________________
- ૩૭
વૈરાગ્યકલ્પલતા/બ્લોક-૩૯-૪૦ તેથી જ ચરમાવર્તની બહારના જીવોને વૈરાગ્યનો પ્રાદુર્ભાવ થતો નથી. કદાચ સંયમ ગ્રહણ કરે તો પણ તેને ઉપાદેય તો સંસારની શ્રેષ્ઠ ભોગસામગ્રી જ દેખાય છે. પરંતુ ભોગના સંક્લેશથી રહિત એવું આત્માનું સ્વરૂપ તેને ઉપાદેય દેખાતું નથી. il૩લા શ્લોક :- • •
तच्छक्तिनाशस्त्विह तत्त्वतः स्यात्, कालानुभावाच्चरमे विवर्ते ।। हेत्वन्तरेणोपगतात् कथञ्चि-.
ઢેતુત્રનો ઘેન મિથોડનુવઃ ૪૦ના, શ્લોકાર્ય :
અહીં=સંસારમાં, ચરમવિવર્તમાં ચરમપુદ્ગલપરાવર્તમાં, તત્ત્વથી= પરમાર્થથી, હેવંતરથી ઉપગત એવા કાળના અનુભાવથી અન્ય કારણોથી યુક્ત એવા કાળના પરિપાક્કી, તેની શક્તિનો નાશ થાય=ઉગ્ર જન્મભ્રમણની શક્તિનો નાશ થાય, જે કારણથી હેતુનો સમુદાય કાળાદિ પાંચ કારણોનો સમુદાય, પરસ્પર અનુબદ્ધ છે. lol ભાવાર્થ :
કાર્ય માત્ર પ્રતિ પાંચ કારણો હેતુ છે. આમ છતાં, કોઈક સ્થાનમાં કોઈક હેતુ પ્રધાન હોય છે તેમ ઉગ્ર જન્મભ્રમણની શક્તિના નાશ પ્રત્યે કાળ પ્રધાન કારણ છે, તેથી કાળને મુખ્ય બતાવવા માટે કહ્યું કે હેવંતરથી ઉપગત એવા કાલના અનુભાવથી=અન્ય કારણોથી યુક્ત એવા કાળના પરિપાકથી, તત્વશક્તિનો નાશ થાય છે.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે કેવલ કાળના પરિપાકથી તત્શક્તિનો નાશ થાય છે તેમ ન કહ્યું પરંતુ અન્ય હેતુઓથી યુક્ત એવા કાળના પરિપાકથી તદુશક્તિનો નાશ થાય છે એમ કેમ કહ્યું ? તેથી કહે છે –
જે કારણથી હેતુનો સમુદાય પરસ્પર અનુબદ્ધ છે અર્થાત્ ક્યારેય પણ કોઈ
