Book Title: Kumarpal Charitra Part 02
Author(s): Ajitsagarsuri
Publisher: Mahudi Jain SMP Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022734/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A thAMbhArapALa | caritra AcArya zrImad ajItasAgara sUrIzvarajI mahArAja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KUMARPAL GHARITRA PART-2 Acharya Shree AJITA SAGAR SURISWARJI MAHARAJ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Place of Publication : Shree Mahudi (Madhupuri) Jain S. M. P. Trust Mahudi Ta. Vijapur. (N. G.) (C) Copyright reserved Second Edition 1988 Vir Sayant : 2514 V. S. 2044 PRICE : Rs. 20-00 Linotype Setting by : Navnitbhai J. Mehta Sagar Printers : Relief Road, Ahmedabad-1 Printed by : Pooja Printers & Traders Mahendikuwa, Shahpur, Ahmedabad-380 001. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAkavi zrIjayasihasUri praNIta zrI kumArapALa ryAretra bhAga-2 AcAya zrImada ajitasAgara surIzvarajI sahArAja Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka, prAptisthAna zrI mahuDI (madhupurI) jaina zve. mU. pU. TrasTa mahuDI tA. vijApura (u. gu.) (c) sa`hakka prakAzakane svAdhIna. tIya AvRtti vIra saMvata 2514 vi. saM. 2044 sane 1988 kiMmata : 20-00 mudraka sahakAra : navanItabhAI je. mahetA ! sAgara prInTasa pAdazAhanI pALa, medInuM Dahelu, rIlIpharoDa, amadAvAda-1 * navaprabhAta prInTIMga presa ghIkAMTA rADa, nevelTI sInemA pAse, amadAvAda-380001 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya yoganniSTha AcArya bhagavaECH zrImada budhdhisAgA2 sUrIzvarajI ma.sA. 585maH vi.saM. -3D mahA vada 24 vijApura dakSA vi.saM.daE pa7 mAgasara suda 9 pAlanapura .padaH vi.saM. da 70 mahAsuda pa pethApura nirvANa vi.saM.2E82 jeTha vada 3 vijApura Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya, zANathI prabhAvaka, praNaEvatA,AgAye bhAvana zrImad aThajItasAgara sUrIzvarajI ma.sA. 54ma saMvata 1947 paoNzakhuda nAra dIkSA saMghala 196pa 6jhaMTha vada11amadAvAda pAsapadasaMvata 1977mAM zaramUda pasALaMda AcAryapada saMvata 1980mahAsuda 10 prAMta:58 qvAsa saMvata 1985 Asoda3 vijApura Page #9 -------------------------------------------------------------------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya parama pUjya paramepakArI, zAsana prabhAvaka, gacchAdhipati AcArya deva zrImata subodhasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nI sabreraNAthI mahuDI (madhupurI) jaina zvetAMbara mUti pUjaka TrasTa taraphathI parama pUjya, adhyAtmajJAna divAkara, zAstravizArada, yoganiSTha AcArya bhagavanta zrImad buddhisAgara sUrIzvarajI ma. sA. nA paTTadhara parama pUjya, kaviratna, prasiddha vaktA, AcArya bhagavaMta zrImada ajitasAgara sUrIzvarajI ma. sA. viracita aneka saMskRta ane gujarAtI pratye prakAzIta karavAnuM nakkI karyuM. tadanusAra TuMka samayamAM ja amoe gujarAtI grantha surasuMdarI caritra bhAga 1, 2, tathA supArzvanAtha caritra bhA. 1-2-3 tathA AMbAnI Aga (bhImasena caritra) tathA "ajitasena-zIlavatI saMskRta grantha vagere granthanuM prakAzana kArya pUrNa karyA pachI "kumArapALa caritra' bhA. 1-2 gujarAtI grantha prakAzIta karI dharmAnurAgI janatA samakSa raju karatAM ame Aje avarNanIya AnaMda ulAsa ane harSa anubhavIe chIe. kumArapALa caritra granya vIra rasa, karUNa rasa vairAgya rasa vagere aneka vidha sAhitya viSayaka rasothI bharapura che. vairAgya rasa vagere aneka vidha rasothI bharapura prastuta granthane dharmabhAvanA zIla janatA avazya bahoLA pramANamAM lAbha meLave ane amArA su-prayatnane saphaLa kare eja zubhecchA. mahuDI (madhupurI) jana che. mati. TrasTa. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ganiSTha AcArya bhagavata zrImad buddhisAgara sUrIzvarajI ma.sA. nuM jIvana caritra jyAM zIla ane saMyamanA divya teja jhaLahaLI rahyAM che, satya ane sAdhanAnA saMgIta sadAya sarvatra guMjI rahyA che, bhAvanA ane upAsanAnA bhavya strota ubharAya rahyA che, evI garavI gUrjara dezanI bhUminA bhavya lalATa samAna vijApura (vidyApura) nagara AjanA divase dhanya dhanya banyuM che. pATIdAra jJAtIya agragaNya susaMskAra sampanna zivAbhAI paTelanA ghare suzIla ane sadAcAra sampanA sannArI aMbAbene pavitratAnA. paMja samA puNya panotA putraratnane janma Ape. A dhanya ghaDI ane dhanya paLa hatI vi.saM. 1930 mahA vada 14 nI madhyarAtrI. agamanA eMdhANa mahAmanA zivAbhAI vaMza paraMparAgata kRSine vyavasAya hate. kuTuMbane nAne mATe sarva parivAra khetaranA kAmamAM mazagula hate. AMbAnI DALIe DALIe kerInA luMba jhabuLI rahyA che. DALIe bAMdhelI nAnI jhoLImAM nAnakaDe bALa parama zAMtithI nidrAmAM piDhI gaye che. A samaye eka kALe bhayaMkara sarSa tyAM Avyo. vRkSanI DALIe bAMdhelI jheLImAM sUtelA bALa-rAjAnA mastaka para sarpe potAnI phaNA prasarAvIne chatra dhAraNa karI chAyA karI. ekAeka mAtAnI najara bALaka upara paDI. sarpane bALakanA mastaka para phaNA prasarAvI sthira thayele joIne mAtAnA mukhamAMthI bhayanI kALI cIsa nIkaLI paDI. o...bApare !" cIsane bhayaMkara avAja sAMbhaLIne sarva parivAra bhayabhIta thaI gaye. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANa pyArA putranI kSema kuzaLatA mATe mAtAe paramArA para mAtmAne prArthanA karI. he prabhu! he mArA nAtha !he mArA jIvanAdhAra !!!" "mArA prANa pyArA lADakavAyA putranuM tuM rakSaNa karaje !" hara ghaDI ane harapaLe ISTa devanuM samaraNa karanAra Aryajane Apatti, vipatti-ane upasarganA visama samaye paNa ISTa devanuM vimaraNa karatA na hatA. AvA hatA Arya bhUminA AryajanenA su-saMskare...... saMpattimAM smaraNa kare, vipattimAM yAda kare. saMkaTanA samaye paramAtmAne prArthanA karanArI Arya mAtAnI antaranI prArthanA paramAtmAe pote ja svayaM sAMbhaLI na hoya, tema te bhayaMkara rIMga AMkhanA mAtra eka ja palakArAmAM te kayAMyane kayAMya gAyaba thaI gaye. cAre bAju ghaNI ghaNI zodha kheALa paraMtu kayAMya paNa tene patto na lAge. prANathI adhika pyArA lADakavAyA lAlane mAtAe haiyAnA nItaratA hetathI haiyA sarase lIdhe. cuMbIo bharI bharIne AnaMda-rasamAM garakAva karI dIdhe. sahunA haiyAmAM AnaMda AnaMda ubharAI gayo. uchaLatA hai uchALI uchALIne sahue lADakavAyI lAlane ramADa. gAmanA gaMdare ane khetaranA khoLe banelI A gebI ghaTanA pavananI pAMkhe sarvatra prasarI gaI. nehio, svajane, saMbaMdhIe sahu gRhAMgaNe ToLe ToLe bhegA thayA. eka meTo meLe jAmI gaye. gAmamAM pharatAM eka sanyAsI elIyAe A vAta sAMbhaLIne zivAbhAI paTelanA ghare AvyA. bALakanA bhavya lalATa para ramatI tejasvI rekhAo joIne mukhamAMthI zabdo sarI paDayA. 'yaha laDakA baDA bhAgyazAlI hai / eka dina sArA saMsArakA tejasvI sItArA baDabhAgI saMta hogA / ' Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA pitAe tejasvI bALakanI nAmakaraNa-utsava ghaNA ja dhAmadhumathI ujaLe. nAma rAkhyuM "bahecara mananI udAsI ene jotAM ja UDI jAya, belAvavAnuM parANe parANe paNa mana thaI jAya, deDI deDIne teDIne vahAla karavAnuM mana thaI jAya, e saune vahAle lAgate nAnakaDe bAluDe bahecara ghUMTaNIe paDIne deDate, hasate, ramate khIlakhIlATa karate sahunA gharamAM ghusI jate, ne eka divasa te mahollAmAM, zerImAM ane pachI to gAmane pAdare mitra maMDaLI sAthe gIllI daMDA, pakaDadAva, sAta-tALI, AMbalI- pIpaLI, saMtAkukaDI vagere bALavaya sulabha ramata ramato, khelate. bALanetA banyA. agamya ghaTanA gAmanI bahAra mitronI sAthe ramatA bahecaranI najara sAma sAme zIMgaDA bharAvIne laDatI bheso para paDI. bIjI ja paLe bahecare sArAe vizvane ahiMsAnA parama pavitra payagAma pahoMcADanAra, attaranA parama utkRSTa bhAve ahiMsAnuM pAlana karI pavitra jIvana jIvanAza be jaina sAdhuo (pUjya zrI ravisAgarajI ma. tathA pU. zrI sukhasAgarajI ma.) joyA. bahAdura bahecara eka paNa kSaNane vilaMba karyA vinA vidyutavege tyAM pahoMcI gaye. lAkaDIne eka joradAra phaTako lagAvIne laDatA bane pazuone judA karyA. ahiMsA paramo dharma: ahiMsAnI sAkSAt mUti samA sane abhayane Ahaleka jagAvyuM. muMgA abalA jIvane trAsa Apave, e mAnavIya kRtya nathI. pitAnA prANanA bhege paNa jIva mAtranuM rakSaNa karavuM, e mAnavatAnuM prathama pagathIyuM che. santanA zabdoe bALaka bahecaranA mana upara bhAremAM bhAre asara karI. prANI mAtranA rakSaNa kAje potAnA prANanI paNa paravA na karanArA sane zuM Aje paNa A vizva para vidyamAna che? Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya che santa ne keTI keTI vaMdana temanA caraNomAM ! ! dhanya dhanya temanuM jIvana! !! dhanya che temanI AdhyAtmika sAdhanAne !! jIva sRSTinA kalyANa kAje jIvana jIvanArA mahAna satene A pRthvI paranA mAnave kadI paNa visaraze nahi ! santanA rakSaNa kAje bhAratavAsI prajAjano prANanI paNa paravA karaze nahiM. bALaka bahecarane punita santanA satsaMganI lagana lAgI. mahA saMyamI santa ratnanA darzana mATe bALaka bahecara pahoMcI gaye. - sAdhUnAM darzana puNyam / darzanIya munionA darzana karyA. haiyAnA bhAva bhaya hete vaMdana karyA. pAvanakArI caraNone sparza karyo. santanA pAvana caraNeya mastaka jhUkAvI dIdhuM. | munivaronI prazAnta mudrA, sAdhanAmaya jIvana, jJAna, dhyAna ane svAdhyAyamAM lInatA, antarmukhI jIvana caryA. muhapattine saMpUrNa upaga rAkhIne jarUra paDe te alpa zabdomAM ja besavAnuM. alpa upadhi ane ochAmAM ochI jarUrIAte jIvana jIvavAnuM ! sarvottama sarva zreSTha sAdhu jIvana bahecaranA AtmAne sparzI gayuM. anAdina suSupta saMskAre jAgRta thayA. jAgRta mana bhAvuka banyuM. bhAvuka manamAM bhavya bhAvanAo uddabhavI. ane uttama saMskArayukta sAdhanAmaya saMyamI jIvana jIvavAnA keDa jAgyA. jenuM puNya jAgRta heya, tenA mananA sarva keDa vinA. purUSArthe siddha thAya che. bahecaranA mitro dhArmika jJAnanI prApti mATe vidyAzALAe jatA hatA. mitrone bahecare pUchayuM. huM AvuM te mane prAdhyApaka abhyAsa karAvaze ne ? hA !! jarUra. prAdhyApaka mAyALu che. jarUra tane abhyAsa karAvaze. tuM Aje ja amArI sAthe abhyAsa karavA Ava. buddhizALI bahecare eka ja kalAkamAM phaTAphaTa navakAra gekhIne Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhe karyo. prAdhyApaka paNa tAjuba thaI gayA. vidyArthInI tejasvI tIrNa buddhi joI prAdhyApake vidyArthIne prema bharyo AvakAra Ape. jhaverIe mahA kiMmatI mUlyavAna ratna parakhI lIdhuM. bahecare vidyA abhyAsanA prAraMbhamAM prathama vidyAgurunA caraNamAM namaskAra karyo. vidyA gurunA parama pavitra caraNane sparza karyo. tyAra pachI zratazAradA zrI sarasvatI devIne antaranA bhAvapUrvaka praNAma karyA. zrutajJAnane namaskAra karyo. vinaya, viveka, nagnatA ane sabhyatA sahita mananA pavitra uttama vicAre haiyAnA uchaLatA bhAve sahita namaskAra mahAmatrane vidhipUrvaka pATha grahaNa karyo. have to dararoja nave ne abhyAsa karate gaye ane dararoja navuM navuM jANavA maLatuM. sudeva, suguru ane sudharmanI oLakhANa thaI. jIvanamAM navA navA tane abhyAsa vadhato gayo ane dhArmikatA vadhatI gaI. rAtrI bhejanane tyAga karyo. kaMdamULa, abhakSya, anantakAya, apeyane jIvanabhara mATe niyama karyo. sarasvatI devInI asima kRpA maLI ane pUrvajanmanA kSapazamathI prAdhyApakanI pAse adhyayana pUruM karIne mahesANA zrI yazavijayajI jaina saMskRta pAThazALAmAM saMskRta, prAkRta ane karmagrantha, karma prakRti vagere jaina-darzanane abhyAsa pUrNa karyo. aneka sAdhuo, santa, tyAgI ane tapasvIone paricaya ka, sevA ane vaiyAvacca karI AdhyAtmikatAnI prApti karI. parama upakArI, parama tyAgamUrti, parama saMyamI, pUjya tapasvI zrI ravisAgarajI mahArAja vRddhAvasthAnA kAraNe mahesANAmAM bIrAjatA hatA. temanI sevAne lAbha maLe, gugema maLyo, antaranA AzIrvAda maLyA. rAta ane divasa ziSabhAve vaiyAvaccane lAbha lIdhe. parama upakArI, saMsAratAraka bhadadhi-uddhAraka, samakita-dAtA, parama ArA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyapAda gurudevanA sAnidhyamAM AtmAnA bhavA bhavanA kilaSTa karmanA nAza karyA. AtmAne navajIvana apaNu karyu.. dharmanA rakSaNa kAje eka divasanA prasaMga che. pUSapAda guru upAzrayamAM, tenI sAme phakta pAMca phuTanA antare ja jAmI che. rAtrIneA nava vAgyAnA samaya che. khIrAjamAna che vizALa mezvanI khristI dharmanA pracAraka pAdarIe dharma pracAra arthe pracAra sabhAnuM AyeAjana karyu che. sva dhama ne pracAra karavAnA darekane hakaka che. paraMtu anya dhamanI niMdA te tyAjya ja che. hindu dhamA~nI niMdA sAMbhaLIne paMDitajI pahecarabhAInuM dila ghavAyuM. bhAre khinna thayuM. navayuvAna vaya, uchaLatI yuvAnI svadhanI nidA sAMbhaLatAM ja khunnasa saLavaLI uThayuM. sabhAmAM pahoMcI gayA. hindu dharmAMnI zreSThatA sahune samatavI. A+dezanI uttama sa MskRtinuM sarvane bhAna karAvavA sabhAne udbAdhana karyu. A dezanA sajjanA ane sannArIe ApaNe A dezanA prajAjane chIe. ApaNeA deza hindustAna. ahIM vasanArA ApaNe sahu hindue. ApaNe. dha hindu dha khAvA pIvA mATe anAja pANI ApaNane maLe ke nA maLe paraMtu tethI kAMI ApaNe ApaNA dharmAMnA tyAga kI paNa karI zakIe kharA ! khAvA anAja na maLe, pIvA pANI na maLe, eTalA mAtrathI ja zuM ApaNe ApaNA hindu dharmAMnA tyAga karI anya dharmane apanAvI laIe eTalA hina satyavALA banI gayA chIe! prANanA bhAge paNa hindu dharmanuM raDhatA pUrvaka pAlana karavAnI pratijJAvALA, dharma mATe prANanuM balIdAna ApanArA ApaNA pUrvajo kyAM ? ane tenA vArasadAra ApaNe kayAM ? bele, tamArAmAMthI kANu A khristI dharma svIkAravA taiyAra thAya che ? Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 sabhAmAMthI... (sanA ekI avAje pAkAra) ...nA, nA... amArAmAMthI eka paNa hindu maAA khristI dharma svIkAravA taiyAra nathI. khristI dharmanA pracAraka pAdarI samayane pArakhI gayA. pracAra sabhAnA kAne jhaDapathI ATopI lIdhuM ane de khArA gaNI lIdhu.. jaina darzana jJAna meLavyA pachI AjanI suvarNa paLe dharma rakSaNa kAje sva--vIne sadupayega karyAM. ravi asta thayA. pUjyapAda zrI ravisAgarajI mahArAjAnI ddina pratidina zArIrika asvasthatA vadhatI jAya che. have antima samaya najIka AvI paheAMcyA che, paraleAkamAM prayANu mATe Atama 5khI have utAvaLa karI rahyo che. jarIta banelu devaLa vadhu samaya Take tema nathI. saMbadha pUrA thayA che. pUjyazrInA ArAdhaka AtmA ArAdhanAmAM ja masta che, tallIna ane tadAkAra che. kAyA vyAdhi-grasta hAvA chatAM mana te! samAdhimasta hatu. namaskAra mantranuM raTaNa cAlu che. svayaM svastha citte satata upayAga pUrvaka samAdhibhAvamAM sthira che. bhAvavAhI stavane, sajjhAye! ane sUtronuM zravaNa bahecaradAsa karAvI rahyA che. cau saraNa payatne, sathAraga payatnA, Aura paccakkhANa, mahApaccakkhANa vagere sUtronA bhAvAnuM zravaNa cAlu che. sajIva rAzIne khamAvyA. khAmi savva jIve, savve jIvA khamantu me / mittI me savtra bhUesu, vera majjha na keNai // vikrama saMvata 1954 jeTha vada 11 nA divase hajAro jainajainetaronI hAjarImAM catuvidha saMghanI upasthitimAM namo bu itALa' Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 antima uccAra karatAM temanA ajara amara tyAga karI vaga dhAmamAM prayANa karI gaye.. AtmA nazvara dehane antima dana mATe hajArA mAnavA ekatrita thayA. mahesANA zaheramAM pAkhI paDI. najIkanA ane dUranA aneka gAmA ane zaherAmAMthI bhakta samudAya antima yAtrAmAM bhegA levA upasthita thayA. u bhavya smazAna yAtrA nIkaLI, jaina sa`ghe nagaranI bahAra pAvana pUnita dehane agni saMskAra karyAM. A jagyA 'dAdAvADI' nA nAme prasiddha thaI. paMDita bahecaradAsane mahesANAthI Ajola AvavAnuM thayuM'. Ajola gAmamAM vRddha yativa zrInA navIkSita ziSyane adhyayana karAvavA sAthe zrAvaka zrAvikAvane paNa adhyApananA lAbha ApyA. yutivayazrInI pAsethI anubhava jJAna meLavavA sevA, vaiyAvacca ane upAsanA karI. mantrAdikanu jJAna meLavyu vi.saM. 1956 nI sAlamAM bhayaMkara dukALa paDayeA. gAme gAma pharI janatAmAM jIvadayAnA pracAra karI bhUkhe maratA pazuone bacA vavAnuM suMdara kArya karyuM. vi.sa. 1956 AseA mAsa mahinAmAM zAzvatagiri zrI siddhAcalajI mahAtIrthanA sAnidhyamAM tyAgI, tapasvI, ceAgI ane parama vairAgI munivaranI sevA, bhakti, vaiyAvaccanA lAbha lIdhA. divALInA traNa divasane aThThama tapa karI zrI siddhagirirAjanI taLeTImAM zrI sarasvatI devInI guphAmAM derImAM dhyAna dharyu. mantrajApa karyAM. kArataka suda 15 nA dine zrI siddhagirirAjanI spanA karI. AdIzvarajI dAdAnI yAtrA karI, aSTa prakArI pUjA karI, jIvana dhanya banAvyuM. vi. sa. 1957 mAgazara suda 5 nA divase pAlaNapuramAM bIrAjamAna pUjyapAda tapasvI munivarya zrI sukhasAgarajI ma.sA. nA dana karyA. va Mdana karI sukhazAtA pRcchA karI. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudevazrIe ziSyane preraNA karI. jJAna 4 viratiH jJAnanI prApti karyA pachI pariNata jJAnanuM phaLa che sarva virati, sarva virati dharmanA pAlana vinA AtmAnI parAdhInatA TaLatI nathI. jIva anAdi kALathI karmanA baMdhanamAM jakaDAyeluM che. karmanI jaMjIre teDavA mATe A mAnava janmano durlabha avasara saphaLa karavA puruSArtha karavAnI parama AvazyakatA che. paMDita bahecaradAsane jAgRta AtmA vairAgI bane. AtmajJAna prApta karyA pachI paNa je jJAnanuM phaLa sarvavirati dharmanA pAlana mATe bhavya abhUtapUrva puruSArtha na karIe te pachI jJAnI AtmA ane ajJAnI AtmAmAM taphAvata paNa zuM samaje ? pUjyapAda, tAraka gurudevazrInI dhAradAra Takera sujJa ziSya bahecara. dAsa pAmI gayA. tejIne eka Takore ja basa che, haLukamI AsannabhavI, bhadrika pariNAmI jIva parama tAraka upakArI guru bhagavaMtanA vacanane kayAreya prANAte paNa anAdara karatA nathI. tAtkAlika te ja paLe ane te ja kSaNe saMpUrNa daDha nizcaya karI lIdhe. tAraka gurudevanA pAvanakArI caraNamAM mastaka jhukAvI dIdhuM. namrabhAve vinavyA. he gurUdeva ! mane sarva virati cAritra ApI mArA upara anugraha karo. gurudeve kahyuM. "tathAstu vi. saM. 1957 mAgazara suda 6 nA zubha dine zubha muha prahalAdanapura pAlaNapura nagaramAM pragaTa prabhAvI zrI palavIyA prArzvanAtha bhagavAnanI zItaLa chatra chAyAmAM caturvidha jaina saMghanI upasthitimAM nANu samakSa sarva virati sAmAyika uccArI sarva viratidhara sAdhu anyA. digabaMdha samaye tAraka guruvAre nUtana munivaranuM buddhisAgara' nAmAbhidhAna sthApana karyuM. zubha divase pAlaNarathI gurudevazrIe nUtana munivarya zrI buddhisAgarajI ma. sAthe vihAra karyo. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 pATaNa, cANasmA, bhayaNI, amadAvAda, kheDA, mAtara, khaMbhAta kAvI, gAMdhAra, bharUca thaI surata padhAryA, suratamAM vaDI dIkSAnA gaddavahana karyA ane prathama cAturmAsa suratamAM karyuM. vidhamI pracArane pracaMDa pratikAra guru AjJA ane guru nizrAthI braNa jita muni nAme eka jaina sAdhu pAdarIne paricaya pAmI mAga bhraSTa thaye ane pAdarI banI khristI dharmane pracAraka bane. khristI dharmanA pracArakoe khristI dharma ane jaina dharmane. mukAbale pustaka prasiddha karyuM. temAM jaina dharmanA siddhAntanI ThekaDI uDAvI. sArAe surata jaina saMghamAM ane aneka jaina saMghamAM khaLabhaLATa macI gayo. A samaye aMgrejonuM rAjya-zAsana hatuM. A kAraNathI khrastI dharmanA pracArakee karelA aghaTIta AkSepane pratikAra karavA keIe hiMmata batAvI nahi. nUtana dIkSita munivara zrI buddhisAgarajIne AtmA zrI jaina saMghanI AvA prakAranI agamya suSupta dazA joI akaLAI uThaze. khristI dharmanA pracArakoe karelA atirliMgha AkSepone saumya bhASAmAM muddAsara pratyuttara ApavA kamara kasI. pUjyavarya zrI mohanalAlajI mahArAjanI tAraka nizrAmAM samasta jaina saMgha ekatrita thaye. sarvAnumate nirNaya levAmAM AvyuM ke jaina dharmanA upara karavAmAM AvelA AkSepone khubaja maryAdAmAM rahI saumya ane sabhyatA yukta bhASAmAM pratyuttara Ape. prathama khristI dharmanA pracArakene jAhera sabhAmAM AkSepanI carcA mATe AmannavAmAM AvyA. paraMtu teonA taraphathI kaI ja prakArane pratyuttara AvyuM nahi. "munivara zrImad buddhisAgarajIe" jaina dharma ane khristI dharmane mukAbela, nAmanuM pustaka taiyAra karyuM. jaina phenDalI sesAyaTI saMsthAe pustaka prakAzita karyuM. sarvatra pustakanI prazaMsA thaI. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vidraya munivarya zrI buddhisAgarajI mane sakaLa saMghe dhanyavAda ApyA. jaina zAsananI vijaya patAkA leharAvI. pUjya zrI ratnasAgarajI mahArAjAne suratanA samasta jainasaMgha upara asIma upakAra hato. teozrInA upakAranI smRti mATe saMkaLa jaina saMdhane suMdara preraNA ApI. zrI jaina saMghe preraNA jhIlI lIdhI. "zrI ratnasAgarajI jaina vidyAzALA" nAmanI saMsthA sthApanA karI. jainadharmanuM jJAna meLavI aneka AtmAoe AtmakalyANa sAdhyuM. jainatvanA saMskAra sthira karyA. - cAturmAsa pUrNa thayuM. vihAra karI aneka gAmomAM aneka zahe. remAM upadeza Ape. dharma jAgRti arthe pAThazALAonI sthApanA karI. vi. saM. 1958nuM cAturmAsa pAdarA karyuM. mohanalAla hemacaMda vakIla vagere AgavAna zrAvakoe mahAna lAbha lIdhe. zrAvaka saMghanI vinaMtithI "paDa-dvavya-vicAra" "tatva-vicAra - cintAmaNi vagere granthonI racanA karI. zrI jaina saMghamAM apUrva dharma jAgRti AvI. visaM. 