAgyakalpalatA/zloka-99-100 tattvakAyaavasthAne yAda kare che ane tenI prAptinA upAyarUpe sarvaviratinI zaktinA saMcaya mATe sadA yatna kare che, tevA zrAvako mohanuM sthAna prApta thAya tevA asaAlaMbana grahaNa karatA nathI, tethI tevA zrAvakonA cittamAM rahevAnA sthAnarUpa gRhano nAza thayelo hovAthI mohanA pariNAmo hAtha ghasatA rahe che. arthAt koI pravRtti karavA asamartha bane che ane zrAvakanI cittavRttimAM potAnuM koI sthAna nahi hovAthI hatAza thayelA hoya che to paNa zrAvakanA AtmAmAM mohanA saMskAro suSupta paDelA che je nimittanI apekSA rAkhIne beThelA che. tethI ekAMtamAM mohanI prakRtio ekaThI thaIne zrAvakanA cittamAM sthAna meLavavA mATe vicAraNA kare che ema kahela che. AthI jyAre jyAre zrAvakanuM citta bhagavAnanA guNonI smRtithI atyaMta bhAvita nathI tyAre tyAre nimittane pAmIne mohanA saMskAro jAgrata thAya che. IIlA avataraNikA - zloka-99mAM kahela ke mohanuM sainya potAnA sthAna vagaranuM thavAthI ekaThuM thaIne cAritranA sainyane pratikULa thavA mATenI vicAraNA kare che. te kevA prakAranI vicAraNA kare che ? te batAve che - zloka : saMkocana yAtmamamgvuM, sUryAzritaM prAtarupaiti candraH / upadravadbhirmahadAzritAna, prAptaM kimasmAbhiratarkitaM tat / / 100 / / zlokArca - sUryane Azrita evA kamalakhaMDane saMkocana karato ArthAt kamalonA vanane saMkocana karato evo caMdra savAranA je phaLane pAme che, te moTAne Azrita=bhagavAnane Azrita, zrAvakane upadrava karanArA evA amArA vaDe atati evuM zuM prApta na karAyuM ? II100| Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 vairAgyakAlatA/zloka-100-101 bhAvArtha - mohanA sainyanI sthAnabhraSTa thavAthI cAritranA sainyane pratikULa thavA mATenI vicAraNA : kamalono samUha sUryane Azrita thaIne khIle che ane rAtre caMdrano udaya thAya che tyAre te caMdra sarva kamalono saMkoca kare che, tene AzrayIne kavi upamA Ape che ke moTA evA sUryane Azrita kamalonA samUhane caMdra saMkoca karyo jenA phaLarUpe savAranA sUryano udaya thavAthI caMdranuM teja haNAI gayuM tema ja zrAvako lokottama evA tIrthakarane Azrita che teone upadrava karanArA evA mohanA sainyo vaDe vicAraNA paNa na karI hoya tevA atarkita anarthanI prApti karAI. Azaya e che ke koIka nimittane pAmIne zrAvakanA cittamAM mohanA pariNAmo thAya che tyAre te vicAre che ke A mohanA pariNAmothI rakSaNano upAya atyaMta upayogapUrvaka karAyelI bhagavAnanI pUjA che, tethI mohanA upadravathI AkuLa thayelA zrAvako atyaMta upayogapUrvaka bhagavAnanI pUjA kare che, tethI bhagavAnanA guNothI vAsita thayeluM teonuM citta mohanA nimittone AlaMbana levAne abhimukha paNa thatuM nathI, tethI mohanuM sainya sthAnabhraSTa thAya che jenA kAraNe bAhya nimitto paNa zrAvakanA cittamAM mohanA bhAvo karavA samartha banatAM nathI, paNa vairAgyanI vRddhinuM kAraNa bane che ane saMsAranI badhI sthiti zrAvakone indrajALa jevI dekhAya che, tethI zrAvakanA cittamAM mohanA saMskAronI sthiti ghaNI viSama thAya che. te batAvavA mATe graMthakArazrI kahe che ke moTAne Azritane upadrava karanArA evA amane atarmita evI viSama sthiti prApta thaI, ema mohanuM sainya vicAre che. ll100mAM zloka - atiprakAzAdapi jRmbhamANamasaMvRtaM dhAma kiloddhateSu / dIpAkurasyeva mahAnileSu, thIrI sadya nidhanaM yati aa2aaaa Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 vairAgyakalpalatA/zloka-101-102 zlokArca - jema mahApavanonA viSayamAM atiprakAzathI paNa jaMbhamANa=atiprakAzathI paNa pravartato, asaMvRta evo dIpAMkurano prakAza zIgha vinAzane pAme che, tema ghIranuM kharekhara uddhatone viSe atizayathI paNa pravartatuM evuM asaMvRta baLa zIgha vinAzane pAme che. 101TI bhAvArtha - mohanA sainyanI vicAraNA - koI dIvAo atyaMta prakAzathI prakAzatA hoya ane tenI cArebAjuthI DhAMkavAmAM Avela na hoya ane te dIvAo moTA pavananI vacamAM rahelA hoya to zIghra nAza pAme che, tema mohanuM sainya vicAre che ke cAritranA sainyano nAza karavA mATe ame dhIra chIe topaNa moTA pavana jevA uddhata evA paramezvaranuM zrAvakone AlaMbana hovAthI atibaLathI paNa zatruno nAza karavA mATe ame yatna karatA hoIe chatAM amArA rakSaNano koI upAya na hoya tyAre amAro zIdhra nAza thAya che. vaLI, vartamAnamAM zrAvakanA cittamAM bhagavAnanAM vacanorUpI pavana ghaNo vAI rahyo che, tethI dhIra evA paNa amAro nAza thAya tema che, mATe atyAre yuddhano avasara nathI. A pramANe zrAvakanA cittamAM vartatA mohanA saMskAro vicAra karIne suSupta rahe che. AthI ja jyAM sudhI kaSAyo kSayopazamabhAvavALA che tyAM sudhI zrAvakanA cittamAM te kaSAyorUpI zatruo cAlyA gayA nathI, paraMtu sAmagrInI rAha joIne suSupta rahelA che, tethI jo te zrAvaka uttarottarathI mohanAzanI pravRtti dRDha rIte na kare to nimittane pAmIne kSayopazamabhAvarUpe rahelA kaSAyo pharI udayane prApta karIne zrAvakano ke sAdhuno vinAza paNa kare che. mATe kSAyikabhAvanI prApti na thAya tyAM sudhI satata jinavacananuM daDha avalaMbana levuM joIe jethI vinAza thAya nahIM. I101nA zloka - athedRzAnAmapi naH kathaMcid, vicArayogAdavalambya dhairyam / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-102 107 nijaM balaM sphorayituM sudhAMzu samAnakIrtyabhyudayAya yuktam / / 102 / / zlokArca - have AvA prakAranA paNa amone koIka rIte vicAranA yogathI gheryanuM avalaMbana karIne caMdranA samAna kIrtinA abhyadaya mATe-caMdranA samAna kIrtinI prApti mATe, nija baLane phoravavuM yukta che. 10cA bhAvArtha :nimittane pAmIne mohanA saMskAro pharI ekachatrI sAmrAjyavALA thavA tatpara : vaLI, zrAvakanA cittamAM vartatA suSupta mohanA saMskAro vicAre che ke mahApavanarUpa bhagavAnanuM vacana zrAvakanA cittamAM varte che tyAre zIdhra ApaNe vinAza pAmIe tevI sthiti che, AvI sthitivALA paNa ApaNe koIka vicAranA yogathI dhairyanuM avalaMbana levuM joIe arthAt A zrAvako bhale atyAre bhagavAnanuM AlaMbana le che paNa ApaNI sAthe temane ghaNA kALanI maitrI che, tethI jarUra eka divasa ApaNA pratye paNa pakSapAtavALA thaze. A prakAranA vicAranA yogathI pairyanuM avalaMbana levuM joIe ane pharI ApaNI caMdra jevI nirmaLa kIrtino udaya thAya tenA mATe potAnI zaktino saMcaya karavo yukta che arthAt atyAre yuddhano avasara nathI paNa suSupta rIte ja pote sarvathA nAza na pAmI jAya te rIte potAnuM rakSaNa karavuM joIe, tethI jyAre paNa zrAvaka pharI potAnA pratyenA pakSapAtavALo thaze tyAre ApaNuM baLa vadhaze ane pharI caMdra jevI ApaNI nirmaLa kIrti prasaraze arthAt zrAvakanA cittamAM mohanuM ekachatrI sAmrAjya vartaze, tethI atyAre to suSupta rahIne potAnI zaktino saMcaya karavo joIe. A prakAranA suSupta saMskAro parAmarza karI rahyA che tema batAvIne nimittane pAmIne pharI te mohanA saMskAro ekachatrI sAmrAjyavALA thaI zake tevA che, mATe zrAvake sadA jAgrata rahevuM joIe ema graMthakArazrIe sUcana karela che. I10cI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zloka H vairAgyakalpalatA/zloka-103 kSINo'pi saMzritya vicArapakSaM, zazIva zuklaM khalu yo'bhyudeti / sarvAH prajAstaM praNamanti bhaktyA, kRtArthapUjAH punarAhitAzAH / / 103 / / zlokArtha H kSINa thayelA paNa zazInI jema zukla evA vicArapakSane AzrayIne kharekhara je abhyudayane pAme che tene kRtArthanI pUjA karanAra pharI Ahita AzAvALI sarvaprajA bhaktithI namaskAra kare che. ||103|| bhAvArtha: zrAvakanI cittavRttimAM bhagavAnanI bhakti vartI rahI che, te vakhate paNa naSTa jevA mohanA sainyanI pharI potAne rAjyaprAptinI apekSA H koI rAjA baLavAna rAjAthI parAjita thayelo hoya tyAre te kSINazaktivALo che, Ama chatAM vicArane AzrayIne te moTI AzAvALo che. te rAjA vicAre che ke jema kRSNapakSamAM zazI kSINa thayela che topaNa pharI zuklapakSa Avaze tyAre te zazI khIlaze tema atyAre mAro kALa kRSNapakSa jevo hovAthI huM kSINa chuM topaNa je divase zuklapakSa jevo kALa Avaze tyAre huM pharI samRddha thaIza, A prakArano vicAra karIne je rAjA dhairyapUrvaka potAnA baLano saMcaya kare che te rAjAne tenI prajA bhaktithI praNAma kare che. kaI prajA bhaktithI praNAma kare che, tethI kahe che je prajA kRtArthanI pUjA karanAra che arthAt je rAjAe rAjyanI prAptirUpa potAnuM prayojana prApta karyuM che tevA rAjAnI pUjA karanAra che ane atyAre potAno rAjA rAjya vagarano hovA chatAM pharI rAjya prApta karaze tevI AzAvALI prajA che, te prajA kSINa thayelI zaktivALA paNa te rAjAne bhaktithI namaskAra kare che. tema vartamAnamAM mohanuM sainya vicAre che ke ApaNe kSINazaktivALA chIe paNa pharI ApaNe potAnuM sAmrAjya meLavazuM, te prakAranA vicArapakSano Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-103-104 109 Azraya karIne rahevAthI pharIthI ApaNe abhyadayane pAmIzuM, Avo potAno utsAha joIne teno Azraya karanAra mohanuM sainya paNa prasaMge te rAjAne bhaktithI name che ane sahAya kare che, tethI zrAvakanI cittavRttimAM bhagavAnanI bhakti vartI rahI che te vakhate naSTa jevuM paNa mohanuM sainya sarvathA nAza pAmyuM nathI, paraMtu pharIthI potAnA rAjyanI prAptinI apekSA rAkhIne beTheluM che. I/103 avataraNikA : zrAvakanI bhagavAnanI pUjAthI haNAyeluM mohanuM sainya ekAMtamAM jaIne zuM vicAraNA kare che? te zloka-99thI kahevAnuM zarU karela. have te anya zuM vicAre che ? te batAve che - zloka : jIvan jano mA sa bhaTAbhimAnI, vairAvizuddhaH khalu yo'dhamarNaH / nindyaH sa paGkAdapi marcamAnA nmAlinyakartuH parimardakAge / / 104 / / zlokArca - te jIvato jana bhaTAbhimAnI nathI, je vairanI avizuddhithI kharekhara karajadAra che, te parimardakanA aMgamAM mAlitya karanAra evA mardhamAna kAdavathI paNa nibdha che. II104TI bhAvArthazrAvakanI bhagavAnanI pUjAthI haNAyelA mohanA sainyanI anya vicAraNA - je subhaTo jIvatAM chatAM paNa subhaTanA abhimAnavALA nathI, jeo zatruthI jitAyA pachI vairanI azuddhithI karajadAra che arthAt zatruno verano badalo levA mATe tatpara nathI, tevA subhaTo hArane kAraNe kAdavathI kharaDAyelA aMgavALA che; eTaluM ja nahi paNa malina karanArA evA mardana karAtA kAdavathI paNa nirje che arthAt koI puruSa kAdavane mardana karato hoya tyAre te kAdava tene Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 vairAgyakalpalatA/zloka-104-105 malina kare che, AthI te kAdava ninda bane che tenA karatAM paNa zatruno badalo nahIM levAnI vRttivALA adhika ninda che, Ama vicArIne jema hAreluM sainya potAnI subhaTazaktino saMcaya kare che tema zrAvakanA cittamAM parAjaya pAmelA mohanA suSupta saMskAro potAnI aMtaraMga baLazaktino saMcaya karavA arthe vicAra karI rahyA che. ll104. avataraNikA - vaLI, cAritrasecathI parAjaya pAmeluM mohanuM sainya svabaLanI zaktinA saMcaya mATe anya zuM vicAre che ? te kahe che - zloka - __ mukhaM vizuSyatyaraMtizca yasyAmudeti dAhaH prasarIsarIti / tasyA. dhanurdarpabhRtAM hi vairA pratikriyAyAH paramo jvaraH kaH / / 105 / / zlokArtha: jemAM mukha zoSAya che, aratino udaya thAya che ane dAha atyaMta prasare che, te vairanI apratikriyAthI, dhanurdhArInA darpane dhAraNa karanArane bIjo kyo vara che ? II105ll bhAvArtha :cAritrasainyathI parAjaya pAmelA mohanA sainyanI svabaLanI zaktinA saMcaya mATe anya vicAraNA : zarIramAM vara Ave che tyAre mukha zoSAya che, arati thAya che ane zarIramAM dAha atyaMta prasare che, tema jeo pote mahAdhandhara che teo darpa ! dhAraNa karanArA hoya ane zatruthI parAjaya pAmelA hoya ane zatrunA verano pratikAra na karatA hoya to teone AnAthI kayo anya parama vara che ? arthAt A ja teonA mATe paramajvara che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-105-106 111 A pramANe vicArIne zrAvakanA cittamAM naSTaprAyaH thayelA mohanA saMskAro potAnI zaktisaMcayanuM baLa keLave che, AthI jyAre jyAre zrAvaka pramAdamAM paDe che, tyAre naSTa thayelA e saMskAro pharI subhaTanI jema cAritranA sainyane nAza karavA udyamavALA thAya che. I10pA avataraNikA : zatruthI hAreluM sainya je rIte baLasaMcaya mATe vicAraNA kare che, te rIte zrAvakanA citamAM parAbhava pAmeluM mohanuM sainya zaktisaMcaya mATe anya zuM vicAre che te batAve che - zloka : daivAnilIyApi nizi sthitaM yat, protthAya bhUyo dviSataH pinaSTi / tejasvijAtau gaNanA'dhikAre, tadeva dhAma prathamaM nimittam / / 106 / / zlokArca - daivathI=bhAgyathI, rAtrimAM vilIna thaIne paNa raheluM evuM jeteja, (prakAza) pharI UThIne zatruone pIse che=aMdhakArano nAza kare che, te ja teja (prakAza) tejasvI jAtinA gaNanAnA adhikAramAM prathama nimita che. 106 bhAvArthazrAvakanA cittamAM parAbhava pAmelA mohanA sainyanI zaktinA saMcaya mATe anya vicAraNA : divasano prakAza tejasvI hoya che, te prakAza bhAgyathI rAtrimAM kyAMka chupAIne paNa rahelo hoya che ane te teja divase pharIthI UThIne potAnA zatrubhUta aMdhakArane pIsI nAkhe che, AthI tejasvI jAtinI gaNanAnA adhikAramAM tevuM teja prathama gaNanAnuM nimitta che; kema ke te teja aMdhakArathI parAbhava pAmyA Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 vairAgyakalpalatA/zloka-109-107 pachI kyAreya aMdhakArano nAza karavA mATe yatna karatuM nathI ema nahIM, tema ja tejasvI hoya teNe zatrunA nAza mATe avazya udyama karavo joIe ane AtmAmAM mohanA saMskAro anAdinA daDha thayelA hovAthI tejasvI jevA che topaNa atyAre zrAvakanA cittamAM parAbhavane pAmelA che, tethI teo atyAre vicAre che ke jema tejasvI evuM teja potAnA zatrubhUta aMdhakArano nAza karIne pharI udayane pAme che, tema ApaNe paNa cAritranA sainyano nAza karIne pharI potAnuM sthAna meLavavuM joIe, AthI ja zrAvakanA cittamAM pramAdanuM nimitta pAmIne mohanuM sAmrAjya khaLabhaLATa karI mUke che. I101aaaa avataraNikA - vaLI, mohanuM sainya artha zuM vicAre che ? te batAve che - zloka : asmAbhirojasvikulaprasUtaivairasya zuddhistadiyaM vidheyA / gantuM ca zakyaM viSaye na tasmin, yatra dhruvA sA padazRGkhalA naH / / 107 / / zlokArca - te kAraNathI arthAt zloka-106mAM kahyuM ke je pharI UThIne zatruono nAza kare che te tejasvI jAtimAM prathama che te kAraNathI, ojasvI kuLamAM prasta evA amoe vairanI A zuddhi karavI joIe=zatruoe je ApaNane parAsta karyA che teno badalo levo joIe ane jyAM amone te=bhagavAnanI pUjA, padazRMkhalA dhruva che te dezamAM javuM zakya nathI. II107ii. bhAvArtha - mohanA sainyanI anya vicAraNA :mohanuM sainya vicAre che ke ApaNe ojasvI kulamAM janmyA chIe, AthI Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-107-108 113 anAdithI ApaNuM ekachatrI sAmrAjya cAlyuM Ave che. atyAra sudhI ApaNA sAmrAjya upara sthAna jamAvanAra koI na hatuM, Ama chatAM bhAgyayoge ApaNuM rAjya cAritranA sainye laI lIdhuM che, tethI tenA veranI zuddhi ApaNe karavI joIe arthAt tenA sainyano nAza karIne ApaNuM sAmrAjya pAchuM meLavavuM joIe. vaLI, teo vicAre che ke te sthAnamAM javAthI bhagavAnanI pUjA padazRMkhalA jevI che, tethI te sthAnamAM javAnuM paNa zakya nathI, mATe tyAM jaIne zatruno nAza karavAno vicAra ApaNe karI zakIe tema nathI. Azaya e che ke zrAvaka vItarAganI tattvakAyaavasthAne ane karmakAyaavasthAne pratidina smRtimAM lAvIne bhagavAnanI pUjA kare che, tethI zrAvakanuM citta vItarAganA te te guNothI atyaMta raMjita che, jethI mohanA koI saMskAro tenA cittamAM UThI zake tema nathI, tethI mohanA saMskAra mATe bhagavAnanI pUjA pagamAM nakhAyelI beDI jevI che, paraMtu je saMskAro cittavRttimAM dUra jaIne paDelA che, te saMskAro vyaktarUpe AvatA nathI; kema ke te sthAnamAM javAthI pote baMdhanane prApta karaze tevo bhaya che, Ama chatAM ame tejasvI kuLanA chIe, ema vicArIne zatruno nAza ka2vAno dRDha saMkalpa karIne mohanA saMskAro zrAvakanI cittavRttimAM rahelA che. AthI pramAdanA nimittane pAmIne te saMskAro sArA paNa zrAvakanI viDaMbanAnuM kAraNa bane che. 107|| avataraNikA: zatrunA nAza mATe te sthAnamAM javAthI padazRMkhalA prApta thAya che mATe javuM zakya nathI Ama vicArIne have zuM karavuM joIe, tenA mATe je mohanuM sainya vicAre che te batAve che - zloka H atra sthitaireva parantu mantrapratikriyA kAcana cAlanIyA / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 vairAgyakalpalatA/zloka-108 dUrasthitAnAmapi yA ripUNA muccATanAt tadvidhighAtinI syAt / / 108 / / zlokArca - paraMtu ahIM rahelA ja evA ApaNA vaDe koIka maMtrapratikriyA calAvavI joIe. je=je maMtrapratikriyA, uccATanathI dUra rahelA paNa zatruonA tavidhinI ghAtinI thAya-bhagavad pUjAnI vidhinI nAza karanArI thAya.II108ll bhAvArtha - mohanA sainyanI anya vicAraNA : mohanuM sainya vicAre che ke potAnA dezamAM cAritranA sainya sthAna jamAvyuM che arthAt pUrvamAM je kaSAya ApAdaka karmo jIve bAMdhelA te vidyamAna ja karma zrAvake svaparAkramanA baLathI kSayopazamabhAvane prApta karyA che tethI te sthAnamAM cAritranI pariNati pragaTa varte che tethI mohanuM sthAna cAritranA sainya laI lIdhuM che tema kahevAya che. moha vicAre che ke te sthAnamAM jaIne ApaNe ApaNuM rAjya meLavI zakIe tema nathI, kema ke zatru dvArA karAtI paramezvaranI pUjA ApaNA mATe padazRMkhalArUpa che, tethI dUra rahelA ApaNA vaDe koI maMtrapratikriyA calAvavI joIe, jethI dUra rahelA paNa zatrubhUta evA cAritrasainyanuM uccATana thAya, tethI te cAritrarAjA bhagavAnanI pUjA karAvIne ApaNA pagamAM zRMkhalA nAkhe che, tenI=pUjAnI, vidhino vighAta thAya. te pUjAnI vidhino vighAta thAya to ja ApaNe te sthAnamAM jaIne zatruno nAza karavA mATe yatna karI zakIe. Azaya e che ke zrAvaka pratidina bhagavAnI pUjA karIne bhagavAnanA guNothI atyaMta raMjita thAya che, tethI zrAvakanI cittavRttimAM samyatvanI pratidina pravardhamAna zuddhi thAya che ane samyakatvanI pratidina pravardhamAna zuddhi hoya te sthAnamAM mohane praveza karavo atiduSkara che, tethI mohanuM sainya suSupta saMskArarUpe rahIne zrAvakanA cittamAM mithyAtva utpanna thAya tevI koIka maMtrapratikriyA Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-108, 10thI 111 115 karavAno vicAra kare che ane zrAvakanA cittamAM viparyAsa thAya to bhagavAnanI pUjAnI vidhino vyAghAta thAya. kadAca te zrAvaka bAhyathI bhagavAnanI pUjA karato hoya topaNa pUrve je pramANe bhagavAnanA pAramArthika svarUpanuM samAlocana karIne darzanazuddhinuM kAraNa bane te rIte pUjA karato hato te pUjAvidhino vyAghAta thAya to mohanA sainyane tyAM pravezanuM sthAna maLe. tethI zrAvakanA cittamAM uccATana karavAno vicAra moha kare che ane je zrAvakanuM citta tenAthI alanA pAme che te zrAvakanA cittamAM pharI mohanuM sAmrAjya pragaTa thavA mAMDe che. ll108 zloka : sarve'pi saMcintya hRdItthamuccairanAdyavidyAkhyamahAnizAyAm / vipAkavastrANi vihAya mithyAsaMskAramantraM prayatA japanti / / 109 / / pApAnurUpA japamAlikAzca, gRhNanti pANau dadate dazAMze / rAgaprathAbhiH pRthugAravAkhyatrikoNakuNDe kaNavIrahomam / / 110 / / amarSaNA jAgarayanti roSabhUmizmazAnAnyabhicArakAmAH / utkRtya cotkRtya nijAGgameva, pretaprasattyai balimutkSipanti / / 111 / / zlokArtha: A pramANe hRdayamAM atyaMta ciMtavana karIne pUrvamAM kahyuM ke bhagavAnanI pUjAthI te dezamAM javA mATe asamartha thayelA mohanA sainiko bhagavAnanI pUjAnI vidhimAM vighAta karanAra evI pratikriyA karavAno vicAra kare che Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 vairAgyakalpalatA/zloka-109thI 111 e rIte hRdayamAM atyaMta ciMtavana karIne, anAdi avidhA nAmanI mahArAtrImAM=anAdikALathI tattvanA viSayamAM vartatA ajJAnarUpI mahArAtrImAM, vipAka vono tyAga karIne prayatnavALA sarva paNa mohanA sainiko mithyA saMskArarUpa maMtrano jApa kare che. I109ll ane hAthamAM pApa anurUpa japamAlikA grahaNa kare che ane daza aMzo che jene evA agnivALA pazugArava nAmanA trikoNa kuMDamAM rAga prathAthI= rAganA vistArarUpa kaDachIthI, kaNavIranA homane Ape che. ll110mAM roSabhUmirUpa zmazAnamAM IrSyAthI abhicAranI kAmanAvALA evA= maMtrajApa karanArA mohanA sainyane vidhdha karavAnI kAmanAvALA evA, preto jAgrata thAya che ane pretone saMtoSa ApavA mATe mohanA sainiko potAnA aMgane ja kApI kApIne balirUpe pheke che. I111 bhAvArthabhagavAnanI pUjA karanArA zrAvakonI pUjAnA bhaMganA arthe mohanA sainyanI uccATana kriyAnuM varNana - bhagavAnanI pUjA karanArA zrAvakonI pUjAnA bhaMganA arthe zloka-108mAM batAvyuM e rIte uccATananI kriyA karavAnI abhilASAvALuM evuM mohanuM sainya kaI rIte uccATana kriyA kare che tenuM varNana zloka-109/110/111thI karela che. temAM avidyA nAmanI mahArAtrImAM mohanuM sainya sAdhanA karavA bese che, e kathanathI e phalita thAya che ke anAdikALathI AtmAnA viSayamAM ajJAna varte che, tethI AtmA potAnA hitanI upekSA karIne tuccha aihika sukho pAchaLa potAnI zaktino vyaya kare che, Ama chatAM koIka rIte viveka pragaTa thayelo che evA zrAvako jyAre vItarAganI pUjA kare che tyAre vItarAganI mUrtinAM darzanathI ane vitarAgane kahenArA zAstravacanathI vItarAganuM svarUpa jANIne AtmAnA vItarAga svarUpa pAramArthikabhAvane pragaTa karavA abhimukha thAya che, tethI bhagavAnanI pUjA kare che ane bhagavAnanI pUjA dvArA bhagavAnanA svarUpanuM ciMtavana karIne ane temanA pratyeno pUjyabhAva atizayita karIne AtmAnA pAramArthika svarUpane abhimukha-abhimukhatara thaI rahyA che, te vakhate Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/zloka-10thI 111, 112 117 paNa koIka nimittane pAmIne anAdinA abhyAsane kAraNe zrAvakanA AtmAmAM avidyAnA saMskAro UThe che. je saMskArakALamAM darzanamohanIyanA kSayopazamarUpa zubha karmonA vipAkarUpa vastrone dUra karIne AtmAmAM anAdinA je mithyA saMskAro che te saMskArone jAgrata karavAne anukULa mohanIyakarmanuM sainya pravRtta thAya che, jethI te mithyA saMskAronA baLathI AtmAnA vItarAga bhAvane anukULa pUjAnI kriyAmAM alanAo thAya che arthAt te vakhate mohane utpanna karanArI pApa prakRtio jAgrata thAya che. tethI AtmAmAM rasagArava AdibhAvo ullasita thAya che, tethI bhagavAnanI pUjAmAM skUlanAo thAya che. vaLI, mohanA A prakAranA prayatnone alita karavA mATe preto UbhA thAya che ema kahyuM tenAthI e prApta thAya ke te zrAvakonA haiyAmAM vartatA uttama bhAvo pUjAmAM thatI skUlanAne dUra karavA mATe prayatna kare che. vaLI te vakhate mohanIyakarma te pretone bali ApavA mATe yatna kare che, jethI zrAvakanA haiyAmAM thayelo kaMIka zubha bhAva paNa pharI mohane vaza thAya che; kema ke zrAvakanA zubhabhAvarUpa pretane moha potAnA dehanuM bali ApIne zAMta kare che jenAthI pharI mohanA bhAvo zrAvakanA cittamAM utpanna thAya che. A rIte bhagavAnanI pUjAmAM vighna thAya to zrAvakanI pUjAthI mohanA sainikone je padazRMkhalA prApta thatI hatI tenuM nivAraNa thAya che, jethI zrAvakonA cittamAM upadrava karIne moha potAnuM sthAna meLavI zake che. AthI ja vivekI zrAvako upayogapUrvaka bhagavAnanI pUjA karatA hoya tyAre paNa pramAdane vaza indriyo anya anya vyApAravALI thAya che tyAre te te indriyajanya gAravano pariNAma thAya che jethI zrAvakono bhagavAnanA guNomAM daDha upayoga skUlanA pAme che tyAre kaMIka kaMIka aMze mohanA sainyanuM zrAvakonA cittamAM saMcaraNa thAya che, je mohanA sainyae karela abhicAramaMtranuM rUpa che. II109-110-111II avataraNikA - pUrvamAM zloka-109-110-111thI kahyuM ke bhagavAnanI pUjAmAM pravRtta evA zrAvakone uccATana karavA arthe mohanuM sainya maMtrajApa kare che. have Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 vairAgyakalpalatA/zloka-112 mohanA sainyane te maMtra siddha thAya tyAre maMtranA phaLarUpe zuM thAya che te spaSTa karavA arthe kahe che . - zloka H siddhe'tha teSAmabhicAramantre, syAd yAtanA sAttvikamAnasAdau / vivekazaile'pi vikalpadhArAdhUmaH samutsarpati durnivAraH / / 112 / / zlokArtha : have teone=mohanA sainyane, abhicAramaMtra siddha thaye chate sAtvikamAnasa AdimAM yAtanA thAya che=bhagavAnanI bhaktimAM rahelI tanmayatAmAM skhalanArUpa pIDA thAya che, vivekarUpI parvatapara paNa durnivAra evo=duHkhe karIne nivAraNa karI zakAya evo, vikalpanI dhArArUpa dhUma prasaraNa pAme che. II1123 bhAvArtha: mohanA sainyane uccATana karavA arthe karAyelA maMtrajApathI zuM phaLa prApta thAya che tenI spaSTatA H zloka-112mAM pUrvamAM traNa zlokothI varNana karyuM e pramANe mohanuM sainya uccATananI kriyA kare che ane jo teo vighnarahita abhicAramaMtra siddha karI zake to zuM thAya che ? te spaSTa kare che - abhicAramaMtra eTale bhagavAnanI pUjAmAM pravRtta zrAvakonI skhalanA karavAmAM kAraNa evo mohano maMtra. e maMtra siddha thAya eTale je jIvo sAttvikamAnasanagaramAM rahe che ane je jIvo vivekarUpI parvatanI taLeTImAM rahelA gRhIdharmarUpI dezamAM rahe che, te banne prakAranA jIvonA cittamAM je vItarAganA guNomAM lInatArUpa nirAkuLatA hatI temAM kaSAyonI yAtanA pragaTe che, jethI bhagavAnanI pUjAnA kriyAkALamAM svabodhane anurUpa vItarAganI pUjA dvArA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-112 119 mohanA unmUlana mATe te jIvothI karAto yatna skhalanA pAme che ane bhagavAnanA pUjAkALamAM citta saMsAranI vicAraNAothI ke anya koI vicAraNAothI skUlanAo pAmyA kare che, tethI teonI bhagavAnanI pUjAthI je mohanA saMskArone padazRMkhalA prApta thatI hatI te samyag thaI zakatI nathI vaLI, sAdhuo to vivekaparvata upara caDhelA che Ama chatAM mohanA sainyane uccATananI kriyAthI abhicAramaMtra siddha thAya to te maMtranI asarathI sAdhuonA cittamAM paNa kaMIka mohanA pariNAmo UThe che ane mohane abhicAramaMtra siddha thayelo hovAnA kAraNe tenAthI UThelA viklponI dhArArUpa je dhUma pravarte che tenuM vAraNa sAdhuo mATe paNa duSkara bane che ane mohanA saMskArone kAraNe thayelA vikalponI dhArArUpa dhUmane kAraNe vivekaparvata upara rahelI vairAgyanI velIo kaMIka mlAna thAya che. Azaya e che ke susAdhuo sadA vivekaparvata upara rahelA che, tethI teo sadA bhagavAnanA vacananuM smaraNa karIne apramAdabhAvathI AtmAne tattvathI bhAvita kare che, AnA kAraNe teonA cittamAM sadA vairAgya atizayita thato jAya che, tethI teonuM citta haMmezAM svastha ane nirAkuLa hoya che, Ama chatAM mohanA sainyanA abhicAramaMtranI asara temanA cittamAM thAya to temane saMyamanA kaSTanA vikalpo UThe che. vaLI, teone nimitto pramANe bAhya padArthonA vikalpo UThe che, jethI bhagavAnanI AjJAnA pAlanathI thatI teonA vairAgyanI vRddhimAM slAni Ave che ane teonuM aMtaraMga ramya citta paNa mohanA vikalponA baLathI kaMIka aramya bane che. jIvamAM rahela anAdi avidyAnAM A sarva kAryo che. ahIM vizeSa e che ke sAttvikamAnasanagaramAM apunarbaMdhaka jIvo rahelA che, vivekaparvatanI taLeTImAM gRhIdharmadezamAM zrAvako rahelA che ane te banne prakAranA jIvo bhagavAnanI pUjA kare che ane teomAM vartatA mohane siddha thayela abhicAramaMtra teonI pUjAnI kriyAmAM skhalanA kare che. vaLI, sAdhuo vivekaparvata para caDhelA che. tethI sadA jinavacana anusAra AtmAne tattvathI bhAvita kare che, Ama chatAM teomAM vartatA mohane abhicAramaMtra siddha thAya to teonA cAritramAM aticAro lAge che. tethI teonA saMyamanI mlAni thAya che. ||112/ Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 * vairAgyakalpalatA/zloka-113 zloka : vrajanti vairAgyalatAsu tasmAt, phalAni puSpANi ca kAlimAnam / niHzrIkatA gacchati bhAvarAjye, vibhAvarAjye ca yiyAsati zrIH / / 113 / / zlokArca - te kAraNathI zloka-11ramAM kahyuM ke mohanA sainyane abhicAramaMtra siddha thAya to sAtvikamAnasa AdimAM yAtanA thAya che ane vivekaparvata upara dhumADo phelAya che te kAraNathI, vairAgyalatAomAM=vivekaparvata upara rahelI vairAgyalatAomAM, phaLo ane puSpo kAlimAne pAme che, bhAvarAjyamAM-AtmAnA aMtaraMga sAmrAjyamAM, azobhA prApta thAya che ane lakSmI=zobhA, vibhAvarAjyamAM javAnI IcchA kare che. I113 bhAvArtha :mohanA sainyane abhicAramaMtra siddha thavAthI thatAM kAryo - bhagavAnanI pUjA karatI vakhate je zrAvakonA cittamAM rahelA mohanA saMskAro pUjAmAM vikSepa pedA karAvI zake che, te zrAvako bhagavAnanI pUjAkALamAM vItarAganA svarUpanuM avalaMbana laIne vItarAgabhAvane abhimukha javA samartha banatA nathI, paraMtu mohanA saMskArothI teonI pUjAnI kriyA vikSipta bane che ane tenA kAraNe pUrvamAM te zrAvakoe AtmAmAM je vairAgya sthira karela te vairAgyalatAomAM je puSpo ane phaLo AvelAM te kAlimAne pAme che arthAt vairAgyalatAnA vikasavAnA kAraNe AtmA saMyamanA pariNAmane abhimukha thayela ane je tattvabhAvitamativALA thayelA te sarvabhAvo plAna thAya che ane bhagavAnanI pUjAnuM avalaMbana laIne te zrAvako AtmAnA zuddhabhAvomAM javA mATe je udyama karatA hatA te bhAvo jhAMkhA thavA lAge che ane teonA cittamAM vibhAvadazAnuM sAmrAjya khIlavA mAMDe che arthAt saMsAranA bhogAdi pratye ane dhanAdi pratye AkarSaNa vadhe tevuM temanuM citta thAya che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/bloka-113-114 121. vaLI, je mahAtmAoe saMyamane grahaNa karyuM che ane cittane atyaMta nirlepa banAvyuM che, teonA cittamAM paNa suSupta rahelA mohanA saMskAro jAgrata thavAthI teonA cittamAM vartatA vairAgyanA bhAvo plAna thAya che ane vairAgyanA bhAvo plAna thavAne kAraNe zAstraadhyayana ane tattvanA bhAvanarUpa puSpo ane phaLo paNa teonA cittamAM kAlimAne prApta kare che ane pUrva te mahAtmAonA cittamAM je AtmAnA zuddhabhAvonuM sAmrAjya vartatuM hatuM te paNa zobhA vagaranuM bane che, tethI pUrvanI jema munibhAvanI uttarottara vRddhi thatI aTake che ane cittamAM vibhAvadazAnuM sAmrAjya zobhAvALuM bane che, tethI te mahAtmAonA cittamAM vAraMvAra bAhya nimitto aticArone utpanna karIne vibhAvadazAnI samRddhine vadhAre che. 113 zloka - upadravaM taM punarapyudIkSya, samutthitaM smAritadhUmaketum / samAdhimantraM paThati kSitIza zcAritradharmo'tha ripUna vijetum / / 114 / / zlokArca - smaraNa karAvAyuM che dhUmaketune jene evA pharI usthita thayelA te upadravane joIne pRthvIpati evo cAritradharma zatruonA vijaya mATe samAdhimaMgane bhaNe che. II114II bhAvArtha :dhUmaketunA upadravanI jevA mohanA upadravanI zAMti mATe cAritrarAjA dvArA samAdhimaMtrano pAThaH pUrvamAM mohanA upadravathI potAnA sAmrAjyanI vinAzavALI sthiti joIne cAritrarAjAe saddhodhamaMtrIne upAya pUchela ane mohanA upadravanA nivAraNanA upAyarUpe sabodhamaMtrIe bhagavAnanI pUjA batAvela. te prakAranI bhagavAnanI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 vairAgyakalpalatA/zloka-114-115 pUjAthI mohano upadrava zAMta thavA lAgyo, cAritranuM sAmrAjya zobhAyamAna thavA lAgyuM, te sthiti joIne mohanA sainyamAM ciMtA utpanna thaI, tethI bhegA thaIne mohanuM sainya bhagavAnanI pUjAmAM uccATana pedA karavA arthe abhicAramaMtrane sAdhavA lAgyuM ane abhicAramaMtranI siddhi thavAthI pharI cAritranA sAmrAjyamAM upadravo thavA lAgyA ane te upadravo dhUmaketune yAda karAve tevA hatA. arthAt dhUmaketuno upadrava thAya che tyAre lokomAM moTo kolAhala mace che ane tevo upadrava moharAjAthI cAritranA sAmrAjyamAM thayo che tene joIne cAritradharma te upadravane zamAvavA mATe samAdhimaMtrano pATha kare che. jema saMsAramAM dhUmaketuno upadrava thAya tyAre loko iSTadevatAnuM smaraNa karIne te upadravathI potAnuM rakSaNa karavA prayatna kare che, tema zrAvakonA cittamAM ane sAdhuonA cittamAM vartato mohano upadrava nivAravA mATe teo potAnA cittamAM samAdhi utpanna thAya tenA arthe catuHzaraNagamana, duSkRtagarha AdirUpa samAdhimaMtrano pATha kare che. II114 avataraNikA : vaLI samAdhimaMtrano pATha je zrAvako ke sAdhuo atyaMta upayogapUrvaka kare che teonA te samAdhimaMtranA pAThathI moharAjAnuM jora kramasara ghaTe che, te kaI rIte ghaTe che te batAve che zloka H sarvAM kuvidyAM sa ca pAThasiddhaH, sAMskArikIM hanti mahAripUNAm / tatazca nAgA iva mantrabaddhA, mUrcchanti te'ntarjvalitA mRtAbhAH / / 115 / / zlokArtha H ane pAThasiddha evo te=samAdhimaMtra, mahAripuonI=cAritrarAjAnA mahAzatrurUpa moharAjAnI, sAMskArikI evI sarva kuvidhAne haNe che. ane tenAthI=te maMtrapAThanA kAraNe haNAyelI kuvidhAthI, maMtra pratibaddha Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 vairAgyakalpalatA/zloka-11pa-116 nAganI jema aMtaramAM javalita evA tevo AtmAmAM UThela evA mohanA pariNAmo, marelA jevA mUcchane pAme che. ll11ull bhAvArtha potAnA AtmAmAM UThelA mohanA upadravane joIne je sAdhuonA ane zrAvakonA cittamAM vartato cAritrano pariNAma potAnA rakSaNa mATe catu zaraNagamana AdirUpa samAdhimaMtrano pATha karavA preraNA kare che ane te preraNAthI te zrAvako ke sAdhu samAdhimaMtrano jApa kare che, te samAdhimaMtra teone pAThamAtrathI siddha che. jema keTalAka maMtro teno pATha karavAmAM Ave ke tarata ja siddha thAya che tema je zrAvako ke sAdhuo aMtaraMga rIte upayukta thaIne AtmAmAM samAdhine niSpanna karanAra evA catuH zaraNagamana AdirUpa samAdhimaMtrano pATha kare che ke tarata ja te maMtra mohanA upadravane zAMta kare che, tethI AtmAnA zatrubhUta evA mohanA je saMskAro AtmAmAM rahelA te sarva saMskArorUpa kuvidyAo te maMtrathI tatkALa haNAya che arthAt te zrAvakonuM ke sAdhuonuM citta te maMtrapAThane kAraNe zAMta thayela hovAthI mohanA pariNAmarUpa uccATana baMdha thAya che ane vItarAgagAmI evA saMskAro jAgrata thAya che, tethI avItarAgagAmI evA mohanA saMskArorUpa kuvidyA mUcchita jevI thAya che. jema koI maMtrathI nAgone pratibaddha karavAmAM Ave to te nAgo taddana sthira thaI jAya che, paraMtu karaDavA mATe sanmukha AvatA nathI, tema moharAjAnI uccATananI kriyAne kAraNe cittamAM utpanna thayelA mohanA pariNAmo te samAdhimaMtranA pAThathI marelA jevA mUcchita thaIne rahe che arthAtu jyAM sudhI jIva vItarAga na thAya tyAM sudhI te mohanA pariNAmo saMpUrNa nAza pAmatA nathI, paraMtu samAdhimaMtranA kAraNe cittamAM UThIne cittanuM mAlinya kare tevI zakti vagaranA mUcchita thayelA rahe che. 11paI bloka :nijAzritAnAmapi divyamantraM, samAdhimAbhyAsikameSa dattvA / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vairAgyakalpalatA/zloka-116 nivArayatyugramupadravaM taM, vistArayatyuttamasaukhyalIlAm / / 116 / / zlokArca - AcAritradharma, nijAzrita evA paNa jIvone AbhyAsika evA samAdhirUpa divyamaMtrane ApIne te ugra upadravanuM-mohanA sainyae karela uccATana kyiAthI thayela evA ugra upadravanuM, nivAraNa kare che ane uttamasukhanI lIlAne vistAre che. II116aaaaN bhAvArtha :cAritradharmarAjA vaDe samyagdaSTi ane apunabaMdhaka jIvone apAyelA AbhyAsika samAdhirUpa divyamaMtrathI mohanA tIvra upadravanuM nivAraNa: vaLI, A cAritradharmarAjA potAnA sAmrAjyamAM vartatA evA dezaviratizrAvakone ane sarvavirativALA sAdhuone to pAThasiddha maMtra ApIne moharAjAnA uccATananA sAmarthyane haNe che, paraMtu jeo cAritradharmarAjAnA sAmrAjyamAM rahelA nathI topaNa teone Azrita che, AthI avirata samyagdaSTi ane apunabaMdhaka jIvo svabhUmikA anusAra cAritranI pradhAnadravyakriyAnI AcaraNA karIne rahelA che, tethI cAritradharmarAjAnA Azrita evA sAmrAjyamAM vartanArA che, tevA svAzrita jIvone A cAritradharmarAjA AbhyAsika divyamaMtra Ape che arthAt cAritradharmarAjA jema svamaMDalamAM rahenArA jIvone pAThasiddha maMtra Ape che tevo maMtra nijAzritone ApatA nathI, paraMtu abhyAsathI sAdhI zakAya tevo divyasamAdhi maMtra teone Ape che. je maMtranA jApathI te nijAzritone thato zatruono atiupadrava nivAraNa pAme che arthAt upadrava sarvathA nivArita thato nathI paraMtu ugraupadravanuM nivAraNa thAya che, tethI potAnA sAmrAjyamAM ane potAnA nijAzritanA sAmrAjyamAM uttamasukhanI lIlA cAritradharmarAjA vistAra kare che. ahIM vizeSa e che ke dezaviratidhara zrAvako ane sarvaviratidhara sAdhuo atyaMta upayogapUrvaka ane sUkSmabodhathI anuviddha evuM catudazaraNagamana Adi kare che, je pAThasiddha maMtra jevuM che, tethI tatkALa te pAThasiddha maMtranA jApathI Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/bloka-111-117 125 mohano upadrava nivAraNa pAme che, paraMtu samyagdaSTi jIvo ke apunabaMdhaka jIvo te prakAre maMtrajApa karI zakatA nathI, tethI teone cAritradharmarAjA catura zaraNagamana AdirUpa AbhyAsika samAdhi divyamaMtra Ape che; kema ke aviratinA udayathI avirata samyagdaSTi te prakAranI guptine dhAraNa karI zakatA nathI, tethI teono catu zaraNagamana Adi rUpa maMtra AbhyAsika bane che ane apunabaMdhaka jIvo skUlabodhavALA hovAthI teone catu zaraNagamana Adi rUpa maMtra AbhyAsika bane che, tethI punaH punaH te maMtranA abhyAsanA sevananA baLathI teo kaMIka mohanA upadravanuM nivAraNa karI zake che, tethI AbhyAsika samAdhimaMtrathI tIvra upadravanuM nivAraNa thAya che paraMtu sarvathA mohanA upadravanuM nivAraNa thatuM nathI. ll11chA zloka - iti prathAbhAji samAdhimantre, saMsArijIvaH prabhutAmupaiti / bhavanti vairAgyasamRddhikalpavallIvilAsAzca nirantarAyAH / / 117 / / zlokArca - A prakAre prathAbhAji=A prakAranI khyAtine bhajanAro, samAdhimaMtra hote chate saMsArIjIvA prabhutAne pAme che ane vairAgyasamRddhirUpa kalpavallInA vilAso aMtarAya vagaranA thAya che. I117thI bhAvArtha :samAdhimaMtranA jApathI saMsArI jIvane samRddhirUpa prabhutAnI prApti ane vairAgyasamRddhirUpa kalpavallInA vilAso niraMtarAyaH pUrvamAM varNana karyuM e prakAre khyAtine bhajanAro samAdhimaMtra hote chatera