________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૨૪-૨૫ શ્લોક :
अस्पृष्टपूर्वे तमसां समूहैश्चारो यदि स्याद् गगने सुधांशोः । अदूषिते वर्त्मनि दुर्जनैः स्याद्,
गतिस्तदा साधुजनस्य वाचाम् ।।२४।। શ્લોકાર્ધ :
અંધકારના સમૂહથી પૂર્વમાં અસ્પર્શાવેલા એવા ગગનમાં જો ચંદ્રનો ચાર અર્થાત્ ગતિ થાય તો દુર્જનો વડે અદૂષિત એવા માર્ગમાં સાધુજનની વાણીની ગતિ થાય. ર૪ll ભાવાર્થ :
સાધુ વૈરાગ્યને પોષક એવી વાણીનો પ્રયોગ કરે છે અને વૈરાગ્યની વાતો સંસારના રસિયા જીવોને અપ્રીતિ ઉત્પન્ન કરે છે, તેથી સંસારના રસિયા એવા દુર્જન જીવોને વૈરાગ્યની કથા સાર વગરની જણાય છે. તેને સામે રાખીને કોઈક કહે કે સાધુજનોએ તેવી જ વાણીનો પ્રયોગ કરવો જોઈએ કે જે વાણી દુર્જનને પણ પ્રીતિ કરે, તેને ગ્રંથકારશ્રી કહે છે કે અંધકારથી પૂર્વમાં નહિ સ્પર્શાયેલું એવું ગગન દિવસમાં હોય છે અને તે વખતે ગગનમાં ચંદ્રનો સંચાર હોતો નથી, પરંતુ જ્યારે દિવસ નષ્ટ થવા આવે ત્યારે કે ગાઢ રાત્રીમાં ચંદ્રનો સંચાર થાય છે, તેથી અંધકારથી નહિ સ્પર્શાવેલા એવા ગગનમાં જેમ ચંદ્રનું ગમન અશકય છે, તેમ દુર્જનોથી અદૂષિત એવા માર્ગમાં સાધુ પુરુષોની વાણી અશક્ય છે અર્થાતુ જો અંધકારના સ્પર્શ વગરના આકાશમાં ચંદ્રની ગતિ હોય તો જ દુર્જનોથી અદૂષિત માર્ગમાં સાધુજનની વાણીની ગતિ હોય; કેમ કે દુર્જનોથી અદૂષિત માર્ગ સંસારનો છે અને તેમાં સાધુજનની વાણીની ગતિ ક્યારેય હોતી નથી. ૨૪ શ્લોક :
श्रव्ये खलानां न हि शास्त्रभावे, बुद्धिः परं मज्जति कूटदोषे ।
