________________
પર
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-પર-પ૩ શ્લોકાર્થ :
કુંભકુટીપ્રભાતન્યાયથી મોહને સ્પર્શનારાઓની જે વિફલ પ્રવૃત્તિ થાય એને ફલાવહ કરવા માટે સજ્ઞાન ભાનુ છે જેને એવા ગુરુરૂપ જ ભાનુ સમર્થ છે. પિશા. ભાવાર્થ - સદ્ગુરુનો યોગ કઈ રીતે ઉપકારક? -
મોહના સ્પર્શવાળા જીવો જે કાંઈ પ્રવૃત્તિ કરે છે તે વિફલ થાય છે અને તેમની સંસારની પ્રવૃત્તિ તો આત્મકલ્યાણનું કારણ બનતી નથી પરંતુ ધર્મની પ્રવૃત્તિ પણ આત્મકલ્યાણનું કારણ બનતી નથી પણ વિફળ થાય છે.
કઈ રીતે વિફલ થાય છે? તે બતાવે છે – કુંભ આકારની ઝૂંપડી હોય તેમાં ક્યારેક પ્રભાતનાં કિરણો પ્રાપ્ત થાય નહિ પણ સદા અંધકાર પ્રવર્તે તેમ મોહવશવર્તી જીવોના ચિત્તમાં સર્વજ્ઞના વચનરૂપ તત્ત્વનો પ્રકાશ ક્યારેય પ્રવેશ પામતો નથી તેથી તેઓની સર્વ પ્રવૃત્તિ વિફળ થાય છે. મોહવાળા જીવોની તે વિફળપ્રવૃત્તિને, શાસ્ત્રવચનનું જ્ઞાન છે જેને તેવા ગુરુરૂપી સૂર્ય જ સફલ કરવામાં સમર્થ છે અર્થાત્ તેવા ગુણવાન ગુરુની પ્રાપ્તિ કરીને યોગ્ય જીવોના ચિત્તમાં સર્વજ્ઞના વચનનો પ્રકાશ પ્રવેશ પામે છે તેથી પૂર્વમાં મોહને વશ થતી નિષ્ફળ પ્રવૃત્તિ સફળ બને છે. આપણા અવતરણિકા -
શ્લોક-૫૧માં કહેલ છે ભાગ્યોદયથી સદગુરુનો અને ધર્મબંધુનો યોગ થાય છે. તેથી પૂર્વશ્લોકમાં સદ્દગુરુનો યોગ કઈ રીતે ઉપકારક છે તે બતાવ્યું. હવે ધર્મબંધુનો યોગ કઈ રીતે ઉપકારક છે? તે બતાવે છે – શ્લોક -
अज्ञानभाजां विनिपातहेतुश्छन्नोऽस्ति यो मोहमहापदन्धुः । हस्ते गृहीत्वा विनिवार्य तस्माज्जनं नयत्यध्वनि धर्मबन्धुः ।।५३।।