samAdhi maMtrano jApa karavA mAtrathI zatruno upadrava nivartana pAme e prakArano khyAtivALo samAdhimaMtra hote chata, saMsArI jIva samRddhirUpa prabhutAne pAme che Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 vairAgyakalpalatA/zloka-117-118 ane tenA kAraNe cAritradharmarAjAnA sAmrAjyamAM vartatI vairAgyanI samRddhirUpa kalpavelaDInA vilAso aMtarAya vagaranA thAya che arthAt cAritranA sAmrAjyamAM vartatA jIvo zatruonA upadrava vagaranA thavAne kAraNe sadA potAnA pradezamAM vartatA vairAgyanI samRddhirUpa kalpavelaDInA vilAsone kare che. II117nA zloka H notpAtamISTe prabalo'pi zatrumahAdikaH ko'pi punarvidhAtum / prakSINazaktirviSamo'pi kUTai:, zailo yathA vajravilUnapakSaH / / 118 / / zlokArtha : je pramANe kUTo vaDe=zikharo vaDe, viSama paNa parvata vajrathI vilanapakSavALo=nAza pAmelA zikharavALo, bane che, te pramANe samAdhimaMtranA jApathI prakSINa zaktivALo evo prabaLa paNa mohAdika koI paNa zatru pharI utpAtane karavA mATe samartha thato nathI. II118 bhAvArtha: samAdhimaMtranA jApathI prakSINa zaktivALo prabaLa paNa mohAdika koI paNa zatru pharI utpAta karavA asamartha : jema koI parvatamAM aneka kUTo hoya, tethI te atyaMta viSama dekhAto hoya ane iMdranA vajrathI tenA kUTone chedI nAMkhavAmAM Ave to te parvata vajrathI vilUnanAza pAmelA zikharavALo dekhAya che, tema anAdikALathI AtmAmAM daDhasaMskArarUpe rahela hovAthI prabaLa paNa mohAdika zatru samAdhimaMtra jApane kA2Ne prakSINa zaktivALA=nAza pAmelI zaktivALA, bane che, tethI te mohAdika zatrumAMthI koIpaNa zatru cAritradharmarAjAnA sAmrAjyamAM AvIne utpAta ka2vA mATe samartha banatA nathI. Azaya e che ke je mahAtmAo potAnA AtmAmAM vartatA mohAdinA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-118-119 127 upadravane jANIne te mohAdinA upadravane dUra karavA mATe saddhodhamaMtrInI salAhathI samAdhimaMtrano jApa kare che, emAMthI jeo dezavirativALA ane sarvavirativALA mahAtmAo che, te pAThasiddha samAdhimaMtrano jApa kare che ane tenA sivAyanA apunabaMdhakajIvo, samyagdaSTi jIvo saddhodhamaMtrInI salAha anusAra AbhyAsika samAdhimaMtrano jApa kare che. te jApamAM teo catu zaraNagamana AdibhAvo karIne aMtaraMga uttama saMskAro potAnA AtmAmAM AdhAna kare che. te uttama saMskAronA AdhAnane kAraNe AtmAmAM anAdinA mohanA saMskAro gADha thaIne paDelA te sarva prakSaNazaktivALA bane che ane tenA kAraNe anAdinA mohanA saMskAro temanA AtmAmAM utpAta karavAne mATe samartha banatA nathI. ahIM vizeSa e che ke parvatane bhedavo atiduSkara che, paraMtu indranuM vaja atisamartha che, tethI te parvatanA zikhara upara paDe ke tarata ja te zikhara nAza pAme che, tema AtmAmAM mohAdinA saMskAro dRDha thaIne rahelA che; kema ke anAdikALathI mohanA bhAvone sevIne AtmAe te mohAdinA saMskArone AtmabhAvarUpe sthira karyA che, tethI teno nAza karavo atiduSkara che, AthI mohano uccheda mahAvIryavALA puruSo ja karI zake che, anya koI karI zakatuM nathI. topaNa indranA vaja jevA catura zaraNagamana AdirUpa samAdhimaMtrathI te mohanA saMskAro prakSINa zaktivALA bane che, tethI AtmAmAM mohanA saMskAro paDela hovA chatAM catu zaraNagamana AdithI bhAvita mahAtmAmAM te mohanA saMskAro jAgrata thatA nathI, tethI upadrava vagaranA te mahAtmAo saMsAramAM sukhapUrvaka vairAgyanA bhAvomAM vilAsa kare che. II118 zloka : cAritradharmasya narezvarasya, pratApabhAnuH prabalatvameti / vizvamAMalmati tadyazazya, pratyarthicakrAkramaNAduditam / / 119 / / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 vairAgyakalpalatA/zloka-119, 120thI 124 zlokArca - cAritradharmarAjAno pratApabhAnu prabaLapaNAne pAme che ane pratyaciMcakranA AkramaNathIcAtridharmarAjAnI bhUmine grahaNa karavAnA ArthI evA zatrunA sainya upara karAyelA cAritradharmarAjAnA AkramaNathI udita thayelo teno yaza dicakrane=badhI dizAone vyApta thAya che. II119II bhAvArtha :samAdhimaMtranA pAThathI cAritradharmarAjAno pratApabhAnu prabaLa, cAritradharmarAjAnA AkramaNathI udita thayelA cazathI dikracakra vyApta : pUrvamAM kahyuM e pramANe saddhodhamaMtrInA vacana anusAra cAritradharmanA sAmrAjyamAM vartanArA jIvo samAdhimaMtrano pATha kare che, tethI zatrunI senAnI zakti prakSaNa thAya che ane tenA kAraNe cAritradharmarAjAno pratApabhAnu prabaLa bane che arthAt te maMtrajApa karanArA jIvonA cittamAM cAritrano pariNAma atiprabaLa bane che ane te caoNritradharmanI bhUmine grahaNa karavAnA arthI evA paracakrarUpa moha upara cAritrasenAe AkramaNa karIne teone zaktihIna karyA tenAthI utthita thayelo evo cAritradharmano yaza badhI dizAomAM vyApta bane che. AthI je mahAtmAo sadhdhodhamaMtrInA vacana anusAra sadA ucita upAyo seve che teo cAritranI bhUmine grahaNa karavAnA pratyArthI evA mohanA upara AkramaNa karIne te mohane zakti vagarano kare che, tethI te mahAtmAonA cittamAM cAritranuM sAmrAjya atizayita bane che, tethI te cAritrano yaza sarvadizAomAM vyApelo thAya che, AthI te mahAtmAomAM vartatuM cAritra joIne devo, indro vagere paNa temanAM guNagAna kare che. 11lA avataraNikA - pUrvamAM kahyuM ke sabodhamaMtrInI salAhathI cAritradharmarAjAnA dezamAM thatA upadravanA nivAraNa mATe tyAMnA vAsI lokoe samAdhimaMtrano jApa karyo ane tenAthI cAritradharmarAjAno pratApabhAnu prabaLa bane che ane teno yaza badhI dizAomAM vyApta thAya che. ane tenA kAraNe cAritradharmarAjAnuM lokomAM yazogAna kaI rIte thAya te zloka-124 sudhI batAve che - Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-120thI 124 zloka : marutpathe dundubhayo dhvananti, puraH sphurantyeva ca maGgalAni / udghoSayanto jayazabdamuccaiH, kurvanti devAH zucipuSpavRSTim / / 120 / / gAyanti rAmA madhuraM surANAM, nRtyanti citrAbhinayAbhirAmAH / muktAphalaughAn vikiranti namrAH, pANikvaNatkaGkaNarAjikamrAH / / 121 / / pratikramanyAsamamartyasArthAH, saMcArayantaH kanakAmbujAni / tadAzritAyAH svarasAdhikatvaM, zriyo nu bhakteranumApayanti / / 122 / / hatAtapaklAntikamAtapatraM, tiSThanti dhRtvA zucimUrdhadeze / kSIrAbdhivIcIcalacArukAntIn, sucAmaraughAn parivIjayanti / / 123 / / iyaM samRddhiH sakalA samAdhiprabhAvajanyeti jinAgamajJaiH / atraiva kAryaH sudRDhaprayatno, vairAgya sarvasvamidaM vidanti / / 124 / / zlokArtha : 129 marUtvathamAM=AkAzapathamAM, duMdubhio vAge che, AgaLa maMgaLo Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 vairAgyakalpalatA/zloka-120thI 124 skurAyamAna thAya che, jyazabdane atyaMta udghoSaNA karatA devo pavitra puSpavRSTine kare che, devonI strIo madhura (gIto) gAya che, citra abhinayathI suMdara evI strIo nRtya kare che, hAthamAM rahelAM jhaMkAra karatAM kaMkaNanI rAjIthI zobhatI evI namra strIo muktAphaLanA samUhane vikiraNa kare che, dareka pagalAnA sthApanane AzrayIne=cAritranA prakarSavALA tIrthakanA dareka pagalAnA sthApanane AzrayIne, suvarNakamaLone saMcAra karatA devonA samUho teone Azrita evI lakSmInuM cAritranA prakarSavALA tIrthakarone Azrita evI lakSmInuM, bhaktithI varasaadhikapaNuM anumApana kare che, devono samUha haNAyelA AtapanI kalAntivALuM Atapatra chatra pavitra evA mastakanA dezamAM cAritranA prakarSavALA evA tIrthakaronA mastakanA dezamAM dhAraNa karIne rahe che ane kSIrasamudranA mojA jevA cala evA suMdara krAMtivALA cAmaronA samUhane vIMjhe cheH tIrthakarone vIMjhe che, A sakala samRddhi=zloka-120thI atyAra sudhI batAvI e sakalasamRddhi samAdhinA prabhAvathI janya che= zatruonA upadravanA nivAraNa mATe je samAdhimaMtrano jApa karyo tenAthI pragaTa thayelI samAdhi tenA prabhAvathI jakhya che, ethI jinAgamanA jANanArAoe AmAM ja=samAdhimaMtramAM ja, sudaDha prayatna karavo joIe. Ane samAdhimaMtrane, vairAgyanuM sarvasva jANe chetatvanA jANanArAo jANe che. II120-121-122-123-124ll bhAvArthacAritradharmarAjAnuM lokomAM yazogAna thAya che tenuM varNana - pUrvazlokamAM kahyuM ke samAdhimaMtranA jApane kAraNe mohanuM sainya pakSINa zaktivALuM thayuM ane tethI cAritradharmarAjAno pratApa prabaLapaNAne pAme che. Avo cAritradharmano prabaLa pratApabhAnu tIrthakaromAM prApta thAya che ane jyAre te mahAtmAo tIrthakara thAya che tyAre teonI kevI uttama samRddhi hoya che ane teono yaza cAre dizAomAM kevI rIte vistAra pAme che tenuM varNana prastuta zlokomAM karela che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-120thI 124 131 tIrthaMkaro jyAre zatruono jaya ka2vA mATe saMyama grahaNa kare che ane saMyama grahaNa karIne zatruono nAza kare che tyAre teone kevalajJAna thAya che te vakhate AkAzapathamAM duMdubhio vAge che ane tIrthaMkaronI AgaLa ATha prAtihAryarUpa maMgaLo skurAyamAna thAya che ane devo 'jaya jaya' zabda vaDe atyaMta ughoSaNA karatA pavitra puSpavRSTio kare che, devIo madhura gIto gAya che, aneka prakAranA abhinayopUrvaka nRtyo kare che ane hAthamAM kaMkaNarAji zobhI rahI che tevI ane namelI devIo mukatAphaLanA samUhane tyAM tIrthaMkaronI AgaLa vere che ane tIrthaMkaro cAlatA hoya tyAre temanA dareka pagane sthApana karavA arthe devatAo suvarNakamaLanI racanA kare che. A rIte tIrthaMkarono mahimA karIne devatAo bhaktithI jANe batAvatA na hoya ke amArI pAse je samRddhi che tenA karatAM adhika samRddhi tIrthaMkaronI che. vaLI, bhagavAnanA mastake tApa na paDe tevuM chatra dhAraNa kare che. kSIrasamudranA mojA jevA cAlatA evA suMdara cAmaronA samUhathI bhagavAnane vIMjhe che. A sarva samRddhi bhagavAne pUrvabhavamAM samAdhimaMtrano jApa karela, tenAthI utpanna thayelI zreSThakoTinI samAdhithI janya che, ethI jinAgamanA jANanArAoe A samAdhimaMtramAM sudRDha yatna karavo joIe; kema ke A samAdhimaMtra vairAgyanuM sarvasva che. e pramANe zAstranA jANanArAo jANe che. na AnAthI e phalita thAya che ke mohanA nAza mATe pUrvamAM sodhamaMtrIe upAya batAvatAM kahyuM ke catuHzaraNagamanapUrvaka duSkRtanI garha ane sukRtanI anumodanA e zreSThakoTino samAdhimaMtra che. te vacanane grahaNa karIne dezavaratidhara ane sarvaviratidhara mahAtmAo pAThasiddha evA te samAdhimaMtrano jApa kare che ane tenA sivAyanA aviratasamyagdaSTi ke apunarbaMdhaka jIvo AbhyAsika samAdhimaMtrano jApa kare che jethI zatruono upadrava dUra thAya che. te samAdhimaMtrano jApa je mahAtmAo atyaMta upayogapUrvaka ane supraNidhAnapUrvaka sadA kare che teonA hRdayamAM catuHzaraNagamanathI guNanA sthAnarUpa evA tIrthaMkaro, siddhabhagavaMto. susAdhuo ane kevalIprajJapta dharma pratyeno tIvra pakSapAta thAya che ane te pakSapAtapUrvaka duSkRtanI niMdAthI duSkRtano vimukhabhAva thAya che ane sukRtanI anumodanAthI jagavartI tIrthaMkara Adi sarvaguNavAna puruSonAM sukRto pratye Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 - vairAgyakalpalatA/bloka-120thI 124, 125 atyaMta pakSapAta thAya che. te pakSapAtanA baLathI sukRtanI anumodanA karanAra mahAtmAono moha naSTa naSTatara thAya che je samAdhirUpa che. A samAdhino prakarSa thAya to jIvo tIrthaMkaranAmakarma bAMdhe che ane tIrthakaranA bhavamAM pharI te samAdhino suabhyAsa karIne kevalajJAnane pAme che ane zatrunA nAzathI kevalajJAna kALamAM tIrthakaromAM pragaTa thayelI parama samAdhi tenA mAhAbhyathI devatAo dvArA karAyelI A sarva bAhya samRddhi che mATe jinAgamane jANanArAoe A samAdhimaMtranA jApamAM sarvaprakarSathI prayatna karavo joIe. vaLI A samAdhimaMtra mAtra duSkatagartA ane sukRtanI anumodanAnI kriyAmAM vizrAMta thato nathI, paraMtu duSkRta pratye gartA karIne ane sukRtano pakSapAta karIne sukRtanA sevananA atizayayatnamAM vizrAMta thAya che, tethI te samAdhimaMtrano jApa karanAra mahAtmAo potAnI zaktinA prakarSathI duSkatanA tyAgapUrvaka sukRtanuM sevana kare che je sarva samAdhimaMtrarUpa che. tethI ahIM kahyuM ke A samAdhi vairAgyanuM sarvasva che; kema ke virakta AtmAo zaktinA prakarSathI samAdhine sevanArA hoya che mATe samAdhinuM sevana e vairAgyanuM sarvasva che, e pramANe zAstranA jANanArAo jANe che. ll120-1ra1-122-123-124 avataraNikA : A rIte samAdhimaMtrathI AtmAmAM samAdhi pedA thAya che te batAvIne te samAdhi vairAgyarUpa che tema pUrvamAM sthApana karyuM ane te vairAgyane batAvavA mATe graMthakArazrIe vairAgyakalpalatA nAmano graMtha racyo che, tethI have Avo vairAgya jinazAsanamAM ja che. anyazAsanamAM je kaMI vairAgyanAM vacano dekhAya che te paNa jinazAsananAM vacanothI uddhata che te batAvavA arthe kahe che - zloka : siddhaM hi vairAgyamidaM samAdhisudhAsvarUpaM jinazAsanAbdhau / asyoddhRtaibindubhireva zAstrANyAsvAdyatAM yAnti parANi loke / / 125 / / Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 vairAgyakalpalatA/bloka-125 zlokArca - A pUrvamAM varNana karyuM e, samAdhiamRtasvarUpa vairAgya jinazAsanasamudramAM siddha che, AnAM uddhata biMduo vaDe jinazAsanarUpI samudramAM rahelAM vairAgyanAM uddhata biMduo vaDe ja, lokamAM anya zAo AsvAdhatAne AsvAdapaNAne, pAme che. 125ll. bhAvArtha - samAdhiamRtasvarUpa vairAgya jinazAsanasamudramAM siddha, jinazAsanamAMthI uddhata evAM vairAgyanAM biMduothI ja anya darzananAM zAstromAM paNa madhuratAnuM AsvAdana: jIvamAM jema jema mohanI anAkuLatA pragaTa thAya che, tema tema samAdhi pragaTe che ane A samAdhi jIva mATe amRtatulya che. amRtanA pAnathI amara avasthAnI prApti thAya che, tema mohanI anAkulatArUpa samAdhithI AtmAne kyAreya maravuM na paDe tevI mukataavasthAnI prApti thAya che. A samAdhirUpa amRta vairAgyasvarUpa che ane AvuM vairAgyarUpI amRta jinazAsanarUpI samudramAM siddha che; kema ke jinazAsanamAM rahelA mahAtmAo jinazAsanathI bhAvitamativALA thaIne vairAgyavAsita aMta:karaNavALA thAya che ane A jinazAsanamAMthI uddhata evAM vairAgyanAM biMduothI ja anyadarzananAM zAstromAM paNa madhuratAnuM AsvAdana prApta thAya che. AthI ja bhagavAnanA vacanamAMthI niSpanna thayela mArgAnusArI padArtho je kAMI anyadarzanamAM che tenA baLathI anyadarzanamAM rahelA yogIo paNa yogamArganI cAra dRSTi sudhInA bhAvone sparze che, ethI phalita thAya che ke bhagavAnanuM zAsana samAdhi niSpattinuM eka kAraNa che ane bhagavAnanA ekeka vacanane grahaNa karIne anaMtA jIvo samAdhine pAmIne amaraavasthArUpa mokSane pAmyA che. AnAthI e prApta thAya ke bhagavAnanuM eka paNa vacana sarvanayonA tAtparyane sparzanAra che ane sarvanayanI dRSTithI te vacanane jANavAmAM Ave to te vacana pUrNa yogamArganA svarUpane batAvanAra bane che. jema "sAvadyanI nivRttine Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 vairAgyakalpalatA/zloka-125-126 kahenAruM ekapaNa bhagavAnanuM vacana evaMbhUtanayathI karmabaMdhanI nivRttine svIkAre che tethI 'sAvadya eTale karmabaMdha' e prakAre artha karIne yoganirodha avasthAmAM sarva pApanI nivRtti svIkAre che. mATe pUrNa mArgane kahenAra bhagavAnanA zAsananA dareka vacano che. jyAre anya darzanakAro koI eka nayane avalaMbIne ja svadarzananuM kathana kare che tethI teonuM sAvaghanI nivRttine kahenAruM vacana paNa pUrNa aMzane kahenAra nathI. paraMtu bhagavAnanA vacananAM biMduothI ja teo vairAgya2sane batAve che, tethI teTalA ja svAdanAM kAraNa te te darzananAM vacano bane che. ||125 // avataraNikA : zloka-125mAM kahyuM ke samAdhirUpI amRta jinazAsanamAM siddha che, tethI have te samAdhirUpa amRtanA pAnathI zuM prApta thAya che te batAvavA arthe kahe che zloka H samuddhRtaM pAragatAgamAbdheH, samAdhipIyUSamidaM nipIya / mahAzayAH pItamanAdikAlAt, kaSAyahAlAhalamudvamantu / / 126 / / zlokArtha : pAragatanA AgamarUpI samudramAMthI uddhRta evA A samAdhirUpI amRtanuM atyaMta pAna karIne mahAzayavALA uttamajIvo anAdikALathI pIdhelA kaSAyarUpI hAlAhalajherane udgamana karo. 126 bhAvArtha: samAdhirUpI amRta jinazAsanamAM siddha hovAthI samAdhirUpa amRtanA pAnathI prApta thatuM phaLa H saMsAramAM jIvo anAdikALathI kaSAyorUpI jhe2nuM pAna karIne cAragationI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/zloka-126-127 135 aneka viDaMbaNA pAme che ane tevA jIvo bhagavAnanA zAsananA paramArthane jANanArA bane tyAre mahAzayavALA bane che arthAt A bhagavAnanuM vacana ekAMta kalyANa karanAruM che mATe manuSyajanmane pAmIne satata bhagavAnanA vacananuM rahasya jANavA mATe udyama karavo joIe ane bhagavAnanA vacanathI bhAvita thaIne satata Atmahita sAdhavuM joIe evA uttama AzayavALA thAya che. saMsAranA pArane pAmelA evA tIrthakaronA AgamarUpI samudramAMthI uddhata thayelo evo vairAgyakalpalatA nAmano A graMtha che. je samAdhinA amRtathI bharapUra che, tethI tevA uttama mahAzayavALA mahAtmAo A amRtanuM atyaMta pAna karIne kaSAyanA hAlAhalajherane vamana karo. e pramANe graMthakArazrI prastuta graMthanI racanA dvArA apekSA rAkhe che. I126aaaa avataraNikA : zloka-126mAM kahyuM ke mahAzayavALA uttama jIvo samAdhi amRtanuM pAna karIne kaSAyorUpI jheranuM vamana karo. tethI have kaSAyonuM vamata karavA pratye ekahetu samAdhi che te batAvavA arthe kahe che - zloka : analpasaMkalpavikalpalola- . kallolamAlAkulitasya jantoH / aikAntikaH ko'pi vinA samAdhi staimityamanyo na hi tasya hetuH / / 127 / / zlokArtha: anapusaMkalparUpa vikalpo ghaNA saMkalparUpa vikalpo, tenA lola kallolanI mAlAthI Akulita evA jIvane samAdhirUpa saimitya vagaranuM samAdhinA sthirabhAva vagara, teno kaSAyanA vamanano, anya koIpaNa ekAMtika hetu nathI ja. II127nA Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 vairAgyakalpalatA/zloka-127, 128-129 bhAvArtha :ghaNA saMkalparUpa vikalponA lolakallolanI mAlAthI Akulita evA jIvane samAdhijanya sthirabhAva kaSAyavamanano ekAMtika hetu: jIvamAM anAdikALathI A mane iSTa che, A mane aniSTa che, e prakAranA saMkhyAtIta saMkalpo varte che ane te saMkalpone kAraNe iSTapadArtho pratye rAganA ane aniSTa padArtho pratye dveSanA vikalpo UThe che ane AvA vikalponA lolakallolanI capaLa evA kallolanI, hAramALAthI Akulita evo jIva che. tevA jIvomAM je kaSAyarUpI jhera varte che, te jheranA nAzano anya koI hetu samAdhinA sthirabhAva sivAya ekAMte nathI ja. AnAthI e prApta thAya che ke upadezAdinI sAmagrI sadguruno yoga, manuSyabhavanI prApti Adi paNa kaSAyavamana pratye hetu hovA chatAM te sarva hetuo ekAMtika hetuo nathI, paraMtu samAdhijanya sthirabhAva e kaSAyevamana pratye ekAMtika hetu che, mATe saMsAranI viDaMbaNAnA prabaLa kAraNabhUta evA kaSAyonA vamana arthe mahAzayavALA jIvoe samAdhijanya sthirabhAvamAM yatna karavo joIe. ll12nA avataraNikA - zloka-127mAM batAvyuM ke kaSAyorUpI jheranuM vamana samAdhinA aimitya= sthirabhAva, vagara thaI zake nahIM. have samAdhinuM svarUpa batAvIne te samAdhithI viSayorUpI viSavRkSanuM chedana paNa thaI zake che te batAvavA arthe kahe che - zloka : pareSu na syAt pariNAmayogo, na janma teSu grahaNaM na teSAm / akhaNDasaukhyAnubhavasvabhAvazcinmAtramasmIti samAdhivRtteH / / 128 / / rAlimiTa patnavitAnavidyAsNskaarsiktaan viSayAn viSadrUn / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 vairAgyakAlatA/zloka-128-129 chettuM kSamastIvravicAradhAraH, samAdhirUpa vinaH kuMvArA sArA zlokArtha : paramAM=AtmAthI bhinna evA parapadArthomAM, pariNAmano yoga na thAya=saMzleSanA pariNAmano yoga na thAya, teomAM-AtmAthI bhinna evA parapadAthoMmAM, janma=ekatvapariNAmarUpa janma, na thAya. teonuM grahaNa na thAya-AtmAthI bhinnapadArthonuM grahaNa na thAya, evA akhaMDa sukhatvanA anubhavanA svabhAvavALo citmAtra jJAnamAtra, huM chuM e prakAranI samAdhinI vRttinokae prakAranI samAdhinI pravRttino, tIvra vicAradhAra samAdhirUpa kaThinakuThAra rAgAdithI pallavita avidhAnA saMskArothI siMcAyela viSayorUpI viSavRkSone chedavA mATe samartha che. II128-129II bhAvArtha - viSayorUpI viSavRkSanuM chedana samAdhithI kaI rIte thAya che te kathana: samAdhinI prApti mATe kevo manovicAra Avazyaka che, te zloke-128mAM batAvela che - AtmAthI bhinna evAM sarvadravyo sAthe paramArthathI jIvane koI saMbaMdha nathI topaNa anAdikALathI jIva AtmAthI bhinna evA parapadArthone avalaMbIne rAganA ke dveSanA pariNAmano yoga kare che tenA nivAraNa mATe samAdhinI pravRtti karavA arthe mahAtmA vicAre che ke mArAthI bhinna evA padArthonI sAthe mAro saMzleSanA pariNAmano yoga na thAya. vaLI, parapadArthone grahaNa karIne ja jIva te rUpe janma pAme che, AthI ja dArikAdi pudgalone grahaNa karIne te te bhavamAM janme che. paramArthathI parapadArthomAM potAno janma na thAya tevo mAro svabhAva che. vaLI parapadArthonuM grahaNa saMsArI jIvo kare che chatAM paramArthathI parapadArthone agrahaNano=grahaNa nahi karavAno, mAro svabhAva che, tethI samAdhinA arthI evA mahAtmA vicAre che ke parapadArthomAM mAro saMzleSano yoga na thAya. parapadArthomAM mAro janma na thAya ane parapadArthonuM grahaNa na thAya evo Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 vairAgyakalpalatA/zloka-128-129, 130 akhaMDasukhanA anubhavanA svabhAvavALo cinmAtra huM chuM. A prakAranI je mAnasavicAraNA che te samAdhinI niSpattine anukULa manovyApAra che vaLI A samAdhine anukula manovyApAra jyAre haiyAne atyaMta sparze tevo tIvra bane che, tyAre te vicArarUpI tIvradhAra viSayorUpI viSavRkSane chedavA mATe samartha thAya che. te viSayorUpI vRkSo kevAM che te spaSTa karatAM kahe che - rAgAdibhAvothI pallavita thayelAM che ane avidyAnA saMskArothI=ajJAnanA saMskArothI, siMcAyelAM che ane tevA viSayorUpI vRkSone chedavA mATe samAdhinI pravRttino haiyAne sparzI evo tIvra vicAradhAra samartha che. Azaya e che ke jIve enAdikALathI parapadArtho pratye rAgAdi bhAvone karIne viSavRkSone pallavita karyA che. vaLI, jIvamAM A rAgAdibhAvo ane A viSavRkSo potAnA anarthanuM kAraNa che tenuM ajJAna varte che, te ajJAnanA saMskArothI pravRtti karIne jIva te viSavRkSone siMcita kare che, tethI viSayorUpI viSavRkSo sadA lIlAMchama rahe che, te viSayonuM sevana karIne jIva cAragatinI viDaMbaNAne prApta kare che, tethI jIva mATe A viSavRkSonuM chedana atiupakAraka che. jeo bhagavAnanA vacananA paramArthane jANanArA thayA che, tevA mahAtmAo sadA vicAre che ke jema siddhanA jIvo akhaMDasukhanA anubhavane karavAnA svabhAvavALA che tevo akhaMDasukhanA anubhavane karavAno mAro svabhAva che ane te jJAnamAtra svarUpa che, parapadArthomAM saMzleSa pAmavAnA svabhAvarUpa nathI. A prakAre haiyAne sparze te rIte mahAtmA vicAra kare to samAdhirUpI kaThina kuThAra te viSavRkSone chedI zake ane viSavRkSono nAza thAya to nirlepa thayelA te yogInuM saMsAranA anarthothI rakSaNa thAya che. 128-12lA avataraNikA - vaLI samAdhi vagara saMyamanI sarvakriyAo karmanAza karavA mATe samartha nathI, mATe karmanAzanA arthIe samAdhinuM kAraNa bane te rIte kriyAo karavI joIe te batAvavA arthe kahe che - Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-130 zloka H vinA samAdhiM parizIlitena, kriyAkalApena na karmabhaGgaH / zaktiM vinA kiM samupAzritena, durgeNa rAjJo dviSatAM jayaH syAt / / 130 / / 139 zlokArtha H samAdhi vagara parizIlana karAyelA kriyAnA samUhathI=sArI rIte suabhyasta karAyelI saMyamanI bAhya AcaraNArUpa kriyAklApathI, karmabhaMga nathI=karmano nAza nathI, samupAzrita evA durgathIzatrunA nAza arthe pravRtta evA rAjA vaDe Azraya karAyelA durgathI, zakti vagara=zatrunA nAzane anukUla zakti vagara, rAjAnA zatruno jaya zuM thAya ? arthAt thAya nahIM. II130]I bhAvArtha: samAdhi vagara saMyamanI sarva kriyAo karmanAza karavA mATe asamartha hovAthI karmanAzanA arthIe vairAgyanA paripAkarUpa samAdhimAM yatna karavo jarUrI H jema koI rAjA potAnA zatrunA jaya arthe zatrurAjAnA upadravathI potAnA rakSaNanA prasaMge durgano Azraya kare ane potAnI zaktino saMcaya thayo hoya tyAre ucitakALe zatruno jaya karavA mATe udyama kare to te zatruno jaya karI zake che, paraMtu je rAjAmAM zatruno jaya karavAnI anukUla zakti nathI, te rAjA zatrunA upadravane khALavA mATe kyAreka durgano Azraya le topaNa jo te rAjA zatrunA jayanI zaktino saMcaya karI zake nahIM to kyAreya zatrune jItI zake nahIM, tema mohanIyakarmarUpa zatrunA nAza arthe koI mahAtmA durgasthAne zAstrAnusArI evI samyak kriyAno Azraya kare Ama chatAM, mohanIyakarmarUpa zatrunA jayane anukUla aMtaraMga samAdhirUpa zakti na hoya to durgasthAnIya sArI rIte sevAyelI kriyAnA samUhamAtrathI mohanIyakarmano kSaya thato nathI, mATe jema zatrunA tIvraupadravane khALavA mATe durgano Azraya Avazyaka che, tema mohanIyakarmanA upadravane na Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 - vairAgyakalpalatA/bloka-130, 131thI 134 khALavA mATe parizIlita kriyAno samUha Avazyaka che, topaNa zatrunA jaya arthe zatru karatAM potAnA sainyanI zakti adhika hoya to ja zatruno jaya thAya che, tema mohanIyakarmanA bhaMga arthe mohanIyakarmanI zaktithI adhika evI aMtaraMga samAdhinI zakti Avazyaka che, mATe karmanAzanA arthIe vairAgyanA paripAkarUpa samAdhimAM yatna karavo joIe, jethI zatrunA jayanI zaktino saMyaya thAya. ||130 // dos: samAdhizuddhe hRdaye munInAM, zaGkAdipaGkAvilatA na jAtu / na mizramohaughatamisradRSTirna kvApi mithyAtvapurISagandhaH / / 131 / / na doSadarziSvapi roSapoSo, guNastutAvapyavaliptatA no / na dambhasaMrambhavidherlavo'pi, na lobhasaMkSobhajaviplavo'pi / / 132 / / kandarpamanyasya na bhUri hAsyakrIDAruciM kasyacidIrayanti / samAdhibhAjaH kudRzAM mate'pi, svayaM na hAsyaprathane ratAH syuH / / 133 / / AkrozahAsyAdikamanyadharma'pyapakvabhAvaM bruvate samAdheH / / nisargasaMsAravicAradRSTiravyucchitirvA paripAkarUpam / / 134 / / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 rAgyakalpalatA/bloka-131thI 134 zlokArca - munionA samAvizuddha hRdayamAM zaMkA Adi kAdavanI malinatA kyAreya nathI, mizramohanIyakarmanA samUharUpa aMdhakAranI daSTi nathI, kyAMya paNa mithyAtvarUpI viSTAnI gaMdha nathI, doSadarzI evA paNa jIvomAM roSanuM poSaNa nathI=roSano pariNAma nathI, guNastutimAM paNa avaliptatA nathI=prItino saMzleSa nathI, daMbha saMraMbha vidhino daMbhanI pravRttino, lava paNa nathI, lobhasaMkSobhathI jakhya viplava paNa nathI, samAdhivALA mahAtmAo anya koInI hAsya-krIDAnI rucirUpa kaMdarpanI atyaMta udIraNA karatA nathI, kudRSTionA matamAM paNa svayaM hAsyanA vistAramAM rata thatA nathI, anyadharmanA matamAM paNa Akroza hAsyAdikane samAdhino apakavabhAva kahe che ane avyasthiti=viccheda vagaranI nisarga evI svAbhAvika evI, saMsAranI vicAradRSTine paripAkarUpa kahe che=samAdhinA paripAkarUpa kahe che. I131-132-133-134. bhAvArtha - samAvizuddha hRdayavALA munio zaMkA Adi kAdavanI malinatA rahita - je munio zloka-128mAM batAvelI siddhAvasthAnA svarUpavALI samAdhinI pravRttinA vicArane tIvra kare che, teonuM citta siddhAvasthAnA svarUpathI atyaMta bhAvita thAya che, tethI tevA munionA hRdayamAM zuddha samAdhi sadA varte che ane zuddha samAdhi hRdayavALA evA te mahAtmAone jinavacanamAM zaMkA AdirUpa kAdavanI klaSatA kyAreya thatI nathI, kema ke jema pratyakSathI dekhAtA padArthamAM A vastu che ke nahIM tema kyAreya zaMkA thatI nathI, tema mohathI anAkuLa ane karmonI viDaMbanAthI rahita evI AtmAnI avasthA svabuddhithI suMdara jaNAtI hoya tevA mahAtmAone mohanA ucchedane anukULa sarva ucita AcArone batAvanAra jinavacanamAM kyAreya zaMkA thatI nathI, paraMtu sthira nirNaya hoya che ke jinavacanAnusAra karAyelI pravRttinA baLathI ja saMsAranA sarva upadravono uccheda saMbhavI zake che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 vairAgyakalpalatA/bloka-131thI 134 samAdhizuddha hRdayavALA munio mizramohanIsakarmanA samUharUpa aMdhakAranI daSTi rahita : vaLI samAdhizuddha munionA haiyAmAM mizramohanIyakRta karmathI thatI evI aMdhakAranI dRSTi kyAreya paNa vartatI nathI; kema ke mohanA upadravathI rahita ane parapadArthanA upadrava rahita AtmAnI avasthA ja ramyaavasthA che, tevI prakAzavALI nirmaLadRSTi teomAM sadA varte che. samAvizuddha hRdayavALA munio mithyAtvarUpI viSThAnI gaMdharahita : vaLI, tevA samAdhizuddha hRdayavALA munimAM kyAreya paNa mithyAtvarUpI viSTAnI gaMdha nathI ; kema ke tattva spaSTa dekhAtuM hoya tyAM buddhinA viparyAsarUpa mithyAtvanI durgadha kyAMthI praveza pAme ? samAvizuddha hRdayavALA munio doSadarzI evA paNa jIvomAM roSanA pariNAma rahita - vaLI, jeoe samAdhinuM bhAvana karI AtmAnA pAramArthikasvarUpathI AtmAne bhAvita karyo che tevA munionA doSa jonArA koI jIvo jagatamAM hoya ane tevA munionI teo niMdA karatA hoya, topaNa te mahAtmAone saheja paNa roSano pariNAma thato nathI. samAvizuddha hRdayavALA munio guNastutimAM paNa prItinA saMzleSa rahita - vaLI, te mahAtmAonA guNothI Avarjita thaIne koIka teonA guNonI stuti karatA hoya, to te stuti pratye paNa te mahAtmAone leza paNa prIti utpanna thatI nathI. samAvizuddha hRdayavALA munio daMbhanI pravRttinA lava rahita : vaLI, samAdhithI bhAvitamativALA hovAne kAraNe teonA jIvanamAM daMbhanI pravRttino lava paNa nathI, tethI teonA haiyAmAM jevo aMtaraMgabhAva che tevI ja bAhya pravRtti ke vacananI pravRtti varte che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/zloka-131thI 134 143 samAdhizuddha hRdayavALA munio lobhasaMkSobhathI janya viplava rahita - vaLI, cittamAM tuccha bAhyapadArthonA lobhanA saMkSobhathI janita koI viplava paNa nathI arthAt leza paNa koI bAhya padArthanI prAptinI icchAjanya cittamAM adhairyarUpa saMkSobhano vihvaLa bhAva nathI. samAvizuddha hRdayavALA munio anya koInI hAsyakrIDAnI rucirUpa kaMdarpanI udIraNA karavAthI rahita : vaLI, samAdhivALA munio atyaMta gaMbhIra pariNAmavALA hoya che, tethI gaMbhIratAthI AtmAnA pAramArthikasvarUpane jonArA hoya che, tene kAraNe potAnA sahavartI evA anya koInI hAsyakrIDA karavAnI rucirUpa je kaMdarpa bhAva che te leza paNa udIraNA na pAme te rIte ja sarva ucita vartana kare che. samAvizuddha hRdayavALA munio kudaSTionA matamAM paNa svayaM hAsyanA vistAramAM rata thavAthI rahita : vaLI, samAdhivALA mahAtmAo kutsitadarzanavALAnA mataviSayaka paNa svayaM kyAreya hAsyanA vistAra karavAmAM rata thatA nathI arthAt A darzanavALA AtmAne mATe hitano upadeza ApI rahyA che, paraMtu teonI A kutsitadaSTi kevI hAsyAspada che, ema kahIne paNa anyadarzana pratye te prakAranA potAnA arocakabhAvane abhivyakta karavA prayatna karatA nathI. anya dharmaviSayaka matamAM Akroza, hAsyAdika e samAdhino apakvabhAva - vaLI, samAdhithI zuddha aMta:karaNavALA munio kahe che ke anya dharmaviSayaka matamAM paNa Akroza, hAsyAdika e samAdhino apakvabhAva che arthAt samAdhi sthira thayelI nathI, AthI ja anyadarzana pratye Akrozano pariNAma thAya che ke anyadarzana pratye hAsya karavAnuM mana thAya che. vaLI, samAdhino pakvabhAva kevo hoya ? te batAvatAM kahe che - svAbhAvika saMsAranA svarUpanA vicArane jonArI nirmaLadaSTino avyavaccheda e samAdhino paripAka : svAbhAvika saMsAranA svarUpanA vicArane jonArI nirmaLadRSTinI avyacchiti nirmaLadRSTino avyavaccheda, e samAdhino paripAka che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 vairAgyakAlatA/zloka-131thI 134, 135 Azaya e che ke svAbhAvika saMsAranuM karmajanita A svarUpa che, e prakAranI nirmaLa vicAradRSTi teomAM varte che, ane tevI nirmaLa vicAradRSTino satata aviccheda hovAthI teone anyadharmanI koIpaNa pravRtti joIne paNa teo pratye Akrozano pariNAma thato nathI, hAsyano pariNAma thato nathI, paraMtu saMsAranuM karmajanita A svarUpa che tevuM jaNAvAthI jIvamAtranA hitane ucita prayatna karavA teonI samAdhi temane preraNA kare che te samAdhinA paripAkarUpa che. I/131-132-133-13 zloka - zarIrarUpapravilokanAyAM, vastrAdinepathyavidhau ca ramye / ratidhuvaM paudgalike na bhAve, samAdhilabdhAtmaratisthitInAm / / 135 / / zlokArtha : samAdhithI prApta thayelI AtmaratimAM sthita munione zarIranA rUpanA viloknamAM, ramya evA vastrAdi nepathyanI pravRtimAM ane paugalika bhAvomAM dhruva=bilakula, rati nathI. 