________________
૧૬૨
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૪૯-૧૫૦
संतापमन्तर्न समाधिवृष्टिविध्यातशोकाग्निरुपैति साधुः ।।१४९ ।।
શ્લોકાર્થ ઃ
નિત્ય સ્વભાવને અને નિયતિને જાણતો=આત્માનો નિત્યસ્વભાવ છે તેથી આત્માનો ક્યારેય નાશ થતો નથી અને બાહ્ય પદાર્થો નિયતિ અનુસાર થાય છે તે પ્રમાણે જાણતા, સમાધિરૂપી વૃષ્ટિથી બૂઝવી નાંખેલ છે શોકરૂપી અગ્નિ જેમણે એવા સાધુ ઇષ્ટના પ્રણાશમાં અને અનભીષ્ટના લાભમાં પણ અંતઃસંતાપને પામતા નથી. II૧૪૯।।
ભાવાર્થ:
સાધુ શાસ્ત્રવચનાનુસાર તત્ત્વને જોવાની નિર્મળ દૃષ્ટિવાળા હોય છે તેથી પોતાનો મોહથી અનાકુલ એવો જ્ઞાનસ્વભાવ સદા પોતાનામાં રહેનારો છે તેનો ક્યારેય નાશ થતો નથી એ પ્રકારે પોતાના નિત્યસ્વભાવને જાણે છે અને જે પ્રકારે નિયતિ વર્તે છે તે પ્રમાણે નિયતસંયોગો અને નિયતવિયોગ થાય છે તેમ સાધુ શાસ્ત્રથી જાણે છે. તેથી સ્થૂલદૃષ્ટિથી જે પોતાને ઇષ્ટ હોય તેનો નાશ થાય કે પોતાને અનિષ્ટ હોય તેવા પ્રતિકૂલ સંયોગોનો લાભ થાય તોપણ હંમેશાં પોતાના નિત્યસ્વભાવથી આત્માને ભાવિત કરીને સમાધિરૂપી શીતલ જલધારાની વૃષ્ટિથી બૂઝવી નાંખ્યો છે શોકરૂપી અગ્નિ જેમણે એવા તે મહાત્મા કોઈ નિમિત્તમાં સંતાપને પામતા નથી. II૧૪૯લ્લા
અવતરણિકા :
વળી, સમાધિવાળા મુનિ કેવા હોય છે તે બતાવે છે –
શ્લોક ઃ
त्यक्तस्ववर्गः शरणानपेक्षः, क्रूरोपसर्गेऽप्यविलुप्तदृष्टिः । समाधितन्त्रोद्धृतशोकशल्यो,
न ध्यानभङ्गादधृतिं प्रयाति । । १५० ।।
