________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૮૯
૧ કુલના અવંચકના ભેદને ભજનારા ત્રણ પ્રકારના યોગો અહીંયાં= શાસ્ત્રમાં, કહેવાયા છે. ll૮૯II ભાવાર્થસસાધુના સંગથી, સસાધુના આશ્રયભૂત પરિણામને ભજનાર એવી ક્રિયાથી અને સસાધુના આશ્રયભૂત ફળથી યોગાવંચક, ક્રિયાવંચક અને ફલાવંચક ત્રણ પ્રકારના રોગો :
સસાધુના સંગથી યોગાવંચક નામનો યોગ છે, સસાધુને આશ્રયીને પરિણામને ભજનાર ક્રિયાથી ક્રિયાવંચક નામનો બીજો યોગ છે અને સસાધુને આશ્રયીને પરિણામને ભજનાર ફલથી ફલાવંચક નામનો ત્રીજો યોગ છે. આ પ્રમાણે ત્રણ યોગો શાસ્ત્રમાં કહેવાયેલા છે.
આનાથી એ પ્રાપ્ત થાય કે ઉત્તમ પુરુષને ઉત્તમ ગુણોથી ઉત્તમ પુરુષરૂપે જાણીને જે ઉત્તમ પુરુષનો યોગ છે તે યોગાવંચક નામનો યોગ છે; કેમ કે ઉત્તમ પુરુષનો યોગ ઉત્તમ ગુણો પ્રત્યે પક્ષપાત કરાવવાથી અવંચક બને છે.
ઉત્તમ પુરુષને આશ્રયીને કરાતી વંદનાદિ ક્રિયા ઉત્તમ પુરુષને ગુણને અભિમુખ દઢ યત્ન કરાવે તેવી હોય તો તે વંદનક્રિયા અવંચક યોગ છે, તેથી તે રીતે વંદન કરનારને ક્રિયાવંચક યોગની પ્રાપ્તિ થાય છે. -
ઉત્તમ પુરુષનો યોગ તેમના ઉપદેશની પ્રાપ્તિ દ્વારા ઉત્તમ ફળને પ્રાપ્ત કરાવે એવો બને તો તે ફલાવંચકયોગ કહેવાય છે અર્થાત્ ઉત્તમ પુરુષોનો ઉપદેશ જેમને સમ્યક્ પરિણમન પામે તે યોગીઓને ઉત્તમ પુરુષોના ઉપદેશનું ફલ પ્રાપ્ત થયું છે, તેથી તેઓ ફલાવંચકયોગી છે.
અહીં વિશેષ એ છે કે સમ્યગ્દષ્ટિ જીવોને પણ ગુણવાન એવા ભગવાનનો ગુણવાનરૂપે બોધ છે અને જેવો સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ પ્રજ્ઞાવાળો હોય તેવી સમાન પ્રજ્ઞાવાળો ઉત્તરગુણધારી શ્રાવક હોય તો તેને પણ ગુણવાન એવા ભગવાનની ગુણવાનરૂપે સમ્યગ્દષ્ટિ તુલ્ય જ બોધ હોય છે. વળી, ઉત્તરગુણધારી નિરતિચાર દેશવિરતિ પાળનાર શ્રાવકને પણ સમ્યગ્દષ્ટિ જેવી જ પ્રજ્ઞા હોય તો તેને પણ ભગવાનના સ્વરૂપનો પ્રથમ બે શ્રાવકો જેવો જ બોધ હોય છે અને આ ત્રણે