13paI bhAvArthasamAdhithI prApta thayelI AtmaratimAM sthira evA munione zarIranA rUpanA vilokanamAM, ramya evA vastrAdi dhAraNa karavAnI pravRttimAM ane anya koI paugalika bhAvomAM dhuvaratino abhAva : sAmAnya rIte jIvone koInAM suMdara rUpo dekhAya to tene jovAmAM prIti thAya che. ati asuMdara rUpo dekhAya to jovAno vimukhabhAva thAya che. vaLI, ramya evA vastrAdinA zaNagAronI pravRttimAM saMsArI jIvo sthira rativALA hoya che. paudgalika rasa gaMdha Adi bhAvomAM saMsArIjIvone rati hoya che, paraMtu jeoe siddhonuM pAramArthika svarUpa bhAvana karIne samAdhi meLavI che ane tenA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-135-136 145 kAraNe AtmAnI nirAkuLa avasthAmAM ja rati varte che, tevI AtmAnI ratimAM sthira rahelA munione koI paNa prakAranA rUpa Adi avalokanamAM ke ramya evAM vastrAdi dhAraNa karavAnI pravRttimAM ke anya koI paudgalika bhAvomAM dhuvarati vartatI nathI, arthAt kyAreya rati thatI nathI, kema ke sarvabhAvothI para Atmika bhAvomAM rativALA evA te mahAtmAo Atmika bhAvone choDIne anyatra rati kyAMthI kare ? ll13pA zloka : antaH samAdheH sukhamAkalayya, bAhye sukhe no ratimeti yogI / aTatyaTavyAM ka ivArthalubdho, pRde samutsarpati utpavRkSe rUdA zlokArca - samAdhinA aMtaraMga sukhane jANIne yogI bAhyasukhamAM ratine pAmatA nathI. gRhamAM kalpavRkSa vidhamAna hote chate arthano lobhI evo koNa aTavImAM bhame? II136il bhAvArthasamAdhivALA rogIo bAhyasukhathI vimukha rahIne aMtaraMga samAdhinA sukhamAM magna : jema koI puruSa arthano lobhI hoya ane potAnA gharamAM kalpavRkSa vidyamAna hoya jenAthI potAne iSTa sarva arthonI prApti thatI hoya tevo arthalabdhapuruSa aTavImAM arthaprApti mATe bhaTake nahIM, tema je yogIo samAdhinuM aMtaHsukha svasaMvedanathI dekhAtuM hoya tevA sukhanA arthI evA yogIo bAhyasukhamAM kyAMthI ratine pAme ? arthAt pAme nahIM, jema arthane mATe aTavImAM bhamavAnI kriyA duHkharUpa che tema sukhanI prApti mATe bAhyaviSayomAM pravRtti karavI e bhramarUpa hovAthI duHkharUpa che, chatAM jeonI pAse gRhamAM dhana nathI teo dhana prApti mATe aTavImAM paNa jAya, tema jeo pAse samAdhinuM aMtaraMga sukha nathI tevA Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 vairAgyakalpalatA/zloka-136-137 saMsArIjIvo zramasAdhya evA bAhyasukhamAM ratine pAme che, paraMtu yogI to bAhyasukhathI vimukha rahIne aMtaraMga samAdhinA sukhamAM magna rahe che. II13nA zloka : nAtipraharSazca na vA viziSTA, niSThA pratiSThArjanamAtra eva / ratirna vA svAdarasakriyAdau, samAhitAnAmaNuzalyarUpA / / 137 / / zlokArtha : samAdhine pAmelA mahAtmAone atipraharSa nathI arthAt samAdhinI prAptikRta harSa hovA chatAM saMsArI jIvo jevo atipraharSa nathI ane pratiSThAnA arjanamAtramAM viziSTa niSThA nathI dharmopadeza AdinI kriyA dvArA pote lokamAM vikhyAta thAya te prakAranI pratiSThAnA arjanamAtramAM ja viziSTa niSThA nathI ane svAdAsanI kriyA AdimAM aNuzalyarUpa rati nathI. I137mAM bhAvArthasamAvine pAmelA mahAtmAone samAdhinI prAptikRta harSa hovA chatAM saMsArI jIvo jevo atipraharSano abhAva : samAdhine pAmelA munio rAgAdinA pratipakSabhAvo AtmAmAM niSpanna thAya te rIte zratanuM pArAyaNa karIne AtmAne bhAvita karanArA hoya che. tevA mahAtmAone zrutathI bhAvita mati hovAne kAraNe utpanna thayelA zAMtarasakRta harSa varte che topaNa saMsArIjIvonA jevo bAhya ramyapadArthonI prAptikRta koI harSa nathI. samAdhine pAmelA mahAtmAone yogya jIvo dharma pAme tevI pravRtti hovA chatAM pratiSThArjananI pravRttino abhAva :vaLI, teo bhagavAnanA zAsananI unnati artha upadezAdinI pravRtti kare che Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-137-138 147 tyAre bhagavAnanA zAsananA mArgane yogya jIvo pAme te prakAranI teonI pravRtti hovA chatAM saMsArI jIvonI jema loko AgaLa vidvattAnI khyAtirUpa pratiSThArjanamAM teonI pravRtti nathI. samAdhi pAmelA mahAtmAone svAdarasanI kriyA AdimAM AtmikabhAvamAM zalyarUpa bane tevI ratino abhAva : vaLI, AtmAnA pAramArthika svarUpathI bhAvita hovAne kAraNe samAdhine pAmelA mahAtmAone svAdarasanI kriyA AdimAM aNuzalyarUpa 2ti nathI=Atmika bhAvomAM zalyarUpa bane tevI aNumAtra ti nathI. II137nA zloka H raste: samAdhAvaratiH yiAsu, nAtyantatIvrAsvapi yoginAM syAt / anAkulA vahnikaNAzane'pi, na kiM sudhApAnaguNAccakorAH / / 138 / / zlokArtha H yogIone samAdhimAM rati hovAthI atyaMta tIvrakriyAmAM paNa= samAdhinI prAptine anukUla evI atyaMta tIvrakriyAmAM paNa, arati thatI nathI. (jema) sudhApAnanA guNane kAraNe cakorapakSIne agninA kaNanA azanamAM paNa=tIvra unALAnI garamImAM paNa, zuM anAkuLatA nathI ? arthAt che. II138 / / bhAvArtha: sudhApAnanA guNane kAraNe cakora pakSIne tIvra unALAnI garamImAM paNa anAkuLatA tenI jema samAdhinI prAptine anukULa evI tIvrakriyAmAM paNa yogIone anAkuLatA H kAryanA arthIne tenA upAyabhUta kAraNamAM ti hoya che ane varSARtunuM prabaLa kAraNa agninA kaNa jevo atizaya garamIvALo unALo che ane Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 vairAgyakAlatA/zloka-138-139 cakorapakSIne varSAnA pANInuM pAna karavAmAM atyaMta prIti hoya che, tethI varasAdanI pUrve sakhata garamI varte che tyAre paNa tene AkuLatA nathI, paraMtu te cakorapakSI vicAre che ke A garamIne kAraNe ja sudhAnA pAnatulya varSA Avaze, tethI jema cakora pakSIne te garamImAM anAkuLatA varte che, tema samAdhimAM rativALA yogIone samAdhinI prAptinA eka upAyabhUta jinavacanAnusAra atyaMta tIvrakriyAomAM paNa arati thatI nathI. Azaya e che ke anAdithI mohavAsita AtmA che, tethI AtmAmAM mohanA saMskAro AdhAna thayelA che teno nAza karavA arthe yogIo jinavacananuM avalaMbana laIne atyaMta supraNidhAnapUrvaka mohathI viruddha bhAvo ullasita thAya te prakAranA aMtaraMga yatnapUrvaka sarvasaMyamanI kriyAo kare che, tethI te saMyamanI kriyAo atyaMta apramAdathI sAdhya hovAne kAraNe ati tIvrakriyAo che ane tevI tIvrakriyAomAM sAmAnya jIvone arati thAya che, tethI svabhUmikA anusAra dharmaanuSThAnanI te te pravRttimAM paNa doSanA parihArapUrvaka yatna sAmAnya jIvo karI zakatA nathI, paraMtu A kriyAo kaSTasAdhya che tema mAnIne yathAtathA kare che. jyAre yogIo to samAdhimAM rativALA hovAthI samAdhinuM kAraNa bane te rIte sarvakriyAo atyaMta sAvadhAnatApUrvaka kare che ane te kriyAnA baLathI avazya samAdhi pragaTaze tevo sthira nirNaya hovAthI kaSTasAdhya evI paNa kriyAomAM yogIone arati thatI nathI. II138II avataraNikA : pUrvazlokamAM kahyuM ke yogIone samAdhimAM rati hovAthI atyaMta tIvrakriyAmAM paNa arati thatI nathI. tethI have je yogIo atyaMta tIvrakriyAonuM sevana karIne samAdhizuddhine pAme che, tyAre teonuM citta kevuM hoya che te batAve che - zloka : vivicya naiva prasaredaratyAnandAvabhAso'pi samAdhizuddhau / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-139 zyAmatvazoNatvakRto vibhAgaH, svarUpazuddhI sphaTikasya kiM syAt / / 139 / / 149 zlokArtha : samAdhinI zuddhi thaye chate vibhAga karIne arati ane Anandano avabhAsa paNa prasaraNa pAmato nathI ja. (jema) sphaTikanA svarUpanI zuddhi thaye chate zyAmatva ane zoNatvakRta vibhAga zuM thAya ? arthAt sphaTikamAM tevo vibhAga thAya nahi. I|139|| bhAvArtha: sphaTika nirmaLa svarUpavALuM che. tenI eka bAju zyAmapuSpa mUkavAmAM Ave, bIjIbAju 2ktapuSpa mUkavAmAM Ave to te sphaTikano amukabhAga zyAma jevo dekhAya che. ane amukabhAga 2kta dekhAya che. tethI sphaTikamAM zyAmatva raktatvakRta vibhAga varte che ane jyAre te sphaTika sanmukha koI puSpa nathI tyAre sphaTikanuM svarUpa zuddha bane che. tyAre te sphaTikamAM zyAmatva ane raktatvakRta koI vibhAga nathI. tema saMsArIjIvomAM samAdhinI zuddhi vartatI nathI tyAre sphaTika jevA paNa temanA AtmAmAM bAhyapadArthono saMzleSabhAva varte che tethI zyAma puSpa jevA koI pratikULa saMyogo bahArathI prApta thAya tyAre teone ati varte che ane puNyanA sahakArathI koI anukULa bAhyapadArtho prApta thAya tyAre tenA saMyogathI teomAM AnaMda varte che. tethI sphaTika jevA saMsArIjIvonA AtmAmAM 'A aratino pariNAma che' 'A AnaMdano pariNAma che' e prakAre vibhAga pratIta thAya che ane jyAre te saMsArI jIvone mArgAnusArIbodha thAya che tyAre teone jaNAya che ke samAdhimAM rati karavAthI ja AtmAnuM ekAMta hita che, mATe samAdhimAM ratinA arthI evA te mahAtmAo atitIvrakriyA karIne samAdhine niSpanna kare che. A rIte atitIvrakriyAmAM dRDha yatna karIne jyAre teo atitIvrakriyA dvArA samAdhinA prakarSane pAme che tyAre teomAM samAdhinI zuddhi prApta thAya che ane samAdhinI zuddhinA kALamAM teonuM citta jinavacanathI bhAvita hovAne kA2Ne samAdhimAM ekativALuM che tethI A Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 vairAgyakalpalatA/zloka-139-140 atino pariNAma che ane A AnaMdano pariNAma che e prakArano vibhAga karIne atino ane AnaMdano avabhAsa te mahAtmAonA cittamAM prasAra pAmato nathI. Azaya e che ke samAdhinI prAraMbhika bhUmikAvALA mahAtmAone saMsArI bhAvomAM ati che ane AtmikabhAvomAM AnaMda che. tethI apramAdathI sAMsArika bhAvomAM parihAra mATe yatna kare che ane AtmikabhAvomAM sthira thavA yatna kare che topaNa samAdhimAM ekativALuM jemanuM mAnasa che tevA mahAtmAone saMsArI avasthAmAM aratine abhivyakta kare ane siddha avasthAmAM AnaMdane abhivyakta kare tevuM vibhAgavALuM mAnasa nathI. paraMtu mohanI anAkuLatAmAM AnaMdanA anubhavane karanAruM teonuM ekamAnasa varte che. AthI ja samAdhinI prApti mATe udyama karatAM mahAtmAone jyAre jyAre samAdhine anukUla yatnamAM skhalanA thAya tyAre tyAre ati varte che ane jyAre jyAre samAdhine anukULa kriyAomAM dRDha yatna thAya che tyAre tyAre AnaMda varte che tevo atino ane AnaMdano vibhAga samAdhinI zuddhimAM prApta thato nathI. II139 avataraNikA: vaLI, samAdhinI zuddhivALA mahAtmAonuM mAnasa kevuM hoya che te spaSTa karavA arthe kahe che zloka H klezeSu zItAtapatRDbubhukSAdikeSu vedyodayakalpiteSu / zAntAH samAdhipratisaMkhyayaiva, tyajanti ye ratyaratI stumastAn / / 140 / / zlokArtha : vedhanA udayathI kalpita evA zIta, Atapa, tRSA, kSudhA Adi bhAvorUpa klezomAM=azAtAvedanIyarmanA udayathI kalpita evA pratikUla Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 vairAgyakalpalatA/zloka-140-141 bhAvorUpa klezomAM ane zAtAvedanIyanA udayathI kalpita evA anukUla bhAvorUpa klezomAM, samAdhinI pratisaMkhyA vaDe ja=samAdhinI nirmaLabuddhi vaDe ja, zAMta thayelA evA jeo rati ane aratino tyAga kare che teonI ame stuti karIe chIe. ||140| bhAvArtha: AtmA upara ATha karmo lAgelAM che. temAM vedanIyakarma be vibhAgavALuM che. eka zAtAvedanIya ane bIjuM azAtAvedanIya. ane vedanIyakarmanA udayathI thanAruM zAtAnuM sukha ke vedanIyakarmanA udayathI thanAruM azAtAnuM asukha e jIvanuM pAramArthika svarUpa nathI paraMtu dehanI sAthe saMsargavALA jIvane dehanI sAthe saMzleSanI buddhine kAraNe 'A mane iSTa che' ane 'A mane aniSTa che' tevI kalpanA thAya che. tethI dehane pratikUla evA zIta Atapa Adi bhAvomAM saMsArI jIvone atirUpa kleza thAya che ane dehane anukULa evA bhAvomAM ratirUpa kaleza thAya che ane je mahAtmAomAM vivecakSu pragaTela che teone zAtA-azAtAnA bhAvomAM je rati-atinA bhAvo thAya che tenA badale te zAtA-azAtAnA saMyogomAM ja samAdhikRta evA uttama bhAvomAM yatna kare to te zAtA-azAtAnA kAraNabhUta klezomAM AtmAne rati-ati thatI nathI. paraMtu te sarvakALamAM samAdhimAM ja rati varte cheH tethI tevA yogIo zAtAazAtA kALamAM vartatA bhAvonI viruddha evA samAdhinA bhAvomAM udyama karIne zAMtarasavALA baMnelA che. jeo zAtA-azAtAnA bhAvomAM rati-aratino tyAga kare che teonI graMthakArazrI stuti kare che. [14] avataraNikA : vaLI samAdhivALA munio kevA hoya che te batAvatAM kahe che zloka H na ratyaratyabhyudayAya dRSTA, kriyA yatInAmazanAdikA'pi / Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 vairAgyakalpalatA/zloka-141 aMgAradhUmAdikadoSahAnA diSTA samAdhisthitaye tu zazvat / / 141 / / zlokArtha : ratinA ane aratinA abhyudaya mATe=ratinA aratinA udaya mATe yationI=sAdhuonI azanAdi paNa kriyA jovAI nathI=zAstramAM batAvAI nathI; kema ke aMgAra ane ghUmAdi doSano tyAga che. vaLI, zAzvata samAdhinI sthiti mATe ISTa che=azanAdika kriyA zAstrasaMmata che. II141II bhAvArtha:samAdhivALA munionuM svarUpa H sAdhuone anukULa AhAragrahaNanI kriyA rati anubhava mATe nathI ane pratikULa AMhAragrahaNanI kriyA aratinA anubhava mATe nathI. sAdhu AhAramAM rati kare to aMgAradoSanI prApti thAya ane AhAramAM ati kare to dhUmadoSanI prApti thAya ityAdinuM zAstramAM kathana che. tethI iSTaAhAra ke aniSTa AhAra rita-arita vagara sAdhu vApare to ja aMgArAdi doSono parihAra thAya. tethI phalita thAya che ke samAdhivALA sAdhuonI azanAdi kriyA paNa rati-atinA anubhava mATe nathI to prazna thAya ke jo rati-arutinuM koI prayojana na hoya to sAdhu AhAra kema vApare che ? tethI kahe che. zAzvata samAdhi mATe sAdhune AhAragrahaNa karavuM e zAstrasaMmata che. Azaya e che ke zAzvata samAdhi siddha avasthAmAM che ane tenI prAptino upAya yoganirodha che ane yoganirodha kevalajJAnathI ja thaI zake ane kevalajJAnanI prAptino upAya vItarAgatA che; kema ke vItarAga thayA vagara koIne kevalajJAna thatuM nathI ane vItarAgatAnI prApti mATe asaMgabhAvanI piraNita Avazyaka che ane asaMgabhAvanI pariNati mATe zaktisaMcaya karavA arthe asaMgabhAvane abhimukha pariNAmane bAdhaka na thAya te rIte rati-atinA parihArapUrvaka sAdhu AhAra vApare to te AhAranA upakhaMbhathI deha Take ane te dehanA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa3 vairAgyakalpalatA/zloka-141-142 baLathI asaMgabhAvanI vRddhi mATe yatna thAya to vItarAgabhAvanI prApti thAya. mATe vItarAgabhAvanA arthI evA sAdhu dehanuM pAlana kare che. paraMtu ratiaratinI prApti arthe iSTa ke aniSTa AhAra grahaNa karatA nathI. ll141nA avataraNikA : vaLI, samAdhivALA munio kevA hoya che te anya rIte batAvatAM kahe che - zloka : janApavAde'pyasame samAdhirataM mano nAratimeti sAdhoH / tamisragUDhe'pi bhajeta mArge, divyAJjanopaskRtamakSi nAndhyam / / 142 / / zlokArtha : asama evA janApavAdamAM paNa atyaMta asamaMjasa evI lokaniMdAmAM paNa samAdhimAM rata evuM sAdhunuM mana aratine pAmatuM nathI. tamisrAthI gUDha paNa mArgamAM divyAMjanathI upaskRta evI cakSu aMdhapaNAne bhajatI nathI=prApta karatI nathI. II14zA bhAvArtha: sAmAnya jIvonI cakSu prakAzamAM aMdhabhAvane pAmatI nathI paraMtu gADha aMdhakArathI gUDhamArgamAM te cakSu aMdhabhAvane pAme che ane jeoe aMdhakAramAM paNa vastune jovA mATe cakSu samartha bane tevuM divya aMjana cakSumAM AMjeluM hoya to tenI cakSu gADha aMdhakAravALA mArgamAM paNa aMdhapaNAne pAmatI nathI, paraMtu te mArgane spaSTa joI zake che. tema je sAdhu jinavacananA paramArthanA marmane jANanArA che teonI tattvane jonArI aMtaraMga cakSu divya aMjanathI aMjita che. tethI AtmAnA pAramArthika svarUpane jovA mATeno aMtaraMgamArga jyAM gADha aMdhakAra vartI rahyo che tevA sthAnamAM paNa te mahAtmAne jinavacananA paramArthanA bodhane kAraNe kaI Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 vairAgyakAlatA/bloka-142-143 dizAmAM yatna karavo te spaSTa dekhAya che. tethI sukhapUrvaka aMtaraMga evA AtmAnA samAdhinA mArgamAM asmalita gamana kare che ane tenA kAraNe teonA AtmAmAM samAdhinI parama svasthatA varte che. tethI teonuM mana haMmezAM samAdhimAM rata che ane tenA kAraNe pote na karyuM hoya evA asamaMjasa lokanA apavAdamAM paNa te mahAtmAne arati thatI nathI paraMtu sarvasaMyogamAM parama svasthatApUrvaka aMtaraMga samAdhinI vRddhi mATe te mahAtmA sadA yatna kare che. ahIM vizeSa e che ke jIvamAtra sukhanA artha che ane sukha aMtaraMga samAdhithI prApta thAya che. Ama chatAM saMsArIjIvomAM AtmAnI samAdhinI dizAmAM javA mATeno mArga jJAnAvaraNIya karmanA udayathI gADha AcchAdita varte che tethI sukhanA arthI jIvo sukhanA parama upAyabhUta samAdhinA mArgane joI zakatA nathI. mAtra bAhyacakSu dvArA bAhyasukhasAmagrImAM sukhano mArga joI zake che ane bAhya viSama sAmagrImAM duHkhano mArga joI zake che. tethI bAhya iSTasAmagrIne-pAmIne rati anubhava kare che ane bAhya aniSTa sAmagrIne pAmIne aratino anubhava kare che, jyAre divya aMjanavALI cahyuM che jemane evA muni to sarvajJanA vacananA baLathI aMtaraMga samAdhinA paramArthane jonArA che ane sadA svaparAkramanA baLathI te samAdhinI vRddhi mATe ja udyama karanArA che. tevA mahAtmAone lokanA apavAdamAM paNa arati thavAno prasaMga prApta thato nathI paraMtu sadA samAdhinuM sukha ja vRddhi pAme che. II14zA avataraNikA : mokSamArgamAM abhyasthita vyaktine jJAna-kriyA karatAM sApariNAma kaI rIte vizeSa upakAraka che te batAvavA mATe kahe che - zloka : jJAnakriyA'zvadvayayuksamAdhirathAdhirUDhaH zivamArgagAmI / na grAmapuHkaNTakajAratInAM, jano'nupAnatka ivArtimeti / / 143 / / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 vairAgyakalpalatA/zloka-143 zlokArya : upAnaha rahita jana jema grAma-nagaranA kaMTakathI pedA thanAra aratinI Arti pIDAne pAme che, tema jJAnakriyArUpI azvadvayathI yukta evA samAdhirUpI ratha para ArUDha zivamArgagAmI Artine ArtadhyAnarUpa paDAne pAmatA nathI. II14all bhAvArtha - ahIM anupAna nanaH e vyatireka dRSTAMtarUpa che. tethI jema koI vyakti joDA vagara grAmanagarAdimAM jato hoya tyAre kAMTAothI arati pedA thAya che, ane tenI pIDAne pAme che arthAt kAMTAo vAgavAthI zarIrakRta je azAtA pedA thAya che tenA kAraNe cittamAM vidvalatArUpa Arti-pIDA pedA thAya che. paraMtu jo joDA vagarano evo paNa te vyakti rathamAM ArUDha hoya to koI jAtinI pIDA prApta thAya nahIM tema mokSamArgamAM prasthita vyakti sAmyarUpI rathamAM ArUDha hoya tyAre koI pIDA prApta thatI nathI. te sAmyaratha jJAnakriyArUpI be athvothI yukta che arthAt samyak prakAranA bodharUpa jJAna ke je zrutajJAnasvarUpa che ane tene anurUpa ja mana, vacana, kAyAnI samyaguM AcaraNo te rUpa kriyA che te baMne azvasthAnIya che ane tenAthI yukta ja jIvamAM sAmyapariNAma varte che te rathasthAnIya che arthAt jyAre muni samyam zAstravacananA bodhapUrvaka samyagu AcaraNAo kare che tyAre te AcaraNAothI AtmamAtramAM pratibaddhatA prApta thAya che tethI sarva padArtho pratye samapariNAma skurAyamAna thAya che ane te rathamAM jyAre muni ArUDha hoya che tyAre te muni jJAnakriyAnI pravRtti dvArA ja mokSamArga tarapha prasarpaNa pAmatA hoya che ane sarvatra sAmyapariNAma hovAne kAraNe zArIrika mAnasika koI jAtinI pIDA temane sparzI zakatI nathI. yadyapi tevA munine paNa zarIrakRta azAtAdi prApta thaI zake che topaNa sukha duHkha pratye samapariNAma hovAne kAraNe cittamAM koI Arti utpanna thatI nathI paraMtu vRddhimatu thatA samatAnA pariNAmane kAraNe AnaMdano ja anubhava thAya che, tethI sarva pIDArahita mokSapatha pratye te sAmya rathamAM ArUDha thaIne jaI zake che. jyAre caMDarudrAcAryAdi mahAtmAo jJAnakriyAdvArA mokSamArgamAM prasthita hovA chatAM nimittane pAmIne prakopita bane tevI pariNativALA hovAthI vizeSa prakAranA Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 vairAgyakalpalatA/zloka-143-144 sAmyapariNAmarUpa rathamAM teo ArUDha na hatA. AthI ja mokSamArgamAM prasthita hovA chatAM kASAyikabhAvomAM saMzleSane kAraNe Artine pAme che. jema krodhanI pariNatine kAraNe caMDarudrAcArya Artine pAme ja che tema jeo krodha pariNativALA nathI, Ama chatAM jeone viSayo kAMIka rAganI pariNati usthita karIne cAritramAM aticAra pedA karI zake che teo paNa kaSAyakRta Artine pAme ja che. paraMtu jeonuM citta sarva padArtho pratye sAmya pariNAmavALuM che, AthI ja saMsAravartI sarva AtmAone paNa sarvakarma rahitarUpe samAna jue che ane tethI ja sarvajIvomAM vartatI karmakRta viSamatAne jovAnuM choDIne siddhasvarUpa rUpa je samAnabhAva che tene ja jovAmAM upayukta che ane tethI ja AtmAnI zuddha pariNati mAtramAM ja pratibaMdhane dhAraNa karanArA evA paramasamatAbhAvamAM jeo ArUDha che teo leza paNa pIDArahita, kevala AnaMdanA anubhavane karatA ane sAmyarUpI rathamAM ArUDha hovAthI gamanakRta pIDAthI paNa rahita hovAthI nirAkuLapaNe mokSamArgamAM prasthita che. 143 zloka - lAbhe'pyalAbhe'pi sukhe ca duHkhe, ye jIvitavye maraNe ca tulyAH / ratyApyaratyApyanirastabhAvAH, samAdhisiddhA munayasta eva / / 144 / / zlokArca - lAbhamAM paNa anukULa nirdoSa AhArAdinA lAbhamAM paNa ke alAbhamAM paNa, sukhamAM ke duHkhamAM, jIvitavyamAM ke maraNamAM tulyavRttivALA ratithI ke aratithI paNa anirasta bhAvavALA nahIM haNAyelA pariNAmavALA jeo che, teo ja samAdhithI siddha evA munio che. II144li bhAvArtha :samAdhithI siddha evA munionuM svarUpa :munibhAvano prAraMbha samabhAvathI thAya che ane muni bhagavAnanA vacanAnusAra Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-144-145 157 vikalpo karIne AtmAne samabhAvanI buddhithI vAsita kare che. tethI te mahAtmA vicAre che ke mane je paramasukha ISTa che te paramasukha samabhAvathI ja pragaTa thAya che ane samabhAvanI vRddhithI ja vRddhi pAme che ane samabhAvanI niSThAthI vItarAgapaNAnI prApti dvArA te sukha sthirabhAvane pAme che. tethI muni bhikSAaTanAdi mATe jAya che tyAre paNa vicAre che ke jo saMyamane poSaka nirdoSa bhikSA maLaze to te bhikSA dvArA dehanuM pAlana karIne AhArathI upakhaMbha pAmelA deha dvArA vizeSa prakAre svAdhyAya Adi pravRtti karIne saMyamanI huM vRddhi karIza ane saMyamane anukULa nirdoSa bhikSA nahIM maLe to tapamAM virya phoravIne huM saMyamanI vRddhi karIza. A prakAre saMyamanI vRddhinA lakSavALA te muni yatanApUrvaka bhikSATanAdi kriyA kare che tyAre saMyamane upakhaMbhaka nirdoSa AhAra prApta thAya to saheja paNa harSa thato nathI ane ghaNI gaveSaNA karavA chatAM saMyamane upaSTaka AhAra na maLe topaNa kheda thato nathI paraMtu lAbha dvArA ke alAbha dvArA paNa samapariNAmane dhAraNa karIne te mahAtmA samAdhinI vRddhi kare che. vaLI, te mahAtmA aMtaraMga samAdhinA arthI hovAthI zAtA-azAtArUpa sukhaduHkha pratye ke jIvana-maraNa pratye tulyavRtti dhAraNa kare che. ane sarvatra tulyavRtti hovAne kAraNe potAno sarvatra vartato tulya bhAva rati-arati dvArA paNa kyAMya haNAto nathI tethI sadA samAdhivALA che ane AvA samAdhithI siddha thayelA evA teo je muni che. anya sarve vezamAtrathI muni che. I144 avataraNikA - vaLI, samAdhivALA muni kevA hoya te spaSTa kare che - zloka : novegavego'pyaratirna yeSAM, na cApyanekAgratayA calatvam / samAhitAMstAn lasadekaTaNkotkIrNajJabhAvAn zaraNaM prapadye / / 145 / / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zlokArtha : udvegano vega paNa nathI, arati nathI ane vaLI ekAgrapaNuM hovAne kAraNe jeonuM calapaNuM nathI, lasad ekaTaMkautkIrNajJabhAvavALA samAdhAnane pAmelA teonuM=vilAsa karatAM TAMkaNAMthI kaMDArAyelA eka jJAnasvabhAvavALA samAdhAnane pAmelA teonuM, huM zaraNuM svIkAruM chuM. 145 / / vairAgyakalpalatA/zloka-145-146 bhAvArtha:samAdhivALA munionuM svarUpa H samAdhine pAmelA munione udvegano vega nathI tethI bAhyasaMyoga pratikULa vartatA hoya topaNa te saMyoganAM nimitta pAmIne cittamAM leza paNa udvega thato nathI ane arita thatI nathI. vaLI, jeonuM citta zuddhAtmabhAvane ullasita karavAmAM ekAgratAvALuM hovAne kAraNe saMsArIjIvonI jema anekAgrapaNAne kA2Ne jeomAM calapaNuM paNa nathI arthAt je te viSaya sAthe saMyojana pAmIne pariNAmo kare tevuM cAMcalya nathI paraMtu zuddhAtmAmAM vilAsa pAmatuM ekaTaMka utkIrNa zasvabhAva che te bhAvamAM sadA varte che arthAt TAMkaNAthI kaMDArAyela vastu te paththaramAM eka svarUpe varte che tema AtmAmAM jJa=jJAna, eka svabhAva varte che je TAMkaNAthI utkIrNa bhAvatulya che ane te bhAvamAM jeoe citta sadA sthApana karyuM che, tethI samAdhivALA che tevA munionuM ame zaraNuM svIkArIe chIe. 145]I zloka H itastato nArativahniyogA duDDIya gacched yadi cittasUtaH / samAdhisiddhauSadhamUrcchitaH san, kalyANasiddherna tadA vilambaH / / 146 / / Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-146 zlokArtha H samAdhithI siddha evA auSadhathI mUcchita chato cittarUpa pAro aratirUpa vahninA yogathI jo UDIne ahIMtahIM na jAya tyAre kalyANasiddhino vilaMba nathI. / / 146] 159 bhAvArtha: pArAne agnino yoga thAya tyAre te pAtramAMthI UchaLIne bahAra paDe che tethI pArAmAMthI bhasma banAvavA mATe jyAre agnino tenI sAthe yoga karavAno hoya che tyAre prathama auSadhathI pArAne mUrcchita karAya che. mUrchita thayelo pAro agninA yogathI Amatema UDato nathI. tyAra pachI ja temAMthI bhasma banAvI zakAya che. tema yogIno cittarUpI pAro samAdhirUpa siddhaauSadhathI jyAre mUrcchita thAya che tyAre aratirUpa vahninA yogathI Amatema jato nathI. arthAt potAnA AtmabhAvamAM sthira hovAthI AtmabhAvane choDIne anyatra jato nathI. paraMtu AtmabhAvane ullasita kare evA dhyAnayogamAM ja varte che tyAre kalyANanI siddhino vilaMba nathI arthAt AtmabhAvamAM atyaMta sthiratA hovAne kAraNe prabaLa upasarga-pariSahakAlamAM paNa jyAre te AtmabhAvamAMthI anyathAbhAvane pAmato nathI tyAre mokSanI prAptirUpa kalyANanI siddhi have ati dUra nathI. yadyapi munine jyAre sAmyabhAva varte che tyAre aratirUpa vahnino yoga saMbhave nahIM paraMtu atinI ApAdaka evI je azAtAnI sAmagrI che tenAthI azAtA thAya che tethI tene ahIM aratirUpe grahaNa karela che. te atirUpI vahninA yogathI munino cittarUpI pAro Amatema jato nathI. tenuM kAraNa cittamAM sarva padArtho pratye atyaMta sAmyabhAva varte che tema potAnAM sukhaduHkha pratye paNa sAmyabhAva varte che tethI du:kha pratye dveSano ullekha thato nathI. tethI cittamAM koI vihvaLatA sparzatI nathI ane tethI ja AtmabhAvane atizayita karavA mATe dhyAnamAM je dRDhayatna cAle che tenAthI anyatra citta jatuM nathI ane A jAtino sAmyabhAva e mahAsamAdhinI pUrvabhUmikArUpe che ane te mahAsamAdhi kSapakazreNirUpa che tethI mokSanI prApti have dUra nathI. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 vairAgyakalpalatA/zloka-14-147 yadyapi upazamazreNi para ArUDha thayelA pAta pAmIne yAvatuM anaMtakALa saMsAramAM rahe che ane upazamazreNikALamAM teo paramasAmyabhAvane pAmelA hoya che tethI kAlanI apekSAe siddhino yatkiMcit vilaMba paNa saMbhavI zake che. paraMtu jyAre sAmyabhAva varte che tyAre siddha bhagavaMtonI vItarAgatAnI pariNatirUpa bhAvane AzrayIne vicArIe to sAmyabhAvavALAne kalyANanI siddhi dUra nathI. AthI ja te bhAvamAM vartatA munio jyAre pUrva upAttakarmane kAraNe pAtane pAmatA nathI tyAre najIkanA kALamAM ja siddhapadane avazya pAme che. ll14kA zloka : itastato bhrAmyati cittapakSI, vitatya yo ratyaratisvapakSau / svacchandatAvAraNaheturasya, samAdhisatpaJjarayantraNaiva / / 147 / / zlokArca - rati ane aratirUpI potAnI pAMkhone vistArIne je citarUpI pakSI AmathI tema bhramaNa kare che AnI svacchaMdatA vAraNano hetu samAdhirUpI saspiMjara yaMtraNA ja che. II147mAM bhAvArtha : saMsArI jIvonuM cittarUpI pakSI iSTapadArthone pAmIne ratine pAme che ane aniSTa padArthone pAmIne aratine pAme che. ratiaratirUpI potAnI pAMkhone vistAra karIne saMsArI jIvonuM citta je te viSayamAM bhamyA kare che ane A rIte svacchaMdatAthI saMsArI jIvo karmo bAMdhIne durgationI paraMparAnI prAptirUpa vinAzane pAme che. tethI durgatinA pAtathI rakSaNa arthe cittamAM vartatI svacchaMdatA vAraNano hetu samAdhirUpI suMdara pAMjarAnuM niyaMtraNa ja che. tethI sAdhuo AtmAne tattvathI bhAvita karIne samAdhirUpI satpAMjarAnA niyaMtraNathI cittane niyaMtrita kare che. ll14LA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-148-149 11 avataraNikA : munio kaI rIte samAdhine pragaTa karavA yatna kare che te batAve che - zloka : putrAt kalatrAcca dhanAcca mitrAd, dehAcca gehAcca viviktatA me / iti prasaMkhyAya samAdhibhAjo, na zokazaGkuvyathayA''kulAH syuH // 148 / / zlokArca - putrathI, strIthI, dhanathI, mitrathI, dehathI, ane gRhathI mArI vivitatA che mAro bheda che e prakAranI pratisaMkhyAthI nirmaLa buddhithI, samAdhine bhajanArA munio zokarUpI zaMkunI vyathAthI Akula thatA nathI. II148ll bhAvArtha : AtmAnI sAthe atinajIkanA saMbaMdhavALo deha che ane tenA saMbaMdhane kAraNe gRha, mitra, svajana Adino saMbaMdha thAya che. te sarvasaMbaMdhathI mAro bheda che tevI buddhi jeoe tattvabhAvana karIne sthira karelI che teone deha saMbaMdhI upadravo paNa thatA nathI to gRhAdi saMbaMdhI upadravo kaI rIte saMbhave ? ane jeonA cittamAM bAhya padArthakRta koI upadrava nathI teo sarvabhAvo pratye moharahita hovAthI samAdhivALA che tevA mahAtmAo bAhya koI padArthanI viSamatAmAM zokarUpI zaMkunI vyathAthI vyAkula thatA nathI paraMtu sarva saMyogomAM nirapekSa thaIne AtmAnA samabhAvanA pariNAmamAM sadA varte che. ll1485 zloka : iSTapraNAze'pyanabhISTalAbhe, nityasvabhAvaM niyatiM ca jAnan / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 vairAgyakalpalatA/zloka-149-150 saMtApamantarna samAdhivRSTividhyAtazokAgnirupaiti sAdhuH / / 149 / / zlokArtha H nitya svabhAvane ane niyatine jANato=AtmAno nityasvabhAva che tethI AtmAno kyAreya nAza thato nathI ane bAhya padArtho niyati anusAra thAya che te pramANe jANatA, samAdhirUpI vRSTithI bUjhavI nAMkhela che zokarUpI agni jemaNe evA sAdhu iSTanA praNAzamAM ane anabhISTanA lAbhamAM paNa aMtaHsaMtApane pAmatA nathI. II149 / / bhAvArtha: sAdhu zAstravacanAnusAra tattvane jovAnI nirmaLa dRSTivALA hoya che tethI potAno mohathI anAkula evo jJAnasvabhAva sadA potAnAmAM rahenAro che teno kyAreya nAza thato nathI e prakAre potAnA nityasvabhAvane jANe che ane je prakAre niyati varte che te pramANe niyatasaMyogo ane niyataviyoga thAya che tema sAdhu zAstrathI jANe che. tethI sthUladRSTithI je potAne iSTa hoya teno nAza thAya ke potAne aniSTa hoya tevA pratikUla saMyogono lAbha thAya topaNa haMmezAM potAnA nityasvabhAvathI AtmAne bhAvita karIne samAdhirUpI zItala jaladhArAnI vRSTithI bUjhavI nAMkhyo che zokarUpI agni jemaNe evA te mahAtmA koI nimittamAM saMtApane pAmatA nathI. II149llA avataraNikA : vaLI, samAdhivALA muni kevA hoya che te batAve che - zloka H tyaktasvavargaH zaraNAnapekSaH, krUropasarge'pyaviluptadRSTiH / samAdhitantroddhRtazokazalyo, na dhyAnabhaGgAdadhRtiM prayAti / / 150 / / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-150 163 zlokArca - tyaktasvavargavALA, zaraNanI anapekSAvALA, krUra upasargamAM paNa aviluptadaSTivALA samAdhitatrathI uddhata karyuM che zokazalya jemaNe evA muni dhyAnanA bhaMgathI avRtine prApta karatA nathI arthAt sadA zuddhAtmadhyAnamAM varte che. I15oll bhAvArtha : AtmAne potAnA zuddhAtmAnA dhyAnamAM rahevAmAM bAdhaka sAmagrI jeoe sarvathA choDI che evA mahAtmAone kyAreya dhyAnamAM bhaMga thato nathI ane dhyAnano bhaMga nahIM thavAne kAraNe tevA mahAtmAo kyAreya avRtine pAmatA nathI, paraMtu sarvasaMyogamAM dhRtipUrvaka AtmAnA dhyAnamAM yatna kare che. dhyAnamAM bhaMga karavAnA kAraNabhUta tevI sAmagrIthI mahAtmA kaI rIte dUra rahe che te batAvavA arthe kahe che jeoe svavarga rAkhyo che tenA pratyenA mamatvane kAraNe dhyAnano bhaMga thAya che tethI mahAtmAoe sarva svavargano tyAga karyo che. vaLI, koInA zaraNanI koIne apekSA hoya ane te zaraNa tene na maLe to citta vikSobha pAme che ane mahAtmA tattvanA bhAvanathI vicAre che ke mAre jagatanA koI padArthothI bhaya nathI; kema ke mArI aMtaraMga saMpatti koI grahaNa karI zake tema nathI. tethI koInA zaraNanI apekSAvALA nathI ane tenA kAraNe temanA cittamAM vyAghAta thato nathI. vaLI, pUrvakarmane kAraNe tevA mahAtmAone krUra upasarga Ave topaNa potAnA pAramArthika svarUpane jovAnI nirmaLaSTi lupta thatI nathI. paraMtu te sarvasaMyogomAM AtmAnA pAramArthika svarUpane joIne tenAthI ja potAnA AtmAne bhAvita kare che tethI tevA mahAtmAonuM citta upasargomAM paNa vikSepane pAmatuM nathI. vaLI, te mahAtmAe samAdhine kahenArAM zAstravacano dvArA AtmAne te rIte bhAvita karelo che ke jethI potAnA AtmAmAM koI prakAranA zokanuM zalya rahe nahIM ane tevA mahAtmAonuM citta sarvanimittothI para hovAne kAraNe teonA dhyAnano bhaMga kyAreya thato nathI ane tevA mahAtmAone zubhadhyAnanA baLathI kyAreya koI saMyogomAM adhRti prApta thatI nathI, paraMtu mahAdharyapUrvaka karmanA unmelana mATe teo sadA udyama kare che. I15nA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zloka H zocanti na svaM ca paraM ca manyo ranyo'nyakarmavyatihAramagnam / zuddharjusUtrakSaNamArgaNAbhi vairAgyakalpalatA/zloka-151 stapasvinaH prAptasamAdhiniSThAH / / 151 / / zlokArtha : prApta karI che samAdhimAM niSThA jemaNe evA tapasvI sAdhuo zuddha RjusUtrakSaNanI mArgaNAne kAraNe matyuthI=dInatAthI, anyonyakarmanA vyatihAramAM magna evA svaparano zoca karatA nathI=ciMtA karatA nathI. II151 bhAvArtha: RjusUtranaya parakIya vastu potAne anupayogI hovAthI tene vasturUpe svIkArato nathI. jema parakIya dhana potAne anupayogI hovAthI RjusUtranaya pa2kIya dhana che tene dhanarUpe svIkArato nathI. tethI e prApta thAya ke zuddhaRjusUtranaya AtmAnA zuddhasvarUpathI anya evA dehAdinI kriyA ane AtmAnA zuddha svabhAvanI kriyA bhinna che tema mAne che ane dehanI kriyA mArI kriyA nathI, paraMtu jema 52nuM dhana mAruM nathI tema paranI kriyA mArI nathI tema jovAmAM RjusUtranaya magna che. tethI RjusUtranayanI dRSTithI jonArA mahAtmA sva-parano zoka karatA nathI; kema ke para dehanA nAzamAM mAro nAza nathI ane mAruM svarUpa koInAthI nAza thAya tema nathI tethI dInatAne pAmIne zoka karatA nathI. vaLI, te mahAtmAo karmone tapAvIne AtmAne pRthak karI rahyA che tethI tapasvI che. ane bhagavAnanA vacanathI bhAvita thaIne prAptasamAdhi niSThAvALA che arthAt samAdhibhAvamAM sthira thayelA che. tethI zuddha RjusUtranayanA kSaNika mArgaNAthI jovAnA vyApAravALA hoya che. tethI teone svanA ke paranA koI prakAranA vinAzamAM dInatAthI zoka thato nathI; kema ke RjusUtranayanI dRSTithI parakIya vastune teo vasturUpe svIkAratA nathI, paraMtu nirlepabhAvathI vastunA te te bhAvone jonArA hoya 9.1194911 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 vairAgyakAlatA/bloka-152 zloka : gate na zoko na vimRzyameSyacchuddhazca yogaH kila vartamAnaH / sAdhoH samAdhiH prathate yadedRk, tadA'stu manyoH ka ivAvakAzaH / / 152 / / zlokArca - nAzamAM zokanathI,bhaviSyavimarza karavA yogya nathI ane vartamAnano yoga kharekhara zuddha che. jyAre AvA prakAranI sAdhunI samAdhi vistAra pAme che, tyAre konI jema krodhano avakAza che arthAt avakAza nathI. II1paIL bhAvArtha - je sAdhu jinavacanathI bhAvita mativALA che teone AtmAthI bhinna sarva padArtho asAra jaNAya che. tethI koI vastu nAza pAme to zoka thato nathI ane tevA mahAtmAo mATe bhaviSya vicAra karavA yogya nathI tethI sarva udyamathI vartamAnamAM ja AtmabhAvone skuraNa karavA yatna che. ane tevA mahAtmAone jyAre AvA prakArano vartamAnano zuddhayoga sadA samAdhine vistArato hoya che tyAre tevA mahAtmAone koInI pravRttithI krodhano avakAza kyAMthI hoya? arthAt tevA mahAtmAo sadA samAdhimAM upayogavALA hovAthI koInAM koI kRtyone pAmIne krodhathI vyAkula thatA nathI paraMtu zuddhaRjusUtraNanI mArgaNAthI AtmAne vAsita kare che arthAt vartamAnanI kSaNane RjusUtra mAne che ane vartamAnanI kSaNa mohathI anAkuLa hoya to zuddhaRjusUtranI kSaNa kahevAya ane tenAthI vicAravAmAM Ave to bhUtano padArtha vartamAnamAM nathI ane bhaviSya paNa anutpanna che tethI bhUtaviSayaka zoka karavo paNa ucita nathI ane bhaviSyano vicAra karIne zoka karavo paNa ucita nathI paraMtu vartamAnano potAno zuddhayoga pravartAvavo potAne mATe ucita che tema te mahAtmAo vicAre che. tethI te mahAtmAmAM sadA mohanI anAkulatArUpa samAdhi varte che. mATe tevA mahAtmAone krodhano avakAza nathI. II15rA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 vairAgyakalpalatA/bloka-153-1pa4 zloka : atyantalakSavratayoganunAH, smRtvA'nubhUtAdbhutabhogalIlAm / na vaimanasyaM munayaH prayAnti, samAdhimantrAhatazokabhUtAH / / 153 / / zlokArtha : atyaMta rUkSa evA vratanA yogathI prerAyelA samAdhimaMtrathI haNI nAkhyo che zokarUpI bhUta jeNe evA munio anubhUta, adbhuta bhogalIlAnuM smaraNa karIne saMsAraavasthAmAM je zreSTha bhogo pUrva karyA che tenuM smaraNa karIne, vaimanasyane pAmatA nathI. II153 bhAvArtha munio bhagavAnanAM vacanonuM navuM navuM adhyayana karIne ane adhyayana karAyelA sUtra-arthanuM pArAyaNa karIne AtmAne samAdhimAM niveza karavA yatna kare che jethI samAdhine pAmeluM temanuM citta bAhyapadArthone prApta karIne zokane prApta kare nahi tevuM viziSTa koTinuM bane che tethI tevA mahAtmAoe AtmAmAM samAdhi niSpanna kare evA zrutarUpI maMtro dvArA zokarUpI bhUtano nAza karyo che tethI koI nimittane pAmIne AtmAmAM zoka utpanna thato nathI. tethI te mahAtmAoe gRhasthaavasthAmAM je bhogo bhogavela che tenuM smaraNa karIne paNa zoka thato nathI. AthI saMyamajIvananI atyaMta kaThora AcaraNArUpI yogathI prerAIne te mahAtmAo kyAreya zokarUpa vaimanasyane pAmatA nathI paraMtu saMyamanI kaThora AcaraNA dvArA paNa zAMtarasanI puSTi kare che. uparA zloka : ugre vihAre ca suduSkarAyAM, bhikSAvizuddhau ca tapasyaso / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 vairAgyakalpalatA/zloka-154 samAdhilAbhavyavasAyahetoH, kva vaimanasyaM munipuMgavAnAm / / 154 / / zlokArca - samAdhinI prAptinA vyavasAyano hetu hovAthI ugra vihAramAM, suduSkara evI bhikSAvizuddhimAM ane asahya evA tapamAM, munipuMgavone munirUpI vRSabhone, vaimanasya=cittanI vihvaLatArUpa kAluNa, kayAMthI hoya ? arthAt na hoya. ll154 bhAvArtha munio AtmAne vItarAgabhAvathI bhAvita karIne samAdhilAbhanA atyaMta arthI che. tethI samAdhilAbhane anukULa evo je vyavasAya hoya tenAM hetubhUta pravRttimAM munio sadA utsAhI hoya che, jema dhananA arthI jIvone dhananA lAbhanA vyavasAyamAM sadA utsAha hoya che. tethI samAdhinI prAptinA kAraNabhUta navakalpI vihArarUpa saMyamanI ugra AcaraNAmAM teone koI vihvaLatA thatI nathI. paraMtu atyaMta yatnApUrvaka navakalpI vihAra te mahAtmA te rIte kare che ke jethI jinaAjJAnA pAlana dvArA saMyamanA kaMDakonI vRddhi thAya che. vaLI, sAdhujIvananI bhikSAnI vizuddhi ati duSkara che chatAM samAdhilAbhano hetu hovAthI sAdhune duSkara evI bhikSAnI vizuddhimAM vaimanasya thatuM nathI paraMtu zaktinA prakarSathI zuddhinI gaveSaNA karIne saMyamanA kaMDakonI vRddhi dvArA samAdhine prApta kare che. vaLI, asahya evuM anazana Adi tapa paNa samAdhinI prAptinuM kAraNa hovAthI munione vaimanasyanuM kAraNa banatuM nathI. paraMtu nirlepatAnI vRddhi dvArA samAdhinI vRddhinuM ja kAraNa bane che. tevA munio 18 hajAra zIlAMgarUpa vratane vahana karanArA hovAthI munipuMgavo che ane teo 18 hajAra zIlAMgane vahana karIne vizeSa vizeSa prakAranI samAdhine prApta kare che. II154nA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 vairAgyakalpalatA/bloka-1papa zloka - samAdhibhAjo'pi vipaddazAyAM, na yAnti dhIrAH karuNAspadatvam / jAtyasya jAyeta vivarNabhAvaH, kimagnitApAdapi kAJcanasya / / 155 / / zlokArca - samAdhivALA ghIra evA munio ApatidazAmAM paNa karuNAspadapaNuM= dInapaNuM, prApta karatA nathI. agninA tApathI paNa zuM jAtyasuvarNano vivarNabhAva thAya che? arthAt viparIta varNabhAva thato nathI. 155ll bhAvArthasamAdhivALA dhIramunione ApattimAM dInatAno abhAva : dhIra evA munio haMmezAM vItarAganA vacananuM smaraNa karIne saMyamanI vRddhinuM kAraNa hoya tevI te te ucita pravRttio kare che ane te te saMyamanI ucita pravRttio dvArA vItarAgabhAvane anukULa evI asaMgapariNatithI AtmAne vAsita kare che tethI te mahAtmAo mohanI anAkuLarUpa samAdhine bhajanArA che. tevA mahAtmAone bAhya koI viparIta dazA prApta thAya topaNa teo karuNAnAM sthAna bane tevI dazAne prApta karatA nathI paraMtu te viparIta dazAmAM paNa mahAdhairyapUrvaka AtmAnA bhAvone ullasita karavA mATe udyama karatA hoya che. temAM dRSTAMta Ape che - je jAtyasuvarNa che=nakalI suvarNa nahi paNa suvarNanI jAtivALuM jAtyasuvarNa che, te suvarNa agninA tApathI paNa suvarNanA varNathI viparIta varNabhAvane prApta karatuM nathI tema jAtyasuvarNa jevA munio agninA tApa jevA pratikULa saMyogomAM paNa samabhAvanI vRddhinA pariNAmathI anyathAbhAvane pAmatA nathI. 