________________
૧૭૦
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૫૭-૧૫૮
दृष्ट्वाऽपि रूपाणि भयंकराणि, रोमापि नैवोद्गमयन्ति गात्रे । । १५७ ।।
શ્લોકાર્થ ઃ
સમાધિ વડે ધ્વંસ કરી નાખ્યો છે ભયને જેમણે એવા મુનિઓ શ્મશાનમાં કે શૂન્ય ઘરોમાં પ્રતિમાને સ્વીકારીને રહેલા હોય છે. તેઓનાં ગાત્રમાં=દેહમાં રોમો પણ ભયંકર રૂપોને જોઈને ઉદ્ગમ પામતા નથી= ભયથી દેહનો એક રૂંવાટો પણ ઊંચો થતો નથી. II૧૫૭
ભાવાર્થ:
મુનિઓ સંસારથી અત્યંત ભય પામેલા હોય છે તેથી સંસારના ઉચ્છેદના ઉપાયભૂત આત્માના મહાસ્વૈર્યરૂપ સમાધિમાં ઉદ્યમ કરનારા હોય છે અને સમાધિના બળથી બાહ્ય પદાર્થો પ્રત્યેના ભયથી મુક્ત થયેલા હોય છે; કેમ કે સમાધિવાળા આત્માને જગતમાં કોઈ ભય નથી અને સમાધિ વગરના જીવો બાહ્ય ભયના નિવારણ માટે ઉદ્યમ કરે તોપણ સદા ભયમાં છે અને સમાધિના બળથી જેઓએ સર્વ બાહ્ય ભયો જીતી લીધા છે તેવા મુનિઓ પોતાના સમાધિભાવના પ્રકર્ષ અર્થે શ્મશાનમાં કે શૂન્ય ઘરોમાં પ્રતિમાને ધારણ કરીને શુદ્ધઆત્માના ભાવોને પ્રગટ ક૨વા અર્થે ધ્યાનમાં ઉદ્યમ કરનારા હોય છે અને સ્મશાનને કારણે કે કે શૂન્યઘરના કારણે કોઈ પિશાચાદિ ભયંકર રૂપો કરીને તેમને ધ્યાનમાંથી ચલિત કરવા યત્ન કરે તોપણ પિશાચના ભયંકર રૂપો જોઈને પણ તેઓના દેહમાં લેશ પણ ભયની લાગણી ઊઠતી નથી પરંતુ સમાધિના બળથી જીવન-મૃત્યુ પ્રત્યે સમભાવવાળા તે મહાત્મા સદા શુભ ધ્યાનમાં યત્નવાળા રહે છે. 1194011
શ્લોક ઃ
महोपसर्गाश्च परीषहाश्च,
देहस्य भेदाय न मे समाधेः । इत्थं विविच्य स्वपरस्वभावं, મવાનુવન્ધ મુનવત્ત્વનત્તિ ।।૮ ।।
