________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૬૦-૧૬૧
શ્લોકાર્થ :
સમાધિમાં ર્ય=સમાધિમાં અગ્રેસર એવા મુનિઓ સુદૂર-દીર્ઘઉચ્ચપદના અધિરોહમાં=અતિદૂર અને ઘણા લાંબા પથવાળા એવા મોક્ષરૂપ ઉચ્ચપદના અધિરોહમાં અંતર વિષાદને પામતા નથી=મોક્ષમાર્ગ અતિકઠણ છે એ પ્રકારના વિચારથી ખેદને પામતા નથી. પરંતુ અસમાધિથી ખિન્ન થયેલા શક્તિ વગરના વૃદ્ધ બળદ જેવા તેનાથી=ઉચ્ચપદના પ્રયાણથી, ભ્રંશ પામે છે. II૧૬૦
૧૭૩
ભાવાર્થ:
જે મુનિઓ સમાધિમાં જ મુખ્ય યત્ન કરનારા છે અને સમાધિના અંગભૂત બાહ્ય આચરણા કરનારા છે તેવા મહાત્માઓ સંયમની સર્વ આચરણા દ્વારા અંતરંગ વિશિષ્ટ વિશિષ્ટતર ભાવોને ઉલ્લસિત કરીને સમાધિમાં જ ઉત્કર્ષથી પ્રયત્નવાળા હોય છે. અને મોક્ષમાર્ગ અતિ દીર્ઘ છે અને તે દીર્ઘમાર્ગ ઉલ્લંઘીને અતિ દૂર એવો મોક્ષ પોતાને પ્રાપ્ત કરવો છે એ પ્રકારના પોતાના પ્રયત્નમાં સમાધિમાં અગ્રેસર એવા મુનિઓ માર્ગગમનના વચમાં ખેદ પામતા નથી; કેમ કે મોક્ષમાર્ગના સર્વ યત્ન દ્વારા તે મહાત્માઓ વિશિષ્ટ વિશિષ્ટતર સમાધિને પામીને અંતરંગ સ્વસ્થતાના સુખને પ્રાપ્ત કરે છે તેથી મોક્ષની પ્રાપ્તિનો પથ દીર્ઘ હોવા છતાં ઉત્સાહથી જ તેમાં ગમન કરે છે.
વળી, જેઓ સંયમની કષ્ટ આચરણાઓ કરે છે પરંતુ તે કષ્ટ આચરણાઓ દ્વારા સમાધિમાં ઉદ્યમ કરવા માટે અશક્તિવાળા છે, માત્ર બાહ્ય ક્રિયાઓ કરે છે અને અંતરંગ યત્ન કરવામાં જીર્ણ શરીરવાળા બળદ જેવા છે તેથી અંતરંગ મોહની અનાકુળતારૂપ સમાધિને પામતા નથી તેથી અસમાધિના કારણે ખેદવાળા છે તેવા સંયમની આચરણા કરનારા જીવો મોક્ષના દીર્ઘ પથને જોઈને અને મોક્ષ અત્યંત દૂર જોઈને તેના માટે ઉદ્યમ કરવામાં અનુત્સાહી થાય છે. II૧૬૦ના
શ્લોક ઃ
भीरुर्यथा प्रागपि युद्धकालाद्, गवेषयत्यद्रिलतावनादि ।