1papA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 vairAgyakalatA/bloka-15-157 zloka : asahyayA vedanayA'pi dhIrA, rudanti nAtyantasamAdhizuddhAH / kalpAntakAlAgnimahArciSA'pi, naiva dravIbhAvamupaiti meruH / / 156 / / zlokArca - atyaMta samAdhithI zuddha thayelA evA vIra puruSo asahya vedanAthI paNa raDatA nathI. kalpAMtakAlanA agninI mahAvAlAthI paNa meruparvata dravIbhAvane pAmato nathI ja. II156ll bhAvArtha : je mahAtmAo jinavacanathI atyaMta bhAvita thayA che ane sadA zAstronuM parAyaNa karIne AtmAne atizaya atizayatara bhAvita kare che ane tenA kAraNe atyaMta samAdhi thayelI hovAne kAraNe zuddha thayelA che tevA dhIra mahAtmAne pUrvanA karmanA udayathI asahya evI vedanA thAya topaNa te pIDAthI vyAkuLa thaIne raDatA nathI. paraMtu saMsAranA pAramArthika svarUpanA bhAvana dvArA vicAre che ke samudramAM cAre bAju pANI hoya tema saMtaramAM karmakRta sarvatra pIDAnI ja prApti hoya topaNa te saMsAranA uccheda mATe yatna karavo joIe. A prakAranA bhAvathI sadA AtmAne vAsita rAkhe che temAM dRSTAMta Ape che - AkhA vizvane nAza karavA mATe kalpAMtakAlano agni pragaTyo hoya tenI jvALAthI paNa meruparvata kyAreya dravIbhAvane pAmato nathI tema atyaMta samAdhivALA munio koI pIDAmAM dravIbhAvane pAmatA nathI. tethI teonI AMkhamAMthI AMsu paDatAM nathI. I1pakA zloka : samAdhividhvastabhayAH zmazAne, zUnyAlaye vA pratimAM prapannAH / Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 vairAgyakalpalatA/zloka-157-158 dRSTvA'pi rUpANi bhayaMkarANi, romApi naivodgamayanti gAtre / / 157 / / zlokArtha H samAdhi vaDe dhvaMsa karI nAkhyo che bhayane jemaNe evA munio zmazAnamAM ke zUnya gharomAM pratimAne svIkArIne rahelA hoya che. teonAM gAtramAM=dehamAM romo paNa bhayaMkara rUpone joIne udgama pAmatA nathI= bhayathI dehano eka rUMvATo paNa UMco thato nathI. II157 bhAvArtha: munio saMsArathI atyaMta bhaya pAmelA hoya che tethI saMsAranA ucchedanA upAyabhUta AtmAnA mahAsvairyarUpa samAdhimAM udyama karanArA hoya che ane samAdhinA baLathI bAhya padArtho pratyenA bhayathI mukta thayelA hoya che; kema ke samAdhivALA AtmAne jagatamAM koI bhaya nathI ane samAdhi vagaranA jIvo bAhya bhayanA nivAraNa mATe udyama kare topaNa sadA bhayamAM che ane samAdhinA baLathI jeoe sarva bAhya bhayo jItI lIdhA che tevA munio potAnA samAdhibhAvanA prakarSa arthe zmazAnamAM ke zUnya gharomAM pratimAne dhAraNa karIne zuddhaAtmAnA bhAvone pragaTa ka2vA arthe dhyAnamAM udyama karanArA hoya che ane smazAnane kAraNe ke ke zUnyagharanA kAraNe koI pizAcAdi bhayaMkara rUpo karIne temane dhyAnamAMthI calita karavA yatna kare topaNa pizAcanA bhayaMkara rUpo joIne paNa teonA dehamAM leza paNa bhayanI lAgaNI UThatI nathI paraMtu samAdhinA baLathI jIvana-mRtyu pratye samabhAvavALA te mahAtmA sadA zubha dhyAnamAM yatnavALA rahe che. 1194011 zloka H mahopasargAzca parISahAzca, dehasya bhedAya na me samAdheH / itthaM vivicya svaparasvabhAvaM, mavAnuvandha munavattvanatti / / 8 / / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 vairAgyakAlatA/zloka-158-1pala zlokArtha : mahAna upasargo ane pariSaho dehanA bheda mATe dehanA nAza mATe che. mArI samAdhinA nAza mATe nathI e prakAre svaparanA svabhAvanuM vivecana karIne dehanA ane AtmAnA svabhAvano vibhAga karIne munio bhayanA anubaMdhano bhayanA pravAhano tyAga kare che. II158iaa bhAvArtha : munio saMyamanA prAraMbhathI mAMDIne zAstraadhyayanamAM vyApAravALA hoya che ane zAstratattva AtmAnA svarUpano ane AtmAthI bhinna evA dehAdinA svarUpano bodha karAvavAmAM ja pradhAnarUpe pravarte che. tethI zAstrathI bhAvita thayelA munio sadA vicAre che ke mahAna upasargo ane zItAdi pariSaho prakarSavALA thAya to dehano nAza karI zake. paraMtu zAstrathI bhAvitamativALA evA mArI samAdhino nAza karavA mATe samartha nathI. A rIte AtmAno svabhAva ane parano svabhAva kevo che tenuM vivecana munio kare che arthAt AtmAthI para evA dehano svabhAva utsargathI ane pariSahathI nAza pAme evo che ane samAdhivALA evA mArA AtmAno svabhAva utsargathI ane pariSahathI nAza pAme tevo nathI e prakArano vibhAga karIne munio zuddha AtmAnA svarUpamAM zAstrabaLathI sthirabhAvane dhAraNa karIne upasargothI ane pariSadothI thatA bhayanA pravAhano tyAga kare che. 1pa8 zloka : kuhetubhirvA bhayahetubhirvA, . madhyeti samAditAtmA ! mahIdharANAM ca mahIruhANAM, sarvasahA kSubhyati kiM nu bhAraiH / / 159 / / zlokArtha :kuhetuo vaDe=AtmA nathI, paraloka nathI ItyAdi kuhetuo vaDe, Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 vairAgyakalpalatA/zloka-159-160 athavA bhayahetuo vaDe=upasarga ane pariSaharUpa bhayahetuo vaDe, samAdhivALA AtmA kSobha pAmatA nathI. mahIdharonA parvatonA ane mahIruhonA=vRkSonA bhArathI sarvasahA evI pRthvI=sarvabhArane sahana karavA samartha evI pRthvI, zuM kSobhane pAme che arthAt kSobhane pAmatI nathI. II1595 bhAvArtha: munio zAstravacananA baLathI, yuktinA ane anubhavanA baLathI AtmAnA pAramArthika svarUpane jANanArA hoya che ane AtmAnA pAramArthika svarUpane jANIne tene pragaTa karavA arthe sarva udyama karanArA hoya che ane AtmAnA pAramArthika svarUpane kaMIka aMze pragaTa karIne samAdhine pAmelA hoya che. ane te samAdhinA baLathI vizvastha mativALA hoya che ke samAdhino mAro udyama ja mArA sarva kalyANanuM eka kAraNa che tethI AtmA nathI, paraloka nathI ityAdi kuhetuo vaDe ke anyadarzananA ekAMta vacanarUpa kuhetuo vaDe potAnA sanmArganI pravRttimAM kyAreya kSobha pAmatA nathI. vaLI, zAstrathI atibhAvitamativALA hovAne kAraNe dehathI potAnA bhedane atyaMta bhAvita karela hoya che tethI bhayanA hetu evA upasargathI ane pariSahathI paNa kSobha pAmatA nathI. jema pRthvI parvatonA ane vRkSonA bhArathI kyAreya kSobha pAmatI nathI tema parvata jevA kuhetuo dvArA ke vRkSonA jevA bhayanA hetuo dvArA munio kSobha pAmatA nathI. II159lA zloka H sudUradIrghoccapadAdhirohe, nAntarviSIdanti samAdhidhuryAH / zaktyA vihInAstu jaradgavAbhA, pravRtti tamAsamAvidhinnAH / / 6 / / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-160-161 zlokArtha : samAdhimAM rya=samAdhimAM agresara evA munio sudUra-dIrghauccapadanA adhirohamAM=atidUra ane ghaNA lAMbA pathavALA evA mokSarUpa uccapadanA adhirohamAM aMtara viSAdane pAmatA nathI=mokSamArga atikaThaNa che e prakAranA vicArathI khedane pAmatA nathI. paraMtu asamAdhithI khinna thayelA zakti vagaranA vRddha baLada jevA tenAthI=uccapadanA prayANathI, bhraMza pAme che. II160 173 bhAvArtha: je munio samAdhimAM ja mukhya yatna karanArA che ane samAdhinA aMgabhUta bAhya AcaraNA karanArA che tevA mahAtmAo saMyamanI sarva AcaraNA dvArA aMtaraMga viziSTa viziSTatara bhAvone ullasita karIne samAdhimAM ja utkarSathI prayatnavALA hoya che. ane mokSamArga ati dIrgha che ane te dIrghamArga ullaMghIne ati dUra evo mokSa potAne prApta karavo che e prakAranA potAnA prayatnamAM samAdhimAM agresara evA munio mArgagamananA vacamAM kheda pAmatA nathI; kema ke mokSamArganA sarva yatna dvArA te mahAtmAo viziSTa viziSTatara samAdhine pAmIne aMtaraMga svasthatAnA sukhane prApta kare che tethI mokSanI prAptino patha dIrgha hovA chatAM utsAhathI ja temAM gamana kare che. vaLI, jeo saMyamanI kaSTa AcaraNAo kare che paraMtu te kaSTa AcaraNAo dvArA samAdhimAM udyama karavA mATe azaktivALA che, mAtra bAhya kriyAo kare che ane aMtaraMga yatna karavAmAM jIrNa zarIravALA baLada jevA che tethI aMtaraMga mohanI anAkuLatArUpa samAdhine pAmatA nathI tethI asamAdhinA kAraNe khedavALA che tevA saMyamanI AcaraNA karanArA jIvo mokSanA dIrgha pathane joIne ane mokSa atyaMta dUra joIne tenA mATe udyama karavAmAM anutsAhI thAya che. II160nA zloka H bhIruryathA prAgapi yuddhakAlAd, gaveSayatyadrilatAvanAdi / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 vairAgyakAlatA/bloka-161 klIbAstathA'dhyAtmaviSIdanenA samAhitAzchannapadekSiNaH syuH // 161 / / zlokArca - je pramANe yuddhanA kALathI pUrvamAM paNa Darapoka evo yoddho parvatanI latA ke vanAdirUpa saMtAvAnAM sthAnonI gaveSaNA kare che te pramANe saMyamanI ucita kriAo dvArA aMtaraMga samAdhinA pariNAmane ullAsita karavAmAM napuMsaka jevA jIvo adhyAtmanA pariNAmanA viSIdanane kAraNe=adhyAtmanA pariNAmane ullasita karavAmAM asAmarthyane kAraNe, asamAdhinA pariNAmavALA channapadane jonArA thAya mohanI sAme subhaTanI jema laDavAnuM kRtya pote karI zake nahi to kaI rIte pote saMyamajIvanamAM pravRtti karaze tenA viSayaka anya koIka sthAnanA baLathI jIvI zakaze tenI gaveSaNA karanArA thAya. II161II bhAvArtha : keTalAka yoddhAo yuddhabhUmimAM laDavA jatA pUrve yuddhamAM zatrunuM baLa adhika thaze to potAnuM rakSaNa kaI rIte pote karI zakaze tenA mATe yuddha kSetramAM parvata AdimAM rahelAM chupAvAnAM sthAnone pUrvamAM ja zodhI rAkhe che ane aMtaraMga rIte Darapoka hoya che tethI zatrunI sAme laDavA mATe ghIratApUrvaka yatna karatA nathI. tenI jema saMyamane svIkAratA mahAtmAe mohanI sAme laDavAnA AzayathI saMyamane grahaNa karela che, Ama chatAM Darapoka yoddhAnA jevA jIvo sAmAyikanA pariNAmane ullasita karavAmAM napuMsaka jevA che. tevA sAdhuo saMyamanI kriyA dvArA adhyAtmabhAvone ullasita karavA mATe asAmarthyavALA che tethI saMyamanI kriyAkALamAM paNa aMtaraMga rIte asamAdhivALA che. teo saMyamajIvanamAM potAnuM jIvana sukhapUrvaka pasAra karavA arthe chatrapadane jonArA che arthAt mohanI sAme subhaTanI jema laDavA mATe anutsAhI che ane laDavAnI kriyAno tyAga karIne sukhazAMtipUrvaka jIvavAnA arthI che. ahIM vizeSa e che ke sArA subhaTo yuddhabhUmimAM jatI vakhate potAnA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-11-16ra 175 prANanA bhoge zatrunA nAzanA vikalpavALA hoya che tethI vicAre che ke "kAM zatruno jaya karavo kAM mRtyune svIkAravuM" e subhaTano ucita AcAra che. te pramANe mohanI sAme subhaTanI jema laDavAnA yatna tulya sAmAyikano pariNAma che tethI sattvazALI jIvo dIkSA grahaNa kare che tyAre saMkalpa kare che ke mAre sarva udyamathI zatruno nAza karavo che tethI prANanA bhoge paNa huM zatrune nAza karavAmAM pIchehaTha nahi karuM e prakAranA daDha saMkalpathI saMyamamAM yatna kare che. te prakAranA sattvazALI jIvo adhyAtmAdi bhAvomAM udyama karIne samAdhinA pariNAmane prApta kare che ane moharUpI zatrune sadA haMphAve che paraMtu yuddhabhUmimAM kyAreya pIchehaTha karatA nathI. ane je sAdhuo sattva vagaranA che teo subhaTa bhAva tulya saMyamane svIkAryA pachI zatruno sAmano karavAno udyama choDIne anya anya pravRttio kare che teo chupAvAnAM gupta sthAnonI gaveSaNA karanArA bhIru subhaTa jevA che. II16vA avataraNikA - pUrvagAthAmAM kahyuM ke napuMsaka jevA saMyama grahaNa karanArA-jIvo chapadane jonArA thAya che tethI have teo kevA prakAranA chattapadane jonArA che te batAve che - zloka - paThanti zAstraM khalu te kutarkajyotiHkathAvaidyakanATakAdi / kuto'pi hetoH patatAM samAdhe rAjIvikA'nena bhaviSyatIti / / 162 / / zlokArca - koIpaNa hetuthI samAdhithI paDatA evA amArI AnA dvArA AjIvikA thaze Itie hetuthI teo saMyamane svIkArelA sAdhuo, kutarkakathA, jyotiSakathA, vaidhaka, nATakAdi zAstrone bhaNe che. II16cA. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 vairAgyakAlatA/zloka-12-13 bhAvArtha : keTalAka alpasattvavALA jIvo saMyamane grahaNa karyA pachI subhaTa bhAva tulya sAmAyikanA pariNAmamAM udyama karatA nathI ane vicAre che ke koIpaNa hetuthI sAmAyikanA pariNAmarUpa samAdhithI ApaNo pAta thAya to ApaNe konA baLathI AjIvikA karI zakIe mATe potAne AjIvikAmAM muzkelI na Ave te arthe zAstra bhaNe che ane temAM svamati anusAra zAstra joDavArUpa kutarkakathAzAstra ke jyotiSazAstra, ke vaidyakazAstra ke nATakAdizAstra bhaNe che. bodhanA baLathI kadAca pote saMyama pALI na zake topaNa te zAstranA bodhanA baLathI AjIvikA thaI zakaze te AzayathI vaidyakaAdi zAstra teo bhaNe che paraMtu adhyAtmanI zuddhinA arthe teo zAstra bhaNatA nathI. ahIM vizeSa e che ke je sAdhuo samAdhivALA hoya teo koIka hetuthI samAdhine pAta pAme paraMtu je sAdhuoe dIkSA grahaNa karI che chatAM bhAvinI AjIvikAnA arthe zAstro bhaNe che teomAM paramArthathI samAdhi nathI tethI te sAdhuo koIpaNa hetuthI samAdhithI pAta pAme che tema kahI zakAya nahi; Ama chatAM teo saMyamanI kriyAo kare che, saMyamanA AcAro pALe che tene sAme rAkhIne "te samAdhithI koIka hetuthI pote pAta pAmaze to gRhastha avasthAmAM pote zAstranA baLathI AjIvikA karI zakaze te AzayathI teo zAstra bhaNe che" ema kahela che. I19zA zloka : raNAGgaNe zUrapurassarAstu, pazyanti pRSThaM na hi mRtyubhItAH / samAhitAH pravrajitAstathaiva, vAJchanti notpravrajituM kadAcit / / 163 / / zlokArca - raNAgaNamAM yuddhabhUmimAM, zUrapurasaro zUravIratAne AgaLa karanArA yoddhAo mRtyuthI bhaya pAmelA pIchehaTha karatA nathI te pramANe ja Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/zloka-103-164 177 samAdhivALA pravrujitasAdhuo kyAreya paNa pravajyAnA tyAga mATenI IcchA karatA nathI. I16all bhAvArtha zUravIratAne AgaLa karanArA subhaTa yuddha bhUmimAM caDyA pachI zatrunuM adhika baLa joIne mRtyuthI bhaya pAmIne pIchehaTha karatA nathI. paraMtu sarva udyamathI zatrunA nAza mATe yatna kare che te pramANe samAdhine pAmelA sAdhuo pravrajyAne choDavAnI icchA kyAreya karatA nathI. tethI tevA mahAtmAo huM saMyama pALI zakIza nahi to zAstraadhyayananA baLathI mArI AjIvikA thaze e prakAranA AzayathI vaidyakazAstraAdi bhaNatA nathI. paraMtu mohanI sAme laDavA mATe subhaTanI jema sadA udyama kare che. II163 zloka : zraddhAM puraskRtya ninirgato yAM, tAmeva samyak paripAlayed yaH / siMhosthitaH hiMdavihAradhArI, samAhito'sau na viSAdameti / / 164 / / zlokArca - je zraddhAne AgaLa karIne nIkaLelA evA je sAdhu tene jakate zraddhAne ja, samyapha paripAlana kare che e=e muni, siMhanI jema UThelA, siMhanI jema vihArane karanArA ane samAdhine pAmelA viSAdane pAmatA nathI. ll114ll bhAvArtha saMsAranA pAramArthika svarUpane jANIne saMsAranA ucchedano upAya jIvanI asaMga pariNati che e prakAranI je zraddhAne AgaLa karIne gRhastha avasthAthI nIkaLelA evA je muni te zraddhAne ja samyapha paripAlana kare che saMyamajIvanamAM sarva bhAvo pratye saMga vagaranA thavuM che mATe tenA upAyane ja huM samyaka sevuM e Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 vairAgyakalpalatA/zloka-164-15 prakAranI potAnI rucinuM samyapha pAlana kare che. AvA muni saMyama grahaNa kare che tyAre siMhanI jema UThelA che. jema siMha zatruno nAza karavAmAM pIchehaTha karato nathI tema A mahAtmA karmano nAza karavA mATe asaMgabhAvamAM karAtA udyamamAM pIchehaTha karatA nathI. vaLI, jema siMha nirbhaya rIte vanamAM vicare che paraMtu anya pazuothI bhayabhIta thaIne vanamAM vicarato nathI tema A mahAtmA jinavacananA dRDha avalaMbanathI vicaranArA hovAthI koI jAtanA bhaya vagara saMyamajIvanamAM vicArI rahyA che. tethI siMhanI jema sarva AcArone pALanArA che. ane mohathI anAkuLa hovAne kAraNe atyaMta samAdhAnane pAmelA che tethI samAdhivALA che ane tenA kAraNe saMyamajIvanamAM bAhya koI pratikULa upasarga Ave topaNa viSAdane pAmatA nathI paraMtu potAne iSTa evA mokSane sAdhavA mATe sadA udyamazIla rahe che. II164 zloka : panthAnamenaM praNatA hi vIrAH, klIbasya gamyo'sti kadApi nAyam / itthaM samAdhAya kadApi dhIro dAttAzayaH khidyati no mahAtmA / / 165 / / zlokArya : A mArgane bhagavAne batAvelA saMyamamArgane, namelA evA saMyamamArga pratye vaLelA evA, vIrapuruSo che. A mArga kyAreya paNa napuMsakaneka sattvahIna evA saMyamadhArI sAdhune, gamya nathI=prApta thAya tema nathI, e prakAre samAdhAna karIne e prakAre manamAM sthira nirNaya karIne, dhIra cogamArgamAM cAlavA mATe gheryavALA, udAtaAzayavALA uccauccatara bhUmikAmAM javAnA baddha pariNAmavALA, mahAtmA kheda pAmatA nathI saMyamapaMthanA koIpaNa saMyogomAM viSAda pAmatA nathI. II16paII bhAvArthasaMyamapaMtha bAhya tyAgapUrvaka aMtaraMga saMganI pariNatinA ucchedane anukULa Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-1pa-166 179 mahAvIrya vyApArarUpa che ane e paMthamAM dhIrapuruSa cAlanArA hoya che tethI dhIrapuruSo vItarAganA vacananuM avalaMbana laIne sadA saMyamanA vRddhinA kaMDakanA upAyane sevanArA hoya che. Avo saMyamano mArga saMyamavezadhArI napuMsaka puruSathI gamya nathI; kema ke sattvahIna evA te jIvo bAhya nimitta pramANe ja bhAvo kare che paraMtu aMtaraMga asaMgane anukULa ucita prayatna karI zakatA nathI. A prakAre sthira nirNaya karIne saMyamamArgamAM cAlavAmAM dhIra ane uttarauttaranA saMyamanA kaMDakone sparzavA mATenA udAttaAzayavALA evA mahAtmAo kheda pAmatA nathI=saMyamajIvananA kaSTamaya AcArothI kheda pAmatA nathI paraMtu potAnA bhAvonI zuddhinA upAyarUpe sarva saMyogomAM ucita yatna kare che. 1pa zloka : samudragambhIramanAH svadarpAd, bhinatti mArga na samAhitAtmA / AtmAzritAmeva kuThAratakSNyA chinnatti zAvAM na tarapiSita paddaddA - zlokArca - samudra jevA gaMbhIra manavALA, samAdhine pAmelA evA mahAtmA svadarpathI mArgano bheda karatA nathI=sarvo batAvelA mArgano vinAza karatA nathI. buddhimAna puruSa potAne Azrita ja zAkhAne kuThAranA ghAthI cheda karatA nathI. II16il bhAvArtha samAdhine pAmelA susAdhu bhagavAnanA vacananA paramArthane jANavA mATe ane jIvanamAM sevavA mATe gaMbhIra manavALA hoya che. tethI jema samudra atiUMDANavALo hoya che tema bhagavAnanA vacananA paramArthane UMDANathI jovAne anukULa manovyApAravALA te mahAtmA hoya che tethI potAnA darpathI mArgano bheda karatA nathI. arthAt potAne koIka nimitte koIka padArtha tevo bhAse chatAM A padArtha bhagavAnanA vacana anusAra che ke nahi teno nirNaya karyA vagara pote buddhimAna Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 vairAgyakalAlatA/zloka-166-17 che tevo darpa dhAraNa karIne mArgathI viparIta kathana karatA nathI paraMtu jyAM sudhI te padArthaviSayaka ucita nirNaya na thAya tyAM sudhI tenA viSayaka mauna dhAraNa kare che ane ucita nirNaya karavA samyapha yatna kare che. A kathanane dRSTAntathI spaSTa kare che - jema koI buddhimAna puruSa koIka vRkSanI zAkhA upara besIne te vRkSanI zAkhAonuM chedana karato hoya tyAre paNa pote je zAkhA upara beTho che te zAkhono cheda kare nahi; kema ke te zAkhAnA chedathI potAno vinAza thAya che tema te jANe che, tema susAdhu bhagavAnanA mArgarUpa zAkhA upara rahIne mokSapathamAM jaI rahyA che ane svadarpathI te mArgano nAza kare to potAno nAza thAya che tema jANe che. mATe samAdhivALA mahAtmA mArgano bheda kyAreya karatA nathI paraMtu zuddha prarUpaNA ja kare che. II16nA zloka : utsargarucyA'pyapavAdarucyA, vicitrasAdhvAcaraNApalApAt / svabuddhimAtreNa samAdhibhAjo, na mArgabhedaM parikalpayanti / / 167 / / zlokArca - samAdhivALA mahAtmAo svabuddhimAtrathI apavAdarucithI, utsargarucithI paNa vicitra sAdhvAcAranI AcaraNAnA apalApathI mArganA bhedanI parikalpanA karatA nathI. ll167ii. bhAvArtha : keTalAka sAdhuo saMyamajIvanamAM apavAdanI rucivALA hoya che; kema ke sukhazIla svabhAvanA kAraNe apavAdanA sthAnano ucita vicAra karyA vagara svabuddhimAtrathI apavAdanuM yojana kare che ane apavAdanI rucinA kAraNe vividha prakAranA sAdhvAcAranI AcaraNAno apalApa karIne mArgabheda kare che. vaLI, keTalAka sAdhuo utsarganI rucivALA hoya che tethI utsarganI pravRttithI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakAlatA/zloka-167-168 181 saMyamanA kaMDakonI vRddhine anukULa yatna thAya tevo na hoya tyAre apavAdanuM sevana karIne paNa sAdhue saMyamanA kaMDakanI vRddhimAM yatna karavo joIe tevA bhagavAnanA vacanano vicAra karyA vagara svabuddhimAtrathI utsarganI rucine kAraNe vividha prakAranA saMyamanA AcArono apalApa kare che arthAt saMyamavRddhine anukULa ucita evA apavAdapUrvaka sevavA yogya evA sAdhvAcArono apalApa kare che ane tenA dvArA bhagavAne batAvelA mArga karatAM anyamArganI prarUpaNA karIne bhagavAnanA mArgano nAza kare che. paraMtu je sAdhu samAdhivALA che teonuM citta to sadA samAdhinA baLathI asaMgabhAvane anukULa sarva ucita kriyAmAM yatna karavAmAM preraNA kare che tethI tevA mahAtmAo kyAreya paNa utsarganI rucithI ke apavAdanI rucithI ucita sAdhvAcArano apalApa karatA nathI. tethI ucitasthAne utsarga-apavAdane yojana karIne sadA bhagavAne batAvelA mArganuM rakSaNa kare che; kema ke bhagavAne aMtaraMga rIte saMyamanA kaMDakonI vRddhi thAya tene lakSa karIne sarvatra utsarga-apavAdanuM yojana karavAnI anujJA ApI che. "utsASUpavAdhya"mAM "vi'thI e kahevuM che ke samAdhivALA mahAtmA apavAdanI rucivALA hotA nathI paraMtu utsarganI rucivALA hoya che tethI apavAdanI rucithI to mArgano bheda karatA nathI paraMtu utsargarucithI paNa mArgano bheda karatA nathI. II167nA avataraNikA : pUrvazlokamAM kahyuM ke samAdhivALA munio mArgabhedanI parikalpanA karatA nathI. tethI have tevA munio mArgabhedanA anartha karatA nathI tema avya zuM karatA nathI te spaSTa kare che - zloka : yatraiva sUtre vihitaM na cApi, nivAritaM kiMtu ciraprarUDham / samAhitA mArgabhidAbhiyaiva, tadapyanAlocya na dUSayanti / / 168 / / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 vairAgyakalpalatA/bloka-168-169 zlokArca - sUtramAM je vihita nathI ja ane nivArita paNa nathI=sUtramAM niSedha paNa karAyela nathI, paraMtu cirarUDha che=cirakALathI paraMparAmAM AveluM che tene paNa Alocana karyA vagara mArgabhedanA bhayathI ja samAdhivALA munio dUSita karatA nathI. II168II bhAvArtha : bhagavAnanuM zAsana utsarga-apavAdayukta che tethI ucita kALe utsarganA sevanathI ja mahAtmAo kalyANa sAdhe che ane tathAvidha saMyogamAM apavAdanuM sevana karIne paNa kalyANa sAdhe che. tevA mahAtmAone koIka pravRtti pUrva sAdhuonI paraMparAthI cirarUDha jaNAya ane tevI pravRtti karavAnuM vidhAna zAstramAM prApta thatuM na hoya ane teno niSedha paNa zAstramAM prApta thato na hoya tyAre samAdhine pAmelA-munio sanzAstranI maryAdAthI A pravRtti ucita che ke ucita nathI teno nirNaya karavA yatna kare che ane koIka rIte nirNaya thAya tema na jaNAya to te pravRttine dUSita karatA nathI arthAt A pravRtti zAstrasaMmata nathI tevI saMbhAvanA lAgavA mAtrathI te pravRtti anucita che tema kahetA nathI; kema ke apavAdathI koIka gItArthoe te pravRtti AcarelI hoya ane te pravRttimArga bane tema hoya ane te pravRtti potAne ucita nathI tevI saMbhAvanA lAge eTalA mAtrathI tene dUSita kare to ucita pravRttine dUSita karavAthI mArganAzano prasaMga Ave. tethI samAdhivALA munio tevA sthAnamAM mauna laIne te pravRttine svIkArI le che ane zAstranA baLathI nakkI ja thAya ke A pravRtti ucita nathI to ja tene dUSita kare che, anyathA nahi. II168 avataraNikA - je sAdhuo bhagavAnanA vacanathI bhAvitamativALA nathI tethI svamati anusAra saMyamanI pravRtti karanArA che teo kevA che te batAvavA arthe kahe che - Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 vairAgyakAlatA/zloka-169-170 zloka : yathA yathA ziSyagaNaiH sameto, bahuzrutaH syAd bahusaMmatazca / samAdhimArgapratikUlavRtti stathA tathA zAsanazatrureva / / 169 / / zlokArca - samAdhimArgathI pratikULavRttivALA sAdhu jema jema ziSyagaNothI yukta, bahuzruta, bahulokomAM saMmata thAya tema tema zAsananA zatru ja che= bhagavAnanA zAsanano vinAza karanArA ja che. II169ll bhAvArtha : je sAdhu jinavacana anusAra utsarga-apavAdano ucita nirNaya karyA vagara saMyamanI pravRtti kare che teo vItarAganA vacanathI pratikULa pravRtti karanArA hovAthI ane vItarAganA vacana anusAra pravRtti karavAnA baddha rogavALA nahi hovAthI samAdhimArgane pratikULavRttivALA che. je sAdhu mohanA unmelanane anukULa vyApArarUpa samAdhimArganI pratikULa AcaraNA kare che, Ama chatAM ghaNA ziSyothI yukta hoya, vaLI ghaNAM zAstro bhaNelo hoya ane vidvAna hovAthI ghaNA lokomAM mahAtmA tarIke saMmata hoya to paNa te bhagavAnanA zAsanano zatru ja che. eTaluM ja nahi paNa jema jema ziSya adhika, jema jema vidvattA adhika ane jema jema lokomAM sAdhu tarIkenI saMmati adhika, tema tema bhagavAnanA zAsanano adhika vinAza kare che. tethI bAhya AdhikyathI bhagavAnanA zAsananI zatrutAnuM Adhikya che. ll11lI zloka : nirantaraM dAruNakezalocabrahmavratAbhigrahabhArakhinnAH / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 vairAgyakalpalatA/bloka-170-171 cyutAH samAdheH kRtamArgabhedA, nindanti zAstAramanantapApAH / / 170 / / zlokArca - satata dAruNa evA kezano loca, brahAvrata ane abhigrahanA bhArathI kheda pAmelA, samAdhithI zruta thayelA, karyo che mArgano bheda jemaNe evA anaMta pApavALA=anaMta saMsAranuM sarjana kare tevA pApavALA sAdhuo, zAtAranIebhagavAnanI, niMdA kare che bhagavAnanA vacanathI viparIta pravRtti karIne bhagavAnanI niMdA kare che. II170II bhAvArtha je sAdhuo kezalocanI kriyA brahmacaryanuM pAlana, abhigrahonuM pAlana je rIte bhagavAne kaheluM che te pramANe karavA mATe samartha nathI tethI te sarvathI kheda pAmelA che ane tethI potAno sukhazIlamArga svIkAryo che ane bhagavAnanA vacanathI bhAvita thaIne teo mArgamAM pravRtti karI zake tevI samAdhithI zruta thayelA che ane potAnI svamati anusAra karAyelI AcaraNA jinavacana anusAra che tema sthApana karavA dvArA karyo che mArgabheda jemaNe tevA che teo anaMta saMsAranuM arjana kare tevAM pApa bAMdhanArA che ane potAnI viparIta pravRtti dvArA mArgane batAvanArA evA tIrthakaronI niMdA kare che arthAt A pravRtti tIrthakarathI prarUpita che ema kahIne tIrthakaranA mArgane anyathA batAvIne tIrthaMkaranI AzAtanA kare che. ll17nA. zloka : utsUtralezAdapi mArgabhedabhiyA prakampeta samAhitAtmA / . utsUtralakSAdapi no nRzaMsasabrahmacArI tu bibhetyanIdRk / / 171 / / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-171-172 zlokArtha H samAdhi pAmela AtmA utsUtralezathI paNa mArgabhedanA bhayane kAraNe kaMpe che. vaLI, anILk=samAdhi vagarano nRzaMsa-sabrahmacArI=kaThora haiyAvALo sapAThI=kaThora haiyAvALo susAdhunI sAthe eka guru pAse rahenAro, seMkyo utsUtrathI paNa Darato nathI. II171|| bhAvArtha: bhagavAnanA vacanathI bhAvitamativALA, samAdhivALA sAdhu bhagavAnanA vacanathI leza paNa anyathA kathanarUpa utsUtra thAya ane bhagavAnanA vacanathI viparIta AcaraNArUpa utsUtra pravRtti thAya tenAthI mArgano bheda prApta thAya arthAt bhagavAnano mArga vinAza pAme e prakAranA mArganA vinAzanA bhayathI haMmezAM DaranArA hoya che tethI sadA utsUtrabhASaNanA parihAra mATe ane utsUtra pravRttinA parihAra mATe prayatnazIla hoya che, to vaLI te mahAtmAnA sapAThI ane haiyAthI nRzaMsa evA je sAdhuo samAdhivALA nathI teo lAkho utsUtrathI paNa DaratA nathI. 185 AnAthI e phalita thAya ke jeo saMsArathI bhaya pAmelA che ane saMsAranA ucchedano upAya jinavacana che evI sthirabuddhi che tevA mahAtmAo ja sadA utsUtraprarUpaNAnA parihAra arthe ane utsUtrapravRttinA parihAra arthe yatna kare che. anya jIvo dharmabuddhithI saMyama pALatA hoya topaNa svaruci anusAra pravRtti ka2Ine utsUtrathI bhaya pAmatA nathI. II171II zloka H bhavena sattvAdhikamAnasasya, bhISikA kvApi samAhitasya / bhinnebhakumbhasthalamauktikAGkakramasya siMhasya kuto'stu zaGkA / / 172 / / Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 vairAgyakalpalatA/bloka-172-173 zlokArca - sattvanA adhika mAnasavALA evA samAdhine pAmelA mahAtmAone kyAMya paNa bhaya thato nathI=koI paNa viSama saMjogomAM potAnAthI viparIta pravRtti thaze tevo bhaya thato nathI, bhedI nAkhyo che hAthInA kuMbhasthalane tenA kAraNe madanA motIothI jenAM caraNakamaLa raMgAyelAM che tevA siMhane konAthI zaMkA hoya? arthAt koInAthI bhayanI zaMkA nathI. II17nA bhAvArtha - - je mahAtmAo jinavacanathI bhAvitamativALA che ane jinavacana anusAra sarva ucita pravRttio karIne samAdhine pAmelA che ane uttara uttaranA saMyama kaMDakone sevIne adhika sattva jeoe pragaTa karyuM che tevA sattva adhika mAnasavALA mahAtmAone koI saMyogomAM potAnA pariNAmothI calita thavAno bhaya nathI. Ane daSTAntathI spaSTa kare che - jema mahAparAkramI siMha koI madathI unmata thayelA hAthInA kuMbhasthalane bhedI nAkhe ane tenA kAraNe te hAthInA madathI banelA motIthI jenAM caraNakamaLa kharaDAyelAM che evA siMhane anya pazuothI bhayanI zaMkA rahetI nathI tema ja mahAtmAoe bhAvanAthI bhAvita thaIne potAnuM mAnasa adhika sattvavALuM niSpanna karyuM che tevA sAttvika yogIone tuccha evAM bAhya nimittothI pAta thavAno bhaya raheto nathI. II17zA zloka - samAdhisaMtoSavatAM munInAM, svapne'pi na syAt paramArgadRSTiH / na mAlatIpuSparataH karIre, badhnAti rolambayuvA'bhilASam / / 173 / / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 vairAgyakalpalatA/bloka-173-174 zlokArya : samAdhimAM saMtoSavALA munione svapnamAM paNa paramArganI daSTi thAya nahi. mAlatIpuSpamAM rata evo yuvAna bhamaro karIra nAmanA phUlamAM abhilASane karato nathI. II173II bhAvArtha - je mahAtmAo mohathI anAkuLa evI uttama cittavRttirUpa samAdhimAM saMtoSavALA che, teonI tevI uttama cittavRttirUpa samAdhinuM prabaLa kAraNa sarvajJa batAvelo mArga ja che evo sthira nirNaya che; kema ke sarvaze upadezelo sarvamArga grahaNazikSA ane AsevanazikSo dvArA vItarAgatAne anukULa jIvavIrya ullasita karavA mAtramAM vyApAravALo che, tethI samAdhinI atizayatAne karanAro che. vaLI, samAdhimAM jeone saMtoSa che tevA munione samAdhinI atizayatAnA prabaLa kAraNabhUta evA jinamatamAM atirAga che tethI svapnamAM paNa paradarzananA mArgamAM ruci thatI nathI; kema ke paradarzanano mArga kaMIka yogamArgane kahenAro hovA chatAM koIka eka nayadaSTithI pravartato hovAnA kAraNe paripUrNa zuddha nathI. tethI samAdhinI vRddhimAM anyadarzana jinamata jevuM prabaLa kAraNa nathI. mATe samAdhimAM saMtoSavALA munione te mArga pratye kyAreya AkarSaNa thatuM nathI. A kathanane dRSTAntathI spaSTa kare che - bhamarAne svabhAvathI mAlatIpuSpa pratye rAga hoya che ane temAM paNa yuvAnInA madane kAraNe yuvAna bhamarAne vizeSa prakAre mAlatIpuSpa pratye AkarSaNa hoya che. tevo yuvAna bhamaro sugaMdha vagaranA karIrapuSpamAM kyAreya abhilASa karato nathI, tema mAlatIpuSpanA jevA samAdhirasathI bharapUra evA jinamatamAM saMtoSavALA munione karIrapuSpa jevA samAdhinA prabaLa aMga vagaranA anyadarzanamAM kyAreya abhilASa thato nathI. II173 zloka : kutsAM malaklinakalevareSu, kurvanti no zuddhasamAdhibhAjaH / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 vairAgyakalpalatA/zloka-174-175 vrajanti nodvegamaniSTabhAvA nivartayantyakSi na cAprazastAt / / 174 / / zlokArca - zuddhasamAdhine bhajanArA muniomalathI klinna evA phlevaromAM maLathI yukta evA zarIromAM, kussAne jugupsAne, karatA nathI. aniSTa bhAvothI udvegane pAmatA nathI. aprazastathI=aprazasta evA bhAvothI, cakSane nivartana karatA nathI. II174ll bhAvArtha : jeone AtmAnuM pAramArthika svarUpa samabhAvavALuM che tevo bodha che tethI samabhAva pratyenA pakSapAtavALA che ane sadA samabhAvamAM rahevA mATe udyama karanArA che teo zuddhasamAdhine bhajanArA che ane tevA mahAtmAo potAnA ke anya mahAtmAonA malathI yukta dehane joIne jugupsA karatA nathI paraMtu AtmAnI nirlepa pariNati pratye ja sadA udyama kare che. vaLI, potAnA dehane aniSTa kare evA bhAvonI prApti thAya topaNa udvega pAmatA nathI paraMtu vicAre che ke karmanA udayathI dehanI prApti thaI che ane tevA prakAranA karmanI prAptithI ja aniSTa saMyogo prApta thAya che ane karmakRta bhAvomAM harSa-zoka karavo AtmAno svabhAva nathI tema vicArIne aniSTabhAvomAM paNa samabhAvane dhAraNa kare che paraMtu udvegane pAmatA nathI. vaLI, tevA mahAtmAo indriyane na game tevA aprazastabhAvathI cakSune nivartana karatA nathI. paraMtu indriyane apriya bhAvone joIne paNa cittane rAgadveSathI para rAkhIne indriyanA viSayamAM madhyasthabhAvane dhAraNa kare che. II174ll zloka : na mUtraviSTApiTharISu rAgaM, badhnanti kAntAsu samAdhizAntAH / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 vairAgyakalpalatA/zloka-175-176 anaGgakITAlayatatprasaGga mabrahma daurgandhyabhiyA tyajanti / / 175 / / zlokArca - samAdhithI zAMta thayA che vikAro jemane evA munio mUtra, viSTAnI pITharI evI strIomAM rAgane bAMdhatA nathI. durgadhatAnA bhayathI kAmanA kITAlaya evA tenA prasaMgarUpa abrahmane strInA bhoganA prasaMgarUpa abrahmane, tyAga kare che. II175ll bhAvArtha: AtmAnA nirvikAra svarUpane bhAvana karIne jeonA cittamAM vikAro zAMta thayA che tevA mahAtmAo samAdhine kAraNe zAMtavikAravALA che ane teone suMdara paNa strIonA deho mUtra, viSTAnA koThArarUpa dekhAya che. tethI tevA deto pratye rAgane bAMdhatA nathI. vaLI, tattvadRSTithI padArthane jonArA hovAthI abrahmanI kriyA durgadhamaya che te rIte joIne te durgadha pratyenA bhayathI kAmanA kITAlaya jevA bhogano tyAga kare che arthAt kAmarUpI pIDAthI vihvaLa thayelA jIvo ja mohanI lAlasAvALA hoya che paraMtu munio to abrahmanI durgadhatAno vicAra karIne te kAmanI vRttine ja atyaMta zAMta karI de che jethI kAmarUpI kIDo khadakhada thAya nahi, jenA kAraNe bhoganI lAlasA teone thatI nathI. II17mpA zloka - smitAcchapuSpAdharapallavazrIvizAlavakSojaphalAbhirAmAm / dRSTvA'pi nArI na samAhitAtmA, muhyed vidaMstAM viSavallirUpAm / / 176 / / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 vairAgyakalpalatA/bloka-176-177 zlokArdha : smitane kAraNe suMdara evA puSponA hoThathI pallavita thayelI lakSmI che jene ane vizALa vakSa:sthalarUpI phaLathI zobhatI evI nArIne joIne paNa samAdhivALA AtmA viSavallIrUpa teNIne jANatA moha pAmatA nathI. II176II. bhAvArtha : koIka suMdara rUpasaMpanna strI hoya ane tenA mukha uparanA smitane joIne ke tenA vizALa vakSa:sthalane joIne sAmAnyathI saMsArI jIvone moha thAya che paraMtu bhagavAnanA vacanathI bhAvita thaIne samAdhi pAmelA mahAtmAo to viSanI velI jevI A strI che tethI tenA pratye saheja paNa moha pAmyA vagara brahmaguptithI gupta rahe che. ||17SA zloka -._ kucadvaye candanapakile ca, smitapravAhe ca mRgekSaNAnAm / yeSAM na cetaH skhalitaM samAdhe rnAmApi teSAM duritAni hanti / / 177 / / zlokArca - strIonA caMdanathI lepAyelA kucaDhayamAM ane smitanA pravAhamAM samAdhinA kAraNe jeonuM citta smalita thatuM nathI teonAM nAmo paNa pApano nAza karanAra che. I177mAM bhAvArtha - koI rUpasaMpanna strI hoya ane caMdanaAdinA vilepanathI teNInAM stano AkarSaNa kare tevAM hoya ane teNInA smitano pravAha paNa AkarSaNa kare tevo hoya Ama chatAM je mahAtmAo AtmAnA brahmasvarUpathI bhAvita thayelA che ane tenA kAraNe samAdhino pariNAma varte che tethI tevI suMdara strIo pratye Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 vairAgyakalpalatA/zloka-177-178-179 jeonA cittamAM vikAra thato nathI tevA mahAtmAonAM nAmasmaraNathI paNa pApono nAza thAya che; kema ke nirvikArI evA yogIonAM nAmathI nirvikArI bhAvo ullasita thAya che jethI ghaNAM pApono nAza thAya che. II17LA zloka : kaTAkSabANaiH sudRzAM samAdhivarmAvRtA ye khalu naiva viddhAH / prAptAH svayaM te bhavasindhupAra mAnaSi prAcinuM samartha 78 zlokArca - suMdara dRSTivALI strIonAM kaTAkSanAM bANo vaDe samAdhirUpI bakhtarathI AvRta evA jeo vIMdhAyA nathI ja, teo svayaM bhavarUpI samudranA pArane pAmelA che. anyone paNa bhavarUpI samudrathI pArane prApta karAvavA mATe samartha che. ll178 bhAvArtha je mahAtmAoe AtmAnA brahmasvarUpathI bhAvita thaIne samAdhirUpI bakhtarane dhAraNa kareluM che, te mahAtmAo suMdara strIonAM kaTAkSabANo vaDe kyAreya vIMdhAtA nathI ja ane jeo A rIte vikArothI para thaIne saMyamayogamAM yatamAna che teo bhavarUpI samudranA pArane pAmavAnI taiyArImAM che tethI samudranA pArane pAmelA che. vaLI, pote nirvikArI hovAthI anya jIvone paNa mArgAnusArI bodha karAvIne nirvikArI banAvavA dvArA bhavasamudrane pAra pADavAmAM samartha che. ll178 zloka : ahaM mameti prathamAnabuddhibadhnAti karmANyasamAhitAtmA / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 * vairAgyakAlatA/bloka-179-180 tasyaiva nAhaM na mameti buddhi rbandhapramokSAya samAdhikAle / / 179 / / zlokArca - huM deha te huM ane mArA dehane anukULa sAmagrI mArI, e prakAranI vistAra pAmatI buddhi che jemane evA asamAdhivALA AtmAo karmo bAMdhe che. teonI jaraasamAdhivALA AtmAnI ja, huM nahi huM deha nahi, ane mAruM nahi-bAhya sAmagrI mArI nahIM, e prakAranI samAdhikALamAM thayelI buddhi baMghanA nAza mATe thAya che karmanA nAza mATe thAya che. II179ll. bhAvArtha - saMsArI jIvone deharUpa ja pote che e prakAranI pratIti che ane dehane kAraNe saMbaMdhita evAM svajana, gRha-dhanAdimAM mArApaNAnI buddhi che ane A buddhi sadA vistAra pAmatI pravarte che ane te buddhithI saMsArI jIvo sadA jIvana pravRtti kare che. AvI buddhivALA jIvo sadA asamAdhivALA che; kema ke mohathI AkuLa che. AvI buddhinA kAraNe sadA rAgAdi bhAvo karIne saMsArI jIvo karma bAMdhe che. jyAre aMtaraMga vivekacakSu pragaTe che tyAre jIvane dekhAya che ke deha huM nathI paraMtu zuddha evA mArA AtmAne vaLagelo deha che ane dehathI bhinna evo mAro AtmA che ane bAhya svajana Adi ke dhanAdi mArAM nathI, paraMtu mohathI anAkuLa evI jJAnasaMpatti ja mArI che; kema ke te jJAnasaMpattithI ja mAro AtmA sukhI che tethI deha huM nathI, A mAruM nathI e prakAranI buddhi teone samAdhikALamAM pravarte che ane je "ahaMma"nI buddhithI pUrvamAM karma baMdhAyelAM te "nArdana mama'nI buddhithI nAza pAme che. ll179II zloka : yo brAhmaNaH kSatriyadArako vA, tathograputro'pi ca bhogaputraH / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-180-181 gRhItadIkSaH paradattabhojI, gotrAbhimAnI na samAhito'sau / / 180 // 193 zlokArtha H je brAhmaNa hoya athavA kSatriyaputra hoya ane ugrakuLano putra hoya athavA bhogakuLano putra hoya ane koIka rIte vairAgya pAmIne dIkSA grahaNa karela hoya ane paradattabhojI hoya Ama chatAM gotraabhimAnI hoya e samAdhivALo nathI. II180][ bhAvArtha: koIka rIte nimitta pAmIne dIkSA grahaNa karela hoya ane saMyama arthe bIjA vaDe apAyela nirdoSa bhikSAthI bhojana karanAra hoya Ama chatAM pote brAhmaNa che mATe huM uccagotrano chuM athavA kSatriya putra chuM mATe vizeSa chuM athavA ugrakuLano chuM mATe vizeSa chuM, huM bhogakuLano chuM mATe vizeSa chuM e prakAranA potAnA gotranA smaraNathI pote bIjA karatAM vizeSa che tevI buddhine jeo dhAraNa kare che teo sAdhvAcAranI kriyA karatA hoya topaNa samAMdhivALA nathI; kema ke tattvane jovAnI dRSTivALA munio to vicAre che ke brAhmaNa Adi kuLo karmakRta che jyAre karmathI rahita evo ApaNo AtmA badhA jIvonI sAthe samAna che ane tevA zuddhaAtmA pratyenA rAgavALA yogIo karmakRta evA brAhmaNa AdibhAvo kRta potAnI mahAnatAne jotA nathI. II180II zloka H na tasya jAtiH zaraNaM kulaM vA, vidyAM caritraM ca vinA kadA'pi / karoti niSkramya sa gehicaryA, bhaved bhavAbdhestu na pAradRzvA / / 181 / / zlokArtha H vidhA ane cAritra vagara=saMyamajIvanamAM zrutajJAna ane cAritra