________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૨૦૦-૨૦૧
૨૧૫
ભાવાર્થ:
શુદ્ધ સમાધિવાળા યોગી નિશ્ચયનયના પરમાર્થને જોનારા હોય છે તેથી બીજાને આશ્રયીને દાન-દયાદિ કૃત્યો કરતા હોય ત્યારે પણ મનથી વિચારે છે કે દેહથી ભિન્ન એવો મારો આત્મા તે તે નિમિત્તોને પામીને દયા-દાનાદિ કરે છે. તે વખતે પરમાર્થથી દેહનાં કૃત્યો હું કરતો નથી પરંતુ હું મારા આત્મામાં સ્ફુરાયમાન થતા ઉદારતાદિ આશયો કરું છું અને તે આશયકાળમાં વર્તતા મારા અંતરંગ ઉપયોગના નિમિત્તને પામીને દેહની અંદર તેવા પ્રકારની ચેષ્ટા થાય છે તે ચેષ્ટાથી બીજા જીવોને આશ્રયીને દાન-દયાદિ કૃત્યો પોતાનાથી થતાં દેખાય છે તેથી મનથી તે કૃત્યો હું કરું છું તેવો સ્મય થતો નથી પણ પોતાના ઉત્તમ ભાવોને અનુકૂળ હું યત્ન કરું છું તેવી બુદ્ધિ થાય છે અને જ્યારે તે યોગી વિકલ્પોથી રહિત થાય છે ત્યારે નિજાશ્રિત ભાવોને પણ કરતા નથી પરંતુ અકર્તપરિણામવાળા થાય છે જે વખતે યોગીનું ચિત્ત શુદ્ધ આત્મભાવોમાં સ્થિરબુદ્ધિવાળું થાય છે. II૨૦૦ના
શ્લોક ઃ
द्रव्येषु भिन्नेषु कदापि न स्यान्ममत्ववार्ताऽपि समाधिभाजः ।
रागादिभावैर्विहितं ममत्वं,
न तत्प्रमाणीकुरुते च योगी ।। २०१ । ।
શ્લોકાર્થ :
સમાધિવાળા યોગીઓને ભિન્ન એવાં દ્રવ્યોમાં=આત્માથી ભિન્ન એવા શરીરાદિ દ્રવ્યોમાં, ક્યારેય મમત્વની વાર્તા પણ થતી નથી=આ દેહ મારો છે, આ ઘન મારું છેઃ ઇત્યાદિ મમત્વનો વિચાર પણ થતો નથી. કેમ દેહ સાથે અભેદ હોવા છતાં મમત્વ કરતા નથી ? તેથી કહે છે રાગાદિભાવોથી વિહિત મમત્વ છે અને યોગીઓ તેને રાગાદિભાવોને પ્રમાણભૂત કરતા નથી અર્થાત્ આત્મામાં મમત્વને ઉલ્લસિત થવા દેતા નથી. II૨૦૧
-