vagara Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 vairAgyakalpalatA/zloka-181-182 kyAreya paNa tene=gRhItadIkSAvALA jIvane, jAti ane kuLa zaraNa nathI. niSkramaNa karIne=gRhano tyAga karIne te=jAti ane kuLanuM zaraNa lenAra sAdhu, gRhasthanI caryAne kare che. vaLI, bhavasamudrathI pArane jonAro nathI=mokSane jonAro nathI. / / 1815 bhAvArtha: koI sAdhu uttamakuLa, uttamajAtimAMthI AvelA hoya te uttamakuLa ke uttamajAti tene bhavathI nistA2 ka2vAmAM za2NabhUta nathI paraMtu bhagavAnanAM vacana anusAra zrutajJAnano yathArtha bodha hoya, bhagavAnanAM vacana anusAra saMyamanI zuddha AcaraNAnA baLathI cAritranI pariNati pragaTa thayelI hoya, to te zrutacAritranI pariNati te AtmAnuM saMsAramAM 2kSaNa karavA mATe za2NabhUta che. Ama chatAM saMyama grahaNa karIne jeo potAnA jAti-kuLanuM zaraNa laIne pote kaMIka che tema mAne che teo saMyamanI sarva kriyAo karatA hoya topaNa gRhasthanI caryAne karanArA che paraMtu saMsArathI pAra pAmavAnI caryAne karanArA nathI. teo saMsArasamudrathI pAra thanArA mArgane jonArA nathI paraMtu bhavanA mArgane ja jonArA che. ||181 // zloka H prAptAH svayaM karmavazAdanantA, jAtIrbhavAvartavivartamAnAH / vijJAya hInottamamadhyamAH kaH, samAdhibhAg jAtimadaM vidadhyAt / / 182 / / zlokArtha H karmanA vazathI bhavanA AvartamAM vartatI anaMtI jAti svayaM prApta karAI. hIna, uttama ane madhyama evI jAtine jANIne samAdhivALA evA koNa mahAtmA jAtimadane kare ? arthAt kare nahi. II182 / / Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 vairAgyakalpalatA/zloka-182-183 bhAvArtha : je mahAtmAo saMsAranuM vAstavika svarUpa jonArA che ane saMsAranA jIvo karmane parataMtra thaIne sarva viDaMbaNA prApta karanArA che tevo bodha thavAthI jeonuM citta tattvathI bhAvita thayuM che tenA kAraNe mohanI AkuLatArUpa jIvanI pariNati zAMta thayelI che tevA mahAtmAo samAdhine bhajanArA che ane samAdhinA pariNAmane kAraNe vicAre che ke bhavanA AvarnonA vacamAM vartatI ucca-nIca jAtio karmanA vazathI pote anaMtIvAra prApta karI che, tethI A hInajAtivALA che ke A uttama jAtivALA che ke A madhyamajAtivALA che tevuM jJAna karIne potAnI jAtiviSayaka gauravane dhAraNa kare tevo jAtimada kyAreya dhAraNa karatA nathI. paraMtu sarva udyamathI zAMtarasanI vRddhimAM yatna kare che. 18thA zloka : azuddhazIle ca vizuddhazIle, prayojanaM zuddhakulasya neti / naupAdhikazlAghyatayA'nvitena, ne mAdyatti samAdhimAna pAdarA zlokArca - zuddhakuLanuM azuddhazIlamAM ke vizuddhazIlamAM prayojana nathI. ethI pAdhika glAdhyapaNAthI anvita evA kuLa vaDe samAdhivALA mahAtmA mada karatA nathI. II183IL bhAvArtha koI mahAtmA azuddhazIlavALA hoya, koI mahAtmA vizuddhazIlavALA hoya te zIlanI prApti pratye zuddhakuLa kAraNa nathI paraMtu tattvamArga pratyenuM mahAparAkrama ja kAraNa che. AthI zuddhakuLamAM janmelA paNa keTalAka azuddhazIlavALA bane che ane azuddhakuLamAM janmelA paNa keTalAka mahAtmA vizuddhazIlavALA bane che, tethI zuddhakuLanI prApti e aupAdhika glAdhyapaNAthI anvita che; kema ke te Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 vairAgyakalpalatA/zloka-183-184 prakAranA karmarUpa upAdhinA kAraNe zuddhakuLamAM janma thayo tethI te zuddhakuLamAM janmelAnI zlAghA thAya che ke A mahAtmA AvA uttamakuLamAM janmyo che, topaNa uttamakuLamAM janmelA niyamathI vizuddhazIlavALA ja bane evuM niyata nathI. mATe samAdhivALA mahAtmA vicAre che ke uttamazIlanuM jIva mATe mahattva che. aupAdhika evuM uttamakuLanuM jIva mATe koI prayojana nathI. Ama vicArIne kuLanA madane karatA nathI. ahIM vizeSa e che ke sAmAnyathI zuddhakuLamAM janmelA zuddhazIlavALA bane tevI saMbhAvanA che topaNa zuddhakuLamAM janmelA keTalAka azuddhazIlavALA paNa prApta thAya che; kema ke karmane paravaza thayelA jIvo zuddhakuLamAM janmyA hoya topaNa karmane vaza anucita AcaraNA kare che. vaLI azuddhakuLa sAmAnyathI jIvane azuddha AcaraNA karavAmAM prabaLa nimitta bane che topaNa azuddhakuLamAM janmelA paNa keTalAka vivekavALA bane che tyAre zuddhazIlasaMpanna bane che. tethI zuddhakuLa avazya vizuddhazIlanI prApti karAve tevo niyama bAMdhI zakAya nahi. phakta lokomAM zuddhakuLanI mahattA hoya che tethI vyavahA2mAM zuddhakuLanI zlAghA thAya che. A prakAranA paramArthanA svarUpane vicArIne samAdhine bhajanArA mahAtmAo kuLamadane karatA nathI. paraMtu sarva udyamathI vizuddhazIlamAM udyama kare che. II183 zloka H vinAzazIle kaluSena pUrNe, jarArujAM sadmani nityasevye / rUpe'stu kaH zoNitazukrabIje, madAvakAzaH susamAdhibhAjAm / / 184 / / zlokArtha : vinAzazIla=vinAza pAmavAnA svabhAvavALA, kleSathI pUrNa=lohImAMsa Adi kluSita padArthothI pUrNa, jarA ane roganuM ghara, nitya sevavA yogya=haMmezAM ALapaMpALa karavA yogya, lohI ane zukra che Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 vairAgyakalpalatA/zloka-184-185 bIja jenuM evA rUpamAM samAdhivALA munione madano avakAza kyAMthI hoya? I184l. bhAvArtha - saMsArI jIvonuM rUpa kevuM che tenuM vAstavika svarUpa ciMtavana karIne jeo susamAdhine pAmelA che evA mahAtmAone rUpano mada thato nathI arthAt potAnA rUpane joIne huM surUpa chuM, huM puNyazALI chuM evo adhyavasAya thato nathI paraMtu apramAdabhAvathI saMyamamAM ullasita thavAno adhyavasAya ja varte che. surUpanuM svarUpa kevI rIte samAdhivALA mahAtmA vicAre che te batAvatA kahe che saMsArI jIvonuM rUpa vinAzazIla che; kema ke game te sAmagrIne pAmIne surUpavALA paNa kurUpavALA bane che. AthI ja agniAdithI dAjhI jAya to potAnuM surUpa paNa kurUpa bane che. vaLI, je A dehanuM suMdara rUpa che te lohImAMsa Adi lUSita dravyathI pUrNa che mATe paNa tevA rUpane joIne vivekI puruSo huM rUpavALo chuM evo mada karatA nathI. vaLI, A rUpa jarA ane roganuM sthAna che arthAt yuvAvasthAmAM dekhAtuM suMdara rUpa vRddhAvasthAmAM asAra bane che. vaLI, kuSThAdi rogo thAya topaNa rUpa asAra bane che, jema sanakumAra cakravartInuM rUpa rogathI kSaNamAM vinAza pAmela. vaLI, saMsArI jIvonA rUpane sAcavavA mATe pUratI kALajI levAmAM na Ave to vinAza pAme che. AthI prApta thayelA rUpane jALavI rAkhavA sadA ucita prayatna karavo paDe che tethI paNa rUpa asAra che. vaLI, dehanuM je rUpa dekhAya che te lohI ane vIryathI utpanna thayeluM che mATe paNa asAra che. A pramANe vicArIne potAnA suMdara rUpa pratye nirmamabuddhivALA evA mahAtmAo rUpano mada karatA nathI. I184 zloka - upasthite mRtyubale'balena, samAdhibhAga mAdyati no balena / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 vairAgyakalpalatA/zloka-185-186 AsAdya cAritrabalasya niSThAM, saMsArakoTImaraNApahIm / / 185 / / zlokArca - samAdhivALA mahAtmAo saMsAranA koTImaraNa haraNa karanArI evI cAritrabaLanI niSThAne pAmIne upasthita evA mRtyubaLamAM abaLa evA baLathI=mRtyunA nivAraNa mATe baLa vagaranA dehanA baLathI, mada karatA nathI. II185ll bhAvArtha - saMsArI jIvone dehanuM baLa prApta thayeluM hoya to huM mahAbaliSTha chuM evI buddhi thAya che tethI potAnA baLaviSayaka madavALA hoya che. paraMtu samAdhivALA munio tattvane jonArI nirmaLadRSTivALA hoya che tethI vicAre che ke mAre paNa eka divasa dehano tyAga karIne mRtyune pAmavAnuM che tethI upasthita evA mRtyunA baLamAM tenA nivAraNanuM sAmarthya A dehamAM nathI; kema ke game tevuM dehanuM baLa haze topaNa pote mRtyunuM nivAraNa karI zakaze nahi, jyAre cAritranuM baLa to saMsAranA koTi maraNane haranAra che ane tevI cAritranI niSThAne pAmelA mahAtmAne potAnA cAritrabaLa mATe saMtoSa hoya che. dehanA baLa mATe saMtoSa nathI tethI dehano mada karatA nathI paNa sadA mohathI anAkuLa evI cAritranI pariNatine sthira karavA mATe ja udyama kare che; kema ke cAritranA baLathI ja anaMta mRtyuno nAza thaI zake che. dehanA baLathI A bhavanuM mRtyu paNa nivAraNa thaI zakatuM nathI. 18pA zloka : vidvAnanityau paribhAvya lAbhAlAbhau svakarmaprazamodayotthau / madaM na lAbhAna ca dInabhAvamalAbhato yAti samAhitAtmA / / 186 / / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 vairAgyakAlatA/zloka-186-187 zlokArca - svakarmanA prazamathI ane udayathI usthita thayelA lAbhAMtarAya karmanA prazama ane lAbhAMtarAyakarmanA udayathI usthita thayelA, anitya evA lAbhAlAbhanuM paribhAvana karIne vidvAna evA samAdhivALA mahAtmAo lAbhathI madane karatA nathI ane alAbhathI dInabhAvane pAmatA nathI. II186ll bhAvArtha : bhagavAnanA zAsananA paramArthane jANanArA munio vidvAna hoya che. tethI je prakAre bhagavAne saMsAranuM vAstavika svarUpa batAvyuM che te pramANe saMsAranuM svarUpa jANanArA hoya che ane tevA mahAtmAo jinavacana anusAra jANe che ke potAnA lAbhAMtarAya karmanA upazamathI potAne saMyamane upaSTabhaka nirdoSa bhikSA prApta thAya che ane lAbhAMtarAya karmanA udayathI dIrghakALa sudhI bhikSAaTana karavA chatAM paNa saMyamane upaSTabhaka bhikSA maLatI nathI. A prakAre karmanA svarUpane bhAvana karIne karmathI thatA bhAvo pratye madhyasthabuddhine dhAraNa karanArA evA samAdhivALA te mahAtmA lAbhAMtarAyakarmanA kSayopazamathI saMyamane upaSTabhaka nirdoSa bhikSA maLe to "huM bhikSA lAvavAmAM kuzaLa chuM" e prakArano mada karatA nathI ane dIrghakALa sudhI bhikSAaTana karavA chatAM bhikSA na maLe to potAnA karmanA vipAkanuM bhAvana karIne khedabhAvane pAmatA nathI. tethI adInabhAvavALA te mahAtmA bhikSAnI prApti ke aprApti banne kALamAM samabhAvanI vRddhi ja kare che. ll18nA zloka : AjIvikAgAravameti bhUyo, lUkSo'pi yo bhikSurakiMcano'pi / kurvanijotkarSaparApavAdau, viparyayaM yAti bhave bhave'sau / / 187 / / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 vairAgyakalpalatA/bloka-187-188 zlokArca - potAnA utkarSa ane paranA apavAdane niMdAne karatA evA je sUkSa paNa=aMta, prAna, tuccha bhojana karanAra paNa, ane akiMcana paNa sarvathA parigraha vagaranA paNa, bhikSuka vAraMvAra AjIvikA mAravane pAme che huM bhikSA lAvavAmAM kuzaLa chuM e prakAranA madane kare che e sAdhu bhavobhavamAM viparyayane pAme che ghaNA bhavo sudhI jIvananirvAhane anukULa AjIvikA paNa prApta na thAya evA viparIta bhAvane pAme che. I187mAM bhAvArtha : je sAdhu bhikSA lAvavAmAM pote kuzaLa che, potAnA sahavartI anya sAdhu kuzaLa nathI e prakAranA potAnA utkarSa ane paranA apavAdanekaniMdAne karatA hoya te sAdhu saMyamanA atyaMta arthI hoya to nirdoSa bhikSAcaryAdi karatA hoya tethI anta, prAnta ane tuccha bhojanathI dehanuM pAlana kare che ane jIrNa vastra ane alpa upadhivALA hovAthI akiMcana paNa che chatAM avicArakapaNAne kAraNe vAraMvAra AjIvikA mAravane kare che arthAt huM ghaNAnI bhikSA lAvI zakuM chuM e prakAranA gAravabhAvane dhAraNa kare che ane te prakAranA gAravanA pariNAmane kAraNe te mahAtmA ghaNA bhavo sudhI potAne AjIvikAnI prApti durlabha thAya tevAM kliSTa karmone bAMdhe che tethI pALelo saMyama paNa vizeSa phaLavALo thato nathI. mATe sAdhue potAnI bAhya kuzaLatAno saheja paNa mada karyA vagara samabhAvanI vRddhi thAya e rIte saMyamamAM udyama karavo joIe.18LA zloka - yaH sAdhuvAdI kRtakarmazuddhirAgADhabuddhizca subhAvitAtmA / na so'pi hi prAptasamAdhiniSThaH, parAbhavananyajanaM svabuddhyA / / 188 / / Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 vairAgyakalpalatA/zloka-188-189 zlokArca - je sAdhu sAdhuvAdI hoya=jinavacana anusAra suMdara bhASaNa karanArA hoya, kRtakarmazuddhivALA hoya=AcAronI sArI zuddhi pALanArA hoya, AgADha buddhivALA hoya=zAstramAM tIkSNa buddhivALA hoya, subhAvita AtmA hoya.bhagavAnanA vacanathI bhAvitamativALA hoya, te paNa sAdhu svabuddhithI=potAnI prajJAnA atizayathI, avajanane parAbhava karatA=huM buddhimAna chuM evI buddhithI anyane hIna mAnatA, prApta samAdhiniSTha nathI=samAdhi pariNAmavALA nathI. I188iaa. bhAvArtha : je sAdhu sarvatra jinavacana anusAra bolanArA che tethI bhASAsamitivALA che. vaLI, saMyamanA sarva AcAro zAstravidhi anusAra karanArA che tethI kRta karmazuddhivALA chetrakriyAonI je zuddhi AcArothI prApta thAya che tene prApta karelI che, vaLI zAstramAM kuzAgrabuddhivALA che ane sadA bhagavAnanA vacanathI AtmAne bhAvita karanArA che tevA mahAtmAne samAdhinI prApti sulabha che. Ama chatAM kAMIka pramAda doSane kAraNe potAnI buddhimattAne joIne potAnAthI alpa buddhivALA evA anya sAdhano parAbhava kare che arthAt "A mahAtmA padArthane yathArtha jANI zakatA nathI, maMdamativALA che" ityAdi vacana dvArA parano parAbhava kare che tevA sAdhu mohanA umUlanane anukULa aMtaraMga svasthatAnA pariNAmorUpa samAdhimAM niSThAne pAmelA nathI paraMtu zAstravacanathI bhAvita thavA chatAM anyanA abhibhAvanA kAraNe samabhAvanA kaMDakonI vRddhine pAmI zakatA nathI. mATe samabhAvanA vRddhinA arthI sAdhue karmakRta buddhimattA ke abuddhimattAno vicAra karIne leza paNa garva dhAraNa karavo joIe nahi, paraMtu karmanI vicitratAne joIne karmanA bhAvothI potAno AtmA kharaDAya nahi te rIte udyama karavo joIe. ll188 zloka : anantaparyAyavivRddhiyuktaM, jJAnArNavaM pUrvamahAmunInAm / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 vairAgyakAlatA/zloka-189-10 samAdhimAnAdhuniko'vadhArya, kathaM svabuddhyA madameti sAdhuH / / 189 / / zlokArca - pUrvanA mahAmunionA anantaparyAya vivRddhithI yukta evA jJAnasamudranuM avadhAraNa karIne samAdhivALA evA Adhunika sAdhutravartamAnanA sAdhu, kevI rIte svabuddhithI madane pAme? arthAt madane pAme nahi. II189II bhAvArtha vartamAnamAM je sAdhu samAdhivALA che teo bhagavAnanA vacana anusAra tattvane jonArI mArgAnusArI buddhine vahana kare che tethI potAnI yatkiMcit prajJAne joIne mada thAya nahi te arthe vicAre che ke "pUrvanA mahAmunioe ghaNA paryAyonI vRddhithI yukta jJAnano samudra prApta karelo jeonA jJAnanI AgaLa potAnuM jJAna bindu jeTaluM che A prakAre vicArIne haMmezAM potAnA AtmAne bhAvita kare che. jethI zAstraadhyayanathI prApta thayeluM jJAna samabhAvanI vRddhinuM kAraNa bane che paraMtu madanuM kAraNa banatuM nathI. tethI saMyamanAM kaMDakonA vRddhinA kAraNabhUta samAdhinA pariNAmane vahana karanArA vartamAnanA sAdhu paNa potAnI anya jIvo karatAM adhika buddhine joIne leza paNa mada karatA nathI. ll18nA zloka - parasya cATukriyayA kilAptAd, vAllabhyakAnmAdyati yaH svacitte / samAdhihIno vigame sa tasya, vAllabhyakasyAtulazokameti / / 190 / / zlokArca - je sAdhu paranI cATukriyAthI potAnI prazaMsAnI kriyAthI, prApta evA vallabhapaNAthI potAnA cittamAM madane dhAraNa kare che harSane dhAraNa kare Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-190-191 che, samAdhithI hIna evA te sAdhu vAllabhyaka evA tenA vigamanamAM=paranA prIti utpAdaka evAM vallabha vacanonA vigamanamAM, atula zokane pAme che=atyaMta zokane pAme che. II1905 203 bhAvArtha: koIka sAdhu yatkiMcit zAstro bhaNelA hoya ane tenI upadeza AdinI bAhya zaktine joIne zrotA Adi teone prazaMsAnAM vacanorUpa cATukriyA kare che ane te kriyAthI prApta thayelA vallabhapaNAnI buddhithI te mahAtmA svacittamAM AnaMdane dhAraNa kare che arthAt vicAre che ke A zrotAo ApaNane samajI zake tevI prajJAvALA che tethI temanAM prazaMsAvacano dvArA haMmezAM prItine dhAraNa kare che te sAdhu samAdhithI rahita che arthAt saMsAranA ucchedanA kAraNIbhUta evA samabhAvanA pariNAmathI rahita che tethI lokonA tuccha vacanathI harSita thAya che. AvA sAdhu koI anyasthAnamAM jAya tyAM tenI buddhinI prazaMsA kare tevo varga prApta na thAya tyAre atulazokane pAme che arthAt vicAre che ke A kSetramAM ApaNane samajI zake tevI prajJAvALA jIvo nathI. tethI te kSetrane pAmIne zokAtura pariNAmane kAraNe te sthAnane choDIne jyAM mAna-sanmAnAdi maLe tevAM sthAnone pasaMda kare che. teo saMyamanA samAdhinA pariNAmane pAmIne kalyANane prApta karI zakatA nathI. II190 zloka H zrutasthitermASatuSasya vArtA, zrIsthUlabhadrasya ca vikriyAyAH / zrutvA zrutaM darpabhideva labdhvA, na tena dRSyanti samAdhibhAjaH / / 191 / / zlokArtha : zrutanI sthitivALA mASaSamuninI vArtAne ane sphulibhadramuninI vikriyAnI vArtAne sAMbhaLIne darpanA bhedanAra ja evA zrutane pAmIne tenAthI=zrutathI, samAdhivALA jIvo darpane pAmatA nathI. II1915 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 vairAgyakAlatA/zloka-191-192 bhAvArtha sAmAnyathI sArA paNa sAdhu kalyANanA arthe zrutanuM adhyayana kare che; chatAM anAdithI mohanA sevanano abhyAsa hovAnA kAraNe darpano nAza karanAra zruta paNa kyAreka yogya jIvane madanuM kAraNa bane che. tenA nivAraNa mATe samAdhivALA munio zAstranA vacanathI AtmAne bhAvita karatAM vicAre che ke zrutajJAna jeonI pAse atyaMta alpa che tevA mASatuSamuni paNa zrutanI samAdhinA baLathI kevalajJAnane pAmyA, ane dasapUrvadhara evA zrI yUlibhadrajI paNa zrutanI vikriyAne pAmIne zrutano mada karIne, pAchaLanAM cAra pUrvonA arthanI prApti karI zakyA nahi. tethI je zruta vivekI puruSane madanA nivAraNanuM kAraNa che te ja zruta asamAdhivALA jIvone kalyANanI pravRttimAM avarodhaka evA madanuM kAraNa bane che tema vicArIne kaSAyonA zamanamAM udyama karanArA samAdhivALA munio prApta thayelA zrutathI mada karatA nathI. 191aaaa zloka : prajJAmadAd vAdamadAcca pRthvyAM, yo'nyaM janaM pazyati bimbabhUtam (bindubhuutm)| maunIndramArgAdasamAhitAtmA, jayenna: yAti pArA zlokArca - prajJAnA madathI ane vAdanA madathI pRthvImAM je mahAtmA azvajanane biMdubhUta jue che asamAdhivALA karmathI guru evA te bhagavAnanA mArgathI bhraMza pAmatA nIce jAya che. 1llA bhAvArtha anAdikA mohanA kAraNe kalyANa arthe saMyama grahaNa karIne paNa keTalAka mahAtmAo potAnA prajJAnA madathI anya jIvone biMdubhUta mAne che arthAt bodha vagaranA tuccha mAne che ane vAdamAM prativAdIone parAsta karIne mAne che Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-192-193 - 205 ke mArA jevo samartha tattvanI prarUpaNA karanAra koI nathI. tethI madane vaza thaIne anya jIvone tuccha mAne che. vastuta: keTalAka jIvomAM prajJAnA atizayano abhAva hoya ane zAstranA padArthone sthApana karavAnI zaktino abhAva hoya chatAM paNa tattvathI vAsita mati hovAne kAraNe ajJAna pariSahane jItIne samAdhimAM vartanArA che te mahAtmAo prajJAvALA, ane vAdanA madavALA karatAM paNa yogamArganI bhUmikAnI apekSAe uccabhUmikAmAM che paraMtu tucchabuddhivALA jIvo teonI uttama samAdhine jovAne badale potAnA prajJAnA ane vAdazaktinA madathI teone tuccha samaje che. tevA asamAdhivALA AtmAo zAstra bhaNIne paNa karmathI guru bane che; kema ke zAstra dvArA ja kaSAyanI vRddhi karIne madathI sadA vihvaLa rahe che ane tevA asamAdhivALA mahAtmAo bhagavAnanA mArgathI bhraMza pAmIne durgatimAM jAya che. A pramANe bhAvana karIne mahAtmAo sadA samAdhimAM udyama kare che jethI prApta thayelI prajJA ke prApta thayelI vAdazakti paNa madanuM kAraNa bane nahi paraMtu madano nAza karIne guNavAna pratye namrabhAvavALA bane che. I19zA zloka - nAhaMkriyAM yAti samAhitAtmA, nokarmabhAvairna ca karmabhAvaiH / bhinnAn vidan mizritapudgalAtma bhAvAnmithaH kartRbhidAnidAnAt / / 193 / / zlokArca - paraspara mizrita evA pudgala ane AtmabhAvone dehanA pudgalo, kArpaNa pudgalo ane AtmApadezo je paraspara mizrita che tenA bhAvone, katRbhedanA kAraNe bhinna jANato samAdhivALo AtmA nokarmabhAvothI= dehanA pudgalorUpa nokarmabhAvothI, ane karmabhAvothI=potAnA kRtyanA bhAvothI, ahaMkriyAne pAmato nathI. II19all Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 vairAgyakAlatA/zloka-193-194 bhAvArtha : je mahAtmAne bhagavAnanA vacanano pAramArthika bodha thayo che te mahAtmA sUkSmaprajJAthI vicAre che ke paraspara mizrita thayelA dehanA pudgalo ane Atmapradezo bhinna che; kema ke AtmAmAM vartatuM vIrya AtmAmAMthI nIkaLI dehanA pudgalomAM jatuM nathI ke AtmAmAM vartatuM jJAna dehanA pudgalomAM praveza pAmatuM nathI ane dehanA pudgalamAM vartatA rUpAdibhAvo dehamAMthI nIkaLI AtmAmAM praveza pAmatA nathI. phakta eka kSetramAM dehanA pudgalo ane Atmapradezo aNutaNunI jema rahelA che topaNa pudgala pudgala che ane AtmA cetana che A prakAre sadA tattvane jonArA mahAtmAne potAno AtmA jJAnaguNathI ane mohathI anAkuLa evI AtmAnI pariNatithI sadA pUrNa dekhAya che ane pudgalanI ceSTA potAnI ceSTA nathI tema dekhAya che tethI nokarmonA bhAvarUpa potAnA suMdara rUpacAturya Adi bhAvothI pote mahAna che tevI abhimAnanI kriyA teone thatI nathI. vaLI, pote zAstraracanA ke anya bAhya kRtyo kare che te rUpakarmabhAvothI paNa te mahAtmAne ahaMkAra thato nathI; kema ke dehanA bhAvo karanAra ke zAstraracanA Adi kriyAo karanAra pote nathI paraMtu pote to potAnA mULa svabhAvamAM rahenAra hovAthI te svabhAvane pragaTa karavA arthe te prakAranI samAdhinA aMgabhUta zAstraadhyayana AdinI kriyAo kare che tema jANIne potAnI bAhya kriyAnA baLathI madane dhAraNa karatA nathI. II193 avataraNikA : vaLI, mahAtmAo potAne ahaMkAra na thAya tenA mATe zuM bhAvata kare che te batAvavA arthe kahe che - zloka : nAhaM vapurnava mano na vANI, kartA na no kArayitA ca tAsAm / na cAnumanteti samAdhiyogAd, vidatrahaMkAramatiM kva kuryAt / / 194 / / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 vairAgyakalpalatA/zloka-194 zlokArya : huM zarIra nathI, mana nathI ja. vANI nathI, teono mananA pugalono vANInA pudgalono ke dehanA pugalono huM kartA nathI, kArayitA nathI ane anumantA nathI e pramANe samAdhinA yogathI jANato yogI kayAM ahaMkAramatine kare ? 194TI bhAvArtha : yogIo je kAMI zAstrAdhyayana kare che, je kAMI saMyamanI kriyAo kare che te adhyayananI ke saMyamanI kriyAothI AtmAnA bhedajJAnane sthira karavA arthe yatna kare che ane te bhedajJAnanA baLathI teomAM samAdhinI prApti thAya che. te samAdhinA yogathI te mahAtmAone potAnA dehakRta, vANIkRta ke manakRta pravRttimAM kyAMya ahaMkAra thato nathI; kema ke tattvanI bhAvanAthI samAdhivALA mahAtmAo sUkSmaprajJAthI vicAre che ke huM deha nathI, AtmA chuM tethI dehanA baLathI ke dehanA rUpAdithI teone leza paNa ahaMkAra sparzato nathI. vaLI, vicAre che ke mana huM nathI arthAt je manodravyanA baLathI huM ciMtavana karuM chuM te manodravya huM nathI paraMtu te mananA avalaMbanathI je mati-zrutajJAno upayoga varte che te upayogasvarUpa huM chuM tethI potAnI mananI daDha ciMtavanazakti ke sUkSma ciMtavanazaktinA baLathI teone mada thato nathI ke huM AnAthI mahAna chuM arthAt A ciMtavanazaktinA baLathI huM anya karatAM ghaNo zaktizALI chuM tevo mada thato nathI; kema ke tenAthI bhinna evo potAno AtmA kevalajJAnasvarUpa hovA chatAM atyAre to jJAnAvaraNIya-karmanA udayathI kuMThitazaktivALo che. A prakAre bhAvanane kAraNe pUrNajJAnavALA kevalI Adi pratye bahumAnano ja bhAva thAya che, tucchazaktinA baLathI kyAreya mada thato nathI. vaLI te mahAtmA vicAre che ke huM je vANI boluM chuM te huM nathI, tethI potAnI upadezazaktithI ke vAdazaktithI ke anya koI prakAre vANInI zaktithI mada thato nathI; kema ke vANInA pudgalo huM nathI. huM to jJAnasvarUpa AtmA che. A prakAre teonI mati bhAvita che. vaLI vicAre che ke huM deharUpa, manarUpa ke vANIrUpa na houM topaNa huM teno kartA ke kArayitA houM ke anumantA houM tevI buddhi thAya topaNa Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-194-195 200 mada thavAno saMbhava 2he che. paraMtu paramArthathI huM mArA bhAvono ja kartA chuM. mArA ja bhAvono kAriyatA chuM ane mArA ja bhAvono anumantA chuM paraMtu dehanA pudgalono kartA nathI, upadezAdi dvArA huM bIjAonI pravRttio karAvanAra nathI paraMtu upadezAdikALamAM paNa 52mArthathI huM mArA bhAvono ja kArayitA chuM ane mArA ja bhAvono anumodana karanAra chuM. A prakAre vicArIne sadA potAnA zuddhabhAvone pragaTa karavA mATe udyama karanArA mahAtmAo koI bAhya padArthamAM ahaMkAranI matine karatA nathI, paraMtu mAnakaSAyane tirodhAna karIne AtmAnA guNo pratye namrabhAvavALA thaIne guNavRddhimAM ja udyamavALA thAya 99.1196811 zloka H hRdvargaNApudgalajanyavRttiM, vikalparUpAM kalayan viviktAm / / samAdhizuddho mananAnmano'ha miti smayaM ko vidadhIta yogI / / 195 / / zlokArtha : vikalparUpa hargaNAnA pudgalajanyavRttine=manovargaNAnI pudgala javRttine, vivikta jANatA=potAnA AtmAthI bhinna jANatA, samAdhizuddha evA koNa yogI manana karanAra hovAthI mana huM chuM e pramANe smayane kare=abhimAnane kare ? arthAt koI yogI kare nahi. 1196411 bhAvArtha: je mahAtmAo jinavacananA paramArthane jANanArA che teo mananakALamAM potAnAmAM vartatA manovargaNAnA pudgalothI huM bhinna chuM te prakAranA sUkSmaavalokanapUrvaka pudgalathI bhinna evA AtmAmAM sthira thavA sadA udyama kare che, tethI samAdhimAM ja yatna karanArA te mahAtmA samAdhizuddha yogI che ane teo sadA vicAre che ke huM zAstrIya padArthonuM je ciMtana karuM chuM ane tenA Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-15-196 209 ciMtavanakALamAM je manopudgalo varte che te manovargaNAnA pudgalo janya vikalparUpa AtmAnI pariNati che, te pariNatithI potAno AtmA bhinna che arthAt "A mane iSTa che, A mane aniSTa che e prakAranA bAhya padArthone AzrayIne thatA vikalpothI potAno AtmA bhinna che ane A bhagavAne batAvelAM pAMca mahAvrato mane iSTa che ane te mahAvratothI bhinna bhAvo mane aniSTa che e prakAranA vikalpothI paNa potAno AtmA bhinna che. tethI sarva vikalpothI para evA zuddha AtmAne jonArA te mahAtmAne mananathI utpanna thatA manamAM ahaMpaNAnI buddhi thatI nathI. tethI mArI ciMtavanazakti ghaNI che, huM sUkSma padArthone jonAro chuM ityAdi abhimAna te yogIne kyAreya thatuM nathI paraMtu sadA dekhAya che mArA AtmAnuM zuddha svarUpa je karmathI AvRta che. te svarUpane pragaTa karavAmAM asamartha evo huM manovargaNAnA pudgalone avalaMbIne kAMIka yatna karI zakuM chuM tethI te zaktimAM sahAyaka evA manamAM huMpaNAnI buddhithI teone kyAreya abhimAna thatuM nathI. II19tpA zloka : kumAratAyauvanavArthakAdInuccatvagauratvamRdutvamukhyAn / svasmin guNAn ko vapuSo'dhiropya, samAhito'haMkurute manasvI / / 196 / / zlokArca - zarIranA kumAratA, yauvana, vArdhakyAdi guNone ke uccatva, gauratva ke mRdutva pramukha guNone potAnAmAM-AtmAmAM, AropaNa karIne samAdhivALo evo koNa buddhimAna ahaMkAra kare ? arthAt kyAreya ahaMkAra kare nahi. II196ll bhAvArtha samAdhimAM rahelA mahAtmAo haMmezAM potAnA mRdu svabhAvane pragaTa karavA arthe potAnA AtmAnA zuddhaguNo tarapha namra pariNAmavALA hoya che arthAt Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 vairAgyakalpalatA/zloka-196-197 potAnA pUrNa svarUpane pragaTa karavAne abhimukha samAdhinA pariNAmavALA hoya che ane tevA mahAtmAone potAnAthI potAno deha bhinna che tevo spaSTa bodha varte che tethI buddhimAna che mATe potAno deha kumArAvasthAmAM hoya tyAre te kumAraavasthAne potAnAmAM Aropa karIne mada karatA nathI arthAt huM kumAra zarIravALo chuM, suMdara dekhAuM chuM e prakArano mada karatA nathI. vaLI pote yauvanakALamAM hoya tyAre huM yauvana chuM e prakAranA madane karatA nathI. vaLI, pote vRddhAvasthAmAM hoya tyAre huM vRddha thayelo chuM tethI ghaNo anubhavI chuM e prakArano mada karatA nathI. vaLI potAno deha ucca hoya, gaura hoya, mRdu hoya ke anya tevA suMdarabhAvavALo hoya tene AzrayIne mada karatA nathI, kema ke te sarva guNo pudgalanA che AtmAnA nathI. mUDhabuddhivALA jIvo ja pudgalanA bhAvone AtmAmAM AropaNa karIne ahaMkAra kare che ane potAnI asamAdhinI vRddhi kare che. jyAre samAdhivALA yogIo to dehathI potAnA bhedane sUkSma rIte joIne samAdhinI vRddhimAM udyama kare che. II1lakA zloka : padAni varNairvihitAni taizca, vAkyAni vAkyairakhilaH prabandhaH / itthaM zrayanaizcayikaM samAdhi, granthaM karomItyabhimanyate kaH / / 197 / / zlokArca - varSothI banelAM pado che ane tenAthI=padothI, vAkyo banelAM che ane vAkyothI, akhila prabaMdha banelo che Akho graMtha racAyo che, A pramANe naizcayika samAdhino Azraya karato koNa buddhimAna puruSa "huM graMtha karuM chuM' e pramANe abhimAna kare ? arthAt koI buddhimAna puruSa abhimAna kare nahIM. II197nA bhAvArthabuddhimAna puruSa AtmAnA bhAvone ane pudgalanA bhAvone pRthaka karIne Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-197-198 211 pudgalanA bhAvothI potAne ahaMkAra na thAya ane AtmabhAvomAM javA dRDha yatna thAya e arthe vicAre che ke sthUla buddhithI je meM A graMtharacanA karI che evuM jaNAya che te graMtharacanAmAM je varSo che te zAhInAM pudgalo che ane niyata rIte goThavAyelAM zAhInAM pugalorUpa varSothI pado banyAM che te pado paNa pudgalorUpa che. te padothI ja vAkya banyAM che te paNa pudgalorUpa che ane te vAkyothI je Akho graMtha thayo te paNa zAhInAM pudgalorUpa che ane paramArthathI te graMtharacanA meM karI nathI paraMtu skUla dRSTithI graMtharacanAkALamAM je mAro yatna thato hato te yatna paramArthathI to zrutavacanonA bhAvone AtmAmAM pragaTa karavAne anukULa jIvanA vyApAra svarUpa hato ane te vyApArathI mAro AtmA te te bhAvothI vAsita thato hato ane mArA te prakAranA adhyavasAyane pAmIne je AtmabhAvone anukULa vyApAra hato te bhAvonAM nimittathI mArA dehanAM pudgalothI e zAhInAM pudgalone avalaMbIne te te prakAranI graMthanI racanA thaI che, meM te racanA karI nathI paraMtu dehanAM pudgalothI je racanA thaI che te racanAne avalaMbIne meM graMtha karyo che e prakAranI buddhi karavI AtmAnA pAramArthika svarUpanA jANanAra puruSane ucita nathI paraMtu sarva bAhya bhAvo pratye udAsIna thaIne zuddhaAtmabhAvone ullasita karavA arthe naizcayika samAdhine Azraya karato evo huM kaI rIte graMtharacanAnuM abhimAna karuM? arthAt mUrkhapuruSa ja te abhimAna kare che A prakAre bhAvana karIne mahAtmA potAnA graMtharacanAnA baLathI paNa potAnI samAdhino dhvaMsa thavA detA nathI, paraMtu potAnI samAdhinI vRddhimAM ja sadA yatna kare che. I19nA avataraNikA - zloka-194mAM kahela ke huM zarIra nathI, mata nathI, vANI nathI. zarIra, mana ane vANIno kartA kArayitA nathI. ane mana-vacana-kAyAnAM pudgalonAM kAryonuM anumodana karanAra nathI. A prakAre samAdhivALA AtmA jANe che tethI pote matarUpa kema nathI, zarIrarUpa kema nathI ane vANI rUpa kema nathI te atyAra sudhI batAvyuM. vaLI vANItAM pudgaloe=graMtharacanAkALamAM vartatAM vANInAM pudgalone pote karanAra nathI tema pUrvanI gAthAmAM batAvyuM. have karmapudgalono paNa pote kartA nathI te batAvavA arthe kahe che - Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 vairAgyakalpalatA/bloka-198 bloka : tathA tathA sanipatatsu karmaskandheSu kUTasthatayA sthitasya / kartRtvadhIH syAnna samAhitasya, cinmAtranirmagnasamagravRtteH / / 198 / / zlokArtha : te te prakAre AtmAmAM AvIne saMzleSa pAmatA karmaskaMdhomAM je je prakAre hajI mohano nAza thayo nathI te te mohanA pariNAmane anurUpa AtmAmAM AvIne paDatA karmaskaMdhomAM, phUTasthapaNAthI rahelA samAdhivALA mahAtmAne=potAno AtmA kevaLajJAna kevaLadarzana svarUpa sadA sthira ekasvabhAvavALo che te prakAranA phUTasthapaNAthI rahelA samAdhi pariNAmavALA mahAtmAne, kartutvabuddhi thatI nathI; kema ke caitanyamAtramAM nirmagna samagra vRtti che=AtmAnA mohathI anAkuLa svarUpane AvirbhAva karavAnA vyApAramAM nirmagna sarva vIryavyApAranI pravRtti che. ll198li bhAvArtha mahAtmAo potAnA adhyavasAyathI je mohanAzane anukULa udyama karI rahyA che te adhyavasAyakALamAM paNa jeTalA aMzathI mohano pariNAma nAza nahIM thayela hovAthI mohano pariNAma vidyamAna che teTalA aMzathI teomAM karmapudgalo AvIne paDe che chatAM te karmapudgalomAM kartutvabuddhinA umUlana arthe te mahAtmA vicAre che ke paramArthathI mAro AtmA jJAna darzana svarUpa kUTastha pariNAmavALo che ane te svarUpe huM sadA sthita chuM. A prakAranA pariNAmamAM upayogarUpe dRDha vyApAra karIne te bhAvone pragaTa karavA mATe jyAre te yogI yatna kare che tyAre samAdhivALA evA te mahAtmAne karmapudgalomAM kartutvabuddhi thatI nathI; kema ke potAnA zuddha svarUpamAM nirmagnatA arthe temano saMpUrNa viryavyApAra pravRtta che tethI karmapudgalone avalaMbIne huM karma bAMdhu chuM tevo vikalpa thato nathI; kema ke sUkSmadraSTithI vicAranAra te mahAtmAne potAnuM vIrya svasvarUpamAM niveza pAmatuM Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-198-199 213 dekhAya che ane te vakhatanA temanA vIryavyApAranA nimittane pAmIne karmapudgalo svataH temanA Atmapradeza sAthe aNutaNunI jema sthira thatAM dekhAya che chatAM potAno prayatna to potAnA bhAvomAM ja varte che. karmagrahaNamAM vartato nathI tema spaSTa jaNAya che tethI karma pudgalamAM kartRtvabhAvano ahaMkAra thato nathI ane tenAthI potAne bhaya paNa thato nathI. ahIM vizeSa e che ke je mahAtmAone mArA vartamAnanA pramAda janya adhyavasAyathI karma baMdhAya che tevo bhaya varte che te mahAtmA mATe te bhaya AdyabhUmikAmAM guNarUpa che tethI karmabaMdhanA bhayathI ja teo karmabaMdhanAM kAraNono parihAra karavA mATe yatna kare che topaNa te vakhate karmabaMdha pratye kartRtvabuddhi che ane pramAdavaza azubhakarma baMdhAze teno bhaya thAya che te prazasta bhaya mohanIyano udaya che chatAM teTalA aMzamAM te mahAtmAno upayoga zuddha AtmabhAvamAM javA samartha banato nathI, jyAre bAhya padArthonAM kartRtvabuddhino jemaNe nAza karyo che tevA samAdhivALA mahAtmA sarva udyamathI AtmAnA zuddhabhAvomAM nirmagna thavA mATe vyApA2vALA che tethI tevA mahAtmAo je prakAranI nirjarA karIne zuddhabhAvone pragaTa karI zake che ane vItarAgatAne anukULa udyama karI zake che tevo udyama karmothI bhaya pAmelA AdyabhUmikAvALA mahAtmAo karI zakatA nathI chatAM pUrvabhUmikAmAM karmano bhaya ja jIvone karmabaMdhanA nAzane anukULa udyama karavA preraNA kare che. 198 zloka H tantvAdibhAvaiH pariNAmavadbhiH, paTAdibhAvAn janitAnavetya / na teSu kartRtvamatiM dadhAti, gatamnayo nizcayathI: samAyeH / / 16 / / zlokArtha H samAdhine kAraNe=AtmAnA zuddhabhAvonI svasthatArUpa samAdhine kAraNe, gatasmayavALA nizcaya dRSTivALA nizcayanayanI dRSTithI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 vairAgyakAlatA/zloka-199-200 padArthane jovAnI daSTivALA yogI, pariNAmavALA taMtu Adi bhAvothI janita evA paTAdibhAvone jANIne teomAM paTAdi bhAvomAM, kartRtvamatine dhAraNa karatA nathI. II199li bhAvArtha :nizcayanayanI sUkSmadRSTi jemane pragaTa thaI che tevA mahAtmA dehathI bhinna evA AtmAnA svarUpane paramArthathI jonArA che tethI dehanA kAryamAM, vacananA kAryamAM ke bAhya padArthomAM te mahAtmA kartutvabuddhi karatA nathI paraMtu vicAre che ke AtmAmAM vartatuM vIrya AtmabhAvone choDIne dehamAM praveza pAme nahIM tethI mArA vIryanA pravartanathI mArA AtmAmAM vartatA bhAvono huM kartA chuM. tethI dehathI thanArA kAryone joIne vicAre che ke pariNAma pAmatA evA taMtu AdinA bhAvothI paTAdi kAryo thAya che. mArA prayatnathI mArA bhAvo thAya che. tethI koIka tevA saMyogamAM potAnA dehAdithI paTAdi kAryo thatAM hoya topaNa te mahAtmAne te paTAdimAM kartutvabuddhi thatI nathI. paraMtu bAhya padArthamAM smaya vagara te mahAtmA AtmAnI mohakRta AkuLatA rahita avasthAmAM sthira thavA mATe sadA udyama kare che. 19lA zloka : parAzritAn dAnadayAdibhAvAnitthaM samAdhermanasA'pyakurvan / nijAzritAneva karoti yogI, vikalpahInastu bhavedakartA / / 200 / / zlokArca - A rIte zloka 199mAM kahyuM ke nizcayabuddhivALA yogIne paTAdimAM kartutvabuddhi thatI nathI e rIte, samAdhine kAraNe parAzrita evA dAnadayAdi bhAvone manathI paNa nahi karatA yogI nijAzrita ja bhAvone kare che dAnadayAdi kALamAM vartatA AtmAnA uttama bhAvone ja kare che. vaLI, vikalpIna akartA thAya che.JI200II Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-200-201 215 bhAvArtha: zuddha samAdhivALA yogI nizcayanayanA paramArthane jonArA hoya che tethI bIjAne AzrayIne dAna-dayAdi kRtyo karatA hoya tyAre paNa manathI vicAre che ke dehathI bhinna evo mAro AtmA te te nimittone pAmIne dayA-dAnAdi kare che. te vakhate paramArthathI dehanAM kRtyo huM karato nathI paraMtu huM mArA AtmAmAM sphurAyamAna thatA udAratAdi Azayo karuM chuM ane te AzayakALamAM vartatA mArA aMtaraMga upayoganA nimittane pAmIne dehanI aMdara tevA prakAranI ceSTA thAya che te ceSTAthI bIjA jIvone AzrayIne dAna-dayAdi kRtyo potAnAthI thatAM dekhAya che tethI manathI te kRtyo huM karuM chuM tevo smaya thato nathI paNa potAnA uttama bhAvone anukULa huM yatna karuM chuM tevI buddhi thAya che ane jyAre te yogI vikalpothI rahita thAya che tyAre nijAzrita bhAvone paNa karatA nathI paraMtu akartapariNAmavALA thAya che je vakhate yogInuM citta zuddha AtmabhAvomAM sthirabuddhivALuM thAya che. II200nA zloka H dravyeSu bhinneSu kadApi na syAnmamatvavArtA'pi samAdhibhAjaH / rAgAdibhAvairvihitaM mamatvaM, na tatpramANIkurute ca yogI / / 201 / / zlokArtha : samAdhivALA yogIone bhinna evAM dravyomAM=AtmAthI bhinna evA zarIrAdi dravyomAM, kyAreya mamatvanI vArtA paNa thatI nathI=A deha mAro che, A ghana mAruM cheH ityAdi mamatvano vicAra paNa thato nathI. kema deha sAthe abheda hovA chatAM mamatva karatA nathI ? tethI kahe che rAgAdibhAvothI vihita mamatva che ane yogIo tene rAgAdibhAvone pramANabhUta karatA nathI arthAt AtmAmAM mamatvane ullasita thavA detA nathI. II201 - Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 vairAgyakAlatA/zloka-201-202 bhAvArtha : je mahAtmAo sUkSma upayogapUrvaka dehathI bhinna evo AtmA che ema jANe che ane AtmAno svabhAva zeyane jJAna karavAno che. paraMtu joya sAthe saMzleSa pAmavAno nathI te prakAre vicArIne te bhAvothI atyaMta bhAvita thayA che tethI bAhya padArthomAM saMzleSa vagaranA hovAthI samAdhivALA che. ane tattvanA bhAvanathI AtmAmAM pragaTa thayelI samAdhine kAraNe AtmAthI bhinna evA dehamAM ke bAhya sarva padArthomAM kayAreya paNa mamatvano pariNAma teone thato nathI; kema ke teo paramArthanI dRSTithI AtmAnA svarUpane vicAranArA hovAthI vicAre che ke rAgAdibhAvothI karAyeluM mamatva che. ane AtmAnA pAramArthika svarUpane jonArA yogIone rAgAdibhAvo pramANabhUta nathI bhAsatA paraMtu rAgAdi anAkuLa cetanA ja pramANabhUta dekhAya che tethI rAgAdi anAkuLa cetanAne pramANa karIne jeonuM citta te bhAvone pragaTa karavAmAM pravarte che, teonA cittamAM rAgAdi bhAvo upasthita thatA nathI tethI bAhya padArthomAM teone kyAreya mamatva thatuM nathI. ll201II zloka : sAkSIva pazyan svanimittabhAvAdutpattisaMbandhajuSaH padArthAn / teSAmagRhNan pariNAmibhAvaM, duHkhAd vimucyeta samAhitAtmA / / 202 / / zlokArca - svanimittanA bhAvathI utpattinA saMbaMdhavALA padArthone sAkSInI jema joto teonA pariNAmIbhAvone nahIM grahaNa karato samAdhivALo AtmA duHkhathI mukAya che. Il202aaaa bhAvArtha :potAnI mana-vacana-kAyAnI kriyArUpa nimittabhAvane pAmIne, utpattinA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-202-203 : 217 saMbaMdhavALA evA mana-vacana-kAyAnAM pudgalone sAkSIbhAve jotote bhAvo sAthe mAre koI pAramArthika saMbaMdha nathI kevala mArA jJAnanA viSayabhUta te bhAvo che e prakAre sAkSIbhAve joto, ane te bhAvonA pariNAmI bhAvone nahIM grahaNa karato arthAt "huM A bolavAnI kriyA dvArA bhASAvargaNAnAM pudgalone bhASArUpe pariNAma pamADuM chuM" ityAdi pudgalonA pariNAmI bhAvone nahIM grahaNa karato "huM jagatanA bhAvo pratye asaMzleSavALo hovAthI ane potAnA deha sAthe paNa asaMzleSavALo hovAthI AtmAnI nirAkuLa avasthA rUpa samAdhivALo AtmA chuM" e prakAre atyaMta bhAvana karato AtmA duHkhathI mukAya che. arthAt bAhya padArthamAM asaMzleSane kAraNe duHkhanAM kAraNIbhUta karmone nahIM bAMdhato ane pUrvamAM baMdhAyelA karmone nAza karato yogI duHkhathI mukAya che. II2022 zloka H yathA jano'nyasya sukhAsukheSu, taTasthabhAvaM bhajate tathaiva / vizvasya teSu prazamI mmtvaaoAramuH susamAdhizAlI 52035 zlokArtha - je pramANe loka anyanAM sukhaduHkhAdimAM taTasthabhAvane dhAraNa kare che te prakAre ja prazamavALo, mamatvathI ane ahaMkArathI mukta susamAdhizALI evA yogI vizvanA teomAM=vizvanA bhAvomAM, taTasthabhAvane dhAraNa kare che. II203|| bhAvArtha: je pramANe saMsArI jIvone potAnAthI anya jIvone sukhI joIne ke duHkhI joIne huM sukhI chu ke duHkhI chuM te prakArano koI bhAva thato nathI paraMtu taTastha bhAvane dhAraNa kare che arthAt potAnA jJAnanA baLathI A jIvo sukhI che ke A jIvo du:khI che tevuM jANe che. paraMtu svayaM sukhI du:khI thatA nathI te pramANe ja Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 vairAgyakalpalatA/bloka-203-204 prazamabhAvamAM magna, bAhya padArthamAM mamatvabuddhithI mukta ane dehamAM ahaMkArathI mukta ane AtmAnI nirAkuLa avasthAmAM magna evA susamAdhizALI yogI vizvanA bhAvomAM taTastha bhAvone dhAraNa kare che. paraMtu pote te bhAvonA nimitte koI vihvaLatAno ke prItino anubhava karatA nathI. //ra03AA zloka : samAdhibhAjAM vyavahArakAle, maitryAdirUpA'pi hi cittavRttiH / ekAntazuddhau tviyamiddhasiddha jyotiH samApattimathI prasiddha ra04 zlokArdha : samAdhivALA rogIonI cittavRtti vyavahArakALamAM maitrI AdirUpa paNa ekAMtazuddhimAM vaLI A samAdhivALA yogInI cittavRtti, Iddha siddhajyotivALI=pradIpta siddhasvarUpa jyotivALI samApatimayI prasiddha che. ||204 bhAvArtha : je yogIo dehathI potAno AtmA bhinna che ane potAnA AtmAnuM pAramArthika siddha sadaza svarUpa che tenuM punaH punaH bhAvana karIne te svarUpamAM ja magnavRttivALA che, tevA samAdhivALA yogIo saMsArI jIvo sAthe koI prakAranI vyavahAranI pravRtti karatA hoya tyAre tevA kALamAM teonI cittavRtti maitrI, pramoda, kAruNya ane madhyasthabhAvathI pravartatI hoya che tethI te pramANe ja loko sAthe ucitta vyavahAra kare che. vaLI jyAre samAdhinA bhAvanathI ekAMta zuddhi teomAM pravarte che tyAre teonI cittavRtti iddha-siddhajyotirUpa ane samApattimaya prasiddha che. Azaya e che ke samAdhivALA yogIo jyAre bAhya jIvo sAthe koI vyavahAranI pravRttinuM prayojana nathI tyAre zuddha AtmAnA pAramArthika svarUpane zrutajJAnanA baLathI sUkSma sUkSmatara jovA yatna kare che jenAthI zuddha AtmabhAvamAM samApattimayI teonI cittavRtti varte che. te vakhate idva=pradIpta, evA siddhajyotisvarUpa Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 vairAgyakalpalatA/zloka-204-205 teonI cittavRtti varte che arthAt jema siddhanA jIvonI mohathI anAkuLa kevalajJAna-kevaladarzanamaya jyoti varte che tema yogInI cittavRtti paNa zrutanA baLathI pradIpta thayela siddhasvarUpanI jyotimAM lInatAvALI che. II204]] zloka H sphuTIbhavatyAptavacovimarzAt, tadvAsanAsaMgatadharmato vA / kSamAdirUpo'pi dazaprakAro, dharma: samAyo paripALamAni / / 20 / / zlokArtha H paripAkavALI samAdhi hote chate kSamAdirUpa paNa daza prakArano dharma AptavacananA vimarzathI pragaTa thAya che athavA tenI vAsanAthI saMgata evA dharmathI=AptavacananI vAsanAthI sthira thayelA dharmathI, pragaTa thAya che. II205Iaa bhAvArtha: je yogIo bAhya pudgalothI ane dehathI potAno AtmA bhinna che ane tenuM svarUpa zrutanA baLathI sUkSma-sUkSmatara jANavA yatna kare che ane dehathI bhinna evA AtmAnA svarUpamAM sthira thavA prayatna kare che, tenA kAraNe samAdhinI paripAka avasthAne prApta kare che arthAt jema kAcuM phaLa tenI pAka sAmagrIthI pakva bane che tema prAthamika bodhathI AtmAnA svarUpa pratye je pakSapAta thayelo tenA kAraNe kAMIka bAhya padArtho pratyenA saMzleSanI alpatA thavAthI cittanI svasthatArUpa apakvakakSAnI samAdhi pragaTa thayelI te samAdhinA svarUpane zAstravacanothI sUkSma jANIne ane te samAdhinA svarUpathI AtmAne bhAvita karIne pUrvanI apakva samAdhine pakva karavAmAM Ave tyAre yogInuM citta paripAkavALI samAdhivALuM bane che. te vakhate te yogImAM kSamAdi daza prakArano yatidharma bhagavAnanA vacananA vimarzathI pragaTa thAya che arthAt tevA samAdhivALA yogIo mana-vacana-kAyAnI sarva pravRttio bhagavAnanA vacananuM Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 * vairAgyakalpalatA/zloka-205-201 smaraNa karIne te vacanAnusAra bhAvo ullasita thAya te rIte kare che tethI bhagavAnanA vacananA baLathI kSamAdirUpa daza prakArano yatidharma teomAM pragaTa thAya che. A rIte bhagavAnanA vacananA smaraNapUrvaka sarva ucita pravRtti karIne kSamAdibhAvone dhAraNa karanAra yogI jyAre asaMgadazAne pAme che tyAre, kSamAdi daza prakAranA yatidharmanA sevananI vAsanA teomAM atyaMta sthira thAya che tethI teomAM dharmakSamAdibhAvo pragaTe che arthAt pUrva bhUmikAmAM te vacanakSamArUpa hatA te daza prakAranA kSamAdibhAvo dharmakSamArUpe arthAt jIvanI prakRtirUpe, sthira thAya che. ra0pA zloka - dharmasya mUlaM hi dayA dayAyAH, kSameti saMcintya bhavanti santaH / kRtAparAdhe'dhi na kopabhAjaH, kSamAsamAdhAnazamAbhirAmAH / / 206 / / zlokArtha : dharmanuM mULa dayA che, dhyAnuM kSamA-dayAnuM mULa kSamA che, e pramANe ciMtavana karIne atyaMta bhAvana karIne, kSamAmAM samAdhAnane kAraNe zamaabhirAmavALAkakSAnA pariNAmane kAraNe zamasukhathI zobhatA saMtapuruSo, kRta aparAdhavALA jIvomAM paNa kopavALA thatA nathI. ra06nA bhAvArtha saMsArathI bhaya pAmelA mahAtmAo vicAre che ke saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvane durgatinA paribhramaNathI rakSaNa karanAra dharma che ane sugatimAM sthApana karanAra dharma che. te dharmanuM mULa dayA che arthAtu potAnA AtmAnI ane anyajIvonI dayA che. te dayAnuM mULa kSamA che. tethI dharmanA arthI evA te jIvo AtmAnA bhAvaprANanA rakSaNArthe dayAnA mULa evI kSamAnuM svarUpa vAraMvAra sUkSmaprajJAthI avalokana kare che ane tenAthI AtmAne bhAvita kare che tenA kAraNe teone kSamA pratyeno dRDharAga ullasita thAya che tethI kSamA ja mAruM hita Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vairAgyakalpalatA/zloka-206-207 che te prakAranA samAdhAnavALA teo bane che ane tenA kAraNe kaSAyonA upazamarUpa samapariNAmathI teo zobhI rahyA che tevA mahAtmAone teo pratye koI aparAdha kare topaNa te aparAdhavALA jIvomAM kopa thato nathI paraMtu teonuM zuM karavAthI hita thaze teno ucita vicAra pragaTe che. 20thA zloka - guNA vinA no vinayaM kadAcidamArdave no vinayapratheti / anunnatAnizritanirnidAnAH, samAditA pArvatazanina : pArakA zlokArca - vinaya vagara kyAreya paNa guNo pragaTa thatA nathI ane amAdavamAM vinayano vistAra nathI. ethI anujJAtaanizritaniniMdAnavALA= uddhatAI vagaranA, anizrAvALA, nidAna vagaranA, samAdhAnane pAmelA mahAtmA mArdavazAlI thAya. ra07I. bhAvArtha je yogIo saMsArathI bhaya pAmelA che ane saMsArathI AtmAnuM rakSaNa karavA mATe guNasaMpatti Avazyaka che tema jANe che teo vicAre che ke vinaya vagara kyAreya paNa guNo Ave nahIM tethI guNo pragaTa karavA arthe zAstraadhyayananI kriyA ke tapAdi anya kriyAo paNa vinaya vagara guNa pragaTa karI zake nahIM. tethI guNasaMpanna evA tIrthakaro, RSio, maharSio ke anya guNasaMpanna jIvo pratye vinayane dhAraNa kare che vaLI vicAre che ke bAhyavinayanI kriyAthI paNa aMtaraMga vinaya pragaTe nahIM paraMtu AtmAmAM mArdavabhAva Ave to ja vinaya pragaTe; kema ke amAdavabhAvamAM vinayano vistAra thato nathI arthAt vinaya vistArabhAvane prApta karato nathI. ethI guNanA arthI evA te mahAtmAo amAdavabhAvano parihAra karIne anutrata thAya che arthAt uddhatAIno parihAra kare che. vaLI nizrA=rAga, teno Azraya nahIM karanArA hovAthI anizrita hoya Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 vairAgyakalpalatA/zloka-207-208 che. vaLI mAnakaSAyane vaza kyAreya nidAnano Azraya karatA nathI, jema vIra prabhue vizvabhUtinA bhavamAM mAnakaSAyane vaza gAyane AkAzamAM uchALI ane tyAra pachI adbhuta baLa meLavavA mATe nidAna karyuM tevA nidAnano kyAreya Azraya karatA nathI. tevA samAdhivALA mahAtmAo mArdava svabhAvane dhAraNa kare che jethI je je jIvomAM je je guNo te mahAtmAne dekhAya che tene anurUpa te te jIvo pratye te mahAtmAne vinayano pariNAma thAya che ane te vinayanA pariNAmane kAraNe te mahAtmAmAM tevA tevA guNo pragaTa thAya che tethI guNanA arthI evA teo mArdavapariNAmane kAraNe guNavRddhi karIne saMsArathI AtmAnuM 2kSaNa kare che. II207mA avataraNikA : zloka-205mAM samAdhivALA mahAtmAomAM daza prakArano yatidharma prakaTa thAya che tema batAvyuM. tyAra pachI zloka-206mAM mahAtmAo kevA prakAre bhAvata karIne kSamAne dhAraNa kare che te batAvyuM. zloka-207mAM mahAtmAo kevA prakAranA bhAvanane kAraNe mArdava bhAvane dhAraNa kare che te batAvyuM. have mahAtmAo kevA prakAranA bhAvanathI ArjavabhAvane dhAraNa kare che te batAve che zloka H - nAnArjavaH zuddhyati nApyazuddho, dharme sthiro dharmamRte na mokSaH / sukhaM na mokSAcca vineti sAdhuH, samAdhimAnArjavamaSNupati 208 / / zlokArtha : Arjavarahita evo jIva zuddha thato nathI, vaLI azuddhajIva dharmamAM sthira thato nathI, dharma vagara mokSa nathI ane mokSa vagara sukha nathI e prakAranI samAdhivALA evA sAdhu Arjavane svIkAre che. II208aa Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-208-209 223 bhAvArtha - samAdhivALA mahAtmA Arjavayukta - Arjava pariNAma vagara jIva pApathI zuddha thato nathI; kema ke sarva pApone jIvADanAra jIvano vakrasvabhAva ja che. tethI zuddhino arthI jIva vAraMvAra vicAre ke ArjavabhAva vagara zuddhi thAya tema nathI. azuddha jIva dharmamAM kyAreya sthira thAya nahIM. dharma vagara mokSa nathI ane mokSa vagara sukha nathI. A rIte mokSa sAthe kAraNaparaMparAthI ArjavabhAva saMkaLAyelo che e prakAre vicArIne samAdhine dhAraNa karanArA sAdhu ArjavabhAvane prApta kare che arthAtu pUrvamAM anAdikALathI je vakrabhAva hato te mokSa prAptimAM parama vighnarUpa che tema vicArIne ArjavabhAvane svIkAre che. l208 zloka : yad dravyadehopadhibhaktapAnAdhikArakaM zaucamazuddhihAnAt / samAdhinIreNa kRtaM tadeva, pAvitryabIjaM prayatAtmanAM syAt / / 209 / / zlokArya : ane kiravAnuM che karavuM te bhArata mATe saMyamamAM samAdhinA jala vaDe azuddhinA dAnathI dravyarUpa deha, upadhi, bhakta, pAna adhikAravALuM evuM je zauca karAyuM te ja prayata AtmAne saMyamamAM yatamAna evA sAdhune pAvitryanuM pavitratAnuM, bIja thAya. ll209ll bhAvArtha - je sAdhu saMyamanA pariNAmanI dhurAne vahana kare tevA kaSAyanA zamanarUpa samAdhivALA che teo samAdhinA pANIthI azuddhinA dAna dvArA dravya evuM zarIra, dravya evI saMyamanI upadhi, dravya evuM bhaktapAna, jene grahaNa karavAno bhagavAnanA vacanathI adhikAra prApta thayo che tevA adhikAravALuM zauca kare che zuddha kare che ane te zauca ja saMyamamAM yatamAna sAdhunI pavitratAnuM bIja che. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 vairAgyakalpalatA/zloka-209-210 Azaya e che ke bhagavAne sAdhune saMyamavRddhinuM kAraNa bane te arthe ja dravya evA dehane dhAraNa karavAnI anujJA ApI che ane saMyamanI vRddhinuM kAraNa bane tevI dharmanA upakaraNanI anujJA ApI che ane saMyamavRddhinuM kAraNa bane tevAM ja AhArapANInA grahaNanI anujJA ApI che. je sAdhu saMyamanuM kAraNa bane te rIte ja dehanuM pAlana kare che, upadhine dhAraNa kare che ane doSonA parihArapUrvaka AhArAdi grahaNa kare che, teo zauca bhAvanAthI bhAvita che tethI potAnA AtmAmAM rahelA saMvaranA pariNAmarUpa samAdhinA baLathI AhArAdi grahaNa kiravAno adhikAra temane prApta thayo arthAt potAnAthI grahaNa karAyelAM AhAraupadhi Adine grahaNa karavAno adhikAra bhagavAnanA vacanathI temane prApta thayo; kema ke te AhAra-upAdhi Adi dvArA saMyamanA kaMDakonI vRddhimAM apramAdathI udyama kare che tethI saMyamanI vRddhinA kAraNabhUta banelA te dehAdithI thayelo zaucano pariNAma sAdhu mATe pavitratAnuM bIja thAya che; kema ke yatamAna sAdhu je kAMI AhAra upadhi Adi grahaNa kare che te sarvamAM jinavacanAnusAra doSonA parihAra mATeno samyagu yatna varte che. II209 zloka : tyaktvA''zravAn paJca niruddhya, paJcendriyANi hatvA caturaH kaSAyAn / daNDatrayIjit susamAdhireti, drAk saMyamaM saptadazaprakAram / / 210 / / zlokArca - pAMca Azravono tyAga karIne, pAMca Indriyono virodha karIne, cAra kaSAyone haNIne, daMDatrayane jItanArA susamAdhivALA sAdhu zIdhra satara prakAranA saMyamane prApta kare che. para1 ll bhAvArtha - susamAdhivALA sAdhuo sattara prakAranA saMyamayukta :hiMsA Adi pAMca Azravono tyAga karIne, sAdhu samAdhivALA thAya che Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-210-211 25 arthAt hiMsA, asatya, caurya, abrahma, ane parigraha e pAMca Azravo che ane tenA tyAgathI sAdhu samAdhinA pariNAmavALA thAya che. vaLI, pAMca indriyo viSayamAM jatI niruddha karIne sAdhu susamAdhivALA thAya che. vaLI, krodha-mAnamAyA-lobha rU5 cAra kaSAyone saMsAranA bhAvomAM pravartatA aTakAvIne AtmAnA guNonA AvirbhAvamAM kAraNa bane te rIte kaSAyone vyApAravALA karIne cAra kaSAyone muni haNe che. vaLI, mana-vacana-ane kAyA karmabaMdhanAM kAraNa na bane te rIte pravartAvIne traNa daMDane jItanArA muni susamAdhivALA bane che. AvA munione sattara prakAranuM saMyama zIdhra prApta thAya che. ra10nA avataraNikA - mahAtmAo daza prakAranA yatidharmamAMthI kaI rIte zaucadharmane seve che, te zloka-209mAM batAvyuM. tyArapachI kaI rIte saMyamadharmane seve che, te zloka210mAM batAvyuM have mahAtmA kaI rIte tyAgadharmane seve che, te zloka211mAM batAve che - zlokaH samAhito bandhudhanAkSazarmatyAgAt parityaktabhayapravAhaH / nityaM parityaktatanuzca rAga dveSau tyajet tyAgaguNAnmahAtmA / / 211 / / zlokArca - samAdhivALA, baMdhu-dhana-IndriyonA sukhanA tyAgathI, parityakta bhayanA pravAhavALA, nitya parityakta zarIravALA, tyAgaguNathI mahAtmA evA sAdhu rAga-dveSano tyAga kare che. ra115 bhAvArtha : je mahAtmAnuM citta samAdhAnavALuM che, tethI AtmAmAM ja svasthatAnuM sukha che te prakAranI samAdhivALA che ane tene kAraNe te mahAtmA baMdhu, dhana ane Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-211-212 226 indriyonA sukhano tyAga karIne bAhya padArthonA nAzathI thatA bhayano pravAha jemaNe tyAga karyo che tevA samAdhivALA che ane dharmanA sAdhanarUpe ja dehane dhAraNa karela hovAthI bhoganA sAdhanarUpa dehano paNa temaNe haMmezAM tyAga karyo che evA tyAgaguNavALA mahAtmA potAnA AtmAmAM vartatA rAga-dveSano tyAga kare che. arthAt satata vItarAgabhAvane anukULa aMtaraMga baLasaMcayavALA thAya che. II211 zloka H ajihmabhAvAt tanucittavAcAM, satyaM visaMvAdaviparyayAcca / caturvidhaM cArusamAdhiyogAzcaturgaticchedakRdAdriyante / / 212 / / zlokArtha H suMdara samAdhinA yogavALA mahAtmAo zarIra, citta ane vANInA ajihmabhAvathI=avabhAvathI, ane visaMvAdanA viparyayathI cAra gatinA chedane karanAruM cAra prakAranuM satya svIkAre che. II212/ bhAvArtha: satya nAmanA yatidharmane sevavAmAM tatpara thayelA sAdhu suMdara samAdhinA yogavALA hoya che tethI teo dehanI vakratA, cittanI vakratA ke vANInI vakratA karatA nathI ane pravRttimAM visaMvAdano viparyaya hovAthI=avisaMvAdI pravRtti karanArA hovAthI, cAra prakAranA satyane sevanArA che je cAra prakAranuM satya cAragatinA chedane karanAruM che. Azaya e che ke (1) zarIranI vakratA (2) cittanI vakratA (3) vANInI vakratA (4) visaMvAdavALI pravRtti e cAra asatya pravRttio che. te cAra asatyano tyAga karavA arthe mahAtmA kAyAne jinavacana anusAra pravartAve che, je kAyAnI avakratArUpa satya che. vaLI cittane jinavacanathI vAsita karIne pravartAve che te cittanI avakratArUpa satya che. vaLI vANIne saMyamanA prayojanathI jinavacananA niyaMtraNa nIce pravartAve che je vANInI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-212-213 227 avakratArUpa satya che ane mokSa arthe saMyama grahaNa karela che tene anurUpa avisaMvAdavALI sarva pravRtti kare che je visaMvAdanA viparyayarUpa satya che je cAra satya cAragatinA chedane karanAra che tethI mokSanA arthI mahAtmA cAra satyanA baLathI satata mokSamArgamAM dRDha yatnavALA che. II212 avataraNikA : zloka-212mAM sAdhuno satyadharma batAvyo. have sAdhuno tapadharma batAve zloka H AbhyantarasyAbhyudayAya bAhyamAbhyantaraM bAhyavizuddhaye ca / tapaH prakurvanti manaH samAdhe dhRtvA''nukUlyaM jinazAsanasthAH / / 213 / / zlokArtha H bhagavAnanA zAsanamAM rahelA munio manasamAdhinA anukUlapaNAne dhAraNa karIne atyaMtaranA abhyudaya mATe=aMtaraMga tapane ullasita karavA mATe bAhya tapa kare che ane bAhyanI vizuddhi mATe=bAhya AcAnI vizuddhi mATe, atyaMtara tapa kare che. II213]I bhAvArtha: bhagavAnanA zAsanamAM rahelA munio manane svastha-svasthatara karIne mokSamArganI ArAdhanA kare che tethI manasamAdhi je rIte vRddhi pAme te rIte bAhya ane atyaMtara tapa kare che; kema ke samAdhidazAne pAmato ja AtmA uttara-uttaranI samAdhinI vRddhi dvArA mokSane prApta kare che ane te samAdhinA vRddhinA aMga rUpe zakti anusAra bAhya ane atyaMtara tapa kare che. temAM paNa je koI bAhya tapa kare che te atyaMtara tapanI vRddhi mATe kare che tethI aNasaNa Adi cha prakArano bAhya tapa sevIne potAnA amamatvabhAvanI ja vRddhi kare che, je atyaMtara Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 vairAgyakAlatA/zloka-213-214 pariNAmanA abhyadaya rU5 che. vaLI, je atyaMtara tapa kare che te bAhya AcAronI vizuddhi mATe kare che tethI jema jema svAdhyAya vaiyAvacca vagere tapo kare che tema tema saMyamanA bAhya AcAro vItarAgabhAvane anukULa dRDha prarvate che. ethI bAhya AcAro pUrva pUrva karatAM vizuddha bane che. A rIte bAhya ane atyaMtara tapa zakti anusAra sevIne mahAtmA saMyamanA kaMDakonI vRddhi kare che. ra13 zloka : glAnirna yatrAsti na cAkSahAniryatraidhate brahma na roSavArtA / yasmin jinAjaikavazaMvadatvaM, samAdhizuddhaM kathitaM tapastat / / 214 / / zlokArca - je tapamAM glAni nathI dehanI glAni nathI, ane IndriyonI hAni nathI, brahmacarya vadhe che, roSanI vArtA nathI, jemAM je tapamAM, jinAjJA ekavazaMvadatva che jinAjJA ekavazapaNuM che, te tapa samAdhithI zuddha kahevAyuM che. ll14ll bhAvArtha - samAdhithI zuddha evA tapanuM svarUpa - sAdhune tapa dvArA cittanI svasthatArUpa samAdhi abhipreta che tethI potAnI zaktine gopavyA vagara samAdhinI vRddhi thAya te prakAre bAhya ane atyaMtara tapane seve che je tapanA baLathI cittamAM ne dehamAM glAni jaNAtI nathI paraMtu aMtaraMga mohanA nAzane anukULa ullasita thatuM vIrya dekhAya che. vaLI, je tapamAM indriyonI hAni nathI arthAt zaktine oLaMgIne karAtA bAhya tapamAM je rIte indriyo kSINazaktivALI thAya che tevI indriyonI hAni nathI ane ucita tapa dvArA vikAronuM zamana thavAthI brahmacarya vadhe che ane vivekapUrvaka sevAyeluM tapa hovAthI roSanI vArtA nathI=bAhya tapanA ajIrNarUpa krodha nathI, Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-214-215 229 ane je tapamAM vItarAganI eka AjJAnuM vazapaNuM che arthAt tapa dvArA nirlepa pariNatinI vRddhi thAya e prakAranI bhagavAnanI eka AjJAnuM vazapaNuM che, te tapa samAdhithI zuddha kahevAyuM che arthAt samAdhipUrvaka te tapa sevAya che ane utta2 uttaranI samAdhinuM kAraNa che mATe te tapa samAdhizuddha kahevAyuM che. II214 avataraNikA : munio dasa prakAranA yatidharmamAMthI brahmacaryanuM pAlana kaI rIte kare che te spaSTa kare che zloka H tyajanti kAmAn munayo'tra divyAnaudArikAMzca trividhAMstridhA yat / brahmaitadaSTAdazabhedamuccaiH, samAdhimAna: parizIlayanti / / 2 / / zlokArtha H je kAraNathI ahIM=saMyamajIvanamAM, munio divya ane audArika trividha evA kAmone traNa prakAre tyAga kare che. aDhArabhedavALuM A brahmacarya samAdhivALA munio atyaMta parizIlana kare che=te kAmo pratye leza paNa vikAra na thAya te rIte AtmAne atyaMta vAsita kare che. II215II bhAvArtha: abrahmanA kAraNabhUta divya evA deva saMbaMdhI bhogo che ane audArika evA manuSyalokanA bhogo che. te banne prakAranA bhogo karaNa, karAvaNa ane anumodanane AzrayIne traNa prakAre che ane te mana-vacana-kAyAthI traNa prakAre che. tethI te bhoganA kula aDhAra prakAro thAya che ane munio daza prakAranA yatidharmanA pAlananA aMgabhUta brahmacaryanuM pAlana karavA arthe aDhAra prakAranA kAmono Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 vairAgyakalpalatA/zloka-21pa-216 tyAga kare che ane manovikAranA zamanarUpa samAdhivALA te mahAtmA aDhAra prakAranA brahmacaryanA pAlanane te rIte parizIlana kare che ke jethI koI indriyomAM te prakArano vikAra ullasita na thAya. jo ke munio vedanA udayavALA che topaNa jinavacananuM daDha AlaMbana laIne aDhAra prakAranI brahmaguptinuM te rIte satata bhAvana kare che jethI indriyomAM te prakAranA vikAro ullasita thAya nahIM ane vedano udaya niSphaLaprAya thavAthI ane brahmaguptinuM atyaMta bhAvana hovAthI vedano udaya kSINa kSINatara thAya che. ra1pamAM avataraNikA : daza prakAranA yatidharmamAM munio azcitatA yatidharmanuM kaI rIte sevana kare che? te spaSTa kare che - zloka : grAme kule vA nagare ca deze, na yA manAgapyupadhau ca mUrcha / hatArativyAdhisamAdhibhAjAM, dharmaH paro'kiMcanatA'bhidho'yam / / 216 / / zlokArtha : gAmamAM, kulamAM, nagaramAM, dezamAM ane upadhimAM je thoDI paNa mUcha nathI e hatArativyAdhisamAdhivALA muniono haNI che aratinI vyAdhi jemaNe evA samAdhivALA muniono, akiMcanatA nAmano zreSTha dharma che. Ari16ll bhAvArtha : munio "na" kiMcana iti akiMcana arthAt potAno koI parigraha nathI tethI akiMcana che ane te akiMcanatA dharmanA pAlana arthe munio satata udyamavALA hoya che tethI koI anukULa gAma hoya ke pratikULa gAma hoya temAM teonI leza paNa mUcha hotI nathI. vaLI, bhikSAne prAptinA ucita kulo ghaNA hoya ke alpa Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 vairAgyakAlatA/zloka-21-217 hoya ke na hoya temAM leza paNa mUrchA thatI nathI. vaLI koI samRddhanagara hoya temAM leza paNa mUrchA thatI nathI. vaLI potAne prApta thayelA bhUmibhAga rU5 eka deza te anukULa hoya ke pratikULa hoya temAM leza paNa mUcha thatI nathI. vaLI, saMyamanA upakaraNarUpa upadhimAM leza paNa mUcha thatI nathI. kema kyAMya mUcha thatI nathI ? tethI kahe che - jeoe aratirUpI vyAdhine aMtaraMga mahAparAkrama dvArA haNI nAkhI che tethI aMtaraMga svasthatArUpa samAdhivALA che mATe aratinA bIjabhUta koI sthAnamAM mUrchA thatI nathI. te mUchanA abhAvarUpa zreSTha dharma akiMcanatA nAmano che jenAthI mahAtmAo sadA saMyamanA vRddhinA kaMDakone prApta kare che.ra1kA zloka : samAdhisaMzuddhadazaprakAradharmAvalambI prmaarthdrshii| caritradRgjJAnatapaHsametaH, svAdhyAyasaddhyAnarato mahAtmA / / 217 / / zlokArdha : samAdhithI saMzuddha evA daza prakAranA dharmanA avalaMbI paramArthanA daza mahAtmA cAritradaSTivALA jJAna ane tapathI sameta svAdhyAya ane sadhyAnamAM rata rahe che. ra17nA bhAvArtha - mahAtmA pratidivasa tattvanA bhAvanathI samAdhithI saMzuddha cittavALA hoya che ane te samAdhithI zuddha cittapUrvaka daza prakAranA yatidharmanuM avalaMbana lenArA hoya che tethI satata daze prakAranA yatidharmane jIvanamAM sevIne guNanI vRddhi kare che. vaLI paramArthane jonArA hoya che tethI daza prakAranA dharmanA sevananA baLathI je AtmAnI nirlepa pariNati pragaTe che te vitarAgatAne anukULa sadA varte che. tenA paramArthane sadA jonArA hoya che. vaLI, te mahAtmA AtmAnA caraNa Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 vairAgyakalpalatA/zloka-217-218 pariNAmane jonArI nirmaLa dRSTivALA hoya che ane jJAna tapathI sameta hoya che tethI navuM navuM zruta adhyayana karIne tenA paramArthathI AtmAne bhAvana karanArA hoya che ane svabhUmikA anusAra svAdhyAyamAM ke sadbAnamAM rata hoya che arthAt prathama bhUmikAmAM svAdhyAyathI AtmAne vAsita kare che ane saMpanna avasthAmAM AtmAne sadhyAnathI vAsita karavA yatna kare che. ||217|| zloka H lukSAnnapiNDagrahaNena yAtrAmAtrAdhikAro navakoTizuddhyA / samagrazIlAGgasahastradhArI, bandhapramokSAya kRtaprayatnaH / / 218 / / zlokArtha : navakoTi zuddhithI=karaNa karAvaNa Adi navakoTinI zuddhithI, rukSa annapiMDanA grahaNa vaDe yAtrAmAtranA adhikAravALA=saMyamayAtrAmAtranA yatnavALA, samagra zIlAMga sahastrane dhAraNa karanArA, baMdhapramokSa mATe= baMdhAyelA karmanA atyaMta mokSa mATe, kRta prayatnavALA che. II2185 bhAvArtha: je mahAtmAone dehathI mAMDIne jagatanA sarva padArtho AtmAthI bhinna che tevuM spaSTa jJAna che ane AtmAno AtmAnI nirlepa pariNati sAthe abheda che te prakArano spaSTathI bodha che ane te nirlepa pariNatine atizaya karavA arthe jeo mana-vacana-kAyAnI karaNa-karAvaNa anumodanarUpa navakoTinI zuddhithI bhikSA grahaNa kare che ane bhikSAmAM kyAMya saMzleSa na thAya mATe rukSa annapiMDanA grahaNathI saMyamamAtrarUpa yAtrAmAM yatna karanArA che teo satata mohanA unmUlana mATe aMtaraMga udyama karanArA che, tethI munibhAvanA bIjabhUta samagra aDhAra hajAra zIlAMgone dhAraNa karanArA che, teo AtmA sAthe baMdhAyelAM karmonA atyaMta mokSa mATe prayatnavALA che. II218 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 vairAgyakalpalatA/zloka-219 zloka : samApya sarvaM vacanasya yogamasaGgayogaM svarasena kurvan / azUnyabhAvAcca vikalpahAneH, suptatvajAgrattvadazordhvagAmI / / 219 / / zlokArca - vacananA sarva yogane saMprApta karIne svarasathI asaMgayogane karatA evA muni azUnyabhAvathI vikalpa hAni hovAne kAraNe suptatvadazAne choDIne jAgRtva dazA vaDe UrdhvagAmI che. ra19IL bhAvArtha pUrvamAM sarvajJanA vacanane parataMtra bhAvasAdhu kaI rIte aDhAra hajAra zIlAMgone dhAraNa kare che tenuM svarUpa batAvyuM. te sarva vacanayogarUpa che arthAt sarvajJanA vacananuM daDha avalaMbana bhavane pravartatuM vacanaanuSThAna che ane te vacanaanuSThAna samya rIte prApta karIne tyAra pachI muni svarasathI asaMgayogamAM yatna kare che te vakhate mahAtmA sarva dravya-sarva kSetra-sarva kALa ane sarva bhAvo pratye leza paNa saMzleSa vagaranA nirlepa cittavALA hoya che. tenA kAraNe teomAM mananA vikalponI hAni thAya che. te vikalponI hAni azunya bhAvothI thAya che arthAt jema koI gADha mUchiMtadazAmAM hoya te vakhate zubhAvone kAraNe mananA vikalponI hAni hoya che paraMtu A mahAtmA mUchita nathI, gADha UMghamAM nathI paraMtu asaMgabhAvanA cittavALA che tethI citta sarva vikalpothI para thayeluM che topaNa citta zUnyabhAvavALuM nathI paraMtu mohanAza mATe daDha yatnavALuM che tethI aviratirUpa suSupta dazAne choDIne jAgRtatva rUpa je apramattadazA che te dazA dvArA uttara-uttara guNasthAnakamAM vRddhi pAmatA UrdhvagAmI che. Azaya e che ke avirata samyagdaSTi suptatva dazAvALA che, dezavirativALA kAMIka jAgrata thayA che, sarvaviratidhara munio vizeSa jAgrata thayA che te sarva Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 vairAgyakalpalatA/bloka-219-220 karatAM asaMgadazAvALA apramatta munio atyaMta jAgratadazAvALA che ane te jAgratadazAnA baLathI teo UrdhvagAmI che. ra1lA avataraNikA - pUrvazlokamAM kahela evA jAgratadazAvALA UrdhvagAmI muni kevA hoya che tenuM svarUpa vizeSathI batAve che - zloka : buddhaH sudhIrekavidekarUpaH, saMchinnazokazca susaMyatazca / AtmapravAdopagataH sugupto, ramyaH susAmAyikabhRt samityA / / 220 / / zlokArca - buddha AtmAnA pAramArthika svarUpanA bodhavALA, sughI=suMdara buddhivALA, ekavidha=eka AtmAnA svarUpane vaMdana karanArA, ekarUpa karmane vaza aneka svarUpane nahIM dhAraNa karanArA paraMtu AtmAnA eka svarUpane dhAraNa karanArA, saMchinna zokavALA karmajanya saMsAranI viSama paristhiti joIne paNa sarvathA zoka chedI nAkhyo che jemaNe evA, susaMyata=sarva yatnathI saMyamamAM daDha udhamavALA, AtmapravAda upagata= AtmapravAdamAM batAvAyela AtmAnA pAramArthika svarUpane prApta karelA, sugupta traNa guptithI yukta, samitithI sAmAyikane dhAraNa karanArA sAdhu ramya che. ra20II bhAvArtha - jAgrata dazAvALA UrdhvagAmI muninuM vizeSa svarUpaH jAgrata dazAmAM rahelA UrdhvagAmI muni bhagavAnanA vacananA sUkSma padArthanA bodhavALA hovAthI buddha che ane bhagavAnanA vacananA bodha anusAra pravRtti karIne asaMgadazAne pAmelA che tethI suMdara buddhivALA che. vaLI, mohanA saMzleSa Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-220-221 235 vagaranA AtmAnA svarUpane vaMdana karanArA hovAthI ekavidha che=eka AtmAne vedana karanArA che. vaLI ekarUpa che saMsArI jIvo mohane vaza aneka rUpone dhAraNa kare che tevA aneka rUpavALA nathI paraMtu joyanuM jJAna mAtra kare che tethI eka rUpavALA che. vaLI saMchinna zokavALA che=koI viSama saMyogamAM leza paNa zokano pariNAma na sparze tevA nirlepa pariNativALA che. susaMyata che AtmAmAM atyaMta sthira pariNAmavALA hovAthI susaMyata che. vaLI AtmapravAda nAmanA pUrvamAM pAramArthika AtmAnuM svarUpa varNana karAyeluM che tevA svarUpane prApta thayelA che. vaLI sugupta che=mana-vacana ane kAyAnA traNeya yogo AtmabhAvone choDIne kyAMya jatA nahi tethI sugupta che. vaLI samitithI yukta hovAthI susAmAyikane dhAraNa karanArA che arthAt zreSTha koTinA samabhAvanA pariNAmane dhAraNa karanArA che tevA muni atyaMta ramya che. ra20II zloka : dharmArthavRttirna ca kIrtipUjAsatkAralAbhArthitayA''vilAtmA / adhyAtmapUto dhutapApakarmA, thiyA niyatipattimasyA pArarA zlokArca - vaLI muni dharmArthavRttivALA che gharmamAtranA prayojana arthe ceSTAvALA che ane kIrti, pUjA, ane satkAranA lAbhanA arthIpaNAthI AvilAtmA nathI malina AtmA nathI, vaLI adhyAtmathI pavitra, niyAganI pratipatirUpa mativALI buddhithI dhutapApakarmavALA che dhoI nAkhyuM che pApakarma jemaNe evA muni che. ra21] bhAvArtha munio dharmanA prayojanathI sarva pravRtti kare che paraMtu potAnI jagatamAM kIrti vistAra pAmaze to pote jagatathI pUjAze ke potAne loko pAsethI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23s vairAgyakalpalatA/bloka-221-222 satkArano lAbha thaze tevI icchArUpa malina pariNAmavALA nathI. vaLI adhyAtmathI pavitra che; kema ke satata AtmAne vItarAganA vacanAnusAra ucita pravRttiomAM pravartAvIne adhyAtmanA bhAvonI vRddhi te mahAtmA kare che. vaLI karmanA nAza mATeno niyAga svIkAryo che jeNe evI buddhine kAraNe satata pApakarmo jeNe nAza karyo che tevA dhutapApakarmavALA che. 22 zloka :vijJAtabhUyobhavasindhudoSo, vairAgyaraGgAmRtavAsitAtmA / gAmbhIryasindhurjagato'pi bandhu : parAzAminArAzAt tArarara zlokArca - vaLI, muni vijJAta atyaMta bhavasiMdhunA doSavALA, vairAgyanA raMgathI amRtavAsita AtmA hoya che, gAMbhIryanA samudra hoya che, jagatanA paNa baMdhu hoya che ane parAzA nAmanA, nAgapAzathI mukta hoya che. ll22 bhAvArtha - munio saMsAranA vAstavika svarUpane atyaMta spaSTa jonArA hoya che tethI bhavarUpI samudranA je doSo che temano teone yathArtha bodha hoya che tethI bhavanI vRddhinA kAraNono atyaMta parihAra kare che ane vairAgyanA raMgarUpa amRtathI vAsitasvarUpavALA hoya che tethI jagatamAM kyAMya saMzleSa pAmatA nathI. vaLI, gAMbhIryanA siMdhu hoya che tethI, yogamArganA sevananA baLathI ghaNA prakAranI zaktio prApta thaI hoya to paNa zudrabhAvane vaza lokamAM tene abhivyakta karavA yatna karatA nathI, vaLI jagatanA jIvonuM kaI rIte hita thAya teno nirmaLa UhApoha karanArA hoya che ethI jagatanA baMdhu che. vaLI AtmAnA bhAvothI atirikta pudgala AdinA bhAvonI abhilASArUpa nAgapAzathI mukta che tethI sarvatra niHspRhatA varte che. rarara Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-223-224 zloka H AsaktimAnAtmaguNodyame'nyakathAprasaGge badhirAndhamUkaH / kriyAsahastrAsulabhaM labheta, nirgranthamukhyaH svadayAvilAsam / / 223 / / 37 zlokArtha H AtmaguNanA udhamamAM AsaktivALA, anyanI kthA karavAnA prasaMgamAM badhira, AMghaLA ne mUMgA, nigraMtha mukhya evA sAdhu hajAro kriyAthI asulabha evA svadayAnA vilAsane prApta kare che. II223 // bhAvArtha:nigraMtha mukhya evA sAdhunuM svarUpa H sAdhune bAhya sarva padArtha pratye Asakti vartatI nathI paraMtu AtmaguNanI niSpattimAM ja Asakti varte che. tevI AtmaguNonA vikAsanI pravRtine choDIne anyanI vicAraNA karavAnA prasaMgamAM sAdhu kAnathI baherA, cakSuthI AMdhaLA ane bolavAthI mUka hoya che tethI jagatamAM koNa zuM kahe che te sAMbhaLavA mATenI utsukatA vagaranA hoya che, cakSuthI bAhya vastune jovAmAM utsukatA vagaranA hoya che ane jagatanA bAhya padArtho viSayaka kathana karavAnA viSayamAM mUMgA puruSa jevA hoya che tevA nigraMtha mukhya muni hajAro kriyAthI je prApta na thaI zake tevA potAnA AtmAnA bhAvaprANanA rakSaNarUpa svadayAnA vilAsane prApta kare che arthAt satata mohanA unmUlana dvArA potAnA bhAvaprANonI dayA kare che. II223 // zloka H vikalpahInAM svadayAM vadanti, vaikalpikImanyadayAM tu dhIrAH / Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 vairAgyakalpalatA/bloka-24 tatrAdimoktA kila mokSahetuH, parA punaH svargasamRddhidAtrI / / 224 / / zlokArca - ghIra puruSo vikalpIna svadayAne kahe che. vaLI anya jIvonI dayAne vaikalpikI kahe che vikalpavALI dayA che ema kahe che. tyAM=be prakAranI dayAmAM Adima dayA=vikalpIna svadayA, mokSano hetu kahevAyela che. vaLI bIjI vaikalpikIdayA, svargasamRddhine denArI kahevAyela che. ra24 bhAvArthavikalyahIna ane vaikalpikI dayAnuM svarUpa - dhIra puruSo be prakAranI dayA kahe che. eka vikalpIna dayA ane bIjI vaikalpikI dayA. je mahAtmAo kaSAyonA vikalpano tyAga karIne asaMgadazAmAM varte che tenuM citta nirvikalpa sAmAyikanA pariNAmavALuM che. teo "A iSTa che, A aniSTa che" ityAdi vikalponA tyAgapUrvaka potAnA bhAvaprANamAM AtmAne sthira karavA udyama karI rahyA che tethI vikalpothI para evI potAnA bhAvaprANanA rakSaNa rUpa svadayA te mahAtmAmAM varte che. vaLI je mahAtmAone jinavacanAnusAra pakAyanA pAlanano adhyavasAya varte che teo satata anya jIvone koI pIDA na thAya, koInA prANa nAza na thAya, koInA kaSAyano udraka potAnA prayatnathI na thAya te prakAranA vikalpapUrvaka sarva sAdhvAcAranI kriyAo kare che teomAM vaikalpikI anya jIvonI dayA varte che. A be dayAmAMthI vikalpIna evI svadayA mokSano hetu che; kema ke rAgAdinA vikalponA unmelanane anukULa yatnapUrvaka vitarAga thavAnA udyamasvarUpa che. vaLI bIjI dayA svargasukhanI samRddhine ApanArI che; kema ke bIjAnuM ahita na thAya tevo suMdarabhAva hovAthI potAne ghaNI zAtA utpanna thAya tevI svarganI samRddhi prApta thAya che ane jyAre vaikalpikI dayA atyaMta sthira thAya che tyAra pachI te mahAtmAo ja nirvikalpadazAne prApta karIne paraMparAthI mokSane prApta kare che. 24 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 vairAgyakalpalatA/zloka-225 zloka - rakSAmi jIvAniti hRdvikalpaH, puNyAya hanmIti ca pAtakAya / tatpuNyapApadvitayaM ca bhAti, samAdhisiddhau sphuTamekarUpam / / 225 / / zlokArca - jIvone huM rakSaNa karuM chuM e prakAranA hRdayano vikalpa puNya mATe ane haNuM chuM=jIvone haNuM chuM e prakArano hRdayano vilA pApa mATe che ane samAdhinI siddhimAM te puNya ane pApa be spaSTa ekarUpa bhAse che. rara5ll bhAvArtha - zloka-224mAM be prakAranI dayA che tema kahela temAM je vaikalpikI dayA che te jIvone huM rakSaNa karuM e prakAranA mananA vikalpathI jIvarakSAne anukULa SaSkAyanA pAlananA pariNAmarUpa che ane te vaikalpikIdayA puNyabaMdhanuM kAraNa che ane huM jIvone haNe e prakAranI nidaryatA pApa mATe che arthAt huM mArA bhoga-upabhoga arthe je pravRtti karuM temAM jIvarakSAne anukULa pariNAma nahIM hovAthI je hiMsA thAya che te pApa mATe che ane samAdhinI siddhi thaye chate arthAt yogI zuddha AtmabhAvamAM sthiratAne prApta kare tevI samAdhinI siddhi thaye chate puNyanA vikalpo ane pApanA vikalpothI baMdhAtuM puNya ne pApa banne te mahAtmAne spaSTa ekarUpa jaNAya che arthAt jema AtmAne mATe pApa heya che tema puNya paNa heya che ane pApa heya hovAthI pApanA kAraNabhUta hiMsA heya che tema puNyanA kAraNabhUta dayAnA vikalpo paNa AtmAne mATe heya che. te prakAre yogIne bhAse che tethI samAdhimAM sthira thayelA yogI jema hiMsAnA vikalpone karatA nathI tema dayAnA vikalpone paNa karatA nathI. paraMtu vikalpIna evI svadayAne ja kare che jethI potAnA bhAvaprANanuM rakSaNa karIne puNya-pApathI para evI mukta avasthAne zIdhra prApta kare che. rarapA Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240. vairAgyakalpalatA/zloka-226-227 zloka : phalaikarUpe bhuvi puNyapApe, na saMgirante vyavahAramattAH / samAdhibhAjastu tadekabhAvaM, jAnanti haimAyasabandhanItyA / / 226 / / zlokArca - vyavahAramata evA yogIo=vyavahAranayathI ativAsitamativALA yogIo, puNyanuM pApanuM phaLa ekarUpa svIkAratA nathI=puNyanuM ane pApanuM phaLa ekarUpa nathI paraMtu bhinnarUpa che tema mAne che. vaLI samAdhivALA yogIo suvarNanI ane lokhaMDanI beDInI nItithI tenA ekabhAvane puNyapApanA ekabhAvane, jANe che. rarakA bhAvArtha vyavahAranayathI padArthane jonArA yogIone jaNAya che ke hiMsAthI karAyelAM pApo jIvane durgatiomAM nAkhIne viDaMbaNA karanAra che ane jIvarakSAnA pariNAmathI thayelo puNyabaMdha jIvane zAtA Adi ApIne hitakArI che. tethI puNya ane pApanuM phaLa ekarUpa kahI zakAya nahIM; kema ke puNyanuM phaLa hitakArI che ane pApanuM phaLa jIvane ahitakArI che. vaLI zuddhaAtmasvabhAvamAM ekaratine dhAraNa karanArA samAdhivALA yogIo kahe che ke lokhaMDanI beDI paNa jIvane baMdhanamAM parataMtra karanAra che ane suvarNanI beDI paNa jIvane parataMtra karanAra che tethI sonAnI ane lokhaMDanI beDInI nItithI pApanI sAthe puNya ekabhAvavALuM che te prakAre samAdhivALA yogIo jANe che, tethI baMdhanamAM nAkhavAnA kAraNabhUta pApa ane puNya bannene samAna mAnIne samAdhivALA mahAtmA bannethI para thavA arthe ane AtmabhAvonA rakSaNArthe vikalpIna evI svadayAne ja kare che. rarakA zloka : puNyasya pApasya ca cintyamAno, na pAratantryasya phalasya bhedaH / Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-227-228 samAhitAH puNyabhave sukhe'pi, kuzvatvameva pratitti tene rara7A zlokArdha : puNyanA ane pApanA pArakhaMkhyarUpa phaLano ciMtana karAto bheda nathI. te kAraNathI samAdhivALAyogIo puNyathI thanArA sukhamAM paNa dukhatvane ja pratIta kare che. ra27mAM bhAvArtha huM jIvonI rakSA karuM e prakAranA vikalpathI puNya baMdhAya che ane jIvonI hiMsA karuM athavA svanI zAtA arthe anya jIvonI hiMsAnI upekSA karuM e prakAranA vikalpathI pApa baMdhAya che. te puNya ane pApa banne karmabaMdhasvarUpa hovAthI jIvane parataMtra karanArA che tethI parataMtratArUpa phaLano bheda puNya ane pApa bannemAM nathI; kema ke jIvane parataMtra karavuM e ja puNyanuM kArya che ane jIvane parataMtra karavuM e ja pApanuM kArya che. tethI samAdhivALA mahAtmAo puNyathI thatA devabhavanAM ke manuSyabhavanAM bhautika sukhomAM parataMtratArUpa du:khane ja jonArA che tethI jema pApathI karmanI parataMtra avasthA prApta thAya che tema puNyathI paNa jIvane karmanI parataMtra avasthAnI prApti thAya che. samAdhivALA mahAtmAo pArataMtrarUpa duHkhanA nivAraNa arthe vikalpIna svadayAne ja kare che arthAt kaSAyonA vikalpone zAMta-zAMtatara karIne ane nirvikalpa avasthAne sthira-sthiratara karIne niSkaSAyavRttine pragaTa karavA arthe satata udyama kare che. rilA zloka : ramyaM sukhaM yadviSayopanItaM, narendracakritridazAdhipAnAm / samAhitAstajjvaladindriyAgnijvAlAghRtAhutyupamaM vidanti / / 228 / / Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 vairAgyakalpalatA/zloka-228-229 zlokArtha H narendra, cakvartI ane IndronuM je viSayathI upanIta ramyasukha= viSayonA bhogathI prApta thayeluM suMdara sukha tene samAdhivALA yogIo baLatI IndriyonI agninI jvAlAmAM ghInI AhutimAM upamA jevuM jANe che. II228 // bhAvArtha: jema agninI jvALAmAM ghInI Ahuti ApavAmAM Ave to te jvALA pradIpta ja thAya che tethI agninI jvAlAno saMtApa vRddhi pAme che, paraMtu hInatAne prApta karatuM nathI tema kaSAyothI vyAkuLa thayelA jIvo indriyonA viSayone grahaNa karavAmAM vyApAravALA hoya che tyAre indriyonI agnijvALA teonA AtmAne satata bALe che ane indriyothI AkuLa thayelA narendrocakravartIo ke indro je suMdara viSayothI sukhano anubhava kare che te ramya sukha 5ramArthathI indriyanI AkuLatArUpa agnijvALAmAM ghInI Ahuti tulya thavAthI duHkhanI ja vRddhi kare che; kema ke indriyonI agnijvALA pUrvamAM vartatI hatI te viSayone pAmIne atizayita pravardhamAna thAya che tethI agninA tApanI pIDAnI vRddhine karanArA vaiSayika sukhane sukha kaI rIte kahI zakAya ? arthAt kahI zakAya nahIM, tema samAdhivALA yogIo jANe che. ||228 // zloka H samAhitasvAntamahAtmanAM syAt, sukhe'pyo vaiSayike jihAsA / ko vA vipazcinnanu bhoktumicchemiSTAnnamapyupraviyeLa yuom / / 22 / / zlokArtha H samAdhAnane pAmelA sva-aMtaHkaraNavALA evA mahAtmAone vaiSayika sukhamAM paNa aho ! arthAt Azcarya che ke tyAganI IcchA thAya che Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-229-230 243 athavA kharekhara koNa buddhimAna ugra viSathI yukta miSTAnnane paNa khAvAnI IcchA kare ? arthAt koI buddhimAna kare nahIM, tema buddhimAna evA samAdhivALA yogIo vaiSayikasukhanI icchA kare nahIM. II229 / / bhAvArtha: mohathI anAkuLa evuM AtmAnuM svarUpa ja sukha che e prakAre nirNaya karIne mohathI anAkuLa evA AtmAnA svarUpamAM samAdhAnane pAmelA sva-aMtaHkaraNavALA je mahAtmAo che teone saMsAranI viDaMbaNA to tyAjya jaNAya che paraMtu vaiSayika sukhamAM paNa jihAsA varte chetyAganI icchA varte che. kema sukhamAM paNa tyAganI icchA varte che ethI kahe che ugra vizvathI yukta miSTAnna bhojanane jANIne te bhojanane ka2vAnI icchA koNa buddhimAna kare ? arthAt koI buddhimAna kare nahIM, ema bhogakALamAM vaiyikasukhamAM vartatI kaSAyanI AkuLatA-rUpa viSa che tenAthI mizra A sukho che evuM jANato koNa buddhimAna puruSa tevA sukhane icche ? arthAt samAdhivALA evA yogIo viSamizrita evA vaiSayika sukhanI icchA kare nahIM paraMtu AtmAnI svasthatArUpa jIvanA pAramArthika sukhanI icchA kare che tethI te mahAtmAo pAramArthika sukhanA nAzaka evA kaSAyonI AkuLatAne dUra karIne svadayAnI ja ciMtA kare che. II229 // zloka H kiM kAGkSitairbhogasukhairanityai -- bhayAkulairasvavazaizca tuccheH / adabhranityasvavazAbhayodya tsamAdhisaukhyAya budhA yatatte / / 230 / / zlokArtha H anitya, bhayathI AkuLa, asvavaza evA tuccha kAMkSita bhogasukho vaDe zuM ? arthAt te bhogasukhothI saryuM, (e prakAranI buddhi hovAthI) Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 vairAgyakalpalatA/bloka-230 budha puruSo adabhra=vipula, nitya, svavaza, abhaya bhaya vagAsnA, udha= satata vRddhi pAmatA, samAdhinA sukha mATe yatna kare che. ra30ll bhAvArtha - buddhimAna puruSo saMsAranAM sukhonuM svarUpa, ane samAdhinA sukhanuM svarUpa yathArtha joIne asAra evA saMsAranAM sukhothI vimukha thaIne sArabhUta evA samAdhinA sukha mATe yatna kare che. kema budha puruSone saMsAranAM sukho asAra jaNAya che te batAvatAM kahe che saMsAranAM dareka bhogasukho anitya che; kema ke bAhya padArthane AdhIna evAM bhogasukho kyAreya sthira rahI zakatAM nathI. tethI kvacit eka janmamAM paNa cAlyA jAya che ane kvacit bhavanA aMta sudhI avasthita rahe topaNa mRtyu pachI te sukho avazya nAza pAme che tethI saMsAranAM sarva bhogajanya sukho anitya che. vaLI nAza thavAnA bhayathI AkuLa che AthI ja saMsArI jIvo potAne prApta thayelI bhogasAmagrI nAza na pAme tenI ciMtAthI sadA AkuLa hoya che. vaLI saMsAranA sukho AtmAne svAdhIna nathI paraMtu puNyane AdhIna che ane bAhya padArthane AdhIna che. vaLI tuccha che; kema ke jIvanI svAbhAvika svasthatArUpa nathI. vaLI icchAnI AkAMkSAthI dUSita che tethI tevAM bhogasukho budha puruSone asAra jaNAya che. vaLI samAdhinuM sukha adabhra che=vipula pramANavALuM che; kema ke uttarottara vRddhi pAmIne AtmAnA mULasvabhAvamAM vizrAMta thanAruM che. vaLI nitya che; kema ke karmanA nAzathI thayeluM hovAthI AtmAnI svasthatArUpa sukha kyAreya nAza pAmatuM nathI mATe nitya che. vaLI AtmAnA samAdhinuM sukha karmane paravaza nathI ke bAhya viSayone AdhIna nathI tethI svavaza che. vaLI AtmAnA samAdhinA sukhanA nAzano bhaya nathI; kema ke bAhya padArthanI jema te sukha nAza pAmatuM nathI paraMtu kSAyikabhAvarUpe pragaTa thayeluM te sukha kyAreya koInAthI corAtuM nathI ke koI rIte koInAthI nAza karI zakAtuM nathI tethI bhaya vagaranuM che. vaLI udyata che=pragaTa thayA pachI tenA icchuka evA yogI dvArA samAdhinuM sukha satata vRddhi pAmIne kSAyika bhAva tarapha janAruM che, tevA samAdhisukha mATe budha puruSo sadA yatna kare che. ll230nA Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 vairAgyakAlatA/zloka-231 zloka : anekayatnairviSayAbhilASodbhavaM sukhaM yallabhate sarAgaH / samAdhizAlI tadanantakoTi guNaM svabhAvAllabhate prazAntaH / / 231 / / zlokArca - sarAgavALo jIva aneka prakAranA yatnothI viSayanA abhilASathI udbhava thayeluM je sukha prApta kare che tenAthI anaMta koTiguNa prazAMta samAdhizALI yogI svabhAvathI prApta kare che. ra31II bhAvArtha saMsArI jIvo sukhanA arthI che ane sukha teone bAhya viSayanI prAptithI thAya che tevo bhrama varte che. tethI aneka prakAranA yatno karIne viSayanA abhilASathI uddabhava thayelA sukhane kaMIka prApta kare che arthAt viSayonI icchAthI AkuLa thaIne aneka yatnonA zramane karIne viSayanA bhogakALamAM kAMIka sukhane prApta kare che. tevA saMsArI jIvonA vizALa sukha karatAM paNa anaMta koTigaNuM sukha samAdhivALA yogI prazAMtacittavALA hovAthI koI jAtanA yatna vagara svabhAvathI prApta kare che; kema ke aMtaraMga sukha pratye mohanI anAkuLatA kAraNa hovAthI samAdhivALA jIvone te mohanI anAkuLatA atyaMta varte che jyAre saMsArI jIvone viSayonI icchAnI AkuLatA vartatI hovAthI ghaNA yatnothI viSayonI prApti thavAthI kSaNabhara icchAnA zamanarUpa sukha thAya che, paraMtu viSayothI icchAnA atyaMta ucchedarUpa zamana ke icchAnA uttarottara anubaMdhanA ucchedarUpa zamana thatuM nathI. jyAre yogIone icchAnA uttarottara adhika adhika zamanathI sukha thAya che tethI saMsArI jIvonA sukha karatAM samAdhivALA yogIonuM sukha anaMtagaNuM che. ra31AA Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 vairAgyakalpalatA/zloka-232-233 zloka : aniSTasaMgeSTaviyogaduHkhaM, sarAgavannati samAdhizAlI / aGgIkRtaikAntikamuktyupAyaH, prazAntavedAratibhIkaSAyaH / / 232 / / zlokArca - aMgIkAra karyo che ekAMtika muktino upAya jemaNe evA, prazAMta thayA che vedano udaya, arati, bhaya ane kaSAyo jemane evA, samAdhizALI yogI sarAgavALA jIvanI jema aniSTanA saMganA ane ISTanA viyoganA duHkhane prApta karatA nathI ra3rA bhAvArtha saMsArI jIvone iSTanA saMyogathI ja sukha thAya che ane aniSTanA viyogathI ja sukha thAya che tethI jyAre karma pratikULa hoya tyAre aniSTano saMyoga prApta thAya che tethI duHkhI thAya che ane iSTano viyoga prApta thAya che tethI du:khI thAya che, jyAre samAdhivALA jIvone koI bAhya padArtha iSTa nathI ke koI bAhya padArtha aniSTa nathI, paraMtu ekAMtika muktino upAya iSTa che tethI muktinA upAyanI icchAvALA evA teo aMtaraMga parAkrama karIne vedano udaya, arati, mohanIya ane bhayamohanIyarUpa nokaSAyo ane krodhAdirUpa cAra kaSAyo zAMta karyA che tenA kAraNe AtmAnI svasthatArUpa samAdhizALI che tethI teone bAhya padArtha koI iSTa nathI ke koI aniSTa nathI. tethI saMsArI jIvone aniSTanA saMyogathI ane iSTanA viyogathI du:kha thAya che tevuM du:kha samAdhivALo jIvone kyAreya thatuM nathI, paraMtu kaSAyo ane nokaSAyonA zamanakRta thayelI samAdhijanya sukha ja sadA varte che. li23zA bloka - jJAnI tapasvI paramakriyAvAn, samyaktvavAnapyupazAntihInaH / Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 vairAgyakalpalatA/zloka-233. prApnoti taM naiva guNaM kadA'pi, samAhitAtmA labhate zamI yam / / 233 // zlokArca - jJAnI=satuzAstrone bhaNIne thayelA bodhavALA, tapasvI=zakti anusAra bAhya-atyaMtara tapa karanArA, paramakriyAvALA=bhagavAnanA vacana anusAra saMyamanI samyaphakriyA karanArA, sakhyatvavALA paNa muni upazAMtahIna zuddha AtmabhAvamAM vizrAMtine pAme tevA upazamabhAvathI hIna, te guNane=mokSane anukULa tevA uttamaguNane, kyAre paNa prApta karatA nathI ja, jene je uttamaguNane, zamapariNAmavALA samAdhiyukta AtmA prApta kare che. ri33|| bhAvArtha : koI mahAtmA saMsAranA ucchedanA arthI hoya ane saMsAranA ucchedanA upAyarUpe satuzAstro bhaNIne bahuzruta thayA hoya, vaLI potAnA bodhane anusAra apramAdathI bAhya ne atyaMtara tapa karatA hoya, vaLI saMyamanI sarva kriyAo atyaMta upayogapUrvaka karatA hoya ane bhagavAnanA vacanamAM sthirazraddhArUpa samyakta paNa vidyamAna hoya chatAM nirvikalpa dazAmAM sthira thaI zake tevA upazamabhAvathI rahita hoya, chatAM SakAyanA pAlana mATe apramAdathI udyama karatA hoya te mahAtmA potAnI kriyAothI viziSTa puNyabaMdha ane nirjarA karIne satata guNasthAnakanI vRddhirU5 guNane prApta kare che topaNa te mahAtmA tevA viziSTaguNane prApta karI zakatA nathI ja, jevA viziSTaguNane samapariNAmavALA ane samAdhimAM rahelA nirvikalpadazAvALA muni prApta karI zake che. AthI ja nirvikalpadazAthI pUrvanI bhUmikAvALA sAdhuone vedano udaya Adi na thAya tad arthe strI AdinA saMsargathI dUra rahevuM Avazyaka bane che ane nirvikalpadazAvALA yogIo dhyAnamAM vartatA hoya tyAre anukULa upasarga rUpe strIAdinA saMsargo prApta thAya tyAre leza paNa vikAra udbhava thato nathI. AthI ja vanavAsakALamAM rAmacaMdrajI hatA tyAre koI mahAtmA rAtre dhyAnamAM Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 vairAgyakalpalatA/bloka-233-234-235 hatA tyAre temanI sanmukha bhaktithI sItAjIe nRtya karyuM ane rAmacaMdrajIe saMgItarUpe vAjiMtro vagADyAM topaNa te mahAtmA nirvikalpa upayoganA baLathI kevalajJAnane pAmyA. mATe nirvikalpadazA AtmAnI guNavRddhinuM prabaLa kAraNa che, tevuM prabaLa kAraNa sarAgadazAvALuM saMyama nathI. 233 zloka - surAsurANAM militAni yAni, sukhAni bhUyo guNakArabhAJji / samAdhibhAjAM samatAsukhasya, tAnyekabhAge'pi na saMpatanti / / 234 / / zlokArca - sura-asuranA je milita sukho che pharI guNAkArane bhajanArA che te guNAkArane pAmelA sura-asuranA sukho, samAdhivALA yogIonA samatAsukhanA eka bhAgamAM paNa prApta thatAM nathI. ra34. bhAvArtha - saMsAramAM prakRSTa sukho devatAone che ane jagatamAM je sarva devatAo che teonA sukhane kalpanAthI eka puMjarUpa karavAmAM Ave ane te puMjane guNAkAra karIne aneka guNo karavAmAM Ave ane je sukhano rAzi prApta thAya che te sukhanI tulanA samAdhivALA yogInA samatAsukhanI sAthe karavAmAM Ave to te yogInA samatAnA sukhanA eka bhAgamAM paNa sarva devatAonuM guNAkArathI karAyeluM sukha prApta thatuM nathI; tethI nakkI thAya che ke saMsAranAM sarva sukhothI atizayita samatAnuM sukha che ane je sukha nirvikalpadazAvALA muniomAM varte che. 234 zloka : nUnaM parokSaM surasamasaukhyaM, mokSasya cAtyantaparokSameva / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-235-236 pratyakSamekaM samatAsukhaM tu, samAdhisiddhAnubhavodayAnAm / / 235 / / zlokArtha : kharekhara devalokyuM sukha parokSa che ane mokSanuM sukha atyaMta parokSa ja che. vaLI samAdhithI siddha evA anubhavanA udayavALA munionuM samatAnuM sukha eka pratyakSa che. II235NA bhAvArtha: 249 saMsArI jIvone manuSyabhavamAM dekhAtuM sukha pratyakSa che paraMtu devalokanuM sukha parokSa che tethI paralokanA sukhano nirNaya nahIM thavAthI paralokanA sukhanA upAyamAM yatna karavA mATe lokone utsAha thato nathI. vaLI mokSanuM sukha to atyaMta parokSa ja che; kema ke koI saMsArI jIve kyAreya anubhavyuM nathI. jyAre devalokanuM sukha atyAre parokSa hovA chatAM saMsArI jIvoe pUrvamAM kyAreka anubhavyuM che, tethI jAtismaraNa AdithI koIkane devalokanuM sukha smaraNa thaI zake che, paraMtu mokSanuM sukha to kyAreya saMsArI jIve anubhavyuM nathI tethI tenA sukha mATe yogamArgamAM yatna karavAno utsAha koIka vicArakane na thAya paraMtu samAdhithI siddha evA yogIone svaanubhavanA udayane kAraNe thatuM samatAnuM sukha pratyakSa ja che tethI te sukha mATe yatna karavAno utsAha vivekIne thaI zake che ane te sukha ja prakarSane prApta karAvIne mokSanuM kAraNa banaze tethI yogIone anubhavAtA samatAnA sukhanA baLathI ja sukhanA arthIe sukhanA eka upAyabhUta yogamArgamAM ja yatna karavo joIe. II235|| zloka H vaNig yathA ratnaparIkSayA drAk, parIkSya ratnaM labhate pramodam / jJAnI tathA''pnoti samAdhizuddhyA, brahmAnubhUyopazamaikarAjyam / / 236 / / Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2pa0 vairAgyakalpalatA/zloka-236-237 zlokArca - je pramANe vaNika zIdhra ratnanI parIkSA vaDe ratnanI parIkSA karIne pramodane prApta kare che te pramANe jJAnI samAdhinI zuddhithI brahano anubhava karIne zuddha AtmAnA svarUpano anubhava karIne, upazamanuM eka rAjya prApta kare che. ra36ll bhAvArtha je pramANe ratnano vaNika ratnanI parIkSAmAM nipuNa thayA pachI ratnanI parIkSA karIne suMdara ratnone prApta kare tyAre pramoda thAya che; kema ke te ratnathI tene pracura saMpatti maLaze tevo sthira nirNaya che te pramANe samAdhinI zuddhimAM yatna karanAra yogI jyAre nirvikalpadazAne prApta kare che tyAre samAdhinA zuddhinA baLathI mohathI anAkuLa evA AtmAnA svarUpano anubhava kare che, jenA kAraNe kaSAyonA upazamarUpa eka rAjyane prApta kare che. jenA prakarSane prApta karIne te jJAnI avazya sarvakarmarahita avasthAne prApta karaze. para36 zloka - prANapriyapremasukhaM na bhogAsvAdaM vinA vetti yathA kumArI / samAdhiyogAnubhavaM vinaivaM, na vetti lokaH zamazarma sAdho, // 237 / / zlokArca - je pramANe kumArI kanyA bhoganA mAsvAda vagara prANapriyanA premanA sukhane jANatI nathI e rIte loka samAdhiyoganA anubhava vagara cittane samAdhiyogamAM pravartAvIne thatA upazamanA sukhanA anubhava vagara, sAdhunA samasukhane jANato nathI. ra37LA bhAvArtha - kumArI kanyA patinA bhoganA AsvAdana vagara patinA premanA sukhane jANI Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-237-238 51 zakatI nathI; kema ke anubhava vagara teno bodha thAya nahIM ane zarIranI avikasita avasthAne kAraNe te prakAranA anubhavane anukULa pariNAmano te kumArImAM abhAva che, tema saMsArI jIvone samAdhiyogano anubhava nathI ane te prakAre karmanA vigamanathI nirmaLatA nahIM thayelI hovAthI samAdhiyogane anukULa koI pariNAma karI zake tevI cittanI bhUmikA nahIM hovAthI sAdhunA zamasukhane loka jANI zakatuM nathI. AthI ja sAdhunA kaSTakArI jIvanane duHkhanA vedanarUpa ja loka jANe che. vastuta: saMsArI jIvone je prakAranA sukhanI gaMdha paNa nathI tevuM zreSTha sukha samabhAvanA pariNAmathI sAdhu vedana kare che. II237nA zloka H nirudhya loko'pi vikalpavRttIH, parIkSate cecchamazarma sAdhoH / zakyaM nirAkartumidaM tadA syAnmAdhuryavannAviSayo'pi vAcAm / / 238 / / zlokArthaH loka paNa=saMsArI jIva paNa, vikalpavRttino nirodha karIne=A mane ISTa che A mane aniSTa cheH ityAdirUpa bAhya padArthomAM thatI vilpavRttino nirodha karIne, sAdhunA zamasukhanI parIkSA kare=sAdhune zamasukha kevuM che teno svAnubhavathI nirNaya karavA yatna kare, to mAdhuryanI jema vANIno aviSaya paNa=A mAdhurya kevA prakAranuM che e prakAranA vANInA aviSayavALA mAdhuryanI jema vANIno aviSaya paNa, A=sAdhunuM zamasukha, nirAkaraNa karavuM zakya nathI. II238 / / bhAvArtha: pUrvazlokamAM kahyuM ke sAdhunuM zamasukha loka vedana karI zake tema nathI; kema ke lokane viSayanA bhogathI ja sukha dekhAya che ane viSayonA abhAvamAM sukhanI kalpanA loka karI zake tema nathI, chatAM koI buddhimAna puruSa hoya ane te vicAre ke A mahAtmAo deha vagerenI sarva anukULatA hovA chatAM bhogane Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rapara vairAgyakalpalatA/bloka-238-239 choDIne kayA sukhanA arthe udyama karI rahyA che ane teno nirNaya karavA arthe te buddhimAna puruSa potAne bAhya padArthomAM "A mane iSTa che A mane aniSTa che" ityAdirUpa je vikalpavRttio pravarte che teno virodha karavA yatna kare ane abhyAsanA baLathI jo te vikalpavRtti nirodha karI zake to sAdhunA zamasukhanI parIkSA te karI zake sAdhunuM samabhAvanuM sukha kevuM che te svaanubhavathI nirNaya karI zake, tethI mAdhuryanI jema vANIno aviSaya paNa sAdhunA samabhAvanuM sukha te nirAkaraNa karI zake nahIM. Azaya e che ke koI vastumAM kevuM mAdhurya che te svAnubhavathI ja nirNaya thAya che, paraMtu vANIno viSaya te mAdhuryavizeSa thato nathI chatAM te vastumAM mAdhurya vizeSa nathI anya mAdhurya karatAM vizeSa prakAranuM mAdhurya nathI, tevuM nirAkaraNa thaI zakatuM nathI tema muninuM samabhAvanuM sukha vANIthI kahI zakAtuM nathI, topaNa munine bhoganA abhAvamAM sukha hoI zake nahIM tema kahI zakAya nahIM paraMtu vastumAM vartatuM mAdhurya vizeSa vastune cAkhavAthI ja nirNata thAya che tema muninA samabhAvanuM sukha vikalpanA nirodhathI ja pratIta thAya che, vANIthI kahI zakAtuM nathI. li238aaaa zloka : jJAtaM zivaM dharmapadaM samAdheH, zamodayAdekamapi pradatte / bhUyo'pi nArthapratibhAsamAna, jJAnaM hitaM syAdasamAhitAnAm / / 239 / / zlokArca - samAdhinA kAraNe zamano udaya thavAthI eka paNa jJAta evuM dharmapadaka dharmanA rahasyane batAvanAruM pada, mokSane Ape che. asamAdhivALA jIvonuM ghaNuM paNa arthapratibhAsamAtra evuM jJAna hita thatuM nathI=hitanuM kAraNa banatuM nathI. ||ra39ll bhAvArtha : je mahAtmAo saMsArathI atyaMta virakta thayA che ane saMsAranA ucchedanuM Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 vairAgvakalpalatA/zloka-239-240 kAraNa mohathI anAkuLa evI samAdhivALI avasthA che tevo nirNaya thayo che tethI samAdhine ullasita karavA arthe teo zAstra bhaNavA mATe udyama kare che ane zAstranA eka eka pada dvArA samabhAvanA pariNAmane ja pragaTa karavA udyama kare che tevA mahAtmAomAM vartatI samAdhine kAraNe zamano udaya varte che ane te zamanA udayapUrvaka dharmane kahenArA eka paNa padanA paramArthane sparzavA yatna kare che. teone eka padanuM rahasya prApta thAya tyAre teothI jJAta evuM eka dharmapada teone mokSa ApavAnuM kAraNa bane che. jema koI yogIne jJAna thAya ke sAmAyikano pariNAma e ja samabhAvanA pariNAma svarUpa che ane te padanA rahasyane jANavA mATe samAdhipUrvaka te padanA paramArthane jANavA te mahAtmA yatna kare tyAre te padanA sUkSma avalokanane kAraNe zama pariNAmano udaya thAya che ane te zama pariNAmanA udayathI eka paNa sAmAyikarUpa dharmapada te mahAtmAne jJAta thAya che tyAre te padane ja punaH punaH bhAvana karIne te mahAtmA mokSane prApta kare che, jema mAlatuSamuni mA tuSya ne mA ruSa e be padanA jJAta paramArthane prApta karIne mokSane prApta karI zakyA. jyAre asamAdhivALA jIvo zAstronA ghaNA paNa padArtho bhaNe che ane teone te padothI vAcya arthamAtranuM jJAna thAya che paraMtu citta tevA upazamabhAvavALuM nahIM hovAthI te zAstranAM ghaNAM pado dvArA paNa AtmAmAM koI prakAranA guNonI niSpatti karI zakatA nathI tethI teonuM ghaNuM paNa jJAna hitane karanAruM thatuM nathI, mATe hitanA arthIe dharmane kahenArAM zAstranAM padonA paramArthanI prApti thAya te rIte cittanI samAdhipUrvaka te padonA paramArthane jANavA yatna karavo joIe, mAtra arthano bodha karIne saMtoSa mAnavo joIe nahIM ra39 zloka : straiNe tRNe grANi ca kAJcane ca, zatrau ca mitre bhavane vane ca / bhave ca mokSe samatAM zrayantaH, samAdhibhAjaH sukhitA bhavanti / / 240 / / Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-ra40, 241thI 245 zlokArdha : strImAM ke tRNamAM, pattharamAM ke suvarNamAM, zatrumAM ke mitramAM, bhavanamAM ke vanamAM, bhavamAM ke mokSamAM samatAne Azraya karatA samAdhivALA sukhita thAya che sukhI thAya che. 24oli bhAvArtha - jeonuM citta sarvabhAvo pratye samabhAvavALuM che teone strIno sparza ke tRNano sparza samAna bhAse che; kema ke komaLa ke kaThora sparza pratye pakSapAta nathI, tethI komaLa evA strInA sparzamAM ke kaThora evA tRNanA sparzamAM koI bhedabuddhi thatI nathI. vaLI pattharamAM ane suvarNamAM koI bhedabuddhi thatI nathI arthAt suvarNa paNa pudgalano pariNAma che ane patthara paNa pudgalano pariNAma che mATe samAna bhAse che. vaLI zatramAM ane mitramAM koI bhedabuddhi thatI nathI, kema ke zatru potAnI prakRti pramANe je pariNAma kare che ane mitra potAnI prakRti pramANe pariNAma kare che te banne pariNAmo potAnAthI para hovAne kAraNe potAne mATe samAna che. vaLI, bhavanamAM hoya arthAt rAjabhavanamAM hoya ke jaMgalamAM hoya tene samAna bhAse che; kema ke te te kSetranA bhavanarUpa bhAva ke vanarUpa bhAva potAne mATe samAna che. vaLI bhavamAM ane mokSamAM paNa samAna buddhi thAya che; kema ke karmanA saMyogarUpa bhava ke karmanA viyogarUpa mokSa potAnAthI pRthapha che ane pote potAnA samabhAvamAM sadA sthita che tethI bhava-mokSamAM paNa samAna pariNAmavALA samAdhivALA jIvo saMsAramAM hovA chatAM sukhI che. ra4nA zloka : niraJjanAH zaGkhavadAzrayanto'skhaladgatitvaM bhuvi jIvavacca / viyadvadAlambanavipramuktAH, samIravacca pratibandhazUnyAH / / 241 / / zaratsaronIravizuddhacittA, lepojjhitAH puSkarapatravacca / Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 vairAgyakalpalatA/zloka-241thI 245 guptendriyAH kUrmavadekabhAvamupAgatAH khaDgiviSANavacca / / 242 / / sadA vihaGgA iva vipramuktA, bhAruNDapakSIndravadapramattAH / zauNDiryabhAjo gajavacca jAtasthAmaprakarSA vRSabhA ivoccaiH / / 243 / / durdharSatAM siMhavadabdhivacca, gambhIratAM mandaravat sthiratvam / prAptAH sitAMzUjjvalasaumyalezyAH, sUryA ivAtyadbhutadIptimantaH / / 244 / / sujAtarUpAstapanIyavacca, bhArakSamA eva vasuMdharAvat / / jvalattviSo vahnivadullasanti, samAdhisAmyopagatA munIndrAH / / 245 / / zlokArca - zaMkhanI jema niraMjana zaMkha jema koI vastuthI lapAto nathI tema bAhya padArthothI nahIM lepa pAmanArA, ane jagatamAM jIvanI jema ammalita gatipaNAne Azraya karatA=jIva parabhavamAM jAya che tyAre tenA gamanamAM koI padArthakRta khalanA thatI nathI tema navakalpI vihAra karatA sAdhune koI bAhya padArtho kRta AlanA nahIM thatI hovAthI ammalita gatipaNAno Azraya karatA, AkAzanI jema AlaMbanathI rahita, pavananI jema pratibaMdhathI rahita, zaradaRtunA sarovaranA nIra jevA vizuddha cittavALA ane puSkarapatranI jema lepathI rahita, kUrmanI jema gupta IndriyavALA ane khagI viSANanI jema ekabhAvane pAmelA-geMDAnA ziMgaDAnI jema ekabhAvane pAmelA, pakSInI jema sadA vimukta, bhAraMgapakSInI jema Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 vairAgyakalpalatA/zloka-241thI 245 apramatta ane gajanI jema zUravIratAne bhajanArA, RSabhanI jema atyaMta jAtavIryanA pakarSavALA ane siMhanI jema durgharSatAne pAmelA, samudranI jema gaMbhIratAne pAmelA, parvatanI jema sthirapaNAne pAmelA, caMdranI ujvala saumyalezyAvALA, sUryanI jema ati adbhuta diptivALA ane suvarNanI jema sujAta rUpavALA, pRthvInI jema bhAra sahana karavA samartha ja, vahninI jema jAjvalyamAna kAMtivALA, samAdhinA sAmyane pAmelA, munIndro ullAsa pAme che. II241-242-243-244-245]aa bhAvArtha: samAdhinA pariNAmane kAraNe sAmyane pAmelA munionuM svarUpa : samAdhinA pariNAmane kAraNe sAmyane pAmelA munio kevA svarUpavALA hoya che te aneka vizeSaNothI graMthakArazrI batAve che. jenAthI samAdhinA pariNAmane kAraNe ullasita thatA sAmyabhAvanuM svarUpa kevuM che teno yathArtha bodha thAya. saMyamanI sarva kriyAo kaSAyono upazama thAya te prakAranA upayogapUrvaka je sAdhuo kare che teonI te kriyAthI niSpAdya evo sAmyabhAva teomAM varte che. jyAre te mahAtmA samAdhipUrvakanA saMyamanA pAlanathI vizeSa prakAranA sAmyabhAvane pAme che tyAre zaMkhanI jema niraMjana hoya che. jema zaMkhane koIpaNa padArthamAM nAMkhavAmAM Ave te padArthano sparza zaMkhane thato nathI paraMtu te padArthamAM paNa nirlepa ja rahe che tema sAmyabhAvavALA munione jagatanA koI padArthothI janya koI pariNAma thato nathI paraMtu koI padArthamAM saMzleSa nahIM pAmavAno pariNAma sahaja varte che. vaLI jIva eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jAya che tyAre vacamAM AvatA parvatAdi koI padArthothI tenI gatinI skUlanA thatI nathI ema munio navakalpI vihAra kare che tyAre samabhAvanA pariNAmane kAraNe te te kSetranA bhAvothI ke manuSyAdi loko kRta satkArAdithI temanA samabhAvanA pariNAmamAM koI skhalanA thatI nathI. paraMtu askhalita rIte uttara-uttaranA samabhAvanA pariNAmamAM teonuM gamana thAya che. joke sAmAnyathI samabhAvamAM yatna karanAra munine paNa bAhya nimittonuM Agamana te te nimitta anusAra upayogane prApta Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2pa7 vairAgyakalpalatA zloka-241thI 24pa karAvIne samabhAvanA yatnamAM alanA karAve che. paraMtu jeonI aMtaraMga aalita gati samabhAvamAM varte che teone koI bAhya padArtha gatimAM alanA karAvato nathI, tethI samabhAvavALA muni asmalita gatitvano Azraya kare che. vaLI AkAza koInA AlaMbana upara rahetuM nathI paraMtu svata: pratiSThita che tema samabhAvavALA muni nirvikalpa upayogavALA hovAthI sarva bAhya AlaMbanathI vipramukta che, kevala AtmAnA zuddha svabhAvamAM sahaja pravarte che. vaLI pavanane koI vastu pratye pratibaMdha nathI, koI jIva pratye pratibaMdha nathI tethI satata vahyA kare che tema samabhAvavALA muni sarva dravya-kSetra-kALa-bhAva pratye pratibaMdhathI zUnya che, tethI akhkhalita rIte vItarAgabhAva tarapha gamana kare che. vaLI zaradaRtunA sarovaranuM nIra vizuddha hoya che tevA vizuddha cittavALA samAdhivALA yogIo hoya che, tethI jagatanA koI bhAvono teonA cittamAM sparza thato nathI paraMtu jyAM teo cittane sthApana kare che tyAM ja citta gamana kare che. vaLI puSkara patranI jema lepathI rahita che. jema kamaLanuM patra kAdavamAMthI utpanna thAya che topaNa kAdava sAthe lepAyeluM hotuM nathI tema samabhAvavALA munione bAhya padArtho pratye kyAMya saMzleSa hoto nathI. paraMtu parama upekSAnA pariNAmathI yukta teo sadA varte che. vaLI kUrmanI jema teo gupta indriyavALA varte che, tethI teonI mana-vacana-kAyAnI pravRtti koI indriyo sAthe saMzleSa pAmIne pravartatI nathI paraMtu AtmabhAvomAM sadA upayoga pravarte che. vaLI geMDAne eka ziMgaDuM hoya che tema samAdhivALA munio AtmAnA ekabhAva mAtramAM vartanArA hoya che, tethI deha sAthe ke sahavartI koI anya mahAtmA sAthe leza paNa saMzleSano bhAva pAmatA nathI. vaLI pakSIo koI niyata kSetra sAthe pratibaMdhavALA nathI paraMtu jyAM nivAsasthAna prApta thAya che tyAM vase che tema samAdhivALA yogIo koI kSetramAM pratibaMdha vagara vihare che. vaLI bhAraMDapakSI be mukhavALA hoya che ane be jIvo paraspara saMzleSayukta eka zarIravALA hoya che ane te beno ardhabhAga eka hoya che, tethI ekabIjAnA vicArane jANIne ja paraspara gamanAdi pravRtti kare che, jethI eka dehamAM rahelA be bhAkhaMDa jIvanI viparIta gati thavAthI mRtyuno prasaMga na Ave. te prakAre teo apramatta hoya che tema AtmabhAvone choDIne anyatra citta na jAya te prakAranA ucita yatnamAM samAdhivALA Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 vairAgyakalpalatA/zloka-241thI 245, 241 munio apramatta hoya che. vaLI hAthI jema zatrune nAza karavAmAM zUravIra hoya che tema karmazatrunA nAza mATe samAdhivALA mahAtmAo mahAzUrAtanavALA hoya che. vaLI jema vRSabho ati vIryanA prakarSavALA hoya che tema samAdhivALA mahAtmAo aMtaraMga pariNAma karavAmAM vIryanA prakarSavALA hoya che. vaLI siMha jema zatru sAthe laDavAmAM pIchehaTha na kare tema samAdhivALA mahAtmAo mohane nAza karavAmAM pIchehaTha na thAya tevA sattvavALA hoya che. vaLI samudra atyaMta gaMbhIra hoya che tema samAdhivALA mahAtmA AtmAnA sUkSmabhAvone jovAmAM dRDha yatnavALA hovAthI gaMbhIratAvALA hoya che. vaLI meruparvata jema sthira hoya che tema samAdhivALA mahAtmAo upasargo ne pariSadomAM atyaMta nizcala hoya che. vaLI samAdhivALA mahAtmAo caMdranA jevI ujjavala saumya vezyAvALA hoya che tethI sarva jIvo pratye dayALu pariNAmavALA hoya che. vaLI jema sUrya adUbhuta dIptivALo hoya che tema samAdhivALA mahAtmAo potAnA guNonI vRddhinA vyApAramAM adbhuta dIptivALA hoya che. vaLI suvarNa jema suMdara jAtivALuM hoya che tema samAdhivALA sujAta svarUpavALA hoya che. AthI ja kyAreya mohano Azraya karatA nathI. vaLI pRthvI sarva prakArano bhAra sahana kare che tema samAdhivALA yogI aDhAra hajAra zIlAMganA bhArane vahana kare che. vaLI jema agni jAjvalyamAna hoya che tema samAdhivALA mahAtmAo potAnA guNothI jAjvalyamAna hoya che. ll241-242-243-244-24pA zloka - gajAzca siMhA garuDAzca nAgA, vyAghrAzca gAvazca surAsurAzca / tiSThanti pArzve militAH samAdhi sAmyaspRzAmujjhitanityavairAH / / 246 / / zlokArdha : samAdhinA sAmyane sparzanArA mahAtmAonI pAse nitya jeono paraspara vairabhAva che chatAM jeoe tyAga karyA che vairabhAva evA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 vairAgyakalpalatA/zloka-246-247 gajo, siMho, garuDo, nAgo, vAgho, gAyo ane sura-asuro milita rahe che. II246II bhAvArthaH je mahAtmAoe nirvikalpa upayoga dvArA parama sAmyabhAvathI AtmAne saMpanna karyo che evA siddhayogIo pAse hiMsaka prANIo parasparanA nitya paNa verano tyAga karIne milita thaIne bese che, jANe teono parasparano verabhAva te mahAtmAnA sAMnidhyathI nAza pAmyo hoya tevuM jonArane dekhAya che ane tevA mahAyogI pAse hiMsaka prANIo paNa tattvane pAmIne potAno prApta thayelo pazubhava paNa saphaLa kare che. vaLI sura-asura devone paraspara haMmezAM nitya vera che teo paNa AvA mahAtmAnA sAMnidhyamAM potAno verabhAva tyAga karIne tattva sAMbhaLavA besanArA thAya che. II246nA zloka H carIkarIti prazamaM samAdhi sAmyaspRzAM dRglaharI janAnAm / pAnthasya kiM padmasaraH samIra stApaM na nirvApayituM kSamaH syAt / / 247 / / zlokArtha H samAdhinA sAmyane sparzanArAonI dRSTinI laharI lokonA prazamane atyaMta kare che. padmasarovarano pavana musApharanA tApane zuM nivAravA samartha thato nathI ? arthAt thAya ja che. II247nA bhAvArtha : musApharI karIne AvelA, tApathI tapta jIvonA tApane nivAravA padmasarovara uparathI vAto zItala pavana samartha bane che tema uttama samAdhine sparzanArA uttamapuruSonI dRSTi je yogya jIvo para paDe che teone paNa zIghra atyaMta prazamabhAva prApta thAya che. AthI ja gautamasvAmIne pAmIne paMdaraso tApasone Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. vairAgyakalpalatA/bloka-247-248-249 saMyamanI samAdhi zIdhra prApta thaI. te rIte virabhagavAnanA dRSTinI laherIne pAmIne caMDakauzika sarpane prazamabhAva zIdhra prApta thayo. 24LA zloka : janA mudaM yAnti samAdhisAmyajuSAM munInAM mukhameva dRSTvA / candrekSaNAdeva cakorabAlAH, pItAmRtorapI manti pAra48 | zlokArca - samAdhinA sAmyathI yukta evA munionA mukhane ja joIne loko pramodane pAme che. caMdranA jovA mAtrathI ja cakorabALacakorapakSIo, pItAmRtanA ugAravALA thAya che kekArava karanArA thAya che. 248ll bhAvArtha - cakorapakSIne caMdranAM zItala kiraNa atipriya hoya che tethI cakorapakSIo caMdranAM kiraNane joIne harSanI abhivyakti rUpe kekArava kare che tevI rIte samAdhinA sAmyavALA munionA mukhane joIne yogya jIvone prIti utpanna thAya che. je prItinA baLathI teo paNa zIdhra saMsArasAgarane taravA samartha bane che tethI samAdhivALA munio upadeza vagara paNa ghaNA yogya jIvonA kalyANanuM kAraNa bane che. ll248 zloka : samAdhisAmyAduditAnmunInAM, harSaprakarSo vacanAd bhaved yaH / gurutvamatyeti mahAnidhAnalAbhena sArdhaM tulito'pi nAyam / / 249 / / Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 vairAgyakalpalatA/zloka-24-250 zlokArca - munionA samAdhisAgathI udita evA vacanothI je harSano prakarSa thAya che e mahAnidhAnanA lAbhanI sAthe tulanA karAyelo paNa gurutvane choDato nathI arthAt mahAnidhAnanA lAbhathI thatA harSa karatAM adhika harSano prakarSa varte che. ra49II bhAvArtha sAmAnyathI saMsArI jIvone mahAnidhAnanI prApti thAya te vakhate atizayita harSa thAya che. e harSanI sAthe tulanA karavAmAM Ave ke koI yogya jIvone muninA samAdhisAmyathI kahevAyelAM vacano sAMbhaLIne je harSa thAya che te harSa te dhananA lAbhathI thayelA harSa karatAM ghaNo atizaya hoya che, kema ke vivekI puruSane mahAnidhAnanA lAbhathI A lokanuM ja sukha prApta thaI zake tema dekhAya che ane samAdhivALA munionA vacananA zravaNathI je saMvegavizeSa utpanna thAya che te saMvegano pariNAma vartamAnamAM sukhAkArI che ane bhAvimAM sukhanI paraMparAnuM prabaLa kAraNa che; kema ke saMveganA atizayathI bhAvita samAdhivALA munionA vacanamAM paNa te prakAranA saMvega jharatA pariNAmo hovAthI yogya jIvone atyaMta harSanuM kAraNa bane che. l24lA zlokasthiraasnaa'shessvikaarshuunyaa, samAdhisAmyAdbhutaraGgabhAjAm / mudrA'pi mudrAjyasudhAsamudrA mudrAmRtAMzudyutiraGgabhAjAm / / 250 / / zlokArdha : mudde rAjyarUpI je amRta=AtmAnA caitanyanA AnaMdarUpa amRta, e rUpa samudramAM amadArUpa amRtAMzu=mudrA vagaranA svabhAvarUpa caMdra tenI putinA raMgane bhajanArA ane samAdhisAgathI adbhuta raMgane bhajanArA Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26ra vairAgyakAlatA/bloka-2pa0-2pa1 munionI mudrA paNa sthirAsanavALI ane sarva vikArothI zUnya hoya che. ra5ol. bhAvArtha - munio nirvikalpa upayogamAM dIrghakALa sudhI vartIne AtmAnA nirAkuLa svabhAvano anubhava karanArA hoya che. je AnaMda amRta tulya che ane te paNa ghaNo vizALa che, tethI amRtanA samudra jevo AnaMda che. te AnaMdamAM AtmAnA amudrAsvabhAvarUpa je siddha avasthA che te avasthArUpa caMdranI kAMti tenA raMgane bhajanArA munio hoya che. tethI e prApta thAya ke siddha avasthAmAM jIva deha vagarano arUpI AtmA che tethI mudrA vagarano che ane caMdra jevo zItala che. AvA AtmAonuM svarUpa samAdhivALA muninA cittamAM sadA skurAyamAna thAya che tethI potAnA AtmAmAM vartatA upazamabhAvanA sukhamAM siddha avasthAnA taraMgo pratibhAzamAna thatA dekhAya che. te vakhate te mahAtmAo samAdhinA sAmyane kAraNe adbhuta raMgane bhajanArA hoya che tethI te avasthAmAM teonuM citta to AtmabhAvomAM sthira ane sarva vikAra vagaranuM che, paraMtu temanA mukhanI mudrA paNa sthirAsanavALI ane sarva vikAra vagaranI dekhAya che je mudrAnA darzanathI paNa yogya jIvone munionI uttama samAdhi kevA prakAranI nirmaLa hoya che, te vyakta jaNAya che. ApaNA zloka - apekSitAntaHpratipakSapakSaH, karmANi baddhAnyapi janmalakSaiH / prabhA tamAMsIva raveH kSaNena, samAdhisiddhA samatA kSiNoti / / 251 / / zlokArca - apekSita che aMtaramAM pratipakSapakSa evA lAkho janma vaDekaapekSita che aMtaramAM samatAno virodhapakSa jemane evA lAkho janma vaDe, baMdhAyelAM Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 vairAgyakalpalatA/zloka-2pa1-2para paNa karmone, ravinI prabhA jema aMdhakArano nAza kare che, tema samAdhithI siddha thayelI samatAvALA muni kSaNathI nAza kare che. rapa1II. bhAvArtha - gADha aMdhakAra vartato hoya ane sUryanAM kiraNo prasare che tyAre te kSaNamAM aMdhakArano nAza thAya che tema jIve samatAnA pratipakSa pariNAmanA baLathI lAkho janma vaDe je kliSTa karmo bAMdhyAM che te sarva karmono nAza samAdhithI siddha thayelI samatAvALA muni kSaNamAM nAza kare che. tethI e phalita thAya ke anAdikALathI jIve bAhya padArtho pratye pakSapAta karIne asamabhAvanA pariNAmathI ghaNAM karmonuM arjana karela che te sarva karmonA nAzano upAya samabhAvano pariNAma che tevo je mahAtmAne spaSTa bodha thayelo che te mahAtmA sukha-du:kha, zatru-mitra, jIvanamRtyu Adi je viSamabhAvo che te sarva pratye samAna citta bane te rIte sarva saMyamanI kriyAo kare che. A kriyAnA baLathI kaSAyo zAMta thavAnA kAraNe jemanuM citta samAdhivALuM banyuM che ane te samAdhinA baLathI vizeSa prakAranI samatA siddha thaI che, tevA mahAtmAo lAkho janmanAM karmone eka kSaNamAM nAza kare che. mATe karmanA nAzanA arthIe sukhaduHkha Adi bhAvo pratye citta samAna varte te ja rIte sarva udyama karavo joIe. ripavA zloka : saMsAriNo naiva nijaM svarUpaM, pazyanti mohAvRtabodhanetrAH / samAdhisiddhA samataiva teSAM, divyauSadhaM doSaharaM prasiddham / / 252 / / zlokArtha : mohathI AvRta thayo che bodharUpa aMtarthakSa jemano evA saMsArI jIvo potAnA svarUpane jotA nathI ja, teonA doSane haranAra samAdhithI siddha evI samatA ja divyaauSadha prasiddha che. ripazA Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 vairAgyakAlatA/zloka-para-253 bhAvArtha: saMsArI jIvone darzanamohanIyakarmano udaya varte che tethI AtmAnA potAnA svarUpane jovAne anukULa bodharUpI cakSu mULathI AvRta che. tethI potAnA pAramArthika svarUpane joI zakatA nathI. paraMtu deha sAthe saMbaMdhavALA ane zAtAazAtAne anubhavanArA potAnA svarUpane joI zake che, tethI azAtAnA parihAra mATe ane zAtAnI prApti mATe sadA udyama kare che paraMtu mohathI anAkuLa svastha evA potAnA svarUpane pragaTa karavA arthe koI udyama karatA nathI tevA jIvone samAdhithI siddha evI samatA ja divya auSadha che je zuddha AtmAnA nirAkuLa svarUpane jovAmAM bAdhaka evA cAkSuSa doSane haranAra che. tethI jene AtmAnA pAramArthika svarUpane jovAnI utkaTa icchA hoya tene sadA sukhaduHkha Adi bhAvo pratye citta samabhAvane dhAraNa karanAruM bane te rIte AtmAne bhAvita karavo joIe jethI zuddha AtmAnA svarUpane jovAmAM bAdhaka evuM darzanamohanIya karma zAMta bane ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanA vigamanathI kaMIka kaMIka aMzathI samabhAvanI prApti thAya. jema jema vizeSa-vizeSatara samabhAvamAM udyama karavAmAM Ave tema tema mohathI anAkuLa evA zuddha AtmAnuM svarUpa sUkSma-sUkSmatara svasaMvedita thAya che, tethI zuddha AtmAnA saMvedanane bAdha karanAra doSanA nAzane karanAra samatA ja divya auSadha tarIke prasiddha che. riparA zloka : babandha pApaM narakaikavedyaM, prasannacandro manasA'prazAntaH / tatkAlameva prazame tu labdhe, samAdhibhRt kevalamAsasAda / / 253 / / zlokArca - manathI aprazAMta evA prasannacaMdra RSie narakaekavedha pApano baMdha Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 vairAgyakalpalatA/zloka-253-54 karyo tatkALa ja vaLI prazama labdha thaye chate samAdhine dhAraNa karanAra prasannacaMdra RSie kevaLajJAnane prApta karyuM. ll253 bhAvArtha : prasannacaMdra RSi tevA prakAranA nimittane pAmIne manathI aprazAMta thayA tenA kAraNe kliSTa adhyavasAya thavAthI narakabhavamAM eka vedanA thaI zake tevAM pApone bAMdhyAM ane nimittane pAmIne tatkALa jAgrata thayelA prazama pariNAmane pAmyA. ane te prazamanI vRddhinA baLathI samAdhine dhAraNa karanArA te RSie kevaLajJAnane prApta karyuM. tethI nakkI thAya che ke mohathI AkuLa citta sarva karmonA baMdhanI prApti dvArA saMsAraparibhramaNanuM kAraNa che ane mohanA upazamathI thayeluM ramyacitta kevaLajJAnanI prAptinuM kAraNa che. tethI cittane upazAMta karavA mATe sarva ucita upAyomAM mahAtmAe yatna karavo joIe jethI zIdhra saMsArano aMta thAya. I53 zloka - SaTkhaNDasAmrAjyabhujo'pi vazyA, yavanazrIrmaratasya no . na yAti pAraM vacaso'nupAdhi samAdhisAmyasya vijRmbhitaM tat / / 254 / / zlokArca - pakhaMDanA sAmrAjyane bhogavanArA paNa bharatamahArAjAne je kevalajJAnanI lakSmI vazya thaI. anupAdhi samAdhisAganuM saMyamanA AcAronA sevanathI thatI upAdhirUpa samAdhinA sAmya karatAM vilakSaNa evI sarva AcAronA sevanarUpa upAdhi rahita samAdhinA sAganuM, vijulpita evuM te samAdhisAmyanuM kRtya, vacananA pAne prApta karatuM nathI=vacanathI kahI zakAtuM nathI. ra54TI Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 vairAgyakalpalatA/zloka-254-255 bhAvArtha : bharata mahArAjA pakhaMDanA sAmrAjyane bhogavanArA hatA ane te cha khaMDanA sAmrAjyano tyAga karIne saMyama grahaNa kareluM na hatuM chatAM te cha khaMDanA sAmrAjyane bhogavatAM bhogavatAM ja kevalajJAnanI lakSmI temane prApta thaI te samAdhinuM ja kArya che. kevA prakAranI samAdhinuM kArya che, te batAvavA graMthakArazrI kahe che anupAdhi samAdhisAmyanuM te kArya che. Azaya e che ke sAmAnyathI mahAtmAo saMyamanI AcaraNArUpa upAdhinA baLathI samAdhinA pariNAmane prApta kare che ane uttara-uttaranA AcAro dvArA vizeSa-vizeSa sAmyabhAvane prApta kare che. te sthAnamAM bAhya AcArothI mohanAzane anukULa aMtaraMga cakra gatimAna thAya che ane tenAthI samAdhinI prApti thAya che ane uttara-uttaranA AcAro dvArA aMtaraMga cakranA pravartananA baLathI samAdhinI vRddhi thAya che. paraMtu bharata mahArAjAnuM pUrvabhavanuM suabhyasta aMtaraMga cakra hatuM tethI sahasA bAhyakriyAnA cakra vagara aMtaraMga mohanAzane anukULa vIrya ullasita thayuM tethI bAhyakriyAnI upAdhi vagara samAdhisAmyane pAmyA ane tenA phaLarUpe kevalajJAnanI lakSmI prApta karI tene vacanathI kaI rIte kahI zakAya? arthAt samAdhinA sAmyanuM mAhAsya vacanathI kahI zakAya tevuM nathI paraMtu sevananA ja svAnubhavathI pratIta thAya tevuM che. rAjA zloka : aprAptadharmA'pi purAdimAhanmAtA zivaM yad bhagavatyavApa / samAdhisiddhA samataiva hetu statrApi bAhyastu na ko'pi yogaH / / 255 / / zlokArca - pUrvamAM prAptadharmavALI prathama arihaMtanI bhagavatImAtAe je mokSane prApta karyuM temAM paNa samAdhisiddha samatA -hetu che paraMtu bAhya koIpaNa coga hetu nathI. rapapall Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-rapapa-rapa6 267 bhAvArtha : RSabhadeva bhagavAnanI marudevAmAtAe ekendriya avasthAmAMthI sIdhI paMcendriya avasthAne prApta karIne kevalajJAnane prApta karyuM. tethI pUrvanA koI bhavamAM dharmane prApta karyo na hato chatAM je temane kevalajJAnanI prApti thaI temAM samAdhisiddha evI samatA ja hetu che paraMtu saMyamanA koI bAhya AcArono yoga hetu nathI, tethI mokSanA arthIe vicAravuM joIe ke bAhya sarva AcAro samabhAvanI prApti dvArA ja mokSanuM kAraNa che, tethI bAhya sarva AcAromAM te rIte ja udyama karavo joIe, jethI samabhAvanI prApti thAya ane samabhAvanI vRddhi dvArA samAdhinI vRddhinI prApti thAya ane samAdhinA baLathI prApta thatI samatA ja krame karIne saMsAranA ucchedanuM kAraNa banaze. mATe samatAne lakSya karIne ja sarva pravRtti karavI joIe. rapapA zloka - samAdhisAmyAstavapurmamatvAH, matvA svabhAvaM dhRtazuddhasattvAH / na sehire'ti kimu tIvrayantra niSpIDitA sUriziSyA pAradA zlokArca - samAdhisAmyathI asta thayuM che dehanuM mamatva jemane evA, tIvra yaMtrathI niSpIDita, dhRtazuddhasattvavALA, skaMdakasUrinA ziSyoe svabhAvane mAnIne-yaMtramAM pilAvAno dehano svabhAva che AtmAno nahIM e prakAranA svabhAvane mAnIne, artine yaMtramAM pilAvAnI pIDAne, zuM sahana na karI? ra5A. bhAvArtha : samAdhi e AtmAnI svastha avasthA che ane samAdhimAM suabhyAsa karavAne kAraNe sAmyabhAvane pAmelA hovAthI dehanA mamatvano jemaNe nAza karyo che Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 vairAgTakalpalatA/bloka-5-257 evA skaMdakasUrinA pAMcaso ziSya hatA ane teo zuddha sattvane dhAraNa karanArA hatA. tethI sadA dehathI bhinna evA zuddha AtmAnA nirAkuLa svarUpane sAthe tAdAsyabhAvane dhAraNa karI zake ane deha sAthe bhedajJAnane sthira karI zake tevA mahAsattvavALA hatA, tethI ja mAnatA hatA ke yaMtramAM deha pilAI zake che, kyAreya AtmA pilAI zakato nathI paraMtu AtmA to dehathI asaMga svabhAvavALo che. A prakAre mAnIne tIvra yaMtrathI niSpIDita chatAM paNa AtmAnA zuddha svabhAvane dhAraNa karIne zuM dehanI pilAvAnI pIDAne sahana na karI? arthAt samAdhivALA mahAtmAone dehanI pIDA zuddha svabhAvamAMthI calAyamAna karavA samartha thatI nathI tethI ja dehanA pilAvAnI sAthe zuddha svabhAvamAM parama dhairyanA baLathI AtmA sAthe lAgeluM kArmaNazarIra paNa dehanI jema AtmAthI pRthagubhAvane pAmyuM. tethI te mahAtmAo sarvakarmathI mukta thayA. //rapaTTA zloka : lokottaraM cArucaritrametad, metAryasAdhoH samatAsamAdheH / hRdA'pyakupyanna yadAcarma baddhe'pi mUrdhanyayamApa tApam / / 257 / / zlokArca - samatAnI samAdhivALA metArya sAdhunuM A lokotara suMdara caritra che. je kAraNathI mastaka upara ArTa carma baMdhAye chate paNa hadathI paNa kopa nahIM pAmatA evA A=metAryamuni, tApane pAmyA nahIM. ripanA bhAvArtha - samatAnI parA bhUmikAmAM rahelA metAryamuninuM A suMdara lokottara caritra che. tethI jIvarakSAnA pariNAmane kAraNe sonInAM javalAM kauMcapakSI caNI gayela chatAM sonInA pUchavAthI kahetA nathI ke A krauMca pakSI tArAM suvarNanAM javalAM caNI gayuM che. tethI zaMkAzIla sonIe gussAthI dhyAnamAM UbhelA te mahAtmAnA zira upara Arka cAmaDAne bAMdhyuM jethI te sukAvAthI mastakanI naso tUTe tevI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-ra57-58 269 asahya vedanA thAya tyAre paNa hRdayathI kopa nahIM karatAM samatAnI samAdhimAM rahelA te mahAtmA koI prakAranA tApane pAmyA nahIM paraMtu suvizuddha samAdhinA baLathI kevalajJAnane pAmyA. tethI samAdhinA arthIe dehAdithI AtmAnA bhedanuM paribhAvana karIne AtmAnI sarva saMyogamAM nirAkuLa avasthA kaI rIte AtmA mATe ekAMta sukhakArI che, tenuM bhAna karIne samAdhi mATe udyama karavo joIe jethI uttamapuruSonAM daSTAMtonA baLathI tevI uttamatAne anukULa zaktino saMcaya thAya. ApaNA zloka : strIbhrUNagobrAhmaNaghAtajAtapApAdadhaHpAtakRtAbhimukhyAH / dRDhaprahAripramukhAH samAdhi sAmyAvalambAt padamuccamApuH / / 258 / / zlokArca - strI-garbha-gAya-brAhmaNanA ghAtathI thayelA pApathI adhapAtane anukULa karAyelA abhimukha pariNAmavALA evA daDhaprahArI vageree samAdhinA sAmyanA avalaMbanathI uccapadane prApta karyuM. ra58II bhAvArtha - dRDhaprahArI hiMsA karavAmAM daDha prahAra karavAnI zaktivALA hatA, tethI eka ghAe manuSyanA ke pazunA be TukaDA karavA samartha hatA.corInA vyasanathI hiMsA karIne bhogavilAsa karanArA hatA. teo prasaMgane pAmIne brAhmaNane, brAhmaNanI strIne, brAhmaNanI strInA garbhamAM rahela bALakane ane saMmukha AvatI gAyane mArIne ati kliSTa AzayavALA thayelA, tethI durgatine abhimukha thayelA pariNAmavALA hatA. Ama chatAM te prakAranI potAnI hiMsAne joIne pApa pratye atyaMta tiraskArano pariNAma thayo ane saMyama grahaNa karIne zuddha samAdhimAM daDha udyama karanArA thayA, tethI samAdhinA sAmyanA avalaMbanathI ucca evA mokSapadane prApta karyuM, tethI samAdhinuM daDha avalaMbana mahApApono paNa nAza karavA jIvane samartha kare che, mATe daDhaprahArI vagere mahAtmAonI samAdhinuM dRDha Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 vairAgyakalpalatA/zloka-258-rapala avalaMbana laIne bAhyathI prApta thatAM nimittomAM upekSAne keLavIne AtmAnuM mohathI anAkuLa avasthArUpa samAdhinuM sadA bhAvana karavuM joIe. jethI sarva viSama saMyogamAM citta vitarAgabhAvanAthI bhAvita thaIne vItarAga tulya thavA mATenA mahAbaLane prApta kare. ripaTA zloka - karmakSaye heturitISTamekamaikAntikaM sAdhusamAdhisAmyam / udAhRtAstIrthakarairvicitrA, digdarzanAyAsya pare tu yogAH / / 259 / / zlokArca - suMdara samAdhirUpa sAmya karmakSayamAM ekAMtika hetu che ethI eka ISTa che karmakSaya mATe suMdara samAdhisAmya eka ISTa che. vaLI vicitra bIjA yogo tIrthakaro vaDe AnA digadarzana mATe samAdhi tarapha javAne anukULa dizA batADavA mATe, kahevAyA che. ra59ll bhAvArtha - AtmA jema jema dehAdithI bhinna evA AtmAnA nirAkuLa svabhAvamAM sthirabhAvane pAme che te sthirabhAvanA prakarSa-apakarSane anurU5 AtmAmAMthI karmano kSaya thAya che paraMtu anya bahiraMga AcaraNAnA prakarSa-apakarSane anurUpa karmakSaya thato nathI tethI dehAdithI bhinna zuddha AtmAnA pariNAmamAM AtmAno je je prakAre sthirabhAva thAya che te bhAvane anurUpa avazya karmakSaya thAya che tethI karmakSaya pratye suMdara samAdhinuM sAmya ekAMta hetu che tethI karmakSaya mATe samAdhi eka iSTa che, anya kAMI iSTa nathI. tyAM prazna thAya ke to tIrthakaroe anya bAhya AcaraNAo mokSanA upAya rUpe kema batAvI che ? tethI graMthakArazrI kahe che - judA-judA prakAranA bAhya AcAro aMtaraMga samAdhisAmya tarapha javA mATenI dizAne dekhADavA mATe bhagavAne batAvyA che. tethI e prApta thAya ke saMyamanI Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-259260 201 sarva ucita AcaraNAnA baLathI jeo te te AcaraNAthI niSpAdya aMtaraMga bhAvomAM yatna kare che teone te te bAhya AcAro zuddha samAdhinI dizAne batADavA mATe kAraNa bane che, tethI bhagavAne zuddha samAdhimAM javA mATe aMtaraMga dizAnI prApti arthe sarva saMyamanI ucita AcaraNAo batAvI che topaNa te AcaraNAo je je aMzathI zuddha samAdhinI dizAne prApta karAvIne zuddha samAdhimAM yatna karAvavA mATe jIvane samartha kare che te te aMzathI ja te kriyAo saphaLa che. paraMtu mAtra bAhya AcaraNAthI te kriyAo karmakSaya mATe phalavAna nathI, tethI karmakSayanA arthIe karmakSayane anukULa aMtaraMga vIrya ullasita thAya te rIte sarva yogomAM udyama karavo joIe jethI zuddha samAdhinI prApti dvArA karmakSayanI prApti thAya. I // 5 // zloka H rakSan zazaM meghakumArajIva - dvipo bhavaM yat pratanUcakAra / nirdiSTamavyaktasamAdhisAmyaM, tApi mA'mimulatvavInam / / 260 / / zlokArtha H sasalAnuM rakSaNa karatA meghakumAranA jIva evA hAthIe je bhavane alpa karyA tyAM paNa mArgAbhimukhatvanA bIjarUpa avyakta samAdhisAmya batAvAyuM che. II260nA bhAvArtha: jIvomAM karmanI pracuratA hoya che tyAre mAtra bAhya bhAvomAM ja jIvonuM citta pravarte che. ane jyAre karmanI kAMIka alpatA thAya che tyAre karmanI alpatAkRta avyakta samAdhisAmya pragaTe che. je avyakta samAdhisAmya mArgAbhimukhatvanuM bIja che. tethI jeomAM koI prayatna vagara kaMIka sAmyabhAvo pragaTe che tenA kAraNe ja te mArgAbhimukha bane che ane tevA mArgAbhimukha pariNAmane kAraNe ja meghakumAranA jIva evA hAthIe sasalAnI dayA karIne potAno dayA svabhAva Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 vairAgyakAlatA/zloka-200-261 ullasita karyo jenA kAraNe te mahAtmAnA bhavo parimita thayA. AthI ja sasalAnI dayAnA kALamAM dayAnA pariNAmanA kAraNe manuSyabhavane anukULa uttama puNya baMdhAyuM ane dayAnA pariNAmanA kAraNe AtmAmAM dayALu svabhAva pragaTa thayo je avyakta samAdhisAmya svarUpa hato AthI ja manuSyabhavane pAmIne virabhagavAnanI dezanA sAMbhaLIne kadAgraha vagara tattva abhimukha thAya tevo mArgAbhimukha pariNAma sasalAnI dayAkALamAM meghakumAranA jIvamAM vartato hato, tethI ja te dayAnA baLathI ja manuSyabhavanI prApti thaI ane bhagavAnanA vacanane sAMbhaLIne SakAyanA pAlanane anukULa dayAno pariNAma prakarSavALo thayo, tethI saMsAranA bhavane parimita karavAnuM prabaLa kAraNa vyakta ke avyakta samAdhisAmya ja che. phakta "A samAdhinI prAptinA ucita upAyo che tevuM jJAna thavAne kAraNe jeo te ucita upAyomAM yatna karIne samAdhi meLave che teomAM vyakta samAdhisAmya Ave che. ane jeone hAthInA jIvanI jema tevo koI bodha nathI chatAM nimittane pAmIne svapariNAmane anukULa samAdhisAmya prApta kare che teone avyakta samAdhisAmya che tethI te phalita thAya ke karmanAza pratye vyakta ke avyakta koI rIte pragaTa thayeluM samAdhisAmya ja kAraNa che mATe karmakSayanA arthIe sarva udyamathI samAdhisAmyamAM udyama karavo joIe. ra6nA zloka - samAdhisAmyakramato hi yogakriyAphalAvaJcakalAbhabhAjaH / AsAditAtyadbhutayogadRSTi surakiAnandasamRddhayaH yu. zAradA zlokArtha : samAdhisAganA kramathI-uttara-uttara vRddhi pAmatA samAdhisAganA kramathI, yoga avaka, kriyA avacaMka, phala avayaMkanA lAbhanA bhajanArA jIvo, prApta karI che ati adbhuta evI yoganI daSTi tenAthI yamAna thatA caitanyanA AnaMdanI samRddhivALA thAya che. rilA Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 vairAgyakalpalatA/zloka-261 bhAvArtha - samAdhinuM sAmya yogamArganI prathama bhUmikAthI mAMDIne vItarAgatA sudhI taratamatAnI dRSTie aneka bhUmikAvALuM che, tethI jeone je prakAranuM samAdhinuM sAmya prApta thAya che tene anurUpa yogAvaMcaka, kriyAvaMcaka ane phalAvaMcakanA lAbhane prApta karanArA thAya che ane je prakAre yogAvaMcakAdinI prApti che tene anurUpa adbhuta yogadRSTio teomAM skuraNa thAya che ane te yogadRSTine anurUpa teo caitanyanA AnaMdanI samRddhivALA thAya che. tethI phalita thAya che ke samAdhinA sAmyanA prakarSa-apakarSane anurUpa yoganI dRSTio pragaTe che ane yogadRSTine anurUpa AtmAnA AnaMdanI samRddhi pragaTe che. mATe pudgalajanya sukhane choDIne AtmAnA AnaMdanI samRddhino upAya uttarottara vRddhi pAmato samAdhisAmyano pariNAma che. ahIM kahyuM ke samAdhisAmyanA kramathI yogaavaMcaka, kriyAavaMcaka ane phalAvacaMka prApta thAya che. tethI e prApta thAya ke je jIvomAM kaSAyonA upazamathI tattvane abhimukha kAMIka pariNAma thayo che tevA samAdhivALA jIvone guNavAna puruSano yoga guNaprApti pratye avaMcaka kAraNa bane che arthAt niSphaLa na jAya te prakAre kAraNa bane che; kema ke te jIvamAM thayelA kaSAyanA upazamane kAraNe guNavAna puruSamAM vartatA uttama guNone kAraNe, je uttama AcAro varte che tene joIne te jIvomAM vartatA uttama guNo pratye teone bahumAna thAya che tethI uttamapuruSano yoga avaMcaka bane che jema meghakumAranA jIvane viraprabhu maLyA tyAre viraprabhu pratyeno je bahumAnabhAva thayo tethI viraprabhuno yoga meghakumAranA jIva mATe avaMcaka banyo. vaLI, uttama puruSano yoga thayA pachI uttamapuruSone vaMdana karavA AdinI kriyA guNo pratyenA bahumAnapUrvaka thAya tevI samAdhinI prApti thaI che tevA jIvo uttamapuruSone joIne temanA guNonA smaraNapUrvaka teone vaMdanAdinI kriyA kare che jenAthI potAnAmAM avazya guNavRddhine prApta kare che tevA jIvone kriyA avaMcakano lAbha thayo che. AthI ja kriyAvaMcaka samAdhivALA jIvo anya koI saMjJAne vaza thayA vagara guNavAnanA guNonA smaraNapUrvaka guNavAnane vaMdanAdi kriyA kare che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24. vAgyakAlatA/zloka-261-27ra vaLI, guNavAna puruSano yoga thayA pachI guNavAna puruSanA pAsethI yogamArganA marmanI prApti thAya tevo upadeza sAMbhaLavA maLe ane te upadeza samyak pariNamana pAme tevI samAdhi jeomAM varte che teo potAnAmAM prApta thayelI samAdhinA baLathI phaLaavaMcakane prApta kare che. jema virabhagavAnano yoga meghakumAranA jIvane prApta thayelo ane bhagavAnanI dezanA sAMbhaLIne bhagavAnanI dezanA samyak pariNamana pAmI tevI samAdhinuM sAmya meghakumAranA jIvamAM hatuM tethI guNavAna evA vIraprabhunA yoganuM je upadezarUpa phaLa te meghakumAranA jIvane avaMcaka prApta thayuM, tethI saMyamane grahaNa karIne Atmahita sAdhyuM. A rIte samAdhinA sAmyanA krama pramANe traNa avaMcaka yogamAMthI yathAyogya avaMcaka yogane prApta karIne jIvo potAnAmAM adbhuta evI yoganI dRSTione pragaTa kare che jenA baLathI teone potAnI prApta thayelI dRSTine anurUpa aMtaraMga evI yoga bhUmikAnuM AsvAdana thAya che je AtmAnA mohathI anAkuLa evA jJAnanA AnaMdanI samRddhi svarUpa che. tethI e prApta thAya ke potAnA samAdhisAmyanA baLathI svabhUmikA anusAra yogAvaMcakAdi prApta thAya che ane tenA baLathI vizeSa prakAranI samAdhirUpa evI yoganI dRSTio prApta thAya che, je samAdhinA sAmyasvarUpa ja AtmAnA AnaMdanI samRddhisvarUpa che.ArapA zloka : samAdhimAhAtmyamidaM janAnAM, puraHsphuradrUpamato vidhitsuH / vakSye vicitrAM ruciropamAnaiH, kathAM pavitrAmanusundarasya / / 262 / / zlokArca - AthI-uttarotara samAdhinI vRddhi ja mokSanuM eka kAraNa che tema aneka daSTiothI batAvyuM AthI, AgaLamAM skurAyamAna thatAM rUpavALuM A samAdhinuM mAhAnya lokone kahevAnI IcchAvALo evo huM rucira Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-22-263 275 upamAo vaDe anusuMdara cakravartInI pavitra evI vicitra kathAne vividha prakAranI kathAne, kahIza. IIkaravA bhAvArtha : pUrvamAM graMthakArazrIe samAdhinuM mAhAsya varNana karyuM ethI graMthakArazrInA cittamAM AgaLa skurAyamAna thatuM A samAdhinuM mAhAbhya che. tethI lokone te samAdhinA mAhAtmano bodha karAvavAnI icchAvALA evA graMthakArazrI che. mATe te samAdhinuM mAhAsya lokone bodha karAvavAnA prayojanathI anusuMdara cakravartInI pavitra kathAne "kahIza' e pramANe graMthakArazrI pratijJA kare che ane te anusuMdara cakravartInI kathA suMdara upamAo vaDe pavitra che, aneka prakAranI che jenAthI yogya jIvone samAdhino ja vizeSa prakArano bodha thaze te AzayathI graMthakArazrI te kathAne kaheze. rikazA zloka : kathA yadIyA nijavAkyabhaGgIpuNDrekSuyantropamitA mitArthA / rasaM yadutthaM bhavikAH pibanti, vinA'pyapekSAM khalu carvaNAyAH / / 263 / / zlokArca - nijavAkyanI bhaMgIvALI, paMDaIkSayaMkAthI upamita, mitArthavALI, jemanI kathA che je anusuMdara cakravartInI kathA che. jenAthI utpanna thayelo rasa paMDaIsuyaMgathI kATelo rasa bhavika jIva cAvavAnI apekSA vagara kharekhara pIve che. ra6all bhAvArtha : graMthakArazrIe anusuMdara cakravartInI kathAne kahevAnI pratijJA karI che je kathA upamitikAre vistArathI karI che tene ja graMthakArazrIe parimita zabdothI kahI Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 vairAgyakalpalatA/zloka-263-264 che tethI mitArthavALI che. vaLI te kathA graMthakArazrInAM vAkyonI bhaMgIthI racAyelI che. paraMtu upamitikAranA vacanothI racAyelI nathI. vaLI, upamitikAre anusuMdara cakravartInI kathA karI che te madhura zeraDI jevI che. chatAM jeo te zeraDI carvaNa kare teone teno rasa prApta thAya tema upamitikAre racelI kathAnAM rahasyone jeo sUkSma rIte jovA yatna kare teone ja tenAM rahasyonI prApti thAya tethI tenA paramArthane jANavA mATe bhavika jIvone carvaNanI kriyA karavI Avazyaka che. ane tevA sAmarthya vagaranA jIvonA upakAra arthe upamitinI kathAne pAkaTa isunI jema pIlIne graMthakArazrIe teno rasa pRthaka karyo che, je rasa yogya jIvo carvaNanI apekSA vagara zeraDIne cAvavAnI apekSA rAkhyA vagara, pIve che tethI upamitikAre racelI graMthanI racanAne ja A rIte anya zabdomAM kahevAno graMthakArazrIno zrama vyartha nathI; kema ke jeo upamitikAranA graMthanuM carvaNa karIne tenA madhura rasane AsvAdana karI zake tema nathI tevA jIvonA upakAra arthe graMthakArazrIe pAkaTa isu jevI upamitikAranI kathAne buddhirUpI yaMtrathI pIlIne prastuta graMthamAM rajU karI che. 26 zloka : dhRtvA tRNaM yAti sitA svavaktre, drAkSA'pi sA saMkucati hiyeva / vidhoH sudhA ca kSayameti bhItA, manye jitA yasya kathArasena / / 264 / / zlokArca - jenA kathAnA rasathI=je anusuMdara cakravartInI kathA graMthakArazrI kahevAnA che te kathAnA rasathI, jitAyelI evI sitA=zarkarA, tRNane dhAraNa karIne cAlI jAya che, te drAkSA paNa je drAkSA madhurarUpe prasiddha che te drAkSA paNa, jANe lajjAthI saMkocane pAme che. bhaya pAmelI caMdranI sudhA=zItalatA kSayane pAme che ema huM mAnuM chuM. ra64TI Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/bloka-264-25 bhAvArthaanusuMdara cakravartInI kathA kevI madhura che tenuM svarUpa - anusuMdara cakravartInI kathA tattvanA marmane batAvanAra hovAthI kevI madhura che tenA kaMIka svarUpano bodha thAya tenA mATe vyaMgya bhASAmAM graMthakArazrI kahe che. anusuMdara cakravartInI kathAnA rasathI jitAyelI zarkarA potAnA mukhamAM tRNane grahaNa karIne jANe cAlI gaI na hoya tema huM mAnuM chuM arthAt zarkarA karatAM paNa adhika madhura rasavALI prastuta kathA che. vaLI drAkSA madhura rasavALI che tema prasiddha che chatAM prastuta kathAnA madhura rasane joIne lajjA pAmelI arthAt potAnI madhuratA mATe lajjA pAmelI, drAkSA saMkocAI gaI hoya tema huM mAnuM chuM arthAt drAkSA karatAM paNa adhika madhura prastuta kathA che. kema zarkarA ane drAkSA karatAM adhika madhura che tevI jijJAsA vicArakane thAya tenuM tAtparya e che ke prastuta kathAne sAMbhaLIne bhavyajIvone je sAmyarasano anubhava thAya che tevo madhura sAmyarasano anubhava zarkarAthI ke drAkSAthI thaI zakato nathI. vaLI, kaSAyonA upazamajanya sAmyarasano anubhava karAvanAra prastuta kathA che, mATe zarkarA ane drAkSA karatAM paNa adhika madhura che. vaLI je kathAnA rasanI zItalatAne joIne caMdranI zItalatArUpa sudhA kSayane pAmI gaI. tethI e phalita thAya ke anusuMdara cakravartInI kathAmAM AtmAne kaSAyonA upazamajanya zItalatA ApavAnI je zakti che tevI zakti caMdranAM zItala kiraNomAM nathI. mATe madhurarasanA AsvAdananA arthIe ane AtmAnI zItalatAnI prAptinA arthIe dRDha praNidhAnapUrvaka prastuta kathAne zravaNa karavI joIe. te kathAnA yathArtha tAtparyane grahaNa karIne tenAthI AtmAne atyaMta bhAvika karavo joIe. jethI madhura rasanA AsvAdanano ane kaSAyonI upazamatAjanya zItalatAno anubhava thAya.264mAM zloka : nijAM kathAM yaH kathayan sabhAyAM, ninAya sabhyAn maNidarpaNatvam / teSu prapannAH pratibimbabhAvaM, mAvAH samagra rUti yathowAda sAradA Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 vairAgyekalpalatA/bloka-265-266 zlokArca - sabhAmAM potAnI kathAne kaheto evo jeNe anusuMdara cakravatIe, sabhyone sabhAmAM beThelA sabhyone, maNidarpaNapaNuM prApta karAvyuM arthAt te nirmaLabhAvone potAnAmAM joI zake tevA maNi jevA nirmaLa darpaNabhAvane prApta karAvyuM, ethI jenI kathAthI kahevAyelA=anusuMdara cakravartInI kathAthI kahevAyelA, samagrabhAvo teomAM=sabhAmAM beThelA maNidarpaNane pAmelA zrotAomAMpratibiMbabhAvane pAmyA. rapa bhAvArtha - graMthakArazrI je anusuMdara cakravartInI kathAne kahevAnA che te anusuMdara cakravartI potAnI kathAne sabhA AgaLa sAdhvIjInA kahevAthI kahe che ane te kathA sAMbhaLanArA zrotAone anusuMdara cakravartIe potAnI kathA te rIte kahevA mATe prAraMbha karyo jethI te yogya zrotAo maNidarpaNapaNAne pAmyA arthAt jema darpaNamAM sanmukha rahelI vastu sarva pratibiMbita thAya che tema anusuMdara cakravartIe pote atyAra sudhI saMsAracakramAM kaI rIte bhramaNa karyuM tenI kathA sabhAsadone kahI te sarva kathA te sabhAsadomAM pratibiMbabhAva rUpe potAnAmAM te samagra kathA prApta thaI arthAt jema darpaNamAM sanmukha rahelI vastu pratibiMbarUpe bhAse che tema anusuMdara cakravartInI kathAne sAMbhaLIne te sarva zrotAone paNa pratibhAsa thavA lAgyo ke pote paNa A anusuMdara cakravartInI jema atyAra sudhI saMsAracakramAM A rIte ja kadarthanA pAmyA che tethI A kathA mAtra anusuMdara cakravartInI nathI paraMtu saMsAravartI sarva jIvonI A prakAranA paribhramaNarUpa ja saMsAranI kathA che. tethI ja te kathAne sAMbhaLIne maNidarpaNapaNAne pAmelA sarva sabhAsado potAnI bhUtakALanI ApavItI sAMbhaLIne mahAsaMvegane prApta kare che. tethI graMthakArazrI paNa A kathA kevI che tema batAvIne yogya jIvone te kathAnuM yojana AtmAmAM thAya te prakAre kathAne vAMcavAnA abhimukhabhAvavALA kare che.rapA zloka : kathA yathArthava matA munIndravairAgyahetuH kila kalpitA'pi / Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-266-267 yatpuNDarIkAdhyayanaM dvitIye, prasiddhamaGge parikalpitArtham / / 266 / / 209 zlokArtha H kharekhara kalpita paNa vairAgyanA hetu evI kathA bhagavAna vaDe yathArtha ja manAI che. je kAraNathI dvitIya aMgamAM parikalpita arthavALuM puMDarIka adhyayana prasiddha che. II266aa bhAvArtha: anusuMdara cakravartInI kathA upamitikAre svabuddhinA vaibhavathI zAstrIya padArthonA marmane batAvavA arthe ane yogya jIvone vairAgyanI niSpatti arthe parikalpita karI che. tethI koIne prazna thAya ke anusuMdara cakravartI koI thayela vyakti nathI paraMtu svabuddhithI parikalpita kathA upamitikAre karI che ane tevI kathA graMthakArazrI kema kahI rahyA che ? tethI graMthakArazrI kahe che - kalpita paNa kathA vairAgyano - hetu hoya to te yathArtha ja che ema bhagavAnane saMmata ja che AthI puMDarIka adhyayanamAM parikalpita arthavALI kathA kahIne yogya jIvone vairAgya utpanna thAya ane saMsAranI vAstavikatAno khyAla Ave te arthe taddana asaMbhavI evA pAMDurapatranI kathA karelI che. vastuta: je kathAthI saMsArano yathArtha bodha thAya. tevI kathA kalyANanuM eka kAraNa hovAthI yathArtha ja che tema anusuMdara cakravartInI kathAthI paNa sarva jIva sAmAnyane AzrayIne saMsAranA paribhramaNanuM vAstavika svarUpa batAvAyuM che, tethI te kathA yathArtha ja che. II26nA zloka H neyaM kathA guNarathAdhvani matkRtA'pi, sthUlA'pi yAsyati satAM kimanugraheNa / karpAsajAtimapi kiM na nRpopabhogyAM, yurthAt suzilpiyaTanA paTanAmavAtrI / / 26 / / Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 vairAgyakalpalatA/bloka-217-218 zlokArca - graMthakArazrI vaDe karAyelI paNa sthUla paNa A kathA saMtapuruSonA anugrahathI guNaratharUpa adhvamAMeguNarUpa zarIranA mArgamAM, zuM nahIM jAya? arthAt jaze ja, paTanAmane denArI suzilpInI ghaTanA kapAsanI jAtine paNa zuM nRpa upabhogya karatI nathI? arthAta kare ja che. ra17mAM bhAvArtha graMthakArazrIe prastuta anusuMdara cakravartInI kathA karelI che ane pUrvanA mahAprAjJa puruSonI apekSAe te kathA sthUla che topaNa jo saMtapuruSo te kathAne vAMcIne tenA upara anugraha karaze to tenA gaMbhIra bhAvo teo lokamAM pragaTa karIne guNarUpI zarIranA mArgamAM gamana karanArI A kathAne banAvaze arthAt ghaNA yogya jIvone guNaniSpattinuM kAraNa bane te rIte rajU karaze. tethI jo saMta puruSonA haiyAmAM A kathA vasI jAya to nakkI ghaNA jIvonI guNaniSpattinuM kAraNa banaze. jema suMdara zilpI kapAsamAMthI suMdara vastra banAve to te vastra rAjAne upabhogayogya bane che tema potAnI kathA kapAsa jevI sAmAnya haze topaNa uttama puruSonA anugrahathI ghaNA jIvone guNaprAptinuM kAraNa thaze. e prakAranI graMthakArazrI saMbhAvanA kare che. raNA zloka : caritamiha nijairguNaizca doSainikhilajanairanubhUyate yadantaH / zravaNapuTasudhAyatAM budhAnAM, bahirupamAnapadArpitaM tadeva / / 268 / / zlokArdha : ahIMsaMsAramAM, sarva jIvo vaDe potAnA guNothI ane doSothI je aMtaraMga caritra anubhavAya che. bahiraupamAnanAM padothI arpita evuM te Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyakalpalatA/zloka-268-269 281 jagate catri ja, budha puruSone zrosendriyanA amRtarasanA AsvAdana jevuM thAo. ra68. bhAvArtha - graMthakArazrIe je anusuMdara cakravartInI kathA karI che tevI ja kathA potAnA guNothI ane doSothI aMtaraMga Acarita sarva jIvo vaDe anubhavAya che ane te kathAne bAhya upamAo ApIne graMthakArazrIe ahIM rajU karI che jene sAMbhaLIne budha puruSone potAnA saMsAranA paribhramaNano vAstavika bodha thavAthI suMdara tattvanA zravaNanA AnaMdano anubhava thaze. 218 avataraNikA - pUrvazlokamAM graMthakArazrIe kahyuM ke potAnA guNa-doSa vaDe badhA jIvoe je prakAre saMsAranA paribhramaNano anubhava karyo che tene ja bahiraupamAnathI prastuta graMthamAM batAvAyela che tethI saMsAranA vAstavika svarUpanuM jJAna thAya che. vaLI, prastuta graMthamAM je bAhya ramyabhAvo batAvAyA che tenAthI AtmAnA aMtaraMga suMdarabhAvone buddhimAna puruSo ghaTAve che jenA zravaNathI AtmAmAM parama samatAnI prApti thaI zake che, te batAvavA arthe prastuta kathAmAM je vizeSatA che tene spaSTa karavA arthe kahe che - zloka : yo yo bhAvo janayati mudaM vIkSyamANo'tiramyo, bAhyastaM taM ghaTayati sudhIrantaraGgopamAnaiH / magnasyetthaM paramasamatAkSIrasindhau yatIndoH, kaNThAzleSaM praNayati ghanotkaNThayA drAg yazaHzrIH / / 269 / / zlokArca - jevAto atiramya evo je bhAva pramodane utpanna kare che bAhya evA te te bhAvane buddhimAna puruSa aMtaraMga upamA vaDe ghaTADe che. A Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 vairAgyakalpalatA/zloka-219 rIte ghana utkaMThAthI yazazrI parama samatArUpI samudramAM magna evA yatIndronA kaMThaAzleSane zIgha kare che. ra69II bhAvArtha - jagatamAM je je ramyabhAvo dekhAya che ane te ramyabhAvone kAraNe jIvone pramoda thAya che, te te ramyabhAvone aMtaraMga guNasaMpattinI upamAo ApIne aMtaraMgabhAvo tevA ramya che tema je mahAtmAo ghaTAve che teone AtmAnA aMtaraMgabhAvo ramya svarUpa bhAse che ane temAM teonuM citta magna bane che. tevA munio sadA te upamAnA baLathI aMtaraMgabhAvomAM magna rahe che. temane aMtaraMga bhAvomAM magna joIne sadgatinI paraMparAnI prAptirUpa yazalakSmI atyaMta utkaMThApUrvaka tevA mahAtmAonA kaMThano AzleSa kare che arthAt tevA mahAtmAone aMtaraMgabhAvamAM magnatAne kAraNe sadgatinI paraMparAnI prApti dvArA mokSasukhanI prApti thAya che. rikalA vairAgyakalpalatA prathama stabakanuM vivecana samApta. CARACASA *CALACA *CALAUREA Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTvA sadAcAraparAn janAn yA, zuddhaprazaMsAnvitataccikIrSA / saddharmarAgaH sa hi mokSabIjaM, na dharmamAtrapraNidhAnarUpaH / / sadAcAra para evA sadAcAramAM tatpara evA, lokone joIne, je zuddhaprazaMsA anvita tacikIrSA=aMtaraMga haiyAnI bahumAnanI pariNatipUrvaka prazaMsAthI sahita sadAcArane sevavAnI IcchA, saddharmano rAga che, te ja mokSanuM bIja che, dharma mAtra praNidhAnarUpa nathI dharma mAtra karavAnA saMkalparUpa dharmarAga mokSanuM bIja nathI. : prakAzaka : tAthI ga" mRtadevatA bhavana, 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda7. Teli. phiksa : (079) 26604911, phona : 32457410 E-mail : gitarthganga@yahoo.co.in