1965mAM mANasA mukAme kArataka suda paMcamInA divase zeThazrI vIracaMda kRNAjInA adhyakSatAmAM pUjyavaryazrI racita granthanuM prakAzana karavA "adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa" saMsthAnI sthApanA karavAmAM AvI. pUjyavarya zrI buddhisAgarajI mahArAjA hAlatI cAlatI jaMgama mahAvidyApITha jevA hatA. jJAnanA agAdha sAgara hatA. aSTAMga roganA niSNAta hatA. aneka acinya divya mahAzaktionA svAmI -hatA. jaina dharmanA mahAna hita ciMtaka hatA. - pUjyavaryazrInI vidvattAnI sumadhura saurabhathI AkarSita thayelA vaDodarA nareza zrImAna sayAjIrAva gAyakavADa mahArAjA temanI AdhyAtmika vANI-rasanuM pAna karavA utkaMThIta thayA. vi. saM. 1965 caitra vada 4nA divase lakSmI vilAsamAM "Amannati viSaya upara Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma vANInuM ullAsIta bhAve zravaNa karI khuba khuba saMtuSTa thayA. ane ukaMThIta bhAve AnaMda pradarzita karatAM kahyuM. "ati puNavaMtI A mahAna bhArata dezanI bhUmimAM AvA thoDAka vadhu sate hoya te Arya dezanI prajAne avazya uddhAra thAya. aneka deza netAo, vidvAne, sAkSare, aneka dharma guruo, samAjanA agragaNya netAo pUjyavaryazrInA sAnidhyane pAmIne AnaMdapUrvaka nisa kecabhAve mukta mane jJAna-zekI karI mananA saMzaya dUra kare che. rAtrInA samaye Atma-dhyAnamAM lIna rahe che. divasanA samaye tAtvika sAmAjika, AdhyAtmika ane aupadezika granthanuM dhArAbaddhapravAhamAM Alekhana kare che. kSaNa mAtrane pramAda nahine keInI ISya ke adekhAI nahiM. koInI niMdA ke vikathA nahiM. hRdayamAM sarvadA sarvanA kalyANanI kAmanA che, sarvanA utkarSanI bhAvanA che, sarvanA hitanI bhAvukatA che ane sarvanA sarva rIte sevaka banI rahevAnI utsukatA che. AvI hatI pUjyavaryazrInI ati addabhUta, bhavya divya tejomaya alaukika pratibhA. zrI siddhagiri (pAlItANA) zrI jaina saMskRta prAkRta pAThazALA saMsthA Arthika saMjoge nabaLA hevAthI baMdha thavAnI taiyArImAM che. A samAcAra pUjyavaryazrIne maLyA. muMbaImAM rahetA gurubhakto javaNacaMda dharamacaMda jhaverI, zrI kezarIcaMda bhANubhAI, zrIlallubhAI karamacaMda dalAla gurubhakta tripuTIe pUjyavaryazrInI preraNA pAmI saMsthAne navajIvana ApyuM, navapalavIta saMsthAnuM "zrIyazovijayajI jaina gurukuLa" nAmAnidhAna jAhera karyuM. seMkaDe-nahi hajAronI saMkhyAmAM jaina bALakoe jainadharmanA saMskAra prApta karyA jIvanane ujajavala banAvyuM. jaina saMgha ane zAsana upara jainetara taraphathI thatA AkramaNe Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ane AkSepeAnA ekalA hAthe sihunI adAthI hiMmata ane ' hAma pUrNAMka pratikAra karyAM. jaina sadharUpa dehanI aMdara utpanna thayelA kaleza, kaMkAsa, jhaghaDA ane vicArabhedyarUpa atiugra duHsAdhya vyAdhione upazamAvavA mATe vaicArika bhedone bAjue rAkhI jainazAsananI aikayatA mATe jaina zAsananA sa` rantharAne namrabhAve maLyA. vinamrabhAve vinavyA. saune aikayatA mATe samajAvyA. para Mtu vidhinI trakatA samajo ke samasta jaina saMghanu kamanasIma samo, game te kAraNe zrI jaina zAsananA purandhara AcAya bhagavantAe pUjyavayaM zrInA umadA unnata vicArIne prAmANikapaNe Teko ApyA nahi. pUjyava zrInA jaina saMghanI unnati ane jaina zAsananI maheAnnati mATe kevA kevA umadA uddAtta ane vizALa vicArA hatA ane bhAvanAe hatI, te zrI sa`gha pragati mahAgrantha, dharma-kama-vaNu-vicAra' zrI jaina dhamanI prAcIna arvAcIna sthiti' vagere mahAmUlA aneka granthAmAM jovA maLe che. vIsamI sadImAM thayelA jaina saMghanA aneka pUjyavaya dharma dhurandhara AcAya bhagavantAmAM pUchyavaya ceAgAniSTha zrImad buddhisAgarajI ma. sA. nuM sthAna Agavu ane ajoDa rahyuM che ane raheze. jaina dharmonA pracAra prasAra mATe temaNe jaNAvelA mahattvapUrNa sUcanA samasta jainasaMghanA agragaNyAe Aje paNa gaMbhIrapaNe khAsa lakSamAM levA jevA che. hujArA varSa sudhI samasta jainasaMgha pUyavayaM zrInA huMmezA RNI rahe evA aneka granthAnuM nirmANa temaNe ekalA hAthe karyu che. phakta 25 vaSa~nA saMyama paryAyanA TUMkA gALAmAM 125thI adhika granthAnuM mahA sarjana karyu. che. je eka mahAna Azcarya kArI ghaTanA che. pUyava zrInI vidvattAthI ane savadegtA mukhI pratibhAthI AkaSi ta Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 thayelA mahAvidvAnoe temane sva-para-zAstra vizA padathI vibhUSita karyA. vi. saM. 1970 mahA suda 15 nA zubha divase bhAratavarSanA aneka saMghanI upasthitimAM pethApura samasta jaina saMghe pUjyavaryazrIne AcArya paddha arpaNa karyuM. dharmaga' grantha viSe bAlagaMgAdhara tilaka mahArAjA mAMDalenI jelamAMthI abhiprAya ApatAM jaNAve che. 'Had I kcown that you are writting Karma Yoga' I would never have written mine. I am very happy that Bharat has got shadhu writers like you.' A granthamAM bhAratavAsIone cetavaNI ApatAM jaNAvyuM che, "he bhAratavAsIo ! adhyAtma vidyA vinAnI ekalI kerI samAja sudhArAnI pravRtti pAchaLa paDaze, te tame zuSka vicAra ane nibaLatA vinA kazuM ja navuM prApta karI zakavAnA ja nathI. coga dIpaka granthamAM jaNAvyuM che ke, vyavahArika keLavaNInA hajAro granthanI racanA kare, hunnara udyoganI kaLAnA vikAsa ane pragati mATe hajAro granthanI racanA kare, tene baheLA pramANamAM pracAra karo, paraMtu A sarva karatAM eka ja AdhyAtmika granthanI racanA karI, tene sarvathI adhika pramANamAM pracAra kare, to samasta vizva upara sarvathI uttama prakArane upakAra karavA samartha banaze. yeganA ATha aMgo viSe vizeSa vizada samaja ApI suMdara mArgadarzana ApyuM che. Anadaghana pada saMgraha bhAvArtha sattaramI sadImAM thayelA adhyAtma yogIrAja zrI AnandaghanajI ma. viramita 108 adhyAtmabhAva sabhara pada upara saraLa bhASAmAM bhAvavAhI vivecana karyuM che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 granthanI prastAvanAmAM adhyAtma jJAnanI mahattA viSe suMdara prakAza pADacA che. sajanapada saMgraha bhA. 1 thI 11 24 varSInA saMyamI jIvana daramyAna pUnyavayaM zrIe je hajArAnI sakhyAmAM bhajanAnI racanA karI che, te savanA A granthAmAM sagraha karavAmAM Avce che. bhajanA mananIya che, bhAvavAhI che. AtmAne, manane, jIvanane upa2AgI ane tevA che. phakta dararAja eka kalAka A bhajanA upara ja satata manana karavAmAM Ave, te paNa AtmA paraAAkamAM avazya sadgati pAmI zake. bhArata sahakAra zikSaNakAvya mAnave AmravRkSa pAse kevu... zikSaNa levA jevu che? te pUjya vaya zrIe mAnavane samajAvavA prayatna karyAM che. A sukhasAgara guru gItA (kAvya) pUjyavazrInA gurudeva zrI sukhasAgarajI ma. nA guNAnu` vadhuna karIne AtmAnA ananta guNNAnu vizad bhAvAtmaka raulImAM vivecana karI guNu gariSTa gurudevanI bhAva stavanA karI che. sAbaramatI guNu zikSaNa (kAvya) pUjyavayazrIe nadInA aneka guNNA ane upakAronu ci'tana karI guNagrAhI sRSTithI viziSTa prakAre vivecana karyu che. tItha yAtrAnu divya vimAna surata nivAsI suzrAvaka jIvaNucaMda dharamacaMda zrI zatru Mjaya tInI yAtrArthe gayA che. pUjyavayaM zrIe siddhagirinI yAtrAnI saphaLatA mATe bhAvAtmaka yAtrAnuM dik darzana karAvyuM che. jainasUtramAM mUrti-pUjA mUrti pUjAnA virodha karanAra varga Agama sUtronA arthAM vipa rIta rUpe jaNAvI annAnI leAkeAne unmArge laI javA prayatna kare che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyavaryazrIe Agama-sUtrane artha satya svarUpe varNana karI mUrtipUjAnI Agama sUtranA sAkSI pAThothI siddhi karI che. jenepaniSada jinezvara paramAtmAne anuyAyI kevA prakAranA guNavALo hoya tenI pharajo kaI, vagere aneka bAbatanuM talasparzI vivecana karavAmAM AvyuM che. ziSyapaniSada ziSyanuM lakSaNa, ziSyanA guNe, ziSyanI pharajo vagere aneka bAbatenA talasparzI vicArenA sugrathanathI grantha mananIya ane Ada- raNIya banyo che. izAvAsyopaniSada zrImAna haribhadra sUrIzvarajI mahArAjAe pAtaMjala gadazana grantha upara jaina daSTie vivecana karyuM che. pUjyavaryazrIe A grantha upara jaina daSTie vivecana karyuM che. zrAvaka dharma svarUpa zrAvakenuM, guNenuM, AcAronuM vivecana karyuM che. pratijJA pAlana pratijJAnuM mahattva, pratijJAnA mahAnalAbha, tathA pratijJAnA prakAro vagere aneka bAbate upara viziSTa vivecana karyuM che. paramAtma jyoti mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA viracita saMskRta grantha upara gujarAtI bhASAmAM suMdara vivecana che. paramAtma darzana para5 duhAe kAvyanI racanA karI suMdara vivecana karI ati addabhUta paramAtma tatvanuM divya darzana karAvyuM che. vacanAmRta | mukti padanI prApti arthe jinavANInA dehana svarUpa AdhyAtmika vacAne saMgraha karavAmAM AvyA che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 pUjA sagraha pUjyavaya zrIe AdhyAtmika dRSTie paramAtmAnI stavanA karI che. vijApura vRttAnta vijApura nagaranI prAcInatA, najIkanA pradezamAMthI upalabdha prAcIna zIlA lekhA temaja prAcIna granthAmAMthI maLatA ullekha tathA upalabdha aitihAsika pramANe graMthamAM saMgRhIta karavAmAM AvyA che. jainadhamanI prAcIna arvAcIna sthiti jaina dharmAMnI pUrvanA samayamAM apUrva prabhAvakatAnA pramANeAnu varNana karavAmAM Avyu che. arvAcIna samayanI paristhitinuM vihaMga AvaleAkana karI paristhiti sudhAravA vividha upAyeAnuM sUcana karavAmAM Avyu che. kakakAvalI su-dha a' akSarathI prAraMbha karIne hajAre kaDIonI kAvyamaya racanA karI kAvyamaya bhASAmAM suryodhane mahAsAgara gujarAtI vAD.mayamAM avataraNa karI dha medhanA dhAdha vahAvI dIdhA che. lAlA lajapatarAya ane jainadhama bhArata dezakA itihAsa' pustakamAM deza netA lajapatarAye ajJAna mUlaka AkSepeA karI bhArata dezanI parAdhInatA mATe jainadhama nI ahiMsAne kAraNarUpe batAvI che. pUyava zrIe aitihAsIka pramANe ApIne pUrvanA pUNyazALI pUrvajonI jAheAjalAlI jainadharmAMnA ahiMsA dharainA AdhAre hatI te atAvavA prazasanIya prayAsa karyAM che. jaina dhArmika zakA samAdhAna jaina sa`ghanA cAra aMge che. (1) sAdhu (2) sAdhvI (3) zrAvaka (4) zrAvikA A cAra aMge paikI zrAvaka ane zrAvikA saMdha paikI koInu kayAreka upAdhi, upadrava ane upasanA prasaMge Antarika dhaiya atuTa Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 baLa DhIluM paDe tyAre nirAkaraNa karavA prayAsa karavAnI AvazyaktA upasthita thAya che. pUrvane samaya evo hate, ke te samaye dIya baLa atuTa hatuM, sAmarthya sthira hatuM. zAnti, tuSTi ane puSTinA vizvasta sAdhane sulabha hatA. nirupadravatA yukta zAnti hatI. samaya parivartana thatA A prAbhAvika sAdhano ane upAya dhIme dhIme abhAva vatavA lAge. upadravanI zAMti mATe aNasamaju vyaktio mIrA dAtAra, bahucarAjI athavA te kaIka to bhuvA vagere tarapha pravRtta thayo. dharma bhraSTatA vadhavA lAgI ane dharma zraddhA ghaTavA lAgI. caturvidha mahAsaMdhanuM mahAga ane mahA kSema karanArA pUjya varyazrIe mahAsaMghanA parama hitane lakSamAM rAkhI mahuDI (madhupurI) gAmamAM zuddha samyaphAvazAlI zrI ghaMTAkarNa mahAvIra devanI sthApanA karI. zrI ghaMTAkarNa mahAvIra deva zuddha samyakRtva dhArI zAsana rakSaka deva che. zAsana rakSaka devanI bAdhA, mAnatA, AkhaDI ke niyama rAkhavAthI ke koIpaNa prakAranI azAntinA prasaMge temane yAda karI sahAyatA IcchavAthI jinAjJAdhAraka sudeva, suguru ane sudharmanI pAramArthika bhAve ArAdhanA karanAra zrAvaka zrAvikAone temanA samyakatva vratamAM aMza mAtra paNa dUSaNa prApta thatuM nathI. sammadidiTha devA ditu samAhiM ca bohiM ca samyagadaSTi deve pAse samAdhi ane bethIne IcchavAmAM AvI che. veyAvaccagarANa saMtigarANa sammadiThi samAhigarANa sUtra dvArA samyagadaSTi deva devIonA dhamI AtmAone sahAya karavAnA temanA guNenI prazaMsA karavAmAM AvI che, anumodanA karavAmAM AvI che. pUjyavarya zrI viracita 125 uparAMta granthanI samAlocanA karavI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e eka mahAna bhagIratha kArya che. je pUjyavaryazrInA AntarabhAvane spazI zake, te ja alpa paricaya ApavA zaktimAna thaI zake. pUjyavarya zrI mahAjJAnI hatA, mahAdhyAnI hatA, mahAyogI hatA. aSTAMga mahAganI tAdAsyabhAve sAdhanA karIne AtmAbhAvamAM sthiratA karI hatI. sAdhanAmaya jIvananA prabhAve deve paNa temanA sAnidhyane pAmI dhanyatA anubhavatA hatA. pUjyavaryazrI aneka siddhionA svAmI hatA. vi. saM. 1967mAM jaNAvyuM che. (bhajana pada saMgraha bhA. 8 pR. 420) rAjA sakala mAnava thaze, rAjA na anya kahAvaze. eka khaMDa bIja khaMDe, ghara beThA vAta karaze. je Aje saMpUrNa pratyakSapaNe jovA maLe che. potAno atima samaya, atima divasa kalAka ane miniTa sAthe jANatA hatA. eka mahinA pahelAM ekI sAthe 27 pustakanuM prInTIMga kAma zarU karAvI dIdhuM. purepurI jhaDapathI prapharIDIMga vagere kArya cAlu karAvI 125 thI adhika granthanA prakAzana kAryanuM mahAna bhagIrathakArya adhyAtmajJAna pracAraka maMDaLe karyuM. jeTha vada 4nA divasa sudhI te "kakakAvalI-subodha' grantha lakhavAne cAlu hato. chellA divasa sudhI ane chellI paLa sudhI vizvanA samasta prANuone jinezvara paramAtmAne dharma pahoMcADavA tanatoDa prayAsa karyo. jeTha vada 3 nA divase mahuDIthI prAtaHkALanA samaye vihAra karyo ane vijApura vidyAzALAmAM savAre 7-30 kalAke padhArI gayA. ziSya samudAya sarva sAthe hate. sahu vidyAzALAmAM AvI gayA. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 caturvidha saMgha upasthita hatA. savanI sAkSIe sarva jIvarAzIne samAnyA. savanA saMga tanmyA. AtmAnA sa`ga karyAM. padmAsane beThA dhyAnastha thayA. jeTha vada 3 ma'gaLavAra tA. 9-6-25 nA rAja savAre 8-30 kalAke dhyAnastha svagata thayA. amara AtmA amaragati pAmyA. 125 uparAMta amUlya granthAnA amara vArasA mUkI gayA che. zUnyavayaM zrInA amara AtmAnA amRta-dana 125 granthAmAM karIne pAvana thaI e. eka eka mahAmUlA granthamAM pUjyavaya zrInA amara AtmAnu amRta daCna karI dana pAmIe, eja antima zubhecchA. sumeAdha manehara zizu uddaya Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 AcArya zrImadda ajitasAgara sUrIzvarajI ma. sA.nuM jIvana A pRthvI para agaNita saMkhyAmAM mAna jame che ane mRtyune AdhIna thAya che. temAMthI Atama kAje jeoe A janamane saphaLa karyo, saMyamI banI sAdhanA dvArA siddhine varyA, teone ja eka janma prasaMzanIya che. - gujarAta rAjyanA kheDA jillAmAM peTalAda gAmanI najIka nAra nAme gAma, lallubhAI nAme agragaNya nAgarIka paTela jJAtimAM agre. sara, temanA patnI satItvazIla saMpannA sannArI senAbAInI kukSIthI vi. saM. 1942 pioSa suda paMcamI dine bhAvIne tejasvI tAre pragaTa. nAma aMbAlAla. - sAta varSanI vaye akSara jJAna sAthe akSaradhAma meLavavA satsaskAra sampana prAdhyApaka pAse sarasvatI sAdhanAne prAraMbha karyo. buddhine tIvra kSayopazama ane tejasvItA joIne mAtApitA ane prAdhyApakane saMpUrNa saMtoSa thayo. sAdhu saMtonI vANI sAMbhaLIne bALaka aMbAlAla bhAvavibhera banI jate, dhArmika adhyayana zarU karyuM. sAdhu saMtonI sAthe dharma carcA, dharma gechI karI jijJAsA saMtoSavA haMmezAM tatpara banate. pArasamaNune saMga lekhaMDane suvarNa banAve, jyAre sAdhu saMtane saMga AtmAne paramAtmA banAve. 14 varSanI nAnI vayamAM ja aMbAlAla amIjhaSi banyA. vi. saM. 1956 zrAvaNa suda paMcamIne e divasa hate. jaina-AgamanuM adhyayana, siddhAMta ane darzanazAstronuM pari zIlana karyuM. bhadadhi tAraka, jinabiMbanI ananya upakAritA upara dila ovArI gayuM. antaranA anAdinA timira ulecI jinezvara paramAtmAnA caraNamAM mana ane AtmAne sthira karyA. sAMpradAyikatAne vyAmoha tyajI dIdhe. vi. saM. 1965 jeTha suda 13 dine ganiSTha munirAja zrImad Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 buddhisAgarajI ma. sA. nA caraNe amadAvAda AMbalIpaLa jaina upAzraye samarpita banyA. pU. gurudeva zrInA caraNe jinAganuM codu vahana pUrvaka adhyayana karyuM. prakhara vyAkhyAtAM banyA. meghanI gaMbhIra garjanA sAMbhaLIne mayUra samUha jema madhura kekArava kare ane nAcI uThe, tema prakhara vyAkhyAtA munivaranI vairAgya rasa bharapUra jinavANInuM zravaNa karIne chetA samUha saMsAranA kSaNa bhaMgura bhege tyajI vairAgya vAsita bane che. vi. sa. 1972 mAgazara suda 5 dine sANaMda mukAme panyAsa pade alaMkRta thayA. vidvAna munivare saMskRta bhASAmAM vairAgya rasa bharapura bhImasena-caritra, caMdrarAjacaritra, ajitasena zIlavatI caritra, taraMgavatI caritra, ka95-sUtra, sukhedadhi vRtti, zrImad buddhisAgarasUri caritra, zobhana-stuti-TIkA vagere temaja aneka prAcIna saMskRta prAkRta caritra granthanuM gurjara bhASAmAM bhASAMtara karyuM. kumArapAla bhUpAlacaritra, surasuMdarI caritra, supArzvanAtha-caritra, bhImasena-caritra temaja gItA prabhAkara, gItaratnAkara, kAvya-sudhAkara vagere grantha temaja saMvedha-chatrIsI tAtvika Agama dahana granthanuM Alekhana karI mahAna jina-zAsana prabhAvanA ane sevA karI. vi. saM. 1980 mahA suda 15 ne zubha dine prAMtija mukAme mahAna zAsana prabhAvanA pUrvaka vidvadarya panyAsa pravara zrI ajitasAgarajI gaNivara zrI pUjyapAda yeganiSTha dhuraMdhara AcArya bhagavaMta zrImad buddhisAgara sUrIzvarajI ma. sA. nA zubha haste paMcaparameSThInA tRtIyapade bIrAjamAna thayA. AcArya pade alaMkRta thayA. vi. saM. 1985 A suda 3 nA dine ekAeka mahAna zAsana prabhAvaka AcArya zrImadda ajitasAgara sUrizvarajI ma. sA. kALadharma pAmyA. Atama-paMkhI nazvara deha-pIMjara cheDIne anantanI musApharIe uDI gayuM. bhAvabhInA vandana sUrIzvara caraNe Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha paricaya prakAzakIya ceAganiSTha AcAya zrImad buddhisAgara sUrijIvanacaritra prasiddha vakatA AcArya zrImad ajitasAgara sUri jIvana caritra anukramaNikA 3 gurumahimA 3 RSabhadeva Adi jina darzana 4 jitendra vANI 5 hemacaMdra sUrIzvaranA upadeza vIrAMgada kumAra-daSTAnta udyAnagamana--bhayAkrAntacAra zaraNAgata rakSaNa 10 subhaTA sAthe savAda 11 cArane mukti 12 cauya kama tyAga-pratijJA 8 9 12 rAMgada prApa 14 paurajana vinati 16 deva-Agamana 17 devanI vijJaptinA asvIkAra 18 maNi-pradAna 19 sUryodaya 26 anukramaNikA pRSTha 20 udyAna praveza 21 maNi prabhAva 22 divya samRddhi 23 rAjya prApti 25 sumitra vicAra 25 sumitra gaveSaNA 27 ratisenA vezyA 29 bhAgavilAsa 30 maNi apahAra 31 sumitra tiraskAra 32 zUnyanagara 35 camatkArI maitrAMjata 36 jayA vijayA 37 suzaE paritrAjaka 38 maneAvikAra 39 gaMgAditya zreSThI 41 gaMgA pravAhamAM-putrIe 42 mithyA vilApa 42 maTa prAdurbhAva 43 parivrAjaka mRtyu 45 rAkSasa upadrava 48 siddha puruSa 49 rAkSasa parAjaya 51 adhamakAya parastrogamana para ratisenA vezyA vilApa 54 kuTTinI pazcAttApa 55 sumitra cAtu 56 maNi prApti upAya 58 sumitrane tRpa-samAgama 60 zUnyanagaravAsa 1 prabhu dAna 64 dhama dezanA kRpa ziva sukha prApti 66 samarasiMha rAjA paricaya Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 pRSTa paricaya 7 puNyasAra daSTAnta 70 sarasvatI devI-prasAda 71 puNyasAra tiraskAra 73 kAmA-kamalAdevI yakSiNa 74 kAmadeva zreSThI 74 gaNapati ArAdhanA 75 puNyasAra vivAha. 78 puNyasAra pravAha 81 kanyA vilApa 82 pitA pratibodha 84 guNazrI pratijJA 85 samarasiMha samAgama 86 rAjaputrI madanavatI 89 priyaMvadA sukhI 90 samarazro 91 guNo vicAra 92 madanavatI vivAha 92 strI para strIne 94 puNyasAra kumAra 95 guNazrI (guNasAra) maitrI 7 guNazrIne sakhIbedha 97 pratijJA bhaMga kema thAya ? 98 guNonI marakriyAnI sAdhanA 98 samarasiMhane upadeza 99 guNazrIno saMdeza 99 citA praveza 100 lokone hAhAkAra 100 puNyasArane guNazrIne pratibodha 100 maraNanuM kAraNa zuM ? 100 sAce maitrI bhAva pRSTha paricaya 100 puNyasAranI jhapApAtanI taiyArI 101 guNazrIe guptavAta puNyasArane pragaTa karI 101 priyane samAgama 102 puNyasAra guNazrIne paraspara vArtAlApa 103 saMketita zloka 103 priyane samAgama ane sneharasa104guNazrIne puyasArane upAlaMbha 104 madanavatI vivAha 106 madanavatI pazcAttApa 106 vallabhIpura prayANa 107 agni praveza 108 kAmadeva zreSThI 19 nagara praveza 110 puNyasAra ravapuraprati 112 jAti smaraNa 112 pUrva--bhava 112 dharma maMda bhIla 113 garbhiNI mRgalI zikAra 113 pArAvAra pazcAttApa 114 dayAbhAvanI phuraNa 114 ahAhA ! niraparAdhIne ghAta 114 antaH pazcAttApa ane mAMsAhAranI pratijJA 114 ane bhadrabhAve mRtyu ane devagati 114 cAraNamuni-Agamana 115 pravacana dharma svIkAra 115 pUrvabhavanI strI kayAM? Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 pRSTa paricaya 115 guNazrInuM vRttAnta 115 puNyasAranuM gopagiri gamana 115 kuTuMba samAgama 115 puNyasArane rAjya prApti 115 samarasiMha zramaNatva svIkAra 116 puNyasAra-upavana-gamana 117 guru darzana dhamazravaNa 117 zramaNatvane svIkAra 118 dhama prarUpaNA 118 kama bheda prabheda 119 zuddha devAdi svarUpa 121 prANAtipAta viramaNa Adi 122 bAravrata svarUpa 122 dayA svarUpa 122 mRSA viramaNa 122 cauyara kama viramaNa 122 abrahma viramaNa 124 parigraha parimANa 124 digUvirati guNavrata 124 bhogo bhoga parimANa guNavrata 1ra4 bAvIza abhakSya-anantakAya - bhakSaNatyAga 125 mAMsa, madirA, mAkhaNa, madha bhakSaNa tyAga 126 rAtrI bhojana tyAga 126 anartha daMDa tyAga guNavrata 126 anarthadaMDanA prakAra ane svarUpa 128 sAmAyika vrata Adi cAra 128 bhImakumAra pRSTa paricaya 129 kumArajanma 130 vimalabodha maMtrI 132 jJAnI-guru 134 kApAlika Agamana 135 vidyA sAdhanA 139 kamalA yakSiNI 140 bhIma kumAra baMdha 141 muni-darzana 14ra AkAzabhUjA 143 kAlikA devI 143 kApAlika sAhasa 145 kAlikA Agamana 146 bhImakumAra ane matisAgara 148 kApAlika prArthanA 149 gajApahAra 150 zUnya nagara 15ra rAjabhavana 153 sarva gila rAkSasa 155 cAraNa muni 156 caMdra nRpati 157 acaMkArita bhaTikA 158 subuddhi maMtrI 159 strI roSa 160 pallI pati 162 bhaTikA vilApa 16ra dhanapAla baMdhu 164 azraddhALu deva 164 deva prAdurbhAva 165 yakSa Agamana 166 hemaratha rAjA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 pRSTa paricaya 167 kAlikA devI 168 kamalA yakSiNe 169 sva-pura praveza 170 pitA-Adi samAgama 171 rAjyAbhiSeka 171 guru sadha 174 jIva dayA 175 mAhezvara vaNika 176 yukA caitya 177 devI pUjake ane navarAtrI 178 kaMTakezvarI-devIne upadrava 180 kuSTha roga 180 udayana maMtrI 182 mannita jaLa 183 guru upakAra 185 jayaMtacandra rAjA 185 citrapaTa samarpaNa 186 hiMsA vinAza 818 mahArAjA 189 vimalacitta nagara 100 putrI kheda 191 samalacitta nagara 192 sumati dUtI 193 kRpA pariNayana 195 dharmarAja sthApanA 197 maharAja ane jJAnAdarza duta 199 kumArapALa ane mahArAjAnuM pRSTa paricaya 203 catuvidha dharma 206 vikrama rAjA 207 municaMdra guru 208 dAna mahimA 209 jinarAja-Agamana 209 jinendrane dAna 209 dAnane prabhAva-pAMca divya 209 vikramanuM udyAnagamana 210 vikramane nilakaMTha vidyAdharano samAgama 11ra vikramane vidyAdharane upakAra 211 kRtajJI vidyAdharanuM pratyakAra 211 rAjaputrI ratnamaMjarIne sarpadaMza 212 vikrame karela viSApahAra 213 harizcandra rAjAe vikramane kareluM adha rAjyA paNa 213 ratnamaMjarI rANI 214 maNimaMdira praveza 215 madanagA vivAha 215 municaMdra sUri 216 zIla dhamane upadeza 217 mAyAvI azva 217 azvanuM-AkAza gamana 218 divya-strI yugala 219 vikramane devInI kAma-prArthanA 219 vikramane upadeza 220 devIno prakopa 220 vikramanI aDagatA-devIprasannatA 221 Indra sabhAmAM prazaMsA 222 putra janma ratnasAranAma sthApana 201 kaMTha yuddha 202 meha parAjaya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTa paricaya 223 muni candra sUri Agamana 223 dharma dezanA tapane mahAnaprabhAva 224 dikSA grahaNa vigaI tyAga 224 rAjaputra caMDa senanI duSTA ane mUccha 225 vikrama munine prArthanA ane munine pratyuttara 226 deva vacana 226 muni darzana je apazukana ! te pachI zukana kayA ? -226 tapanA prabhAvathI devendra dAsatva svIkAre ra7 dharmanuM svarUpa 228 mahAjana prArthanA 229 kubera zreSThInuM nidhana 229 vairAgyavacanathI kuTuMba parivAra ne bedha 230 nirvazIAnuM dhana-grahaNa tyAga 231 guru vaMdana 232 caitya nirmANa 232 rAjakRtajJatA ra35 udayana abhigraha 236 samarasa raNe ane udayana vacce yuddha 238 maMtrI vicAra 239 udayana maMtrInI antima ArAdhanA 239 vaMThane sAdhu veSa 240 kumArapALa viSAda pRSTha paricaya 241 tIrthoddhAra 242 bhIma vaNika ra43 sAdhamika baMdhuo. 245 bhIma satkAra 246 dravya nidhAna 246 kapardi yakSa 247 caitya jirNoddhAra 248 caitya patana kAraNa 249 navIna caitya 250 mUrti pratiSThA 251 AmRbhaTa maMtrI 25ra maraNa sAhasa 25ra prabhAtyA devI 253 pratiSThA mahotsava 255 ArAtrika vidhi 256 yoginI upadrava 256 padmAvatI devI 257 yazazcandra gaNi 260 seMghavI devI 260 gaNi camatkAra 260 yoginI staMbhana 26 staMbhana mukti 261 zrI hemacandra prabhunA caraNe devIe 26ra udAyana rAjA 262 vItabhaya nagara 263 kumAranaMdI suvarNakAra hAsA prahAsA devI 264 joga prArthanA 265 bhAkhaMDa pakSI paMcazIla dvIpa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 265 mitra nAgila 266 vidyummAlI deva pazcAttApa 27 mitra pratyeAdha 269 bhagavAna mahAvIra mUrti 270 prabhAvatI rANI 202 gAMdhAra zrAvaka paricaya 273 kukhta dAsI 274 caMDa pradyota rAjA 274 vidizA nagara 275 yuddha prayA 277 pradyotaneA parAjaya udAyananA jaya 277 6zapura nagara 278 vArSika parva ArAdhana 209 dAyana pazcAttApa 280 dAyana rAjAnI apUrva` Atma bhAvanA. 280 zrI mahAvIra prabhu ca'pAnagarIthI vitabhaya pattana 280 vIra prabhunI dhama dezanA 282 udAyana rAjiSane vyAdhI 283 viSa-pradAna 284 daivI-prakApa 285 zrAvaka-dhama` prApti 286 pratimA prApti 287 yAtrA phUla-upadeza 289 yAtrA-prayANu 289 ka rAjAnu yudgha prayANa 290 guru kRpA. 290 yAtrA mahAtsava 291 dhaMdhukA nagara 31 pRSTha 291 puDarika giri 292 mAlA paridhAna 293 jaga u zreSThI 24 prabhu bhakti 295 guru kRta stuti 295 ujjayaMta giri 297 deva pattana 298 jaina tattva-medha 300 jIva ajIva vagere navattva 300 7 vya 302 tIya karAdi caritra 303 rAja-abhigraha 303 prabhAvika camatkAra, 304 dhama niyama 305 tu zAha 306 divya palaMga 308 kumArapAla vacana 309 vacana svIkAra 309 rAjaSi abhigraha 309 kuzIla munine vaMdana 310 vaMdanIya avaMdanIya muni adhikAra 311 muni pazcAttApa 313 rAjabhakti 314 devI prAdurbhAva 315 palI pati 315 mAlava rAja 316 nRpati kopa paricaya 317 zrI yazAbhadrasUri 317 eka zilA nagarI 318 ADhara zreSThI 320 zatabala rAjA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha paricaya 321 prathama tItha kara padmanAbha jitendra 322 sthira devI dAsI 323 rAjya cintA 324 khAlacaMdra ziSya 325 zrI hemacandrAcAya zrInI antima dezanA 329 narendra vilApa 331 kumArapALa mUrchA 3ra pRSTha pAya 332 ziSya vaga 333 svarga kAla 334 Akasmika pracaMDa javaratApa 334 duSTa muddhi ajayapALanuM kukRtya 337 rAjaSi svarga vAsa 338 ajayapAlane rAjya prApti 340 granthakArazrInI laghutA 340 prazasti Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kumArapALa caritra bhAga-2 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurumahimA gurumahimA bAda zrIkumArapAlarAjA te Asana upara gurune besArI temanI AgaLa kaMcit hAsya samUhanA miSathI puSpAnI vRSTi karatA hAya tema khelavA lAgyA. 3 huM prabhe ! jyAM sudhI vidyAnA udyota vaDe sUrya rUpa ApanA prakAza na thAya, tyAM sudhI kaDhAzAlI caMdranI mAphaka bIjA kalAvAnanA prakAza thAya che. samudranA tara MgA vaDe sarAvAnI vRddhie jema ApanI kalAA vaDe sava` kalAva'tanI kalAo tiAhita thayelI che. pachI sUrIzvara kumArapAlane eraDAnI a Mdara laI gayA. he rAjan ! mArA devatAnA avasara tuM jo, ema kahI sUrIzvare tyAM maMtrazakita vaDe vRSabhadevaAdi sa` jineMdra tathA culukaya vigere tenA pUrvajonuM AkaSa Nu karI kumArapAlane kahyuM ke, emanAM darzana tuM kara. maNImaya pRthvI para patIrUpa mRgalAone trAsa ApavA mATe jema senAnA siMhAsana para beThelA, cAre dizAomAM rahelA leAkane cAre prakAranA dhama eka samaye kahevA mATe jema cAra mukhane dhAraNa karatA, kevaLInI apekSAe bhavamAM rahyA chatAM paNa niSkatA vaDe jANe muktine pAmyA hAya, A leAkamAM paNa ane prakAre mahAAnaMdanA samUhavaDevizALa udAravALA hAya ne zu? traNa jagatanA uttama aizva nI yAcanA mATe devatAonA samUha ane culuyAdi rAjAe jemanI AgaLa sevA karatA heAya ne zuM evA yathAzruta svarUpavaDe sphuraNAyamAna zrIRSabhAdika sarva tItha' karInA zrIkumArapAle darzona karyo. temanA darzanarUpa caMdrathI ucchvAsa pAmelA pramAdasAgaramAM DUbate hAya tema bhUpati kSaNamAtra zUnya thaI gaye Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s kumArapALa caritra tyArabAda hemacaMdrasuri kumArapAlane laI jineMdrione namaskAra karI temanI AgaLa beThA. jinekavANI anya tamAdhuryathI bharelI vANI vaDe kAnane viSe uttama jala. sAraNIne pracAra karatA hoya tema zrIjidro belyA. suvarNAdika vastuonA parIkSake te ghaNAe hoya che, paraMtu dharmatatvane parIkSaka te keIpaNa sthaLe kaIka ja kuzala hoya che. he rAjana ! kharekhara hoMzIyAra tuM eka ja che. jeNe pASANasamAna hiMsAtmaka dharmane tyAga karI ratnasamAna dayAmaya dharmane svIkAra karyo.. nupAdikane viSe hRdayane AnaMda ApanArI je saMpatti dIpe che, te dharmavRkSanuM puSpa che ane mukitalakSamI e tenuM phala che. vaLI jenA hAthamAM dharmarUpa ciMtAmaNi rahyo hoya, tene nRpa, cakravati, iMdra ane tIrthakarane vaibhava dUra nathI. tArA bhAgyanI racanA bahu addabhuta che, jethI tattvanidhi zrI hemacaMdraguru tane prApta thayA che. pachI cukyAdi pUrvajoe hemacaMdrasUrine praNAma karI kumArapAlane AliMgana ApI prasanna thaI kahyuM, he vatsa ! tArAvaDe ame putravALA thayA chIe, kAraNake, kumArgane tyAga karI uttama mAne tuM AzrayI thaye che. A jainadharmane tyAga karI anya koI kRtajJaprabhu nathI. je prabhu praNAma mAtravaDe pitAnA sevakane mokSapada Ape che. mATe saMzayarUpa hIMDoLAmAM khelatA manane sthira karI A gurunI AgaLa mAyA rahita tuM pitAnuM kArya siddha kara. ema kahI te sarve tyAMthI vidAya thayA. pachI kumArapAla vicAra karavA lAge, zaMkara vigere dee te pramANe kahyuM hatuM ane jineMdroe A pramANe kahyuM, te pachI A mananemAM satya karyuM ? Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 jinedravANI ema hRdayamAM utpanna thayelI saMzayarUpa velIne te te vacanarUpa jalavaDe siMcatA kumArapAle sUradrane pUchayuM ke, emAM satya tatva zuM? sUrIzvara belyA. devabodhie tane zuM kahyuM hatuM ? kumArapAle kahyuM, tenA ane ApanA kahevAmAM huM kaMIpaNa samaye nathI, sUrIzvara belyA. he rAjana ! kalA e iMdrajAla che. tenI pAse eka kalA zuddha che. ane mArI pAse te tevI sAta kalAo che. tenI zakitavaDe ame baMne svapananI mAphaka sarva tane batAvyuM. je temAM saMzaya hoya te tuM bola ? ahIM tane sarva duniyA batAvuM ! paraMtu he rAjana ! A sava kaTa nATakanA khela che. emAM kaMI sAra nathI. mAtra je somezvare tane kahyuM hatuM, teja satya che. e pramANe gurumahArAjanA vacanarUpa taraMgonA siMcanavaDe rAjAnA hudayamAMthI bhrAMtirUpa saMtApa dUra thaI gaye, jethI te khuzI thaI pitAnA sthAnamAM gaye. bIje divase kumArapAlarAjA upadezarUpI amRtanuM pAna karavA guru sthAnamAM gayA. tyAM sUrIzvare megha samAna gaMbhIradhvanivaDe upadezanI zarUAta karI; kSArAbdheramRtaM ghanAdvitaraNa vANIvilAsAdRta, zAlAtsatphalamaMgakAdupakRtirva zAcca muktAmaNiH / mRtsnAyAH kanaka sumAt parimalaH paMkAtpayoja yathA, niHsAgat puruSAyuSaH sucarita sAra tathA''kRSyatAm // 11 // "lavaNa samudramAMthI amRta, dravyathI dAna, vANIvilAsamAMthI satya, vRkSathI uttama phala, dehathI upakAra, vAMsamAMthI mukatAmaNi, mRttikAmAMthI suvarNa, puSpamAMthI sugaMdha ane kAdavamAMthI kamala jema grahaNa karAya che, tema asAra evA jIvanamAMthI uttamaAcaraNarUpI sArane saMgraha kare. vaLI kaMdamAMthI latAo jema jethI utkRSTasaMpattimAM vRddhi pAme teja puNya kahevAya, ema ajagataprabhue kaheluM che. upakAra, ja meha karAya , puSpamALI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra game tyAM pharo, athavA game tevA udyama kare, paNa puNyazALI purUSa ja vIrAMgadakumAranI jema lakSmI bhogave che. vIrAMgadakumAra A bhUlokamAM padyasamAna lakSmInuM nivAsasthAna ja budvIpa nAme dvIpa che. tenI cAre bAjue lavaNa samudranA uchaLatA jaLataraMgo zobhI rahyA che. te dvIpanI aMdara bharatanAme kSetra che. tenA madhyapradezamAM AbhUSaNa samAna ane svargazrInA vijayathI jema vijyapuranAme nagara hatuM. jenI aMdara havelIonA zikhara para zAMta thayelA pavanathI kaMpatA vajasamudAyamAM lIna thaI hoya ne zuM? tema lakSmI ane strIomAM caMcalatA jovAmAM AvatI nahatI. te nagaramAM mahAna parAkramI zUrAMgadanAme rAjA rAjya karate hato. tenA khagavaDe varie raNabhUmimAMthI nAsavAnI kalA zikhyA. temaja "jenI kIrtirUpa strIne nIce paheravAnuM vastra kSIra sAgara hatuM. suranadI (gaMgA) rUpa oDhavAnuM vastra hatuM. kAsa (ghAsa) rUpI kaMcukI (kAMcaLI) hatI. vizALa tAraenI zreNIrUpa muktAhAra hatA. . mukhazrIne jovA mATe caMdrabiMbarUpI maNi darpaNa hatuM ane veta kamala vanarUpI kIDA kamala hatuM. temaja te zUrAMgadarAjAnI strInuM nAma vIramatI hatuM. te strI pitAnA prANathI paNa rAjAne bahu priya hatI. tenI kAMtithI jItAyelI devAMganAo svargavAsa sevatI heyane zuM ? tevI adbhuta tenI kAMti hatI. matisAra nAme tene maMtrI hatuM. te rAjakAryamAM dhuraMdhara hate. vaLI ekatra maLIne jema samasta jagatanI buddhi jenA hRdayamAM rahI hatI; Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIzaMgada ane sumitra vRSabhane viSe jema te maMtrI para rAjyabhAra sthApana karI zarAMgada. rAjA vIramatI rANI sAthe caMdra rohiNI sAthe jema kriIDA karate hate. ema keTalAka samaya vyatIta thatAM vIramatI sagarbhA thaI. samaya pUrNa thavAthI teNee AraNyaka dAvAnala samAna tejasvI putra, nakhanI (khANa) ranane jema pragaTa karyo. tyArabAda zrAMgarAjAe potAnI yogyatA pramANe janma mahotsava karA, guNa pramANe utkRSTa vIrAMgada evuM tenuM nAma pADayuM. have te ja arasAmAM atisAra maMtrIne paNa eka putra thaye, bahu AnaMdapUrvaka sumitra tenuM nAma pADyuM. vIrAMgada ane sumitra vIrAMgada ane sumitra e baMne samAna vayanA, adhika ojasvI temaja sUrya ane caMdra samAna kulanA udyota karanAra thayA. svacchatA ane saralapaNAne dhAraNa karatA. dIrgha dRSTivALA te baMnenI bAlyAvasthAthI AraMbhI darzana, spaMdana, nidrA ane jAgaradikamAM netranI jema gADhaprIti jAmI. vaLI "nRpa ane maMtrI putranI jevI prIti hatI, tevI caMdra ane kumudanI, mayUra ane meghanI, sUrya ane kamalanI temaja eka hadayavALA mitrenI paNa nathI dekhAtI." dareka mArgamAM kuzala evI buddhivaDe te baMne jaNAe sarva kalAonA pAragAmI thayA, jethI teoe kalAvida purUSane sarva garva lIlAvaDe harI lIdhA. sarva yuvatIonA jIvanabhUta yauvanane pAmI azvinIkumAranI paNa rUpazrIne haraNa karatA. te baMne jaNa atizaya dIpavA lAgyA. "yauvanane prApta thayelA rAjakumAranuM vakSasthala buddhi sAthe vizAla hatuM. madhya (kaTI) bhAga zatruonI lamI sAthe kuza hatA. udayanI sAthe zarIra bahu puSTa hatuM. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra kAMtinI sAthe dADhI mucha pragaTa thaI hatI. yazanI sAthe bAhuo sthUla hatA ane mahimA sAthe skaMdha (khabhAe) unnata thayA hatA. senAnA kaMkaNavaDe mAtra hasta ja zebhe che, ema jANa hastane zobhAvanAra svarNakaMkaNane tyAga karI te rAjakumAre sva ane pArane viSe puNya tathA lakSamI ema baMne prakAranAM dAnarUpa kaMkaNa dhAraNa karyA. eka divasa vIrAMgada pitAnA mitra sahita vasaMta sAthe kAmadeva jema kIDA karavAnI IcchAthI mane hara udyAnamAM gaye. che tyAM aneka prakAranAM pupe khIlI rahyAM hatAM. bahu sauMdaryane lIdhe svecchA pramANe khUba kaDA karI pachI svaccha jaLathI bharelA sarovaramAM baMne jaNa snAna karI potAnA ghara tarapha cAlatA thayA. bhayAkAMtara baMne jaNa mArgamAM cAlatA hatA, tevAmAM tyAM saMbhrAMta thayela keIka puruSa mRtyuthI gherAyelAnI jema doDatuM AvyuM. mAruM rakSaNa kara, rakSaNa kara ema bUma pADate te rAjakumArane zaraNa gaye. - have tuM bhaya pAmIza nahIM, ema kahI vIrAMgade tene zAMta karyo, teTalAmAM ughADI taravAre AgaLa AvatA rAjasevako tenA javAmAM AvyA. tarata ja vIrAMgade temane pUchayuM. A puruSa koNa che? ene zo aparAdha che? enI pAchaLa tame zA mATe AvyA che ? ema kumAranA pUchavAthI teo hAtha joDI belyA. tamArA sarva nagarane luMTanAra A cAra che. jIvitavyane mRtyunI jema eNe lekanAM dhana harI lIdhAM che. vaLI nagaranI aMdara potAnI IcchA pramANe pesato ane nIkaLo A cara AtmAnI jema sUphamadaSTie jovAmAM tatpara thaelA chatAM paNa lekenA jovAmAM Avato nathI. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhayAkAMtara. Aje rAjAne keza (khajAno luMTI A cera bahu utAvaLathI nAte pitAnA karmovaDe manuSyanI jema sarva bAjue ubhA rahI amoe pakaDayo hate. pachI rAMgadarAjAe tene mAravAnI AjJA karI. vadhasthAnamAM te laI javAmAM AvyuM. tyAMthI zazaka (zazalA nI jema A cora nAzIne he guNina ! tamAre zaraNe Avyo che. mATe te svAmina! nIti tarapha daSTi karo. jaladI ene ApI de. jethI A cArane haNIne ame sajajanemAM zAMti phelAvIe. te sAMbhaLI dayAla vIrAMgada subhaTone kahevA lAgyo. jo ke A cora mAravA lAyaka che, to paNa huM tene ApavAne -nathI. jema caMdra AnaMda ApavAthI ane sUrya tApa ApavAthI lekamAM prasiddha che, tema kSatra zabda zaraNAgatanuM rakSaNa karavAthI sArthaka che. je enuM rakSaNa huM na karUM, te kITanuM nAma jema iMdragepa hoya che, tema mAre kSatra zabda vyartha thAya. jenA zaraNe Avela mANasa madonmatta hAthInI mAphaka nirbhayamanathI IcchA pramANe vAraMvAra na phare to tenuM abhimAna zA kAmanuM? acetanAste taravo'pi varSyA-stApAdupeta pratipAlayantaH / sacetanAste na punaH pumAMso-'pyavanti bhItena jana zrita ye // 1 / / acetana evAM vRkSo paNa tApathI pIDAyelA ane pAse AvelA manuSyanuM pAlana kare che te te prazaMsApAtra thAya che, temaja jeo bhayane lIdhe zaraNe AvelAnuM rakSaNa karatA nathI tevA sacetana evA paNa purUSe niMdavAlAyaka thAya che. mATe he subhaTo ! mArA zaraNAgatanuM rakSaNa karavA rUpI vratane pAlavA mATe anyAyI evA paNa A cArane tame choDI do, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra te pharIthI subhaTe belyA. he ravAmi! enuM rakSaNa karavAthI Apane zuM phela thavAnuM che? vaLI ene choDI devAthI ulaTo zatrunI mAphaka te lekane bahu duHkhadAyaka thaze, cera, vyAdhi, zaTha ane zatrue cArene zubhecchu puruSe kaMdanI. mAphaka mULamAMthI ukheDI nAkhavA joIe. ane jo temanuM rakSaNa karavAmAM Ave te teo virUddha kArya karyA vinA rahetA nathI. jema sUrya aMdhakArane nAza karI jagatane prakAza Ape che, tema samartha puruSa durjanane ucheda karI sajajana lekonuM pAlana kare che. cera lekenI sahAyatA karavAthI je sAdhu puruSane kaleza vadhAra te pASANanA lebhathI ciMtAmaNinuM cUrNa karavA samAna che. A anyAya jANI nyAyavAdI tamArA pitA paNa amArI upara bahu gusse thaze ane tatkALa amAre prANAMta karAvaze. te sAMbhaLI ujavala daMtakAMtinA miSathI hRdayamAM kuraNayamAna dayArUpI saritAnI laherane batAvate vIrAMgadakumAra pharIthI temane kahevA lAgyA. tamoe je nyAyanI bAbata kahI te vAta satya che. paraMtu tame. je kSatriya heva te kSatriyane dharma ke che? teno khyAla kare. kSatriye dharma zAstramAM ane lekamAM paNa prasiddha che ke dhana ane prANavaDe paNa dukhInuM rakSaNa karavuM ja joIe. temaja - zeSaH sva zekharamaNiM ramaNI vivoDhA, ___ stamberamo dvidazanI mRgarATU svazauryam / sAdhuvrata bhaTajanaH zaraNAgata ca, jIvanna muJcati para mriyate kadAcit // 1 / / zeSanAga pitAnA mastaka maNine, pati pitAnI strIne, hAthI hAthaNIne, mRgeMdra pitAnA parAkramane, Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhayAkAMtara 11 ane sAdhu puruSa aMgIkAra karelA vratane jema jIvatAM sudhI choDatA nathI, tema parAkramI puruSa kadAcita marI jAya tepaNu zaraNe AvelAne cheDate nathI. Atma samAna A jagatamAM kenuM pAlana karavuM? ane kene nAza kare? kevala zaraNAgata upara sarva janane hitakArI dayA ja karavI te ucita che. mATe tame ahIMthI cAlyA jAo ane rAjAthI bhaya pAmatA hai te tame bhUpatine kaheje, ApanA kumAre amArI pAsethI balAtkAre corane mukta karAvyo. ema kahI subhaTone vidAya karI virAMgade cerane kahyuM. A cerInA sukhano tane anubhava hAlamAM thaye ke nahIM? durgAnarUpI pANIthI siMcelA kukarmarUpI vRkSanuM vadhAdikarUpI puSpa A lemAM prApta thAya che ane marIne naraka thAnamAM ghaNI yAtanArUpI phala bhegavavuM paDe che. dhArmika upAyo vidyAmAna chatAM kaye buddhimAna puruSa caurya karma kare ? suMdara Amraphalane tyAga karI nibaphala (lI baLIe) keNa khAya? meM keTale kaleza sahana karI hAlamAM tane choDAvyA che. pharIthI corI karatAM tuM je pakaDAIza to tane koNa mUkAvaze ? mATe he sAdhu puruSa! viSasamAna prANane apahAra karanAra cerIne tyAga karI amRtasamAna pitAnuM hita karanAra dharmanuM tuM sevana kara. e pramANe kumAranA upadezarUpI amRtanuM pAna karavAthI ceranuM hadaya ughaDI gayuM ane vIrAMgadane praNAma karI te uccasvare kahevA lAge. he ravAmi ! mArA pitA, mAtA, bhrAtA ane prANadAtA paNa tame che. kAraNa ke, yamasamAna A durvyasanathI mArUM tame rakSaNa karyuM che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 kumArapALa caritra A saMsAramAM ApanA sarakhA ghaNA sajajanarUpI megha na hoya te vipattirUpI agninA tApathI tapelI pRthvI kevI rIte rahI zake? hAlamAM huM nirdhana chuM. Ape mane jIvitadAna ApyuM che, te Apane anuNI huM kevI rIte thAuM? mAtra cIryanA tyAgarUpI mArI bhakti ja Apane viSe sthira thAo. e pramANe cAranI prArthanA sAMbhaLI buddhimAna vIrAMgade savage paherelAM pitAnAM AbhUSaNovaDe satkAra karI tene vidAya karyo. aho ! saruSanI udAratA kevI hoya che! A mArUM vRttAMta sAMbhaLI mArA pitA mArI upara krodha kare che ke nahIM? evI jIjJAsAthI rAjakumAra keTalAka samaya tyAM ja rokAye. zUrAMgadapkepa subhaTo zUrAMgada rAjAnI pAse AvyA ane temanA mukhathI pitAnA putranI pravRtti sAMbhaLI rAjAnI bhrakuTI ekadama bhayaMkara thaI gaI ane bahu krodhathI te be. re subhaTa ! A avinIta putra mAre tyAM kayAMthI janme ? ceranuM rakSaNa karavAthI je lekamAM prANApahArI thA. nyAya eja eka jIvana che jenuM, evA mArAthI A anyAyI putra thayo, te zuM amRtamaya caMdramAMthI aMgArAnI vRSTi thaI na gaNAya? meM corane nigraha karyo hate, chatAM eNe balAtkAre tene bacAva karyo. ahe ! mAruM paNa eNe apamAna karyuM, tethI A putra nathI paNa zatru che. pitAne anya paNa koI nItimAna hoya to te mAnya hoya che ane avinItaputra hoya te paNa te dveSI thAya che. jemake zani pApa graha hovAthI sUryane apriya che ane cakavAka zreSTha hevAthI atipriya thAya che. mATe re subhaTo ! tame tyAM jAo ane mArAM vacana tene kahI mArA hukamathI ceranI mAphaka tene dezapAra kare. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zazagaDhaprakopa 13 rAjAnI AjJA pramANe subhaTo kumAranI pAse gayA ane bhUpatine abhiprAya bahu saMkecathI temaNe bhaya pAmIne kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLI vIrAMgadakumAra rAjya prAptinI mAphaka bahu prasanna tha. hAlamAM IchA pramANe AnaMdathI huM dezATana karIza. te samaye sumitra bolyo. aho ! daivanI duSTatA kevI che ? kAraNa ke, durjananI mAphaka je deve guNane paNa dUSita karyo. prAye guNa ja prANione kaleza upajAvanAra thAya che. kAraNa ke, zuke (papaTo)nuM vAkacAturya ja temanA baMdhana mATe thAya che. tyArabAda divasane caMdra jema plAna mukhavALA pitAnA mitrane joI praphulla kamalanI mAphaka vikasavara mukhe vIrAMgada bole. he mitra ! kheda karIza nahIM. mArgamAM rahelA saphala vRkSanI jema sapuruSe paropakAranI IcchAthI dusaha kalezane sahana kare che. devane prasanna karavAthI pragaTa thayelI caMdranI jema kSINatA tema papakArathI utpanna thayelI sajajanenI vipatti paNa suMdara gaNAya che. prathama paNa mAruM citta dezAvalekanamAM utkaMThita hatuM, chatAM A pitAne je hukama thayo, te dudhamAM zarkarA (sAkara) barobara che. dezATana karavuM e mahadayanuM kAraNa che. prauDhA zrIzcaturaiH sama paricitividyA'navadyA navA, nAnAbhASitaveSalipyadhigatiH kRndAvadAta yazaH / dhIratva manasaH pratItirapi ca svIye guNaughe satAM, mAnAt ko na guNodayaH prasarati mAmaNDalAlokanAt // 1 // bhUmaMDaLanuM avalokana karavAthI prauDha lakSamI maLe che. paMDite sAthe paricaya thAya che. navIna pavitra manahara vidyA prApta thAya che. vividha prakAranI bhASA, veSa ane lipi jANavAmAM Ave che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mommun kumArapALa caritra caMdranI snA sarakhe ujajavaLa yaza maLe che. mananI daDhatA ane puruSanuM mAna karavAthI pitAnA guNepara pratIti thAya che. eTaluM ja nahIM paNa ke gudaya prasarato nathI ? je ke, vAyu acetana che, te paNa te vanamAM bhamavAthI sugaMdha maya thAya che, te sacetana puruSa pRthvI para paribhramaNa karavAthI guNavAna kema na thAya? mATe he mitra ! tuM sukhethI ghera jA. tAre mArga dukhadAyaka mA thAo. huM pitAnI AjJA pramANe dezAMtara jAuM chuM. | sumitra che. svAmi ! tuM jA, e ApanuM vacana yegyA nathI. dehino tyAga karI deha zuM niraneha thaI cAlI zake khare ? ApanI sevAmAM rasika hevAthI mane mArga paNa duHkhadAyI thaze nahIM. kapakramane sevanAra prANIne zuM daridratAnI pIDA thAya kharI? je e ja tAro vicAra hoya te veLAsara pratiSThA sahita ahIMthI tuM cAla, ema kahI mitra sahita rAjakumAre tyAMthI prayANa karyuM. caMdrane nisteja karatI te baMnenI mukhakAMti gharanI aMdara jevI hatI, tevI ja pravAsamAM paNa dIpatI hatI. aho mahAtmAonA dharyanI sImA hotI nathI. utsava ane vipatti kALamAM paNa mahAna puruSe samAna rUpamAM hoya che. maMthana karavA pahelAM ane pachIthI paNa mahAsAgaranI sthiti eka sarakhI ja hoya che. parajananI vinaMti virAMgada ane sumitra e baMnenuM prayANa sAMbhaLI temanA guNa samUhathI mehita thayelA nagaranA leke baMdhunI mAphaka temanI pAchaLa gayA. ane bahu zokAtura thaI vinaMti karavA lAgyA. he rAjakumAra! paropakArI janemAM agraNI, zaraNAgata jananuM pAlana karanAra ane netrane AnaMda ApanAra evA Apa kyAM jAo che? Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paurajana vinati 15 bahu buddhimAna chatAM paNu A rAjAnI mUDhatA hAlamAM zAthI thaI ? kAraNa ke dehamAMthI AtmAne jaeNma maMdiramAMthI tamane kADhI mUke che. he svAmi ! sajajana rUpI cakravAkane ullAsa ApavAmAM sUrya samAna ApanA prayANathI nagaranI aMdara leAkeAne AMdhaLu' karanAra zekamaya aMdhArU thaze, Aje amArA bhAgyanI racanAe nAza pAmI che, kAraNa ke pitAnI mAphaka dayALuM evA Apa amArA nagaramAMthI cAlyA jAo che. e pramANe prAthanA karatA ane guNa samUhane vaza thayelA nAgarika lAkone khalAkAre ubhA rAkhIne tee baMne jaNa nagaramAMthI nIkaLI gayA. amRta samAna paraspara vArtA vinAdavaDe peAtAnA sthAnamAM rahelAnI jema kiMcita mAtra paNa tee mArga zrama jANatA nahAtA. keTalAka mAga cAlyA eTale bhayanI rAjadhAnI samAna mATI eka vanabhUmimAM tee jaI pahoMcyA. jenI aMdara vRkSAnI ghaNI lakSmI dIpe che. zIkArA pazuonI svata'tratA, aMdhakAranu` sAmrAjaya ane vipattione bhAre utsava dekhAtA hatA. theADIka aTavI ullaMdhana karI teTalAmAM sa`sAra asthira che, ema dhIme dhIme te baMnene kahetA haiAya tema sUryAsta samaya thavA lAgyA. jo ke huM sUra (sUrya-zurA) zru, tA paNa hamezAM udaya-abhyudaya ane vyaya (asta) ne pAmuMchuM, te khIjAnI sthiratA kayAMthI hoya ? ema jaNAvatA heAyane zuM? tema te samaye sUya pAte asta thayA. peAtAnA pratirUpa sUrya asta thaye chate tenA viyeAgane nahi sahana karatI divasanI lakSmIe kharekhara saMdhyAkALanA rAgarUpI agnimAM praveza karyAM. mAtA pitAnA hRdayamAM paNa strIjAti hAvAthI prIti mArI mAphaka asthira che, ema pakSIonA zabdovaDe te bannene jaNAvatI hoyane zuM? tema sa MdhyA paNa kAI ThekANe cAlI gaI. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 kumArapALa caritra mitra (sUrya) asta thaye chate ekadama gADha a MdhakAranA miSathI leAkamAM satra ghaNuM zaiAka phelAI gayA, e ucita che. pazcima samudramAM DubelA sUryane joI kharekhara tenA uddhAranI IcchAnI jema tArAe AkAzamAM doDavA lAgyA. e pramANe pradeSa kAlanA kaIka prakAza thaye eTale eka vaDanI nIce vastra pAtharI vIrAMgadakumAra devanu smaraNa karI suI gaye. "jAgavAthI bhaya lAgatA nathI" e nItivAkayane jANanAra sumitra kumAranI cAre bAjue prAharikapaNe rahyo. huM rAjA chuM ane A rAjakumAra che, vaLI te thAkI gayA che, mATe ene kara-kirANAmRtavaDe zAMta karUM, ema jANI caMdra te samaya pragaTa thayA ema huM mAnuM chuM. niSkalaMka kumAranA mukhacaMdra kalakita evA mane hasaze, evA bhayanI jema caMdra dhIme dhIme AkAzamAM gayA. A rAjakumAra pAtAnA makAnanI aMdara caMdrodaya-caMdaravAnI nIce sutA hatA, tevI rIte araNyamAM paNa te suvA joIe, ema jANI vidhie jarUra tenI upara ca`drodaya karyAM. te samaye jaLathI jema gADha caMdranA kiraNeA vaDe zuddha karele AkAza ane pRthvInA madhyabhAga sphaTika ratnAthI ghaTita hAyane zuM? tema zeAlatA hatA. devanuM Agamana caMdranuM teja khIlI rahyuM hatuM, chatAM paNa adbhuta kAMtivaDe dizAonA sukhane prakAzita karatA kAIka deva tyAM AvIne sumitrane kahevA lAgyA. huM yakSa chu. ane A vaDanI aMdara rahuM chuM. A puNyazALI kumAra mArA sthAnamAM AvyA che, mATe mAre enA satkAra karavA joie. he mitra ! hAlamAM A vIrAMgaDhakumAra sukha nidrAmAM sutA che. mAre enu cAgya Atithya zuM karavuM ? te kharI hakIkata mane tuM jaNAva. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devanuM Agamana 17 e pramANe bolatA yakSanI mUrti ane kRti joI sumitranuM hRdaya cakita thaI gayuM ane bahu bhakti vaDe yakSane praNAma karI te be . bhAgya, saubhAgya, saurA, lakSmI, sukha ane putrAdika sarva vastuonI prApti sulabha che, paNa devadarzana bahu durlabha che. * tapyante katicittapAMsi katicinmaMtrAnmudopAsate, vidyA kepi japanti ke'pi dahane mAMsaM nija juhvati / sthitvA pretavane nayanti katicid dhyAnena sarvAnizAM, mAnAM na tathA'pi darzanapatha prAyaH zrayante surAH // 1 // devanA darzana mATe keTalAka manuSya tapazcaryA kare che. keTalAka AnaMdathI maMtronI upAsanA kare che. keTalAka vidyAnI ArAdhanA kare che. keTalAka pitAnA mAMsano agnimAM hema kare che ane keTalAka ramazAna bhUmimAM rahI AkhI rAtrI dhyAnamAM vyatIta kare che, te paNa manuSyane prAye devadarzana thatuM nathI. mATe he deva! nidhi samAna durlabha evuM tAruM darzana thavAthI mAre maratha pUrNa thaye, have kRtArtha e huM zuM yAcanA karuM? vaLI he deva ! tuM Apa, ema pitAnA sevakAdikane athavA putrAdikane dAtRpaNAthI kahevuM te zreSTha gaNAya, paraMtu tuM mane Apa, ema yAcakapaNAthI keI divasa kahevuM ucita gaNAya nahIM. IMdra dhanuSa divase ja maMgalika hoya che ane te rAtrIe jovAmAM Ave te amaMgalika thAya che. te paNa tuM kaMIka mAgaNI kara, ema devatAe pharIthI bahu Agraha karyo chatAM paNa sumitre potAnI ISTavastu kaMIpaNa mAgI nahIM. ahe! "sapuruSanA vatanI kevI daDhatA hoya che? bhAga-2 2 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kumArapALa caritra maNipradAna pachI yakSa pite prasanna thaI nIla ane lAla ema be maNi ApI sumitrane spaSTa rIte teNe kahyuM. A baMne maNiene prabhAva tuM sAMbhaLa. A nIla maNi tAre A rAjakumArane Apa. traNa upavAsanA ArAdhanathI te maNi tene rAjyasaMpatti Apaze. temaja che kAra sahita hai kArane japa karI A padvarAga maNinI tAre pUjA karavI, jethI te maNi ciMtAmaNinI mAphaka tane amita ghaNI Icchita lakSamI Apaze. ema kahI deva tyAMthI adazya thaI gaye. sUryabiMba samAna utkRSTa tejasvI te baMne maNine joI sumitra vicAra karavA lAge. aho ! puNyane mahimA traNa lekamAM paNa mAte nathI, kAraNa ke, A ciMtAmaNi vigere padArtho sevakanA paNa sevaka thAya che. lakSmImAnayati priya prathayati pratyUhamunmUlati, dvandve dviSThabala pinaSTi harati vyAghrAdibhUta bhayam / kAntAre saha bambhramIti diviSadvarga vidhatte vaza, puNyaM puNyavatAM na kiM vitanute prAcInamUrjasvalam // 1 // pUvepAjIta puNyazAlI janenuM baliSThapuNya lakSmIne saMpAdana kare che, priya vastune vistAre che, vinane nimna kare che, yuddhamAM zatrubalane haThAve che, vAgha vagerenA bhayane dUra kare che, araNyamAM sAthe paribhramaNa kare che, svAdhIna kare che, eTaluM ja nahIM paNa sarva ISTa vastu pUrNa kare che. ema sumitra ciMtavatuM hatuM, teTalAmAM vIrAMgada jAgI uThe ane sumitrane teNe kahyuM ke, DIvAra tuM paNa sUI jA, ema kahI sumitrane suvADI dIdhe. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryadaya sUryodaya 19 tyArabAda mAMtrikanI jema rAtrInA ucchedya athavA doSanA uccheda karanAra sUrya ... Agamana jANIne pizAcinI jema rAtrI nAzIne adRzya thaI gaI. rAga-mAhuthI vArUNI pazcima dizAmmadirAnuM sevana karI prasiddha kalakane vahana karatA caMdradvijAdhirAja chatAM paNa patita-asta thayA, e kharekhara ceAgya che. AkAzarUpI vanamAM rAtrIe je tArA rUpI puSpA kharAkhara khIlyAM hatAM, teone prabhAtakAlamAM kALarUpI mALIe laI lIdhAM. A rAjakumAra tejavaDe mAre| sajAti che, mATe ene tapAsa karU ema jANI sUya* udayAdrinA zikharapara ArUDha thayA. te samaye vRkSeAparathI uDatAM pakSio peAtAnA zabdo vaDe stuti karatAM vaitAlika manIne kumAranI sevA karavA lAgyAM. prabhAtakALamAM nRpa ane matrInA ane putrA peAtAnA iSTadevanu dhyAna karI tyAMthI nIkaLI AgaLa cAlatA thayA, kAraNake buddhimAna leke ALasu hAtA nathI. rAtrIe baneluM maNivrattAMta jaladI kahevA jevuM hatuM, para Mtu samaya upara kahIza, evI buddhithI sumitre te vAta karI nahIM. jo ke vanapradeza bahu kharAba hatA, chatAM paNa pUrvAMta puNyanA prabhAvathI madonmatta si'hArdika pazuo siddhanI jema temane kAI prakAranI (paDA karatA nahAtA. cAlatAM cAlatAM madhyAnhukALa thayA. sUryanA tApathI pIDAyelA kumAre sumitrane kahyuM, he bhAi ! mane kSudhA lAgI che, meTala, have leAjananu zuM karavuM ? sumitra vicAra karyAM ke, maNinI ArAdhanA karyA vinA ma vipatti TaLavAnI nathI, para`tu sukemalatAne lIdhe traNa upavAsa karavAnI zakti kumAramAM jaNAtI nathI, mATe hAlamAM te vAta mulatavI rAkhI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 kumArapALa caritra kAI paNa upAce enI pAse traNa upavAsa karAvu, ema dhArI peAtAnI buddhithI teNe kumArane kahyu. he svAmi ! ApaNe kaMI bhAtu' lAvyA nathI. A zUnya jaMgalama kaMIpaNa bIjI' sAdhana nathI. vaLI ahIM pADelAM phala puSkaLa che, paraMtu te saMbaMdhI ApaNane mAhIti nathI. ajJAta phala khAvAthI ApaNane koipaNa anatha na thAya eTalA mATe upavAsa karavA ThIka che, ema samajAvI teNe kumArane upavAsa karAvye ane pAte paNa upavAsa karyAM. evIja rIte puNyanI puSTivALA te baMne jaNA bhInna e divasa paNa upavAsI rahyA. e pramANe traNa divasanA upavAsa thayA. ceAthA divase te araNyanA su Mdara prAMtabhAgamAM jai pahoMcyA. udyAnapraveza tyAM AgaLa mahAna vRkSeAthI suAbhita ane lakSmIvarDa vizAla mahAvizAla nAme nagaranI najIkamAM eka udyAna hatuM. tenI a Mdara tee gayA ane haMsanI mAka sarovaranI a Mdara snAna karI sArI rIte svastha thayA. pachI vIrAMganlRkumAra khelyeA. he mitra ! have kSudhA sahana thatI nathI. mArA prANa have cAlyA jaze. tuM vilakha karIza nahIM. kayAMyathI pazu bhAjana lAva. O sumitra khelyA. ApaNe mATe vipattirUpI sAgara utarI gayA chIe. have kSaNamAtra ya` rAmavAnuM che, jethI huM Apane divya bhAjana karAvIza. rAjakumAra pharIthI elye. he mitra ! prathama traNa upavAsa te kAvyA che ane hajI paNa taiya` rAkhavAnI vAta kare che, mATe tuM mane lAjana ApavAnA nathI. sumitre AjakumArane nIlamaNi tathA puSpA ApI kahyuM. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNiprabhAva maNiprabhAva huM vidhijJa ! vidhi pramANe A nIlamaNinu Apa pUjana kare. eTalA mATe mAga mAM meM ApanI pAse traNa divasanA upavAsa kAvyA che. 21 kAraNa ke tapa vinA puNyazAlI puruSane paNa siddhi maLatI nathI. vaLI sUrya -tapazcaryA A lAkamAM bahu tApa vaDe zarIrane tapAve che, ane jala-zuMgArAdi rasane zeASAve che, teA paNa tApana ( sUrya =tapa ) ne viSe kamalinI jema samasta siddhi rati ( vikAza=AnaMOM) ne prApta thAya che, e mATu Azcaya che. kalezane sahana karyA sivAya kace! mANasa lakSmIpAtra thAya che? jIe ! vedhAdikanA kaSTathI kAnane seAnAnA alakAra maLe che. A maNi tuSTa thavAthI rAjyasa'patti Apaze. kAraNake; maNamaMtrAdikane mahimA agni'tya haiAya che. svaccha buddhi che jenI ane maNinA danathI vismita thayelA rAjakumAre pUchyuM, huM mitra ! kharI vAta kahe. A maNi tane koNe ApyA ? ane kevI rIte rAjya Apaze ? samaya upara sarva vRttAMta huM tamane kahIza. hAlamAM A maNinu pUjana kare. ema sumitranA kahevAthI rAjakumAre pUjanano prAraMbha karyAM. teTalAmAM sumitra paNa ekAMta sthaLe gayA ane nimala buddhithI padmarAgaNanu' puSpAvarDa teNe arcana karyuM. pachI yakSanA kahyA pramANe japavaDe tenI ArAdhanA karI. ratnanA adhiSThAyaka deva pratyakSa thayA. sumitrane kahyuM; huM prasanna thayA chuM. tArA smaraNathI huM AvyA chuM. tAre je je vastu ISTa hoya te tuM mela. sarva pUrNa karavAnA taiyAra chuM. te devanA prasAdavaDe sumitra grISmavaDe sUryanI jema dedIpyamAna thaI tatkAla rAjakumAra pAse gayA. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra teTalAmAM nizcala dhyAnamAM ArUDha thaI vIrAMga paNa vidhi pUrvaka maNinuM arcana karI nivRtta thaye hatuM. jenI kAMti cAre tarapha prasaratI hatI. dIvyasamRddhi padyarAga maNinA adhiSThAyaka devanuM samaraNa karI sumitre nAna, jana vigere adbhuta vastunI prArthanA karI. tarataja te devanI preraNAthI dIvya alaMkAro vaDe vibhUSita devAMganAo ekadama AkAzamAMthI utarI. te baMnene praNAma karIne te vananI aMdara temane mATe sonAnA rata thI virAjamAna ane ratnathI bAMdhelA bhUtalavaDe dedIpyamAna eka maMdira devamAyA vaDe banAvyuM. tenI aMdara sonAnAM Asana, ratnanAM bhejanuM pAtra ane AbhUSaNe sajaja karavAnI vedikA mANikayamaya hatI. jeo prekSakanA cittane kharekhara haraNa kare che. svarganA vimAnane apamAna karanArI te prAsAdanI lamI joI huM mAnuM chuM ke te devIo paNa pote haMmezAM tyAM rahevA mATe IcchatI hatI. pachI devIo te prAsAdanI aMdara baMne kumArane laI gaI nirnimeSa dRSTie svargazrIne jotA jeNe deva heya ne zuM? tema kSaNa mAtra teo thaI gayA. pachI devIo pite te baMnene tela ane piSTikA vaDe mardana karI nAnapITha para laI gaI ane devanI mAphaka suvarNamaya ghaDAonA jaLathI baMnene snAna karAvyuM. pachI gaMgAnA taraMga samAna nirmala dIvya va paherAvyAM, caMdanAdikane lepa karI uttama AbhUSaNe paherAvyAM.. e pramANe snAna, caMdana ane alaMkArethI bhavya zarIravALA baMne kumAre A lekamAM paNa maNinA prabhAvathI deva samAna thayA. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIpasamRddhi 23 skAra varSApala-hima ( kharapha) samAna ( rUpa ) sukha che jenu', pa AmraphulanA khaMDa samAna ( rUpa) adhara ( eSTA) chejenA, mAdaka samAna (rUpa) che uMcA stana jenA, maganI dAla samAna ( rUpI ) nIla che ka Mcuka jeno, mAlupuDA samAna (rUpI) che vastra jenuM evI vArAMganA samAna dIvya rasAi devAMganAee temanI AgaLa lAvI mUkI, keAI divasa nahI AsvAdelI evI vividha rasa vatIne peAtAnI IcchA pramANe jamatA te kha MnenI jIbha paNa rasajJAnamAM vimUDha khanI gaI. ahe!! mAya nI keTalI maliSThatA ? sumitra hAsya pUrNAMka vIrAMgadane kahevA lAgyA. he svAmi ! traNa divasathI Apa bhUkhyA che, mATe rUci pramANe sArI peThe jame. pachI baMne jaNe mukha prakSAlana karI pAnaseApArI vigere mukha vAsa lIdhe. sumitranA maraNu karavAthI ja deve sa` vastu adRzya karI nAkhI. meghajALanI mAphaka sava dezya vastu adRzya thavAthI rAjakumAre tenuM kAraNa sumitrane pUchyuM. teNe javAbamAM kahyu', hAlamAM keIka sthale vizrAMti lyeA. pachI sava` hakIkata huM. Apane jaNAvIza, te sAMbhaLI rAjakumAra eka AmravRkSane nIce suI gayA ane nidrAdhIna thai gayA. buddhinidhAna sumitra paNa enI pAsamAM eTho ane ene rAjya kevI rIte maLaze, ema peAtAnA manamAM vicAra karatA hatA. rAjya prApti have te mahAzAlanagaramAM dhana jaya nAme rAjA hatA. te gata divase gADha mAMdagImAM AvI paDayA ane daivayeAge maraNa pAmyA. tene koI paNa putra naheAtA, tethI maMtrIee vicAra karI rAjya bhakti mATe sAyakALe pacIna taiyAra karyAM. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 kumArapALa caritra prabhAta kALamAM vAjIMtro vAgavA lAgyAM. rAjakIya puruSanI sAthe pite pAMce dIvya rAjyAdhiSThAyInA vaibhavathI cAlavA lAgyAM. sarva nagaranI aMdara pharatAM hatAM, tyAre dedIpyamAna ravarUpadhArI seMkaDo nAgarika leke rAjya levA mATe eka bIjAnI AgaLa ubhA rahetA hatA. ahe ! lobhanI vicitratA ! vAsArtha vasatizcatuSkaramitA veSadvaya prAvRttI, bhuktayai dhAnyaghRtodakAdi ca kiyat kiMcidvayayArtha dhanam / ekaikaMzayanAsanapriyatamAdAsIgavAzvAdika, bhogo'yaM nRparaDkayostadapi hI rAjye spRhAvAn janaH! // 1 // nivAsa mATe cAra hAthanI jhUMpaDI, paheravA mATe phakta be vastra, bhejana mATe dhAnya, ghI ane pANI vigere keTalIka vastu, vyaya mATe keTaluMka dhana, ekeka zayanAsana, strI, dAsI, gAya ane azva vigere, A bhaMga rAjA ane raMkane sAmAnyapaNe hoya che, chatAM paNa loke rAjya meLavavAmAM adhika pRhAvALA hoya che, "e Azcarya nahIM te zuM?" | sarva bAjue nagaranI aMdara pharIne te dI sarva nagaravAsI janane tyAga karI IcchA pramANe krIDA karavAnI jema nagaranI bahAra teo nIkaLyAM. koI e bolAvelAM hoyane zuM? tema teo tyAMthI te vanamAM gayAM ane te baMne kumAronI pAse AvyAM. svayaMvarAnI mAphaka rAjya lamI AvI, ema jANI AnaMdita thayelA sumitre rAjakumArane jAgrata karyo. te samaye zuMDAgramAM dhAraNa karelA kalazanA jaLavaDe tenI upara abhiSeka karI garjanA karatA hAthIe vIrAMgadane pitAnI pITha para besArI dIdho. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumitra vicAra 25 gheADAe bahu harSa thI khu khArA karyAM. rAjyazrInI adhiSThAtrI devIe tenA mastaka para chatra dhAraNa karyuM. ane baMne tarapha cAmara vIAvA lAgyA. vIrAMgadanA danavaDe leAkeAne Anada hRdayamAMthI ubharAtA hAyane zuM? tema rAmAMcanA miSathI mahAra nIkaLatA hatA. sumitra vicAra sumitra peAtAnA hRdayamAM vicAra karavA lAgyeA. mAza mitrane rAjya maLyuM. have te mane nagaramAM lai jaze ane koIpaNu nicegamAM mane joDI deze. svakAya, prajAkAya, rAjakAya saMbaMdhI sava sAdhanAnI ciMtAvaDe niyeAga e parAdhInatA mATe ja che, tethI te kevala duHkhadAyaka che. ceAganA karatAM A nicega buddhimAna puruSone paNa duHsAdhya che. kAraNake, cAgane viSe kevala AtmAja sAdhya karavAnA che, para Mtu niceAgamAM te sava jagatane sAdhya karavAnu... hAya che, mATe te dhamAlamAM paDavAnI mAre kaMI jarUra nathI. mArI pAse ciMtAmaNi samAna A padmamaNi svAtha pUrNa karavAmAM taiyAra che. tenA prabhAvathI keTaleka samaya devanI mApheMka huM icchA pramANe Anada lAgavIza. have te rAjakumArathI chuTA paDavAmAM mane koipaNa prakAranuM dUSaNa nathI. kAraNake, ene me vipattirUpa sAgaramAMthI uttIrNa ka che ane samRddhimaya zreSTha rAjya paNa apAvyuM che. ema vicAra karI sumitra ekadama koIka jhADanI aMdara cAlye garcA, te vIrAMgadanA jovAmAM AvyeA nahI. kAraNake, te samaye namana karatA leAkeAnA mukha tarapha tenI dRSTi hatI. sumitra gaveSaNA tyArabAda rAjAnI dRSTi sumitra tarapha khe'cAi, paraMtu te sumitra tenA jovAmAM Avyo nahI, jethI te mATA zabdothI vAra vAra tene elAvavA lAgyA temaja peAtAnI najIkamAM rahelA lAkone hukama karyAM ke, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 kumArapALa caritra ahIM keIpaNa ThekANe mArA mitranI tapAsa karo ane jaladI tene zedhI kADho. tarata ja te leko vanecaranI jema vananI aMdara nIkaLI paDayA. he sumitra ! sumitra ! ahIM Ava, ahIM Ava ema bolatA, teo sarvatra tenI zodha mATe pharavA lAgyA. paraMtu nAzI gayelAnI mAphaka keI ThekANe tene patto lAge nahIM. pachI thAkIne teo rAjA pAse gayA ane kahyuM ke, AkhAya araNyanI aMdara keI jagAe tene patto maLe nahIM. te sAMbhaLI vIrAMgada paNa sarvasva gumAvyuM hoya tema bahu duHkhI tha ane tatkAla te vilApa karavA lAgyo. he sumitra ! hAlamAM tArA vinA huM adhIra banI gaye chuM. jaladI tu ahIM Ava ane mArI sAthe vArtAlApa kara. he mitra ! mAtApitAne asAdhAraNuM sneha, dhana ane zArirIka sukha vigere sarva tyAga karI te mArA mATe janmathI AraMbhI ananya mitratAnA saMbaMdhavaDe durgamya araNyavAsamAM mArI sAthe vana bhramaNanuM moTuM duHkha sahana karyuM, have mane rAjya maLyuM, tyAre tuM kema chuTo paDe? rAjyadAyaka maNinA dAnavaDe mAre upakAra karI hAlamAM pratyupakAranI bhItivaDe jarUra tuM nAzI gayela che. kAraNa ke, sthitiH satAM ko'pyupakRtya yatte, prayAnti tatpratyupakArabhItAH / nirvApya pRthvI tapatApataptAM, na vAridA netrapathe sphuranti // 1 // sajanI tevI keIpaNa sthiti hoya che ke, teo upakAra karI tenA pratyupakAranA bhayane lIdhe cAlyA jAya. che. sUryanA tApathI tapI gayelI pRthvIne zAMta karI vAdaLAM dRSTigecara thatAM nathI. arthAta anyatra cAlyA jAya che." pachI vIrAMgade kahyuM, he maMtrIo! tame ahIMthI cAlyA jAomArA mitra vinA mAre A aizvaryanuM kaMI prajana nathI. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumitra veSaNa * 27 maMtrIo vinayapUrvaka belyA. he savAmi! ema belivuM Apane ucita nathI. bahu bhAre puNyavaDe paNa rAjyazrI kharekhara durlabha hoya che, vaLI he prabho ! A tamAro mitra nAmathI sumitra che, paNa arthathI nathI. kAraNake, je tuchabuddhi A tamArA utsavasamayamAM palAyana thaI gaye. he svAmi ! ApanuM bhAgya bahu tape che, jethI buddhimAna mitre ghaNA Apane AvI maLaze. mATe kRpA karI A5 nagaramAM padhAre. e pramANe maMtrIoe bedha karI balAtkAre vIrAMgadane pitAnA nagaramAM laI javAnI taiyArI karI. ucA teraNa temaja dhvaja patAkAothI nagara bahu zobhAvavAmAM AvyuM hatuM. addabhuta kAMtimaya zarIra ane lokapriya guNo vaDe nagaramAM tathA paurAMganAonA hRdayamAM bhUpatie praveza karyo. tyAra pachI te vIrAMgadarAjA rAjamaMdiramAM gaye. ane sUryabiMbanI jema siMhAsana para birAjamAna thaye. maMtrIo ane nAgarikoe meTA utsavathI rAjayAbhiSeka karyo. varasatA meghajaLanI mAphaka vIrAMgadarAjAnA vidyamAnapaNathI sarvatra tAparUpa vyAdhithI mukta thaI pRthvItala zAMta thaI gayuM. e enA guNane lIdhe ucita ja gaNAya, tyArabAda pRthvInI apsarAo athavA nimeSa dRSTivALI devAMganAo samAna rAjakanyAo sAthe vIrAMgadanAM lagna thayAM. hamezAM lakSamIvilAsanA bhoga piote bhagavato hato chatAM paNa samudranI mAphaka tenA hadayane vaDavAnaLanI mAphaka sumitrane viraha zeSavato hato. ratisenA araNyanA gahanakuMjamAM sumitre divasa vyatIta karyo. sUryamaMDale astAcalanA zikharanI mulAkAta lIdhI. >> saMdhyAkAlano raMgaberaMgI dekhAva daSTigocara thaye. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra sumitra paNa ku jarnI (hAthI) mAphaka jamAMthI bahAra nIkaLya ane tarataja te sIdhA mArge nagaramAM AnyA. tyAM koI puruSanA mukhathI tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM; ahIM ratisenA nAme suMdara rUpavatI vezyA rahe che, paraMtu te puruSa vargInA dveSa karanAra ane strIonuM eka AbhUSaNa samAna che. tenA lAvaNyarasanA AsvAdamAM AdaravALAM netrone vahana karatA ane kAmadeva samAna smAraph gArathI suzeAbhita sumitra tenA dvAra AgaLa gayA. bhUmi para rahelA deva samAna AkRtithI maneAhara sumitrane joI ratisenAnuM hRdaya khuza thaI gayuM, peAtAnA prAsAdanI aMdara tene khelAvI te vicAravA lAgI;-- Asya parvazazI vilocanayugaM vismeramindIvara', kaNThaH kambururazca kAJcanazilA skandhau ca pUrNau ghaTau / bAhU zauryagajendra yaMtraNa mahAsslAne karau cAruNA bhoje sudhAnaM nayanayoH kenaiSa sRSTo yuvA ||1|| 28 aheA ! pUrNimAnA caMdrasamAna jenuM mukha che. praphulla nIla kamala samAna netrayugala che. kakhu samAna kaMTha che. suvarNa zilA samAna vakSasthala che. pUrNa ghaTa samAna khabhA che. zauya rUpI gajaMdrane sthira karavAmAM staMbha samAna khAtu che. lAla kamaLa samAna hAtha che. temaja netro che, ane amRtAMjana samAna deha zeAbhe che evA A yuvAnane kANe sarajayA haze ? zArIrika kAMtivaDe ratine paNa lAvatI te suMdarIne joI sumitra paNa anahaduM Ana pAmyA ane manamAM vicAra karavA lAgyA. A ratisenA traNa leAkeAne jItavAmAM kAmadevanI kharekhara senA che. jeNInAM kaTAkSa khANA devene paNa du:saha che, athavA A strI nathI, paraMtu zRMgArarasanI nadI che. kAraNa ke; Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gavilAsa jeNanA A lAvayapuramAM yuvakanA manarUpI hAthIo DUbI jAya che, e pramANe eka bIjAnA mAtra darzanathI paraspara vicAra karatAM prathamanA paricayavALAM hoya tema te baMnene apAra prema thayo. ratisenA ghaNe satkAra karI tene pitAnI beThakamAM laI gaI. AvAsamAM pitAnI meLe AvelA ciMtAmaNInuM keNu apamAna kare ? ratisenAe pote snAna, pAna ane bhejanAdika kA vaDe evI rIte tenI sevA karI ke, te samaye teNe te strIne pitAne svAdhIna mAnI. bhegavilAsa. dravyanI jarUra paDI tyAre sumitre maNinI ArAdhanA karI. dhana saMpAdana karyuM. kuberanI mAphaka IcchA pramANe ratisenAne dravya ApI prasanna karI dravyanI sahAya vaDe ratisenAnI vRddhamAtA te bannenA bheganAM vizeSa sAdhano pUrNa karatI hatI. ratisenAnI mAtA jeTaluM dhana mAgatI hatI, teTaluM lakSa ane keTI dhana sukhethI te Apato hate. kalpadrumanI mAphaka tenA dAnathI vRddhAne vismaya thaye ane te vicAramAM paDI ke enI pAse dhana dekhAtuM nathI, tema udyoga paNa karato nathI, chatAM te vecchA pramANe dravya Ape che, e paNa eka vicAravA jevuM che. athavA enI pAse ciMtAmaNI, nidhi, siddharasa athavA surAdika tuSTa thayele have joIe. A bAbatane mAre tapAsa te karavI. joIze, ema vicAra karI vRddhAe pitAnI dAsIne sumitranI pAse kaMIka dhana levA mATe mokalI. dAsIe dhananI yAcanA karI. sumitra dravyanI prApti mATe oraDAmAM gaye. dvAra baMdha karyuM. maNine pUjavAne prAraMbha karyo. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kumArapALa caritra vRddhA tyAM AvIne chidra dvArAe jovA lAgI. ane te samajI gaI ke, A sarva prabhAva maNine che, mATe ene huM laI laIza ema potAnA mana sAthe teNIe nakkI karyuM. sumitre paNa maNi pUjana samApta karyuM. eTale tenA adhiSThAyaka devatAe ApeluM dhana dAsInA hAthamAM tene joIe teTaluM teNe ApyuM. maNiapahAra bIje divase sumitra ranAna karavA beThe. te samaye vRddhAe tenA vastrAMcalathI te maNI laI lIdhe ane tenA sthAnamAM eka kAMkaro bAM. bAda vastra jema hatuM, tema mUkI dIdhuM. snAna karyA pachI vastrAMcalanI graMthI jevI hatI, tevI ja sumitranA jevAmAM AvI. tethI teNe jANyuM ke aMdara maNi che, bheLAzane lIdhe teNe aMdara tapAsa karI nahIM. tene vidAya karavA mATe vRddhAe pharIthI dhana mAgyuM. ekAMtamAM jaI sumitre pUjana samaye tapAsa karI tyAre maNi ja nahIM ane kAMkare jovAmAM AvyuM. vicAramAMne vicAramAM te stabdha banI gaye, zuM mArA maNine kAMkaro thaye haze? athavA ke duSTa buddhie maNi cheDI laine kAMkare bAMdhe haze? ema vicAra karI sumitra dareka vRddhAnA parivArane pUchayuM. jo keIe paNa mAre maNi lIdhe hoya te mane pAcho Ape. ApanA zapatha (gana) ame ratnanI vAta jANatA nathI. e pramANe parivArane javAba thayA. e vAta vRddhAnA sAMbhaLavAmAM AvI, jethI te ekadama gusse thaI gaI ane krodhathI belI. re vadezika ! tArA dravyanuM amAre kaMI prayojana nathI. cerInA apavAdathI amArA lokone kalaMkita karIza nahIM. kadAcita amArA gharamAM paNa cerI thAya to sUryane viSe aMdhakAra kema na rahe? e pramANe vRddhAe dhikkA chatAM paNa sumitra mauna rahyo. kAraNa ke; ati dhUrtane bahu ghasAre lAge chatAM paNa te zuM anyanuM zaraNu zodhe khare? Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 sumitratiraskAra sumitiraskAra. have enI pAse kaMI dravyanI AzA nathI, te nirdhanane zakhavAthI zuM phala? ema vicAra karI vRddhAe pitAnI dAsIone samajAvI dIdhI ke, haMmezAM enI sevA barobara karavI nahIM. nAnapAna vigere kAryomAM dAsIe tenuM apamAna karavA lAgI. sumitranuM kahevuM paNa teo gaNakAratI nahotI ane roSathI teo kahetI ke zuM tArA hAthe tuM tAruM kAma nathI karI zakatuM? eka ratisenA sivAya savane anAdara joI sumitrane AnaMda naSTa thaye A pramANe pitAnuM apamAna karavAthI teNe joyuM ke, jarUra A vRddhAe ja mAre maNi lIdhe che, mATe pitAnI IcchA pUrNa thavAthI te vRddhA apamAnavaDe mane ahIMthI kADhI mUkavAnI IcchA kare che. aho! payastrIomAM jAti, rIte, sthiti, buddhi ane vacanacAturya kevuM hoya che? pazyatyartha kRte surAniva galatkuSTAnapi prANino niHkhAn dAsavadasyati svasadanAt prAgdattavittAnapi / na snehena na vidyayA na ramayA na prajJayA'pyAtmasAt, vizvAMdhakaraNIha paNyaramaNI dhAtrA kuto nirma me ? // 1 // je vArAMganA dravya mATe kuSTarogI manuSyane paNa deva samAna mAne che. prathama ghaNuM dhana ApeluM hoya, chatAM paNa nidhana thayelA puruSane dAsanI mAphaka pitAnA gharamAMthI kADhI mUke che. temaja sneha, vidyA, lakSmI ke buddhithI paNa je savAdhIna thatI nathI, tevI vizvane AMdhaLI karanArI parNastrIne A duniyAmAM vidhAtAe zA mATe nirmANa karI haze ? Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 kumArapALa caritra maMDana (AbhUSaNu) lIdhA che, chatAM vaLI madya, mAMsa, mada matsara, mAyA, meha, ane maneAbhava (kAma) vigere ghaNA makAranA Azraya paNa zuM. paNyau mamatvane nathI pAmatI ? A vRddhAe maNi laine mane ja kevala chetaryAM che ema nahI', paraMtu te pAte paNa chetarAI che. kAraNa ke; AmnAya (vidhi) vinA te maNi ene kaipaNa dravya ApavAnA nathI athavA huM vezyAnI zAmATe niMdA karU chuM ? hu peAte ja nidAne pAtra chuM, kAraNake. huM atyaMta kAmAMdha thaI vArAMganAmAM lubdha thayeA. svadhA jANakAra thaIne paNa je puruSe azubha adhyavasAyathI bharelI vArAMga nAnA saMga kI haiya, teNe avazya naraka prAptinA sAkSI svIkArelA samajavA. ema chatAM paNa sarva nagaramAM A duSTazrInI vigeApanA karI jo mArA maNi huM pAche! na lauM te mArI buddhi tuccha samajavI, evI teNe pratijJA karI. vaLI upakArInA upakAra ane vairInA apakAra karavAne je prANI samaya thatA nathI, tene jIvatA paNa marelA jANave. pagathI haNAyela bhasma paNa jo ke pIDanAranA mastakapara adhi rANa kare che, te apamAna pAmelA buddhimAna puruSa tenI pratikriyA kema na kare? ema vicAra karI sumitra kahyA sivAya ja vaizyAnA sthAnamAMthI nIkaLI gayA ane maNi grahaNa karavAnA upAya pharIthI citavavA lAgyA. zUnyanagara A nagaranI aMdara mArA mitra vIrAMgaDha hAlamAM rAjagAdIe beTho che, tA tene A vAta kahI vinA prayAse mArA maNi huM enI pAsethI jaladI laI laIza athavA apamAna pAmele! huM mitranI AAgaLa kevI rIte jaI zakIza ! kAraNake, Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zunyanagara duHkhanA samaye sajajanee mitrane Azraya le, te paNa lajajAkAraka hoya che. sthitimAM mahAna puruSe mitrane Azraya na karavuM joIe, ema mArUM samajavuM che. kSINa thayela caMdra, mitra-sUryane Azraya levAthI pitAnA nAmane paNa lopa kare che, arthAt kiMcit mAtra paNa dekhAtuM nathI. mATe dezATana karI keI suMdara kalA meLavIne vezyA pAsethI prathama maNI laI lauM pachI mitrane huM maLIza, ema vicAra karI sumitra tyAMthI AgaLa cAlyA. anukrame pRthvI para pharato hato, tevAmAM eka suMdara nagara tenA jevAmAM AvyuM. jene kile ghaNe uMce ane suvarNa hatevaLI te killo ranA moTA kAMgarAothI dedIpyamAna hate. je nagaranI aMdara dIvya gaMgAnA taraMgo samAna vajAonA vaDe suzobhita caitya (maMdira) zetAM hatAM, evA ramaNIya nagarane dUrathI joI sumitra AnaMdathI tenI najIkamAM gaye. manuSya tathA pazu Adine saMcAra nahIM hovAthI teNe joyuM ke; A nagara zUnya che. are AvuM suMdara nagara zUnya zAthI haze ? ema Azcarya pAmI sumitra nagaranI lakSmIvaDe atyaMta kheMcAye na hAya zuM, tema te nagaranI aMdara gaye. dareka rAjamArga mAM javanI mAphaka aneka muktA (metInA DhagalA, nAnA parvatA samAna dravyanA DhagalA, pASANunA TukaDAonI mAphaka ratnarAzi, lavaNanI mAphaka kapUrAdikanA DhagalA ane khAdInI mAphaka pahelAM dukUlanA samUhane jete temaja manuSyane nahIM te sumitra rAjamaMdiramAM gaye. tyAM pahelA mALamAM dhAnyanA vizAla zreNI baMdha koThAra hatA. bhAga-2 3 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 kumArapALa caritra bIje mALe kAMsA, pittaLa tathA tAmrAdika dhAtuonAM vividha prakAranAM pAtra hatAM. trIje mALe senA rUpAnAM uttama pAtra ane rasoDuM hatuM. cothe mALe kazeya Adi vacceno saMcaya hato. pAMcame mALe lakSamIgRhanuM sthAna hatuM ane cha mALe kuberane jema ratnAdika sadbhavastuone bhaMDAra hate. te sarva joIne sumitra sAtamA mALe gaye. tyAM senAnA palaMgapara be uMTaDIo beThelI hatI. temanA babbe paga sonAnI sAMkaLathI bAMdhelA hatA. te joI tenA manamAM Azcarya thayuM ane te manamAM vicAra karavA lAgyo. A zuM ajJAna ! zuM manavikalpanA ! zuM mithyAjJAna ! zuM svapna ! zuM mAyA ! ke, zuM kaI kalA haze ! athavA iMdrajALa haze ! zuM digubaMdha haze ! athavA mati bhrama haze ! athavA veSavaDe kareluM kautuka haze zuM kaI devatAe kareluM Azcarya haze ! athavA kaMI bIjuM haze ! | sarvathA zUnya evA A nagaramAM ahIM AvavA mATe koI puruSa paNa samartha nathI, te pachI A uMTaDIo ahIM sAtame mALe kevI rIte caDhI zake ? A baMne uMTaDIone ahIM keNa lAvyuM haze ? ane palaMga upara emane koNe besArI haze ? temaja A pramANe temanA paga sAMkaLathI zA mATe bAMdhyA haze ? palaMga para beThelI baMne uMTaDIo zuM kare che? jouM to kharo, ema vicAra karI sumitra temanI pAse gaye, temanAM netra zveta aMjanathI AjelAM hatAM. temaja temanI pAse veta ane kRSNa aMjananA be DAbhaDA paDayA hatA. temanI pAse be senAnI aMjanazalAkAo paNa paDI hatI. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ camatkArI netrAMjana 35 te joi sumitra vicAra karavA lAgyA. kharekhara A koI strIo hAvI joIe. zveta'jana AMjavAthI koi siddha athavA koIpaNa devatAe nIDarapaNe emane uMTaDIe manAvI che. vaLI A nIla jana vaDe A baMne peAtAnA svAbhAvika svarUpane jaladI prApta thaze, ema svabuddhiprabhAvathI huM nizcaya kahI zakuM chuM. emanA netramAM aMjana AMjIne emane strIo banAvu. peAtAnI hAMzIyArI ane aMjananA prabhAva jouM tA kharA ? kadAcit a MjanathI tee rAkSasIe athavA pizAcIe thaIne prathatha ja mane gaLI jAya te! mArU zaraNu ahIM keNu thAya ? ane jo tapAsa karyAM vinA emane ema ja sUkIne cAlyA jAu' te, mArA mananI aMdara A UMTaDIo tIvra zalyanI mAphaka jIvana paryaMta pIDA karaze. bhale priya ke apriya je thavAnu hoya te bhale thAya, paraMtu sAhasa te jarUra karIza. kAraNake bhIrUtAthI kaI divasa kAIpaNu uttama kA` siddha thatuM nathI. camatkArI netrAMjana ane bAda sumitra kRSNajananADa khAmAMthI ajana laI ane "TaDIenA netrAmAM AMjyuM ane tarataja te devAMganA samAna strIe thaI gaya. jaladI palaMga parathI nIce utarIne Azcarya pAmI vinayapUrvaka namaskAra karI palaMga para teoe tene besAryAM. tyArabAda sumitra strIone pUchyuM. huM subhage ! satya vAta kaheA, A nagara zA kAraNathI zUnya thayuM che ? ane tame kANuM che ?tame UMTaDIonu svarUpa zAmATe dhAraNa karyu hatu ? khaMnemAMthI meATI zrI kheAlI. jenI vANI eTalI badhI mIThI hatI ke, vINA ane veNunA nAdane paNa lajAvatI hatI. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 kumArapALa caritra jayA ane vijayA nivAsasthAna ane uttaradizAmAM padmanI jema zreSTha lakSmInu sajjanone hu'mezAM AnaMda ApanAra subhadrapura nAme nagara che. himAlayanI bhrAMtine dhAraNa karatI hAya, tema gaMgAnadI jenA unnata ane sArA nidhivALA killAnuM avalaMbana karI seve che (vahe che); te nagaranI aMdara gaMgAdditya nAme zreSThI rahe che. sUrya samAna kAMtine dhAraNa karatA ane padmA ( lakSmI ) padma (kamaLa) ne vikasita karavAmAM utsuka je saccakra-sajjanA cakravAka pakSIonA samUhane AnaMda Ape che. vijaLI samAna caMcaLa evI paNa lakSmI, jenA gharamAM puNyavaDe vaza thayelI strInI mAphaka sthira hatI. vasu ( dravya ) dhArAnI mAphaka jagatane AnaMda ApanArI ane rUpavaDe anya rati hAyane zu ? tema vasudhArA nAme tenI strI hatI, prakhalapuNyanA ceAgathI apUrva` premadhArI te ane strI puruSanA gRhasthAzramarUpI vRkSanA la samAna bahu putro thayA. eka divasa te daMpatIne vicAra thayA. ApaNane putra ghaNA thayA. paraMtu emanuM kuzala karanArI eka paNa putrI nathI. ahA! leAkanI vicitra sthiti hAya che. putravAna putrInI IcchA kare che ane putrIvALA putranI IcchA rAkhe che. athavA avidyamAna vastupara jagatanI prIti hAya che. khaMne jaNe putrI mATe kuladevatAnI ArAdhanA karI. kAmadudhA samAna geAtradevI prasanna thaI ane vara ApyuM. varadAnanA prabhAvathI temane uttama prakAranI be putrIo thaI. ekanuM nAma jayA ane khIjInuM nAma vijayA. teo mane bahu vinIta hatI. bahu putronI pAchaLa janma thavAthI ane bhAgya tathA saubhAgyathI paNa mAtApitA temaja baMdhuone teo Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suzarmA parivrAjaka 27 ati priya thaI paDI. anukrame te baMne sarasavatInI mAphaka sarva kalAomAM hoMzIyAra thaI. temaja zobhAvaDe apsarAone ullaMghana karatI ane suMdara tArU yane lIdhe manahara aMgavALI thaI. je aMgomAM vibhavanA abhAvanI vidhie lAvaNya mUkayuM nahatuM, te aMgomAM paNa yauvanazrIe anAyAsathI ja te saukumArya sthApana karyuM. e Azcarya che. suzarmA parivrAjaka pavitra gaMgAnA kAMThA para ramaNIya vananI aMdara suzarmA nAme parivrAjaka (saMnyAsI) rahe che. te dharmiTha ane gaMgAdityane pUjaya guru che. zreSThI haMmezAM pote tenI bhakita mATe tenA tyAM jato hate. eka divasa zreSThIe pitAne tyAM bhejana mATe bahu Agraha karyo. tyAre suzarmAe kahyuM. he dharmajJa ! tu bhakta che, mATe tuM AvI sevA kare, temAM kaMI navAI nathI. paraMtu gRhanA ghera javuM, te yati lokone ucita nathI. kAraNa ke, thaDo paNa gRhijanane saMga yatipaNAne jaladI nAza kare che. jemake, lezamAtra paNa agni ghAsanA samUhane bALI nAkhe che. kharekhara duniyAmAM A baMne puruSa svArtha sAdhaka thatA nathI, eka te hamezAM saMgaparAyaNa yati ane bIjo saMgarahita gRhastha. e pramANe khAsa aMtaHkaraNathI bolatA suzarmA yatine balAtkAre jamADavAthI IchAvaDe zreSThI bahu AgrahathI pitAne ghera laI gaye. sAkSAt mahezanI mAphaka ane kalyANanI mUrti samAna suzarmAne joI zreSThInuM kuTuMba bahu prasanna thayuM. zreSThIe pote sAkSAta bhakitarasathI jema jalavaDe tenA caraNaprakSAlana karyA, Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 kumArapALa caritra pachI suMdara sthAna para tene jamavA mATe besA. zreSTha kavinA kAvyanI mAphaka varNana karavA lAyaka che varNa-akSara=varUpa jenuM temaja sArI rIte saMskAra karelA rasAla bhejanane suzarmAe jamavA mATe prAraMbha karyo. prathama kaI paNa divasa nAnA prakAranA rasathI bharelI AvI raI tenA jamavAmAM nahIM AvelI, tethI te yati mAdhuryarasathI bharelI sudhAne paNa tenI AgaLa tRNa samAna mAnato hate. strI ane putro sahita zreSThI tenI bhakita karavAmAM tatpara hate. vizeSamAM teNe kahyuM ke, he putrIo ! tame paNa vIMjaNAthI pavana nAkho. manevikAra pitAnA manahara aMganA saMgathI bhaMgAra (zaMgArarasa=AbhUSaNa) ne zebhAvatI, mukhacaMdranI kAMtivaDe hasAgarane ulita karatI, ane maMtrAkSanI mAphaka phekelA caMcala kaTAkSo vaDe, munionA paNa manane vAraMvAra meha pamADatI, jyA ane vijyA te baMne putrIo pitAnI AjJA pramANe suzarmAnI AgaLa ubhI rahIne kaMkaNanA jhaMkArA sAthe vIMjaNAthI pavana nAkhavA lAgI. caMdranA udayanI jema subhagAonA darzana mAtrathI samudranI mAphaka suzamanuM hRdaya tatkAla subhita thaI gayuM. bAlAonA lAvaNya rUpI sudhArasanuM paripUrNa pAna karavAthI teNe viSAnnanI mAphaka bhejana karyuM nahIM. temanI dRSTirUpa meghavaDe vRddhi pAmatA rAgarUpa pUratAM DUbatA te tApasana zIla rUpI vRkSa dUra thaI gaye, jethI te tene AdhAra na the, te gya che. ahe! jiteMdriyanA paNa deharUpa araNyamAM kAma vyAdha strImaya pAzane pragaTa karI mane mRgane bAMdhe che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMgAditya asIvyad dehe sve, pazupatirumAM kasamathano vigupto gopIbhi-duhitaramayAsIt kamalabhUH / yadAdezAdetat jagadapi mRgIdRkparavaza, sa vazyaH kasya syA-dahaha viSamo manmathabhaTaH // 1 // mahAdeve pArvatIne potAnA zarIramAM sIvI lIdhI che, gopIoe kRSNanI vigepanA karI che, brahmA kAma vAsanAthI putrIne anusaryA che, eTaluM ja nahIM paNa jenA AdezathI A jagata paNa strIonA svAdhIna thayeluM che, tene keNa vaza karI zake ? aho ! kAma subhaTa bahu viSama che. kAmane svAdhIna thayela duSTabuddhi te suzarmAe kanyAonI prAptine koI upAya zodhI kADhaye. pachI kujananI mAphaka janane tyAga karI mukha prakSAlana karIne te uThI gaye. gaMgAditya udvignanI mAphaka gurunI mukhAkRti joI gaMgAditya zreSThI be. zuM Apane keI vyAdhi thaye che? athavA mAnasika pIDA che? jethI Apa barAbara jamyA nahIM. mAyAvI suzarmAe ekAMta karI tene kahyuM. tArA gharamAM bhAvI vina joI huM kevI rIte bhejana karUM? kAraNa ke, bhakitanA snehane lIdhe mane paNa pIDA thAya temAM zI navAI? zuM vina thavAnuM che? te tame satya kaho, ema zreSThInA pUchavAthI teNe kahyuM. amArA maThamAM tuM Avaje. sarva hakIkata tane huM kahIza. ema kahI te dhUrta pitAnA AzramamAM cAlyA gaye. bAda gaMgAditya tenA AzramamAM gaye ane prazna karyo. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra heguru ! mArA gharamAM zuM vinna thavAnuM che! kRpA karI jaladI Apa kaho. duSTa mAyAvI suzarmAe tene kahyuM. he bhakatarAja ! have mAre zuM karavuM? tuM kahe, eka tarapha mArA vatane bhaMga thAya che ane bIjI tarapha tArA kulano nAza thAya che. gRhasthanI ciMtA karavAthI jIvitanI mAphaka vrata cAlyuM jAya che. ane je te ciMtA huM nathI karato A samagra tArUM kuLa naSTa thAya che. chatAM paNa te zreSThi! tArI bhaktivaDe huM prasanna chuM, tethI tene A tArI putrIo bahu dUSita hevAthI tArA kulane nAza karaze. jema A sutAonA zarIra para atyaMta ramaNIyatA rahelI che, tema deSa paNa ghaNuM rahelA che, kAraNa ke. vidhi ratnane dUSita karanAra hoya che. vaLI A kanyAone keI sAthe paraNAvIne tuM je ApI daIza te te lenAranA kuLane nAza thaze. ane tenuM pApa tane lAgaze. e pramANe tApasanuM vacana sAMbhaLI gaMgAditya bhayabhItanI mAphaka gabharAIne belya. he prabho! tame dayALu cho. temaja kalAvAna cho, Apa kahe. have mAre zuM karavuM ? jarUra mAre pApavRkSa jaladI phalya. ema zreSThInAM vAkya sAMbhaLI duSTAtma suzamAM bahu khuzI thaye ane kahyuM. parama divase kRSNacaturdazInA madhyAnha samaye lAkaDAnI navIna peTI banAvarAvavI, temAM koIpaNa chidra hevuM na joIe. tenI aMdara rezamI vastra ane bhavya AbhUSaNe paherAvI pitAnI baMne putrIone besArI te peTIne eka tALuM vAsI devuM. pachI bali puSpAdi sahita peTI upaDAvIne tuM ekale ekAMtamAM gaMgAnA kinAre Avaje. tyAM huM AvIne balipradAnapUrvaka gaMgAnA pravAhamAM tene padharAvIne zAMti puSTi karIza. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 peTInI padharAmaNI he buddhimAna ! ema karavAthI tArA samasta kulamAM zAMti thaze. je tAre kuzalanI IcchA hoya te tuM A pramANe kara, muMjhAIza nahIM. peTInI padharAmaNI A pramANe pitAnA vArthane lIdhe suzarmAe mithyA prapaMca paNa e ThasAvyuM ke, gaMgAdityanA manamAM te satya lAge. kAraNa ke; "bhakta kenI buddhi guru vacanamAM prAye mugdha hoya che." aho ! svArthasiddhi mATe vividha prakAranI mAyAmaya caturAI vAparI jeo vidyA, jJAna, kalAkauzalya ane auSadhAdika proviDe jagatane chetare che, te paNa aMtarathI duSTa ane bahArathI vratadhArI evA pAkhaMDI je guruo thAya, te A bakeTa (bagalA) vigere guru kema na thAya ! - tyArabAda zreSThI pitAne ghera Avyo ane A vAta teNe koInI AgaLa kahI nahIM. jyAre kALI caudaza AvI, tyAre teNe sarva sAmagrI taiyAra karAvI. keI paNa kanyA bhAgyazALI hoya te anya koI gRhasthanA gharane dIpAvanAra thAya, paraMtu A duSTa kanyAone tyAga karavAmAM mane zI hAni che ! ema manamAM vicAra karI "ApaNA kulamAM kanyAo A pramANe gaMgA nadIne namana karavA jAya che. e pramANe mithyA uttaravaDe pitAnA parivArane teNe samajAvyuM. gurune kahyA pramANe sarva vastu laI baMne putrIo sahita peTI pitAnA mANaso pAse upaDAvIne gaMgAnA kAMThA para te gaye. duSTa vatI paNa tyAM AvyA ane zreSThInA nekane mokalI pitAnI puNya zreNInI mAphaka peTIne nadInA jalamAM teNe taratI mUkAvI dIdhI. pachI sArI rIte zAMti kArya karI gurue gaMgAdityane kahyuM. have tuM ghera jA. kaI prakAranI ciMtA karIza nahIM. vinane vinAza thavAthI tArA kulamAM have AregyatA thaI. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 kumArapALa caritra mithyAvilApa zreSThI pitAnA ghera gaye. lekanI AgaLa asatyavAda be ke, gaMgAmAM peTI taratI mUkI, tarata ja te jaLanA vegathI tevI rIte cAlI ke; tene pakaDavAne keInI zakti cAlI nahIM. darpaNa samAna svaccha buddhivALI he putrIo ! tamane A Apatti kayAMthI AvI? gaMgAne vaMdana karavA mATe huM tamane laI gaye hate. te gaMgA ja tamane jhaDapathI harI gaI are! A ze julama? vigere pike mUkI kuTuMba sahita. gaMgAditya zreSThIe ghaNuM vilApa karyA ane te samaye temanI maraNAMta kriyA karI. ahA ! A kUTanATakane dhikakAra che." markaTI prAdurbhAva phUTakAryane khajAne zaTha suzarmA pitAnA maThamAM Avyo ane mUrkhaziromaNi evA pitAnA ziSyone chetaravA mATe kalpita vAta teNe jAhera karI. Aje huM samAdhimAM beTho hato, tyAre pragaTa thaI zaMkara mArI AgaLa AvyA ane temaNe kahyuM. he yati ! sthira manathI karelA tArA dhyAnavaDe huM tArI upara prasanna thaye chuM. tArA mATe himAdrimAMthI pote lAvelAM mahAna, divyauSadhothI bharelI eka peTI gaMgAnA pravAhamAM huM mokalI daIza. te peTI zi pAse tAre maMgAvI levI. temAM rahelAM auSadhonA. pragathI vizvane vaza karanArI suMdara vidyAo jarUra tane siddha thaze, mATe jaladI tame gaMgApara jAo, have vilaMba karaze nahIM. te peTI jaladI ahIM lAve. ane tamAre kaI prakAre tene ughADavI nahIM. aho ! ApaNuM gurunuM bhAgya bahu moTuM che. jenA mATe dIvya. auSadhothI bharelI peTI pite zaMkara mokale che. e pramANe amaMda AnaMdarasamAM magna thayelA zikhe ati vegathI, uMcA gaMgAnA taTapara gayA. dUrathI AvatI piTI temanA jevAmAM AvI.. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ markaTI prAdurbhAva 43 - have te peTI pravAhamAM ekadama taratI AvatI hatI, tevAmAM tyAM vacce te mahApura nagarane rAjA subhIma jalakrIDA karate hatuM. tenA jevAmAM te AvI, rAjAe te peTI pitAnI pAse maMgAvI ane vilaMba rahita anya cAvI lagADI tene khullI karI te, aMdarathI devakanyA samAna be kanyAo joI, te vitarka karavA lAgyo. zuM A mULa nakSatramAM janmI haze ? athavA viSa kanyAo haze? jethI emane A pravAhamAM mUkI dIdhI che. athavA nirdoSaNa chatAM paNa zuM gaMgAnA pUjana mATe mUkI haze? ema baha saMdehamAM paDele rAjA temanA rUpathI mehita thaI gaye ane te baMne strIone teNe laI lIdhI. kAraNa ke, hAthamAM AvelA ratnane kahyuM tyajI de? tyArapachI eka maMtrIne e vicAra thaye ke, temanA sthAnamAM bIjI be strIo goThavavI, paraMtu e vicAra nAmaMjura karI bIjA maMtrInA kahevAthI te ja vakhate vanamAMthI be maTI-vAnarIo maMgAvI. peTInI aMdara temane pUrIne prathamanI mAphaka tAla daI dIdhuM. tyArapachI rAjAnA hukamathI te peTI pravAhamAM taratI mUkI. have te peTIne AvatI joI ziSyae bahu utsAhathI ekadama bahAra kADhI ane mUrtimAna anarthanI mAphaka tene potAnA maThanA eAraDAnI aMdara mUkI dIdhI. parivrAjakamaraNa vizAla kAmadevanA bANethI vihala banele suzarmA atizaya pitAnA bhAgyanI samAptinI jema dinAMta-sAyaMkAlanI rAha joto hate. teTalAmAM jagatane karmasAkSI-sUrya paNa tenuM duSkarma jovAne azakata heya tema tenA puNyanI mAphaka asta thaI gayo. - tyAra bAda zreSThInI kanyAo upara utkaTa ane mUrtimAna tene rAga heyane zuM? tema samagra AkAzane raMgita karate saMdhyArAga khIlI nIkaLe. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 kumArapALa caritra tApasanA ati durdhyAnathI pragaTa thayelA durita samAna adhakArathI jagata kejathI DAbhaDA jema chavAI gayuM. pachI suzarmAe peAtAnA ziSyAne kahyuM. rAtrIe huM vidyA sAdhIza, mATe tAre dvAra madha karI tAlu vAsIne maThanI bahAra besavuM. kadA cit te duSTavidyA vAravAra khAlatI dvAra ughaDAve te paNa tamAre dvAra ughADavuM nahI' ane manamAM bhaya rAkhave| nahI. ziSyAe gurunI AjJA pramANe dvAra ba Mdha karyAM. peAtAnA vratane dUra karI suzarmAM rAtrInA samaye peTInI pAse gayA ane prAthanA karavA lAgyA. Aja sudhI meM kAIpaNa prapaMca karyAM naheAteA, paraMtu kAmanA vaza thaI tamArA mATe Aje me A saghaLA prapaca karyAM che. vaLI pUjyatA ane devatvanI prAptithI ubhaya leAkanu hitakAraka je vrata hatu, te paNa tamArA mATe meM tRNanI mAphaka cheADI dIdhuM. mATe prasanna thaI sudara aMgavALI huM kanyAe! kAmathI gayeluM mArU aMga peAtAnA aMga saMgama rUpI rasavaDe tame zAMta karo, pa ema kahI suzarmAe peTInuM dvAra ughADayuM. a MdarathI bahu rASa vaDe uddhRta ane bhayakara moTA AkAranI e vAnarIe nIkaLI. ghaNA vakhatathI aMdara rUMdhAI gayelI temaja bahu kSudhA ane tRSAthI pIDAelI vaLI aMdhArAmAM nIkaLavAnuM dvAra paNa javuM nahI, tethI ahu gabharAelI tee suzarmAne ja khacakAM bharavA lAgI. A cakSu vaDe strIrUpa joI eNe A kArya karelu che, ema jANIne ja na heAya tema te vAnarIoe prathama tenAM bane netra pheDI nAkhyAM. duSkarmomAM joDAyelA A parivrAjakane AvuM kAya` ucita nathI, e hetuthI krodhAtura thayelI vAnarIoe tenuM nAka teADI nAkhyu. A hRdaya vaDe ja eNe nakkI A durdhyAna karyuM' che, ema jANI tenA hRdayanA TukaDe TukaDA karI nAkhyA, Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasane upadrava 45 A zarIravaDe eNe parastrI AliMganane AnaMda Icche have, ema jANI tenuM saghaLuM aMga vAraMvAra teoe phADI khAdhuM. e pramANe vAnarIothI bhakSaNa karAte suzarmA vyAkula thaye ane pitAnA ziSyane pikAra karI kahevA lAge, re re! kaI paNa pApI mArA zatrue aMdara vAnarIo pUrIne A peTI ekalI che, te vAnarIo siMha jema bakarIne tema mane phADI khAya che. jo tamAre gurunuM kAma hoya te jaladI dvAra ughADe, nahi te tamArI hAjarImAM paNa huM marI gayela che. gurue e pramANe ghaNIe bhUme pADI paNuM ziSyone prathamathI nA pADelI hovAthI te saghaLe vidyAne prapaMca mAnI teoe dvAra ughADayuM nahIM, pachI hilacUrNanI mAphaka sarvAne khaMDita thayele suzarmA pApI, che, ema mAnIne jema prANee tatkAla tene tyAga karyo. rAkSasane upadrava duSTakarmane lIdhe A suzamAM raudra dhyAnavaDe marI gaye ane rAkSasadvIpamAM ati duSTa hRdayane te rAkSasa thaye. he ! duSTa kAryanuM phala AvuM ja hoya che. mRSAvAdaH prauDhi, dRDhayati zubha nazyati jane, pratIti kapi, japuta maNi dhyAnamamama akIrtivalokye, lasati ciramante ca kugatiH, vAcetAna -nu tanuzrutAM vazvano ? | anyane chetaravAnI buddhithI "mRSAvAdanI vRddhi thAya che, zubhane nAza thAya che. lekamAM koIpaNa ThekANe vizvAsa rahetuM nathI. manamAM azubha dhyAnanI phaeNrati rahe che. traNe lekamAM apayaza phelAya che ane chevaTe durgati thAya che. A sarva kharekhara manuSyanA vaMcana-kapaTatanAM phala che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 kumArapALa caritra have te rAkSasa avadhijJAnavarDa peAtAnA mRtyunuM kAraNa subhImane jANI tenI upara bahu kopAyamAna thayA ane ekadama A nagaramAM AnyA. dhAbI vasrane jema tiraskAra pUrvaka pattharapara pachADe tema teNe rAjAne mArI nAkhyuM. zakti chatAM anyane parAbhava kANu sahana kare ? pachI te kha'ne strIone cheDIne mAkInA sarva nagaravAsI leAkone teNe bahAra kADhI mUkayA. kAraNa ke; zatrune nAza karyo eTale tenA pakSanA mANasane paNa nigraha karavA joie, ema nItizAstrane ullekha che. ahA ! parastrI grahaNanA Agraha bahu durata heAya che. jethI peAtAnA nAza thAya che eTalu ja nahI paraMtu khIjAone paNa thAya che. te jayA ane vijayA nAme ame ane te ga MgAditya zreSThInI putrIe chIe temaja te rAkSase ujjaDa kareluM A nagara tArI AgaLa dekhAya che. A sarva peAtAnuM vRttAnta kahIne pharIthI teo khelI. he kumAra ! vaLI te rAkSase kahyuM ke; pUrvabhavanA premavaDe hu tamane paraNIza. A zUnya nagaramAM A strIe bhIze, ema jANI teNe UTaDI ane strItvakAraka A ane prakAranAM aMjana manAvyA. zveta aMjanavaDe amane ulTrI banAvIne te rAkSasadvIpamAM cAlyA jAya che ane betraNa divase pAche! Ave che. jaladI kheAlAngeA hAya te! te mahu vilaMbathI Ave che ane vila'khathI kholAvye. hAya tA jaladI Ave che. ema tenI sthiti bahu vicitra prakAranI che. brahmA paNa te jANI zake tema nathI. A pramANe daive amane duHkha samudramAM nAkhI che. temAMthI amAro uddhAra karanAra kAipaNa kharA parAkramI nathI. paraMtu hajI paNa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 rAkSasane upadrava amArI kaMIka bhAgyarekhA dekhAya che, jethI dIna anAthanA jIvanadAtA Apa ahIM AvyA che. have tame koI upAya zodhI kADhe, jethI siMhanA paMjAmAMthI mRgalI jema A adhama rAkSasathI amane jaladI choDAve. saMtapuruSe paropakAranA utsAhathI pitAnuM kaSTa gaNatA nathI. aMga gharSaNavaDe caMdane jagata jananA tApane zuM nathI hAratA? e pramANe banne strIoe seMkaDo priya vacane vaDe AbhArita karelI ane dAkSiNyano eka mahAsAgara sumitra vicAra karavA lAgyA. eka tarapha karane ziromaNi te rAkSasa prANanuM haraNa kare che ane anya bAjue rakSaNa karavA lAyaka A strIo zaraNe AvelI che, to emanA mATe nazvara prANone mAre cheDI devA te sArU che, paNa prArthanAno bhaMga karI raMkanI mAphaka huM cAlyA jAuM te sArU nathI. daDha vairyanuM avalaMbana karI emane pitAnA nagaramAM huM laI jAuM. amArA traNenA puNyathI keIpaNa rakSaNa kartA maLI Avaze. je rAkSasathI huM mukata thaIza to A baMne mArI strIe thaze, athavA tenAthI je mArUM maraNa thaze, te popakAra mATe A prANe dhanyavAdane lAyaka thaze. - tyArapachI sumitre kanyAone pUchyuM. te rAkSasa kayAre Avaze? AvavAnI taiyArI che. ema temanuM vacana sAMbhaLI sumitra be, ema heya te jaladI ene belA. kanyAo bolI. gaMdhavaDe jANaze ke, tarata ahIM te tamane mArI nAkhaze, mATe ahIM nIce bhaMDAra che, tenI aMdara rahIne AjanI rAtrI tame nirgamana karo. e pramANe temanI buddhino svIkAra karI strIone UMTaDI banAvI sumitra kezagRhamAM gaye ane nizreSTanI mAphaka paDI rahyo. prabhAta kAla thaye eTale sumitra tyAMthI bahAra nIkaLe. baMne uSTrIone strIo karI rAtrInuM rAkSasa vRttAMta pUchavA lAgyA. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48. kumArapALa caritra strIo bolI. rAtrIe rAkSasa AvyuM hatuM, manuSyanI gaMdha AvavAthI keIpaNu ahIM puruSa che' ema bolate te dizAomAM daSTi pheravavA lAgyo. A gaMdha te amAro ja che, ahIM bIjuM koI nathI. siMhanI guhAmAM maravA mATe keNu Ave ? ema amArA kahevAthI vizvasta thaI te rAtrI sudhI rahyo pharIthI jaladI tame Avaje, ema amArA kahevAthI te potAnA sthAnamAM gaye. tyArabAda sumitre dIrya rAkhI baMne prakAranAM aMjana pitAnI. pAsamAM laI lIdhAM; aMjanavaDe baMne strIone uSTrIo banAvI. khajAnAmAMthI uttama prakAranA ratnonI be gaNIo bharI eka uMTaDI upara bane TharAvI dIdhI, eka upara pite beThe ane bIjIne pitAnA hAthamAM dorI lIdhI. tyArabAda mahAzAlanagara tarapha cAlate thaze. siddhapuruSa rAkSasanA AgamananI bhItivaDe sumitranuM citta bahu vihala hatuM, tethI te mArgamAM vAyunI mAphaka jhaDapathI cAlato hato, tevAmAM araNyanA madhya pradezamAM keIka vRkSa nIce beThelo eka puruSa tenA jovAmAM Avyo. sUrya samAna tejasvI, caMdrasamAna zAMtamUrti, yegI samAna AtmadhyAnI, citrAmaNunI mAphaka sthira ane apUrva kRtivALo A keI siddha puruSa dekhAya che, anyathA AvI kAMti heya nahIM. jarUra A mahAtmA ghAtakarAkSasathI mAruM saMrakSaNa karaze. ema vicAra karI sumitra nIce utarI paDyo. baMne UMTaDIone najIkanA vRkSe bAMdhI dIdhI ane AnaMdapUrvaka te mahAtmA puruSanA caraNamAM paDayo. dhyAnathI nivRtta thaI AziSa ApI siddhapuruSa che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasarAjya 49 vatsa! tuM zAthI udAsa dekhAya che? ciMtAnuM kAraNa tuM nivedana kara. khuza thaI sumitra che. agnijavAlA samAna saMtApa karanArI moTI ciMtA mAre AvI paDI che. temAM je A5 megha samAna zAMti dAyaka thAe, te he pra! ApanuM pUchavuM egya gaNAya. rimatamukhe siddha che. A bAbatamAM tane saMdeha che? camatkArika keI apUrva mArI zakita tuM sAMbhaLa! "bhUta, vyaMtara, yakSa ane rAkSasanA kulane huMkArAthI huM baMdha karU chuM. sUrya caMdrane hAthamAM rAkhuM chuM, samudrane zoSI lau chuM. deve sahita Idrane kheMcI lau chuM temaja bhujaMga sahita zeSanAga ane sarva jagatane viparIta karI nAkhuM chuM, eTaluM ja nahIM paraMtu he subhaga ! keIpaNa ThekANe kaMIpaNa kArya mAre dukara nathI. A pramANe sAMbhaLI sumitra siddhanA AzrayathI saMtuSTa thaye. tyArapachI teNe te rAkSasanuM vRttAMta sAvaMta kahI saMbhaLAvyuM ane tenI pAse rAkSasathI abhaya mAgI lIdhe. rAkSasa5rAjya siddha ane sumitra vArtAlApa karatA hatA, teTalAmAM pAchaLathI te rAkSasa AvI pahoMce. jenuM mukha vivara khullA daravAjAvALA nagara samAna hatuM. zikharAgnapara vRkSavALA parvata samAna jenA uMcA hAtha zobhatA hatA. jenI jhaLahaLatI daSTine prakAza vIjaLInA camakArAne anusarato hato. temaja zabdavaDe brahmAMDarUpI pAtrane bhedate hato. zarIranI AkRti megha samAna zyAma hatI. uMce vRddhi pAmatA mastakavaDe uMcA AkAzane paNa AgaLa-upara vadhAratA, bhAga-2 4 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 kumArapALa caritra bahu bhArathI bharelI paNa pRthvone paganA bhAravaDe atizaya bhAravALI karate, - ati bhayaMkaravaDe mRtyune paNa trAsa Apate heyane zuM? temAM reSathI dviguNa vegane dhAraNa karatA, temaja kikIyArIvaDe jagatane zabdamaya karate heya ne zuM ? tema te duSTaziromaNi rAkSasa sumitrane kahevA lAgyo. re cAra ziromaNi! tArUM sAhasa sAmAnya nathI. mRtyu samAna mArA sthAnamAM AvI tuM strIone haraNa karI gaye che. subhImarAjA prathama mArI strIone harI gayA hatA, tene meM sahakuTuMbane yamaatithi karyo ane hAlamAM tane paNa karIza. re jaDa ! mArI sAthe virodha karI, kayAM sudhI tuM jIvavAnI IcchA rAkhe che? siMhane parAjaya karIne mRgale lAMbI vakhata zuM che khare? jo ke teM mane je hete paNa te sAMbhaLe ke na hete? re mUrkha ! jagatane gaLavA mATe huM rAkSasa, mRtyune mATe bhAI chuM. A zaraNya-siddhapuruSanI sAthe tAre eka ja grAsa huM karIza ema baDabaDate te rAkSasa siddhapuruSa ane sumitra e baMnene prasavA mATe ekadama doDa. sumitra bhayabhIta thaI gayA. siddhapuruSe jaladI tene vairya ApI amegha maMtrAkSanI mAphaka traNa haMkArAevaDe rAkSasane staMbhAvI dIdhuM. tIkSaNa agravALA bANe vaDe jema traNa huMkArAevaDe te rAkSasanAM sarva aMga kASThataMbhanI mAphaka sthira thaI gayAM. tyArapachI te vyathAtura thaI gayA ane bolyo. he siddha ! mane A ratabharamAMthI tuM mukta kara. "rAkSasone paNa bIvarAvanArA che, e vAta Aje satya thaI." siddhapuruSa bole. tuM je mukta thavAne Irachate heya te A kumAra taraphanuM vira cheDI de. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasa parAjaya te sAMbhaLI rAkSasa che. je ema heya te enI pAsethI mArI strIo tuM mane pAchI apAva. siddhapuruSa belyo. tArI strIo kayAM che? te paNa pUrva janma parivrAjakanA bhAvamAM zreSThIne chetarIne ja tenI putrIo laI lIdhI hatI. hajI paNa Aryane anucita evA parastrIgamanathI tuM tRpta thayA nathI ? jethI tArA vratane nAza thayo temaja kharAba maraNa thayuM ane chevaTe tuM rAkSasa thaye che. parastrIgamana e adhamamAM adhama kArya che. vara bahvayaH panyo, varamabhisRtAH paNyalalanAH, vara SaSThIbhAvo-varamatizuci brahmacaraNam / vara veDagrAso-varamanazana zuddhamanasAM, maratasneno-vAmaparahyANaram | 2 "bahu strIo paraNavI sArI, vArAMganAone saMgama kaMIka sAre temaja napuMsakapaNuM sAruM, atizuddha brahmacarya pAlana sAruM, viSabhakSaNa karavuM sAruM ane anazana karavuM te paNa sAruM, paraMtu sapurUnA baMne bhavane luMTanAra parastrIharaNa sarvathA niSiddha che." mekSasukha ApanAra vrata kayAM? ane narakAvAsa ApanAra viSaya bhoga kayAM? ema chatAM paNa leke bhaganI AzA cheDatA nathI. aha! lekanA ceSTitane dhikAra che. vatane bhaMga karI kaye buddhimAna viSayanI IcchA kare? aho ! ciMtAmaNinA cUrecUrA karI kAMkarAone keNa svIkAra kare? vaLI manuSyapaNAthI A strIonAM aMga durgadhathI bharelAM che ane devapaNAne lIdhe tArUM aMga bahu ramaNIya che. te mATe saMbaMdha kevI rIte thAya? mATe he rAkSasa! sumitra para reSane tyAga karI A baMne strIo tuM tene ApI de ane zAMtirUpa sudhAsAgaramAM nimagna thaI svecchA pramANe tuM cAlyuM jAya Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 kumArapALa caritra A pramANe siddhanA upadezavaDe rAkSasane baMdha thaye. pachI siddha staMbhanathI tene mukata karyo. baMne uMTaDIone strI banAvI rAkSase sumitrane kahyuM. A baMne strIone tuM grahaNa kara temaja vizAla samRddhithI suzobhita te subhadrapurane vasAvI tenuM rAjya paNa tuM sukhethI bhagava. tArI upara sarvathA huM paira tyAga karU chuM. ema kahI atizAMta buddhine anusarate rAkSasa siddha, sumitra, temaja baMne strIone kSamAvIne potAnuM dIvya svarUpe pragaTa karI aMtardhAna thaI gaye. tyArabAda sumitra siddhane kahevA lAge, ApanA prasAdarUpI rasAyanee A rAkSasa rUpI saMnipAtanA bhayathI mane jIvADe che. huM mAnuM chuM ke, vidhie sarva vidyAo ane sarvazreSTha kalAo ekaThI karI A tamAruM zarIra banAvyuM che, anyathA AvI zakita kayAMthI hoya? Aja sudhI meM upakAranI mUrti sAMbhaLI nahatI, paraMtu hAlamAM ApanA darzanathI te mUrtimAna che, ema mane nizcaya . tyArapachI te siddhanI AjJA laI pharIthI strIone uMTaDIo banAvI, te upara ArUDha thaI sumitra AnaMdathI mahAzAla nagaramAM gayA. tyAM teNe keTalAka maNi vaTAvIne eka moTI bhavya havelI kharIdI. pachI baMne strIo sAthe teNe lagna karyuM. buddhivaibhavathI IcchA mujaba bhogavilAsamAM te divase vyatIta karavA lAge. pUrvabhavamAM saMpAdana kareluM jenuM puNya ciMtAmaNi samAna jAgrata hoya che, tene devanI mAphaka sarva Icchita vastu sulabha thAya che. rAtisenAvilApa have te ratisenA vArAMganAe paNa pitAnA pati-sumitranuM anAgamana jeI sarva nagaramAM ane bahAra potAnI dAsIo pAse tenI zeSa karAvI, paraMtu keI ThekANe tene patto maLe nahIM. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkSasaparAjya pa3 ratisenAne traNa divasanA upavAsa thayA pati viyathI cakra vAkInI jema teNInuM zarIra bahu kRza thaMI gayuM ane viyegathI dukhAvasthA bhogavavA lAgI. | sumitra gaye, temAM tAruM zuM gayuM? tenA jevA anya pati zuM nahIM maLe? ahA ! eka haMsa cAlyo gayo eTale zuM sarovara haMsa vinAnuM rahe kharuM? - ItyAdika pitAnI mAtAnA vacana parathI te samajI gaI ke A sava banAva eNInA lobhathI ja banela che. baLatA hRdayathI ratisenA tene Thapake devA lAgI. he jananI ! huM mAnuM chuM ke, kaMIka adhika dravyanI mAgaNI karI mArA patine teMja kADhI mUke che athavA chetarIne enI pAsethI kaMIka laIne gharamAMthI vidAya karyo che. ema na hoya te mArA priya mane maratAM sudhI paNa choDe nahIM. sUrya asta pAmatAM sudhI paNa potAnI kAMti zuM tyaje che? devanI mAphaka A mahAzaya dhana ApatuM hatuM, chatAM paNa tAruM hRdaya hajI dharAyuM nahIM. lebhanA mahAsAgara samAna tane dhikkAra che. ahe! vArAMganAnA lebhanI sImA. audAryeNa mahAn guNena guNavAMstyAgena yAJcAparo vANijyena vaNik sukhena tanubhRt kozena pRthvIpatiH / nIreNAmbunidhiH zrutena viduraH kASThena dhUmadhvaja stRpti karhicideti paNyavanitA dravyeNa naiva dhruvam // 1 // "mahApuruSa udAratAvaDe, guNavAna puruSa guNavaDe, yAcaka dAna-grahaNavaDe, vaNika vepAravaDe prANI sukhavaDe, rAjA kezakhajAnAvaDe, samudra jalavaDe, vidvAnuM zAstravaDe ane agni kASThavaDe kadAcit tRpti pAme, paraMtu vArAMganA dravyavaDe kaI divasa tRpta thatI nathI, emAM kaI prakArano saMzaya nathI." hajI paNa tuM dhAratI haze ke, putrI vezyApaNuM dhAraNa karaze. evI AzA tuM have rAkhIza nahIM. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 kumArapALa caritra huM jananI ! sAvadhAna thai mArI pratijJA tu' sAMbhaLa. javAlAthI jaTila anele agni mArA zarIrane AliMgana kare, paraMtu rUpavaDe kAmadeva samAna DAya chatAMye sumitra sivAya anya puruSa mane spa karavAnA nathI. A pramANe khelatI ane bahu duHkhathI hRdayabhedaka puSkala vilApa karatI ratisenAne peAtAnI jJAtinA leAkeAe mahAmuzIkhate bhAjana karAvyuM . chatAMye virahanI pIDAne lIdhe te snAna karatI nathI. madhura bhAjana karatI nathI. sArAM vastra paheratI nathI: alaMkAra dhAratI nathI. hasavuM choDI dIdhuM ane melAvI khelatIye nathI. ahA ! jAte vezyA che, chatAM paNa gItAdika raMgathI vimukha thaI kulAMganAnI mAphaka pravRtti karavA lAgI. kuddhinI pazcAttApa kuTTinI ratisenAnI vRddhamAtA sumitra pAsethI cArI lIdhelA maNinuM vidhipUrNAMka pUjana karI dhananI yAcanA karavA lAgI. paraMtu tene AmnAyanuM jJAna nahI hAvAthI kaMIpaNuM dhana maLyu nahIM'. maNi dhana ApatA nathI. chetaravAthI jamAi cAlyA gayA. putrIe satIdhama aMgIkAra karyAM. ema sathI bhraSTa thayelI vRddhA pazcAttApa karavA lAgI. tevAmAM eka divasa sumitra peAtAnA mitra varga sAthe vArtAlApa karatA hatA. prasaMgeApAtta keTalAka Akhta puruSAe kahyu ratisenAgaNikA hAlamAM satIsamAna varte che. te sAMbhaLI sumitrane peAtAnA maNigrahaNanI pratijJA yAda AvI. jethI te zarIre iMdranI zeAbhAne dhAraNa karatA, gheADA khelAvatA peAtAne prasiddha karavAnI icchAthI tisenAnA ghara AgaLa gayA. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 kudinI pazcAttApa tyAM jatA jamAIne jaI vRddhA dvAra AgaLa AvI ane premathI namra banI koyalanI jema madhura svare bolAvavA lAgI. sumitra paNa vRddhAne joI saMbhrAMtanI mAphaka namI gaye. pachI te vRddhA kRtrima rudana karatI tene kahevA lAgI. keI musAphara paNa jala pIvA mATe kSaNamAtra gharanI aMdara rahe che temaja ene javAnI ghaNuM utAvaLa hoya che, chatAM paNa pUchayA vinA ja nathI. tamane te bahu bhakitavaDe ame haMmezAM prasanna rAkhatAM hatAM, chatAM amane kahyA vinA kema cAlyA gayA ? sajjanenI maitrI sAta DagalAMmAM baMdhAya che." e janazruti prasiddha che, tamane te ame jamAI karyA che, chatAM hAlamAM sauhArdane amala karatA nathI. jo ke, hitopadezathI kara jANu mane tame gaNatA nathI, paraMtu kevala tamane uddezI jIvitane dhAraNa karatI mArI putrIne kema tarachoDI che ? meghathI latA jema tArAthI tyajAyelI mArI putrI je hAlatamAM AvI che, te tenuM zarIra ja kahI Apaze. bAkI huM kaMIka Apane vidita karU chuM ke, virahAnivaDe atyaMta baLatuM hoyane zuM ? evA hRdayane tArI strI meghazreNinI jema dhArAbaMdha azrunI vRSTivaDe siMcana kare che. pitAnA hRdayamAM rahelA tamane ja paramAtma svarUpa jetI ane viyegathI pIDAyelI te ginI samAna AMkha mIcI besI rahe che, mATe he vatsa ! svarachatA pUrvaka ahIM Ave ane pitAnA darzanarUpa rasAyanavaDe muDadAnI hAlatamAM AvI paDelI tamArI strIne pharIthI paNa tame sajIvana kare. sumitra cAturya ahe ! A vRddhAnI aMdara prasanna karavAnI yukita, kapaTa cAturya, Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra chetaravAnI vicitratA ane nirlajaja paNuM keI navIna prakAranuM vikase che. jevI A mAyAvinI che, tevI ja rIte mAre paNuM mAyA karyA vinA chuTake nathI. ema dhArI pitAnA manamAM nakkI karI te bolyo. he vRdhe! huM tamArI prIti sArI rIte jANuM chuM, paraMtu sAthe- saMgAthanI parAdhInatAne lIdhe mAre ekadama prayANa karavuM paDayuM, tethI tamane pUchavAne avakAza maLe nahIM, temaja maLI zakAyuM paNa nahIM. kadAcit bIju bhUlI javAya paraMtu vajalepanI mAphaka sacoTa tamArA karelA satkArane mAruM hRdaya kevI rIte bhUlI jAya? e pramANe mArmika evI sumitranI vANIvaDe vRddhAnuM hRdaya cakita thaI gayuM ane hasate mukhe te sumitrane hAthe pakaDI pitAnA gharamAM laI gaI. vilAsarUpa taraMgathI vaMcita, ramaNIya lAvaNya rasavaDe durbala, malina vastrarUpa sevAlane dhAraNa karatI, uvalahaMsa-nUpura=hesapakSInA viyegane sevatI, grISmakAlanI nadI samAna vezyA chatAM paNa satI dharmamAM rahelI priyAne joI, sumitranuM hRdaya AzcaryathI purAI gayuM ane prema vAvaDe teNe ratisenAne tuSTa karI. svAmIne samAgama thavAthI priyA paNa tenA rUpa ane vacanane jevA tathA sAMbhaLavA mATe bahu Atura thaIne netra temaja kAnanuM bahupaNuM IcachavA lAgI vigane lIdhe dviguNita premanI sthiratAne dhAraNa karatAM teo baMneno anupama sukhamaya keTaloka samaya vyatIta thaye. maNigrahaNa upAya sumitrane pitAne maNi levAnI IcchA thaI, jethI teNe eka divasa ratisenAne kahyuM. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahiNe upAya 57. priye ! tuM je kepa na kare to huM kaMIka gammata karUM. ratisenA belI. he ravAmi ! Apa prANezvara che. Apane A pUchavAnuM hoya kharUM? A mArA prANa ApanA ja che, ApanI IcchA pramANe bhejanA kare. tyArapachI teNe tAMjanathI ratisenAne UMTaDI banAvI ane vRddhA na dekhe tevI rIte prabhAtamAM sumitra pitAne ghera cAlyo gaye. baMne-jamAI putrInA mukhaprakSAlana mATe sonAnI jhArI laI mudinI 'uparanA mALamAM gaI te AgaLa beThelI UMTaDI tenA jevAmAM AvI. saMbhrAMta thaI hRdayamAM te vicAra karavA lAgI. are ! A zuM thayuM ? jamAI ane putrInA sthAnamAM A UMTaDI kayAMthI AvI? A UMTaDI satya nathI, paraMtu pizAcI athavA koI rAkSasIe te baMne strI puruSane khAIne AvuM svarUpa dhAraNa karyuM che. hA jamAI ! hA putrI ! tame gharamAM rahelAM hatAM chatAM daivage A tamane zuM thayuM? kAraNake, tamArA sthAnamAM A UMTaDIne praveza kayAMthI thaye? ema bolatI vRddhA azrapAta sAthe chAtI kuTatI ane rUdana karatI vilApa karavA lAgI. temaja pitAnA parivArane Azcarya dekhADavA lAgI. duHkhI thayelI vRddhAne joI purate vicAra karI parivAre kahyuM. sumitra te hAlamAM ja ahIMthI pitAne ghera gaye. vRddhAe jANyuM ke prathamanA apamAnavaDe varazuddhinI IcchAthI te dhUrta A viDabanA karI ahIMthI cAlyo gayo. tapAsa karavI joIe. jo e tene ghera hoya to jarUra A kartavya tenuM ja levuM joIe. sAdhAraNa mUkha paNa apamAnane sahetuM nathI, te kalAvAnanI te vAta ja zI?" tyArabAda tapAsa karAvatAM khabara paDI ke, sumitra pitAne ghera che; ema jANuM vRddhA tenA dvAramAM jatI hatI, tene tenA parivAre rekI tenA rananuM maraNa thatAM vRddhAne nizcaya thaye, Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 kumArapALa caritra A anartha te dhUne kare che. te pachI te krodhAtura thaI vIrAMgadarAjAnI AgaLa gaI. nagara chatAM paNa huM dhoLA divase luMTAI. e pramANe te bahu pokAra karavA lAgI. keNe tane luMTI? ema rAjAe pUchayuM. tyAre netromAM azrapravAhane dhAraNa karatI vRddhAe sumitranuM UMTaDI saMbaMdhI vRttAMta jAhera karyuM. sumitranRpa samAgama sumitranuM nAma sAMbhaLavAthI rAjAne potAnA mitranuM smaraNa thayuM. tyArapachI bhUpatie tene prApti divasa tathA tenuM rUpa ane uMmara vigere paNa pUchI joyuM. vezyAnA mukhathI potAnA mitra saMbaMdhI sarva hakIkata sAMbhaLI vIrAMgade pitAnA sevako pAse sumitrane belAvarAve. ghaNA divase Aje rAjAnuM darzana thaze, ema jANI divyabheTa laI sumitra rAjamaMdiramAM AvyuM. dUrathI AvatA sumitrane joI rAjA bahu khuzI thaye ane bhujAo sAthe AliMgana daI teNe pitAnA ardhAsanapara tene besADaze. amRta varasAvanArI baMnenI geSThI cAlatI hatI. teTalAmAM te duSTA pitAnI dhRSTatAne pragaTa karatI belI. he deva Ape enuM dhUpaNuM joyuM? mAtra darzanathI Apane paNa eNe vaza karI lIdhA. jethI Ape ene arvAsana ApyuM. he svAmi! mArI putrIne sajja karAvIne A dhUrtane Apa kADhI mUke, anyathA tamArA nagaramAM jarUra A dhUrta anartha karyA vinA raheze nahIM. rAjA kiMcita hAsya karI che. he mitra! enI putrInI viDaMbanA te karI che? A sumitra che. kalAnI prasiddhi thAya ane vezyAno nAza na thAya tevI yukti karI che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumitra nRpa samAgama 59 khinna thayelI kuddhinI kheAlI. ahI gAla phulAvavAnuM kaMI kAma nathI. tArI badhIe kalA meM jANI che. jaladI mArI putrIne sajja kara. sumitra melye. he duSTa ! jyAM sudhI tane UMTaDI banAvI nagaranI viSTA na carAvuM, tyAM sudhI mArI kalA zAkAmanI ? re! cauka karanArI ! nahI. teA veLAsara te mArUM' ratna mane tuM ApI de. te sAMbhaLI rAjAe pUchyuM. huM mitra ! ratna zAnuM? te vAta tA kara. ' sumitra khelyuM. " mAnI aMdara jenAthI Apaze| snAnAdika vidhi thayA hatA, te ratna mArA jIvitanI mAphaka A pApiNIe cArI lIdhuM. che.'' vIrAMgaDha krodhathI khelyA. re duSTa ! " gAma paNa pAte khALe ane doDA doDA ema brUma paNa pAte pADe" e ukita teM satya karI, jaladI te maNi tuM lAva, nahi te hAla ja tArA nAka ane kAna kApI laIne A nagaramAMthI tane kADhI mUkavAmAM Avaze. " ema rAjAneA hukama sAMbhaLI vRddhA bahu dIna thaI gaI ane peAtAnA bhaMDAramAMthI maNi laI AvI. sumitrane te ApIne teNIe kSamA mAgI, kalAvAnanI AgaLa khaLanI zI gaNatarI ? ApaNe vArtAlApa pachIthI karIzu, prathama enI putrInuM ThekANuM pADa, ema kahI rAjAe sumitrane vidAya karyAM. 6 sumitre vezyAne tyAM jai netrAmAM kRSNaaMjana nAkhI tisenAnuM pazuva dUra karyuM. ratisenAe paNa peAtAnI mAtAnuM duzcaritra jANI tene bahu dhikkArI. pachI sumitra ratisenAne peAtAnA ghera laI gayA ane peAtAnI strIomAM ratisenAne teNe mukhyatva ApyuM. kharekhara A ene satItvanuM phaLa maLyuM. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra vIrAMgadarAjAe sumitrane balAtkAre mukhya maMtrI sthAna ApyuM ane premanuM phala pragaTa karI batAvyuM, kAraNake samaitrI AvI ja hoya che. zunyanagaravAsa vIrAMgadarAjAnA pUchavAthI sumitre yakSe ApelA maNionuM vRttAMta, strI prAptinuM ane potAnuM camatkArI vRttAMta nivedana karyuM. pachI teNe vizeSamAM jaNAvyuM ke, subhadranagara hAlamAM zUnyaujajaDa thayeluM che. te je vasAvavAmAM Ave te lakSmIthI bharapura te rAjya ApaNA svAdhIna thAya. tAruM kahevuM satya che, ema kahI bhUpatie AjJA karI ke tarata ja sumitra aneka lazkara sAthe taiyAra thaI te nagaramAM gaye. rAkSase kADhI mUkelA sarva nagaravAsIo teja nagaranI AsapAsa rahetA hatA. temane tyAM belAvIne nyAyaniSTha sumitre te nagarane pharIthI vasAvyuM. temaja te sarvadezamAM paNa zrIvIrAMgada rAjAnI AjJA pitAnI kIrti sAthe teNe sukhethI sthira karI. te rAjyanI aMdara eka adhikArI mUkI tyAMne keTaleka sArabhUta khajAne laI sumitramaMtrI vIrAMgadanI pAse AvyA ane divya bheTavaDe tene bahu khuza karyo. | sumitramaMtrInA vicAravaDe vIrAMgada rAjAe duHsAdhya evA paNa zatruone mAMtrika maMtravedI sapAdikanI jema anAyAse potAnA svAdhIna karyA. balavAna evA paNa sImADAnA rAjAo kaI divasa vIrAMgadanI AjJAnuM nAgendranI AjJAnuM bhegI dro jema apamAna karatA nahotA. temaja tenA rAjyamAM bhIti, durbhikSa, duSkarma ane paracakane samAgama kathAnI aMdara ja leke sAMbhaLatA hatA, paraMtu daSTi gocara thatA nahote. suputra hemAMgada ane subuddhi vIrAMgadarAjA ane sumitramaMtrIne paNa pitAnA pratibiMba samAna be putra thayA. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemAMgada ane sumuddhi 61 rAjakumAranu' hemAMgaDha ane matrIsutanu subuddhi nAma paDyuM, eka divasa vIrAMgaDharAjA ma`trI sAthe rAjapATImAM jatA hatA. tyAM lakSmIvaDe su Mdara ane vizAla eka AmravRkSanI chAyAmAM svecchA pramANe beTheluM ane zrIma pAndha prabhunA guNagrAmanI suMdaratA bharelA gItanuM gAyana karatu ki'naranu' joDalu' tenA jovAmAM AvyuM. tenA kaMThanI madhuratA ane jinendra bhagavAnanA pavitra gItAvaDe anahada AnaMdanA anubhava karatA vIrAMgadarAjA kSaNamAtra nipa samAna sthira thaI gayA. peAtAnA manamAM vicAra karavA lAgyA ke; prabhu saMbadhI gIta ane vAditramAM anaMta puNya thAya che. e zruti kharekhara satya che, jethI peAtAnuM ane bIjA zrotAonuM paNa mana sthira thAya che. tyArapachI vIrAMgadarAjAe peAtAnA aMganAM AbharaNe| vaDe te kinaranA joDalAne alaMkRta karI hAlamAM zrIpArzva prabhu kayAM virAje che ? ema pUchyuM, tyAre kanara khelyA. he deva ! A ApanA nagarathI seAla ceAjana dUra zrIpArzva prabhu caraNa kamaLavarDa bhUmine pavitra karatA vicare che. pharIthI vIrAMgaDha vicAravA lAgyuMA. ahA ! te deza dhanyavAdane lAyaka che, ke jenI aMdara azvasena rAjAnA putra zrIpArzvanAtha bhagavAna pAte jagama tItha rUpa virAje che. vaLI jeA sabhAmAM besIne bhagavAnanA vyAkhyAnarUpa amRtarasanuM tRpti pa``ta pAna kare che, te manuSyA paNa zuddhamanavALA deva samAna thAya che. rAjyazrIrUpa madirAnA pAnathI mattanI mAphaka huM hamezAM peAtAne paNa ALakhatA nathI, tA prabhu namananI IcchAnI tA vAta ja zI ? mATe huM pAte tyAM jAu... ane temanI sevArUpa rasa vaDe atikSINa thayelA peAtAnA puNya zarIrane hAlamAM puSTa karU. prabhudarzana maMtrIone rAjyakAya sAMpI sainyasahita vIrAMgada nareza sumitrane sAthe lai zrIpAzvanAthabhagavAnanA darzana mATe nIkaLyeA. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 kumArapALa caritra mArgamAM cAlatAM hAthIonA madajaLavaDe jAnu-DhIMcaNa pramANa nadIone nAvathI taravA lAyaka karate, temaja agAdha jalavALI hustara nadIone prabala rInyathI ukhaDelI dhuLanA paMjavaDe sukhe taravAlAyaka karata ane zrI pArzvanAtha bhagavAnanI sevAnA utsAhathI savara gati karate vIrAMgadarAjA keI vananI aMdara sainyane paDAva karI rahyo. tevAmAM tyAM akasamAta dava lAge. jenI javAlAe cAre tarapha phelAI gaI ane kSaNa mAtramAM bhakSya padArthane khAvA mATe bhakSakanI jema te dAvAnale vanapradezanA ghAsane bALavA mATe prAraMbha karyo. lIlAM vRkSo paNa baLavA lAgyAM. jemAMthI nIkaLatA dhUmADAo AkAzamAM chavAI gayA ane eTaluM badhuM AkAza zyAma thayuM ke, jenI kALAza haju sudhI paNa jatI nathI, ema huM mAnuM chuM. temaja dAvAnaLavaDe baLatuM te vana phaTophaTa phATatA vAMsaDAonA zabdo vaDe pikAra karatuM hoya, tema cAre tarapha dekhAtuM hatuM. dvIpanA madhyabhAgamAM rahelA mANasane uchaLatA samudranA pUranI jema sarvatra prasarI gayelA dAvAnale rAjAnA sainyane kayuM. cAre dizAomAM agninI javAlAo AkAza mArge prasarI gaye chate zoNitapuramAM rahelA lokonI mAphaka rAjasainike zobhavA lAgyA. jyAre cAre tarapha agni prasarI gaye, tyAre sainyanA lokoe bahAra nIkaLavA mATe ghaNAMe phAMphAM mAryA, paraMtu nIkaLavAnI zakita rahI nahIM ane tyAMne tyAM ja saMbhrAMta thaI teo Avarta jaLanI mAphaka pharavA lAgyA. agnivaDe pIDAtA sainikonA prasarI gayelA AkaMda sAMbhaLI rAjA bahu duHkhI thaye ane manamAM vicAra karavA lAge. huM bahu bhAvathI zrI pArzvanAthaprabhune vAMcavA mATe jAuM chuM. temAM aMtarAya karanAranI mAphaka A dAvAnala bALavAnI IcchA kare che. te prabhunI bhakita karanAra kaI paNa zAsanadevI evI samartha nathI ke je kSaNamAtramAM pavanasamUhathI dhuLanI jema zrAvakonA kalezane dUra kare. ema vIrAMgada dhyAna karatA hatA, te ja vakhate zuddha hRdayathI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhudarzana padmAvatI devI pragaTa thaI ane navIna upasargaharastotra banAvI rAjAne ApI teNIe kahyuM. ciMtAmaNinAmanA maMtra sahita A pArtharatavananuM tuM smaraNa kara. meghazreNivaDe jema enA maraNavaDe jaladI dAvAnala zAMta thaI jaze. rAjAe te pramANe kare chate ekadama dAvAnala zAMta thaI gaye. aMdhakArane jema sUrya tema zrI pArzva prabhunuM nAma paNa vinine haNe che. zraddhAmaya hadayane dhAraNa karate rAjA tyAMthI nIkaLe ane nAgapuramAM prabhune jANI bahu jhaDapathI tyAM gaye. tyAM AgaLa sarva vimAnalakSmInA kSaraNavaDe nirmANaka relAnI mAphaka dIvya zobhAmaya, rajata, suvarNa ane maNimaya traNa kilAethI vibhUSita, deva-sapurUSanA vRMdavaDe samanvita ane traNe lokanA rakSAmaMtra samAna samavasaraNamAM beThelA zrI pArzvanAthabhagavAnanAM darzana karI bhUpati caMdrane cakera jema, meghane mayUra jema ane dravyane joI daridrI jema bahu AnaMda pAmyA. bAda bhakitavaDe prabhunI pradakSiNA karI temaja bahu AnaMdathI kaMTha sudhI pUrAI gayelA rAjAe iMdranI mAphaka stutine prAraMbha karyo. tribhuvanavibho ! tAni vyarthAnyahAni mamAgama stava padayugopAstiH svastipradA'jani yatra na ! ahamidamaharmanye dhanya yadatra mayA'cirAt , surataruriva zreSTho dRSTastvamiSTaphalapradaH // 1 // "he tribhuvanapate ! je divasomAM kalyANakArI ApanA caraNakamalanI sevA mane na hatI, te badhAye divaso mArA vyartha gayA. temaja ahIM akasmAta kalpavRkSa samAna uttama ISTaphala Apa. nAra ApanAM je darzana thayAM, tethI A divasane huM dhanya mAnuM chuM;"-- smRtirapi tava svAmin ! kalRptA mamAzu nirAsuSI, pathi puthudavajvAlAjAla didhakSutayA''patat / tvamasi bhagavan ! bhAgyailabdho'dhunA stanayitnuvad, bhavadavabhava tApavyApaM samApaya sarvataH // 1 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra "he ravAmi ! Apa saMbaMdhI kapelI mArI smRtie paNa mArgamAM bALavAnI IcchAvaDe pragaTa thayelI vizAladAvAnalanI javAlAone kSaNamAtramAM nivRtta karI che. he bhagavan! hAlamAM mahAna bhAgyabalavaDe Apa prApta thayA che, mATe meghanI mAphaka saMsArarUpa agnithI pragaTa thayela amArA tApa prabaMdhane sarvathA Apa dUra karo." e pramANe stuti karI pharIthI namaskAra karI vIrAMgadarAjA sabhAnI AgaLa hAtha joDI beTho. dharmadezanA tyArabAda azvasenarAjAnA putra zrI pArzvanAtha bhagavAne dharmadezanA prAraMbha karyo, dehaH saikatagehavat taruNatA zailApagApUrava lakSmIH straiNakaTAkSavat praNayinIsaMgastaDiddaNDavat / aizvarya khalamaitryavat parijanasnehaH patAkAgravat , saukhya vAritaraMgavacchvasitamapyaMbhodavaccaJcalam // 1 // che retInA gharasamAna deha che. parvatamAMthI nIkaLatI nadInA pUra samAna yauvana che. strIonA kaTAkSa samAna lakSamI che. vIjaLInA camakArA samAna strI saMgati che. khulapuruSanI maitrI samAna ezvaryA che. patAkAnA agrasamAna pari. vArane sneha che. jaLataraMgasamAna A duniyAnuM sukha che temaja jIvana paNa meghanI mAphaka caMcala che. " mATe bauddhamatanI mAphaka sarva jagatane kSaNika jANIne akSayanidhAna samAna eka dharmanuM ja tame ArAdhana kare. jalavaDe vRkSa jema nisIma sukhane pragaTa karanAra baMne lekane. mahAna udaya mAtra eka dharmavaDe ja ulAsa pAme che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arNorAjaprayANa A lokamAM meTo vaibhava ane vizAla kuTuMba bhale hoya, paraMtu bhavAMtaramAM sahAya karanAra te mAtra dharma ja thAya che. devapUjA, dayA, dAna ane zubhadhyAna vigere parvabhavamAM karelA sukRtanuM ja A bhavamAM tamane phala maLyuM che. hAlamAM paNa te apUrva puNyAga koIpaNa prApta kare, jethI vihita thaIne muktistrI tamArI najIkamAM Ave. zivamukha prApti e pramANe dharmopadeza ApI zrI pArzvanAtha prabhu virAma pAmyA. prabhunI dezanAmRtanuM pAna karI sumitra sahita zrIvIrAMgadarAjAe dvAdazavratamaya zrAvakanA vizuddha dharmane svIkAra karyo. ciMtAmaNi samAna zrAddhadharmanI prApti thavAthI bhUpati bahu ja prasanna thayA ane jiteMdra bhagavAnane namaskAra karI mahAzAlanAme pitAnA nagaramAM gaye. bAda rAjA ane amAtya baMnee aneka uttaga mahara jinacaiitye baMdhAvyA. aneka prakAranA bhayavinAzakanA jine drabiMba bharAvyA. temaja pavitra tIrthayAtrAe, pitAnA dezamAM hiMsAnivAraNa, jinamaMdiramAM uttama prakAranI pUjA ane sAdharmikajanenI sevA vigere dharmakAryomAM ta5ra thayA. bAda bahu samaya rAjya bhegavI vIrAMgadanRpa ane sumitra maMtrIe pitApitAnA putrane pitAnA sthAnamAM besArI jinamaMdiramAM aSTAkSika mahotsava karAvyA ane baMne jaNAe bahu AnaMdapUrvaka zrImadeveMdrasUrIzvaranI pAse mekSalakSamInI paryAlocanA samAna dIkSA grahaNa karI. zuddhabhAvapUrvaka tapazcaryA karavA lAgyA. tapazcaraNarUpa pradIpta dAvAnalavaDe kukarmarUpI araNyane TuMka samayamAM bhasma karI kevalajJAna pAmyA, apUrva AnaMdathI prerAyelA devee svargamAMthI AvI mahatsava karyo. vIrAMgadarAjaSi mitra sahita zivasukha pAmyA. bhAga-2 5 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra | mATe he kumArapAlabhUpAla ! A vIrAMgadarAjAnA daSTAMtathI rAjyAdika e saddharmanuM phala che, ema jANI hamezAM satyatApUrvaka te dharmanuM ja tuM pAlana kara, jethI mokSa lakSamI sulabha thAya. puNyadroH phalamAvedya, tanmUlamatha jalpitum / ___ hemAcAryo'bhyadhAdbhUya-zcaulukyanRpati prati // 1 // samarasiMharAjA, "zrImAna hemacaMdrasUrie puNyarUpI vRkSanuM phala nivedana karyuM. have-puNyakumanuM mULa kahevA mATe pharIthI kumArapAlarAjA pratye AraMbha karyo." aMkuranA uttamabIjanI mAphaka puNyanuM mULa dayA che, pRthvI AdikanI mAphaka satya vigere tene sahAya ApanAra che. dIna, haNAtA ane bhayamAM AvI paDelA prANIonuM pitAnA prANanI mAphaka rakSaNa karavuM, te kArUNya-dayAdharma kahevAya che. kalyANa rUpI valIone kaMda, sarvavata saMpAdAonA prANa samAna ane saMsArasamudranI nakApaNu dayA kahelI che. temaja A duniyAmAM adbhuta vaibhavadAyaka dayAdharma kahe che. vaLI te dayA manuSyone dIrdhAyuSa Ape che. zarIrane Arogya Ape che. devAMganAone bhegavavA lAyaka bhAgya Ape che. temaja jagatamAM uttama prakAranA guNa, akhaMDita bala, samRddhimaya rAjya, caMdrasamAna ujavala yaza ane chevaTe svarga tathA mekSa saMpatti Ape che. A dayAdhama sarva kene saMmata che. kevaLa jene ja mAne che ema nathI, paratIthike paNa dayAdharmane svIkAre che. vaLI teo kahe che ke - ekataH kratavaH sarve, kSeANIsarva svadakSiNAH / anyato bhayabhItasya, prANinaH prANarakSaNam // 1 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarasiMharAjA eka tarapha pRthvIrUpa sarvasvadakSiNAvALA sa ya ane anya bAjue bhayamAM AvI paDelA prANIne bacAva kare, te baMne samAna che." vaLI teo kahe che ke, "he bhArata ! prANIonI dayA je kArya kare che, te sarva veda, sarve yajJa ane sarve tIthabhiSeka paNa karI zakatA nathI." haMmezAM sevana karAtI ka95vallI samAna A karUNA-dayA puNyasAranI jema apUrva samIhita-Icchitane Ape che. A jabUdvIpamAM bharatakSetranI saMpattinuM vibhUSaNa zrIge pagiri nAme svargapurI samAna nagara che. A nagaramAM samarasiMha nAme rAjA hatA, balavaDe zatrurUpa hAthIone haThAvavAmAM te sAkSAt siMha samAna hate. tenI kIrtirUpa kAMti AgaLa kapUra karaturI samAna zyAma, haMsa vAdaLA samAna, mauktikazreNi nIlama ratna samAna, caMdrakAMta maNi lehacuMbaka samAna, caMdra kAjaLanA biMdu samAna, gaMgA nadI yamunA samAna ane zaMbhu kRSNa samAna dapatA hatA. | divyalakSmIne dhAraNa karatA te samarasiMharAjAne samarazrI nAme strI hatI. tenA zarIrane vikAsa lakSamI samAna niravadhi hate. pavitra buddhimAna buddhisAra nAme tene maMtrI hate. kharekhara huM jANuM chuM ke jenI buddhithI jItAyele guru-bRhaspati AkAzamAM rahyo che. vaLI teja nagaramAM uttama guNavAna dhanasAra nAme zreSThI hate. te dareka vepArI vargamAM mukhya hate. vizeSa skUttimaya jenI kIrti ane saMpattio paNa sarvadizAomAM vyApta thaI hatI. ane paraspara eka bIjInI spardhA karatI hoya tema pratidivasa teo vadhatI hatI. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 kumArapALa caritra sudara kAMtimaya dhanazrI nAme tenI strI hatI. peAtAnI kAMtivaDe lAvaNya sa'padmAenI adhiSThAtrI devI hoya ne zuM? tema te dIpatI hatI. ti ane kAmadeva samAna akhaMDa sukha bhAgavatAM teenA AnaMda dAyaka keTaleka samaya cAlyeA gayA. : eka divasa apatya-saMtAnanI ciMtArUpa agnivarDa tapI gayela baMne strI puruSa * agaNya puNyathI sarvAsiddhi thAya che" evAni yathI amAri-hiM sAniSedha, khImAcana, caityavidhAna ane devapUjana Adika peAtAnA cittanI mAphaka vizuddha ane atizaya dharmArAdhana karatAM hatAM. tenA prabhAvathI dhanazrI ane dhanasArane eka putra thayA. zarIranI kAMtivaDe jANe khIjo kAmadeva hAya tema te zAbhateA hateA. puNyasAra ane madanavatI prathama putra nahI. hAvAthI dhanasAra ane dhanazrIne putra thavAvaDe je haSa thayA, tenI AgaLa samudra paNa geSpada samAna huM mAnuM chuM. bAda mAtApitAe peAtAnI zakita pramANe putra janmane maheAtsava karAjye. puNyasAravaDe putranA janma thavAthI puNyasAra tenuM nAma pADayuM. jayAre zreSThIne tyAM putra janmyA, teja divase samarasa harAjAne tyAM paNa putrInA janma thaye. bhUpatie madanavatI tenuM nAma pADayuM. caMdrakalA jema pratidivase te adhikAdhika dIpavA lAgI. bAlyavayamAM paNa teNInI rUpa saMpatti joI camatkAra pAmelA kayA puruSA harSAvezane lIdhe mastakone na dhUNAvatA ? tyArabAda rAjA ane zreSThIe peAtAnI putrI ane putrane eka ja upAdhyAyanI pAse vidyAbhyAsa mATe mUkayAM. strIjAti hAvAthI sarasvatIe karelA sAMnidhyathI jema madanavatI TuMka muddatamAM zAstra samudranI pAra gAmI thaI. puNyasArakumAra te bAhyacApalyanI krIDAAvaDe abhyAsathI kaM TALeleA hAvAthI kaMIpaNa hAMzIyAra thayeA nahIM. eka divasa ka'Ika yauvanavayamAM AvelA zreSThIputra-puNyasAra tarUNa avasthAthI ceAlatI madanavatIne joi kAmAtura thaI gayA ane te AlyA. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyasAra ane madanavatI 69 he rAjapute ! huM mAnu chuM ke, netrAne AnaMda ApanArI khare ara tuja che. jenI rUpa samRddhi amRtanI jyAtasamAna vRddhipAme che. iMdranA hajAra netrAthI paNa huM mArAM mane netrone utkRSTa jANuM chuM, kAraNa ke; IMdranAM sahasra netrAe nahI joelI tane mArAM e netra kSudhAturanI mAphaka vAra vAra jue che. koI ThekANe rUpa hoya che, te koI ThekANe kalA hAya che ane tArAmAM te e baMne rahyAM che. saurabhya ane saukumAya teA kharekhara mAlatImAM ja DAya che, mATe tuM mArI upara prasanna thA utkaTa kAmanI pIDArUpa samudramAM huM khuM chuM, te hAtha pakaDI jaladI tuM mArA uddhAra kara. rAtrI ane ca'dranI mAphaka ApaNA baMnenI prIti haMmezAM sa MceAgavaDe jevI rIte vRddhi pAme tema tu kara ema puNyasAranu vacana sAMbhaLI madanavatI peAtAnI nAsika vakra karI apamAnane jAhera karatI ane peAtAnI hAMzIyArIvaDe jagatane tRNusamAna gaNatI hoya tema te melI, re mUkha ! huM jANuM chuM ke; hAlamAM saghaLI jaDatA tArAmAM ja bharAI gaI che. kAraNa ke; tuM peAtAne ane paranA vicAra karyAM sivAya ekadama AvA uddagAra kADhe che. viduSI evI huM rAjasutA kayAM ? ane mUkha evA tuM viSNukaputra kayAM ? mATe huMsI ane kAgaDAnI mAphaka ApaNA baMnenA cega kevI rIte sabhave ? jo ke, paraNyA vinAnI strI sArI, para Mtu mUkha` patine svAdhina thayelI strIneA janma nRthA che, kAraNa ke; zUnya makAna sArUM, paNa cArAnI vastIvALuM sthAna sarvathA sArUM' nathI. pASANa samAna mUkha patine peAtAne gaLe bAMdhI kai DAhI strI duHkha sAgaramAM peAtAne DUbADe ? e pramANe madanavatInA tiraskArathI praca'Da jalavRSTivarDa kamaleAnA samUha jema puNyasAra bahu du:khI thayA. puNyasAranA samajavAmAM Avyu` ke; mArI jaDatAne lIdhe Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra madanavatIe mAruM apamAna karyuM, mATe have sarasvatInuM ArAdhana karI vidyA prApta karavI. e nizcaya karI teNe traNa divasanA upavAsa karyA. puSpa ane kapUra AdikavaDe nagaranI bahAra rahelI vidyA adhiSThAtrI devInuM ArAdhana karyuM. mUtimatI sarvavidyA hoyane zuM ? tema pratyakSa thaI sarasvatI devI belI. he vatsa! tArI upara huM prasanna thaI chuM. bola! tane zuM ApuM. puNyasAre devIne namaskAra karyo ane madanavatIe karelA apamAnanuM saMva vRttAMta nivedana karyA bAda tenI prApti karAvanArI anavadha vidyAnI yAcanA karI. he sarasavatI bolI. subhaga ! tArU puNya bahu meTuM che, mATe te puNyane lIdhe abhyAsathI jema pAMDitya jema tAro manoratha siddha thaze. ema kahI teNIe eka loka kahyo. " yadAzAyA na viSaya, durghaTa ca janena yat / tadapyAropayatyAzu, prAkU puNya prANinAM kare // 1 // " "prAcIna puNyane prabhAva e che ke, jenI AzA paNa na thaI zake temaja je prANIone durghaTa hoya tevI vastu paNa anAyAse jaladI manuSyanA hastacara thAya che." A lekanuM haMmezAM tAre hRdayamAM dhyAna karavuM. ema kahI devI adRzya thaI gaI. ane puNyasAra paNa pitAne ghera gaye. svArtha sAdhavAmAM samartha evA te zlokane artha sArI rIte vicArIne puyasAra haMmezAM kamalamAM jema rAjahaMsa tema puNyamAM ja AnaMda mAnate hato. ema keTaloka samaya tene vyatIta thaye. tyArapachI te viTapuruSanA samAgamathI temanI sAthe pharate ane nagaranI aMdara vividha prakAranAM kautuka jevA lAge. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 sarasvatI prasAda temaja viTapuruSanI sAthe rahevuM, khelavuM, pharavuM, hasavuM, khAvuM, pIvuM, maLavuM ane vAtacita vigeremAM prAye samaya gALo paNa pitAne ghera AvatuM na hatuM. viTapuruSee eka divasa tene bahu satkAra karyo eTale puNya sAranA manamAM AvyuM ke, mAre paNa A lokono satkAra karavA joIe. pitAnI pAse kaMIpaNa dravya nahotuM, tethI teNe potAnI mAtAne hAra cerI lIdho. dhanazrIe hAranI tapAsa karI, paNa kaI jagyAe tene pattA lAge nahIM, temaja pitAnA putre te lIdhe che, evI bhrAMti paNa teNInA manamAM thaI nahIM. pharIthI paNa tevA kAraNane lIdhe hajAra sonaiyA teNe pitAnA gharamAMthI cerI lIdhA. kAraNa ke, jeNe eka vakhata cerI vigerene svAda lIdhe hoya che, te pharIthI aTakato nathI. hAra ane dhananI cerI jANI dhanasAra bahu duHkhI thayA. pachI teNe pitAnA nokarone bolAvI tiraskAra pUrvaka dhamakI ApIne pUchayuM. bele A corI koNe karI che? tamArAmAMthI koI paNa mANase A corI karelI che. mATe satya hakIkta jaladI kahe. puNyasAra tiraskAra puNyasAre A corI karelI te bAbata eka tenA sevakanA jANavAmAM hatI, tethI teNe kahyuM. he zreSThi! A baMne prakAranI corI tamArA putre karI che. te sAMbhaLatAM ja dhanasArane krodha AvI gaye. putrane tarata ja pitAnI pAse bolAvyo. ati roSathI tApI gayela hoya, tema paruSa vANImAM kahyuM. re anArya ! paMDita pAse tane kalAbhyAsa mATe mUkyA hatA, tene sarvathA tyAga karI viTapuruSa sAthe tuM pharatAM zikhe. re! zuM A cAra thaI gayo? Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 kumArapALa caritra viTapuruSA kharekhara vaTavRkSasamAna kahyA che, kulIna-zreSThi evA paNa teo satpuruSAne sevavA lAyaka nathI. kAraNa ke, teo ki puruSa - kharAkha puruSa=yakSeAne sevavA lAyaka kahyA che. mATe tevA jAra puruSAnI saMgatinA sava thA tyAga karavA ucita che. yAJcA cet kimu lAghavena ? jaDatA cecchranyabhAvena kiM 1 duritena kiM ? dhanamadazcetsIdhupAnena kim ? | mohazcennigaDena kiM ? vyasanitA cet pAravazyena kiM ?. naiHvyaM cenmaraNena kiM ? viTaratizcadastyamArgeNa kim ? // 1 // puruSanI aMdara jo yAcanA hoya te laghutAvaDe zuM? kadAcit jaDatA hAya teA zUnya bhAvathI zuM ? leAbha hAya teA pApa vaDe zuM? * dhananA maDha hAya tA madyapAnavaDe zuM ? mAha heAya tyAM eDIthI zu` ? vyasana heAya tyAM paravazapaNAthI zu` ? daridratA hAya teA pachI maraNa zuM? temaja viTapuruSA sAthe prIti hAya teA kumA uttamapuruSa paNa kusaMgavaDe adhama avasthAmAM jarUra dvArAya che. madirAnA ghaDAmAM bhareluM pANI zuM apavitra nathI thatu N ? vaDe zuM ? are! Aja sudhI mArA gharamAM kAI nAkarAe paNa re karelu te cauya kama` te putra thaIne karyuM, tane kaMIpaNa zarama na AvI nahI ? na keTalAka putrA suvarNanA puSpAvaDe peAtAnI mAtAne pUje che ane te tA tenA hAra cArI lIdhA, tArA saputrapaNAne dhikkAra che. hAra ane seAnaiyA ApyA sivAya tAre mArA gharanI aMdara AvavuM nahIM. e pramANe pitAnA tiraskAra sAMbhaLI puNyasAranuM mukha mIsamAna zyAma thai gayuM. ane teja vakhate gharamAMthI nIkaLI te vicAra karavA lAgyA. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyasAra tiraskAra mArA jIvitane dhikkAra che. pAtAnA gharamAM me' kaleza utpanna karyAM. koI cAkarane paNa na thAya, tevA pitA taraphathI mane dhikkAra maLye, samudrane ullAsa ApatA caMdra jevA koi kalAnidhi suputra pitAnI samRddhi vadhAre che. huM te sUryanA putra zani jema peAtAnA pitAnA saMtApa karanAra kuputra thayA cheM. kAI paNa dezAMtaramAMthI teTalu dhana lAvIne pitAne ApuM ane prANAMtamAM paNa pharIthI AvuM kRtya huM karIza nahIM. ema nizcaya karI sarasvatIe ApelA leAkA nA vicAra karatA kumAra abhimAnane lIdhe madhyAhna pachI nagaramAMthI nIkaLI gayA. kace raste javu ? tenuM khIlakula tene jJAna nahAtuM, chatAM paNu puNyanI preraNAne lIdhe buddhimAna puNyasAra pazcimadizA tarapha cAlyA. sukeAmalatAne lIdhe cAlavuM ghaNuM azakaya thaI paDayuM. 193 araNyapradezanA anubhava koI samaye paNa thayele nahIM. bahu suzIkhate cAra keza cAlyA eTale sUryAsta thayA. lAMbe vakhata kaI paNa sthaLe huM nivAsa karatI nathI, ema DAhyA mANasAne bedha ApatI hAya, tema lakSmIdevIe padmonA tyAga karI kumudanu sthAna lIdhu. puNyasAra cakravAka ane virahAtura strIenA hRdayamAMthI nIkaLelAM duHkhA hAyane zu ? tema aMdhakArathI jagata bharAI gayuM. hAlamAM kumAra zu kare che ? te jovA mATe tArAonA miSathI AkAza vikasita netravALuM hoya tema huM mAnuM chuM.. cAre tarapha a MdhakAra phelAI gayA. jethI AgaLa javAne kumAranI zakti rahI nahI. tevAmAM te rastAmAM eka vaDa AvyA. tenA koTarapelANamAM te chupAI gaye.. kAmA yakSiNI ane kamalAdevI have teja vaDanI aMdara kAmA nAme koI yakSiNI rahetI hatI. tene maLavA mATe te samaye kaeNmalA nAmanI eka devI tyAM AvI. tene AvatI joI kAmA yakSiNI ubhI thaI melI. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 kumArapALa caritra sakhi ! hAlamAM tuM kayAMthI AvI ? kaMI kautuka jovAmAM AvyuM hoya te tuM nivedana kara. kamalA bolI. mArA sthAnabhUta suvarNa dvIpamAMthI huM tane maLavA mATe AkAzamArge cAlI AvI chuM. | vicitra prakAranI bhUminuM nirIkSaNa karatI surASTradezanA alaMkAra samAna valabhIpuramAM huM AvI. tyAM je kaMI mArA jevAmAM AvyuM che, te huM kahuM chuM. kAmadeva zreSThI valabhIpurImAM ati manahara kAMtimaya kAmadevanAme zreSThI che. te rUpamAM kAmadeva samAna dIpe che. jeNe zreSTha vastuothI bharelAM potAnAM gharamAM ja laddamInuM vividha sthAnamAM saMbhramaNanuM cApalya pUrNa karyuM che. guNavaDe lamasamAna lakSmI nAme pitAnI strI sAthe sukha jogavatAM kAmadevane anukrame abhISTha ATha putrIo thaI, dhanazrI, samarazrI, nAgazrI, vimaLazrI,samazrI, kamalazrI, suMdarazrI ane guNazrI. AThe putrIo sarvakalAsaMpana hatI, temaja tarUNa avasthAthI vibhUSita rUpamAM devAMganA samAna teo devene paNa mohita karatI hatI. vaLI vibhrama-vilAsarUpI meghathI vyApta temaja ulAsa pAmatA lAvaNya rUpI jalavaDe pallavita thayelA te te guNarUpI vRkSothI vibhU Sita, te kumArIonA yauvana rUpa vanamAM paribhramaNa karatA kAmarUpI. pAradhI caMcala evI temanI bhrakuTI rU5 dhanuSamAMthI nIkaLatA kaTAkSarUpa prakhara bAvaDe kayA kAmuka mRgalAone mArato na hato ? gaNapati ArAdhanA kAmadevazreSThI kanyAonA samAna guNavALA varenI tapAsa karavA. lAge, paraMtu tevA uttama guNa varonI keI ThekANe prApti thaI nahIM. tethI te bahu ciMtAmAM paDe. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNapati ArAdhanA 75 have zuM karavuM ? ema ciMtavatA teNe gaNapatinI vidhi pramANe ArAdhanA karI. gaNapatie pratyakSa thaI zreSThIne kahyuM. tArI upara huM prasanna thaye chuM. tAre je karavAnuM hoya, te tuM kahe, huM taiyAra chuM. zreSThI che. mArI putrIone yogya vara Apa. kSaNamAtra dhyAna karI gaNapatie kahyuM. tArI AThe putrIone AnaMda ApanAra guNavAna sAra eka ja vara thaze. tuM ghera jA kanyAonA vivAhanI sAmagrI taiyAra kara. lagna samaye kAmadeva samAna tejasvI vacce huM lAvIza. e pramANe devanI AjJAthI kAmadevazreSThI pitAnA sevaka pAse vividha prakAranA alaMkAra, pizAka ane suMdaramaMDapa vigerenI taiyArI karAvavA lAge. temaja khAdyAdika bhejya padArthonA tevA DhagalA karAvyA che, te joI lekAne parvatane bhrama thavA lAge. mAMgalika divase sAta mRtmaya pAtramAM jhaverA vAvIne paurAMganAo suMdara dhavaLa maMgaLa gAvA lAgI. pitAnA kulanI strIoe kanyAone hAthe UrNamaya maMgaLa sUtra bAMdhyuM. bAda rvANa samAna kAMtimaya AThe kanyAone pIThI coLI, temaja mAMgalika kalaza rUpI stana che jenA, teraNa rUpI bhrakuTI che jenI ane madhyabhAgamAM kRzapaNAne dhAraNa karatI jANe bIjI kanyA heya ne zuM? tema lagnavedika taiyAra karAvI. pachI potAnI kumArIkAone kulAMganAo pAse snAna karAvI alaMkAra paherAvI varanI vATa joI kAmadevazreSThI maMDapamAM beThe che. hAlamAM te zreSThInI AThe putrIonuM vara vinA pANi grahaNa thAya. che, e Azcarya valabhIpuramAM sAMbhaLIne te sarva hakIkata daSTi gocara karI hRdayamAM vismaya pAmatI huM ahIM tArI pAse AvI chuM. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra kAmAyakSiNI khelI. huM sakhi ! hAlamAM huM paNa tArI sAthe AvIza ane te joIza. devIe kahyu'. jo tArI IcchA hAya tA mArI sAthe tu cAla. vaDanA kATaramAM rahelA puNyasAra paNa te sAMbhaLI cakita thaI gayA. pachI peAtAnuM sava' vRttAMta jaNAvIne teNe mane devIone kahyuM. jo mane tyAM laI jaI te Azcarya batAvIne pAche ahI lAve tA huM paNa tamArI sAthe AvuM. te sAMbhaLI devIe khahu khuzI thaI. tenA devathI prerAyelI hAya tema te baMne devIee tenu vacana aMgIkAra karyuM. ahA ! satpuruSAnA satkAra kANu na kare ? potAnA puNyarAzinI mApheMka puNyasArakumArane laI ane devIe ahu vegavaDe valabhIpuramAM jhaDapathI gaI ane kAmadeva zreSThInA ghara AgaLa puNyasArane mUkI tee khelI. 76 tAre savAramAM ahIMyAM AvavuM, jethI ame tane te taLe laI jaIzuM. puNyasAravivAha tyArapachI te baMne devIe kautuka jovA mATe cAlI gai. puNyasAra vicAra karavA lAgyo. mAre A kautuka kevI rIte jovu ? ema ciMtavana karatA tyAM beTho. tevAmAM ja lagna samaya najIka AvavAthI pAtAnI kanyAonA vara leA, ema kahI gaNapatie puNyasArane pakaDI zreSThIne ApyA. azvanIkumAranI mAphaka kAMtimAna puNyasArane joI kAmadAra zreSThI atizaya meATA AnaMdasAgaramAM nimagna thayeA. niSkalaMka kumAranA mukhacaMdrane joI maMDapamAM beThelA kayA puruSanAM netrakairava-rAtrIvikAsI kamala praphulla na thayAM ? huM kayAM ? A leAkeA kayAM ? ane A mane zuM kare che ? ema vicAra karatAM puNyasArane kAmadeva peAtAnA gharamAM lai gaye. tyArapachI snAna karAvI devanI mAphaka divya zaNagAra paherAvI pAtAnI kanyAoe Azraya karelA mAtRkAbhavana-mAMyarAmAM lai gayA. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyasAravivAha 77 netrAne amRtAMjanasamAna kumAranu svarUpa joI kanyAe peAtAne kRtAtha mAnatI dareka pAtapeAtAnA hRdayamAM vicAra karavA lAgI. aDe| ! niravadhi sauMdaya sapattivaDe A zuM kAmadeva haze ? athavA zarIra vinAnA kAmadevanI AvI zarIra saMpattinA saMbhava kAMthI hAya ? ApaNu bhAgya meTuM che, kAraNa ke; AveA tejasvI pati prApta thayA che. kharekhara ciMtAmaNiratna puNya sivAya haratageAcara thatA nathI. ema dhyAna karatI kanyAonI rAmAMca sAthe pragaTa thayelA kaTAkSA puNyasAranI svAgata kriyA karavA lAgyA. tyArebAda mAtRkA--gAtra devInu pUjana karI temanI AgaLa gAra mahArAje kumAra ane kanyAenA hasta meLApanI ceAjanA karI. vara ane kanyAenA DAbA jamaNI hAtha ApavAthI paraspara eka bIjAnA aparityAgamAM tamIna ApyA. te AThe kanyAe kaTAkSavaDe rahI rahIne vAra MvAra kumArane jotI hatI. jANe lAnA kaMIka bhaMga karatI hoya, tema temanuM AcaraNa dekhAtu hatuM. tyArapachI tyAM AcAravaDe nahIM paNa nAsI javAnI bhItivaDe paraspara vastrAMcala khAMdhIne kanyAo sahita varane anya vizuddha vedikAmAM laI gayA. tyAM agni heAma karI prathamathI ja cAra gati rUpa saMsAra bhramaNane jaNAvatA hoya, tema purahita cAra vAra varakanyAone pradakSiNA karAvI. pachI kAmadevazreSThie jagatamAM paNa jenI upamA na ApI zakAya tevAM ratna, azva ane vastrAdika dAyajo (varane ApavA lAyaka vastu) bahu ha` vaDe ApyuM. temaja nagaravAsI sa leAkeAne peAtAnA khaMdhunI mAphaka kriya leAjana, tAMbUla duphUla, ane AbharaNAdikavaDe prasanna karyAM. tyArabAda IdrANIonI sAthe iMdranI jema te AThe kanyAe sahita puNyasArakumAra sAsarAnI AjJAthI navIna gharamAM rahyo. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 kumArapALa caritra aMgasaMmardana, AlApa ane puchapa patrAdika ApavAvaDe strIoe bahu lebhAge, te paNa puNyasAra pASANunI mAphaka bIlakula bhedAye nahi. paraMtu mehitanI mAphaka te vicAramAM paDe ke; puNyanI racanA bahu adbhuta che, kAraNa ke je puNya prANIonA durghaTa vastune paNa kSaNa mAtramAM ghaTAvI de che. aho ! te ge pagirinagara kayAM? ane A valabhIpura kayAM? temaja te nagaravAsI huM kayAM? ane A zeThanI kanyAone saMbaMdha kayAM ? paraMtu pitAno Thapake ane devIne samAgama vigerethI A sarva mArA puNyane ja pariNAma che. huM mAnuM chuM ke, sarasvatIdevIne zleka paNa hAlamAM A kAryavaDe satya thayA. devatAnuM vacana kadApi mithyA thAya nahIM. A strIonuM cAturya jANavA ane pitAnI oLakhANa mATe eka kaleka lakhIne huM jAuM. te lekavaDe A strIo mane jANe che ke nahIM? e pramANe puNyasAra dhyAna karate hato. teTalAmAM te maMdiramAMthI kumArane prayANa karAvavAnI IcchAthI jema rAtrI palAyana thavAnI IcchAvALI thaI. puNyasAra prayANa vivAhanAM AbhUSaNene dhAraNa karate kumAra dhanAdika saMpattine tyAM ja paDatI mUkI zauca nimitte tyAMthI bahAra nIkaLe. AThamI guNazrI nAme strI svAmibhakitamAM bahu ja daDha hatI, tethI te hAthamAM pANInI jhArI laI tenI pAchaLa gaI. kumAra bahAranA dvAranA AgaLa AvyA. guNAzrInAM dekhatAM ja te dvAranA bhAravaTa upara pitAne jaNAvavA mATe eka zleka teNe lakhe. tyArapachI te prathama saMketa karelA sthAnamAM gaye. tyAM baMne devIo tenI vATa joI beThI hatI. temane samAgama thayo. vivAhanAM cinha joI devIo belI. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - puNasAra prathANuM 79 he kumAra ! kAmadevazreSThInI kanyAone tuM ja paraNe ke zuM? kumAre hA kahI. te sAMbhaLI devIo vimita thaI belI. tane dhanya che ke, AvI suMdara kanyAone tuM paraNe. te sAMbhaLI puNyasAra che. e tamAre ja prasAda, nahI te paMgu-pAMgalAnI mAphaka ahI mAre samAgama kayAMthI thAya? tAre ahIM rahevuM che ke AvavuM che? e pramANe devIoe pUchayuM. tyAre teNe kahyuM ke, mArA mAtapitAne namavA mATe huM ApanI sAthe AvIza. pachI te kumArane sAthe laI devIe AkAza mArge cAlI. kSaNamAtramAM te vaDanI pAse tene mUkI devIe adazya thaI gaI rAtrInA ujAgarAne lIdhe udvigna thayela kumAra teja vakhate potAnuM oDhavAnuM vastra pAtharI AnaMdathI sUI gaye ke tarataja nidrAvaza thaIgaye. puNyasAranI mAtA-dhanazrI putrane nirvAsa-kahADI mukele jANI bahu AkaMda karavA lAgI ane pitAnA patine kahevA lAgI. dhanazrI pralApa ravAmi ! ApanI AvI kharAba buddhi kayAMthI thaI? jethI tame prANathI paNa adhika evA putrane gharamAMthI kADhI mUka, jo ke, eNe bAla capalatAne lIdhe hArAdikanI corI karI te tene sArI zikhAmaNa ApavI hatI, paNa nekaranI mAphaka tene kADhI mUke nahi joI te. Apa bhUlI gayA !!! putranA abhAvathI keTaluM dhana kharacI nAkhyuM, tyAre kAmadevasamAna suMdara AkRtivALo A putra jovA maLe. dhananI sthiti eka sarakhI rahetI nathI, te te asthira evA dhana mATe putrano tiraskAra keNa kare ? kAraNake pittaLa mATe suvarNa tyAga keNa kare ? | mATe he svAmi ! jaladI ubhA thAo? putrane zodhI lAve, tenuM mukha joyA vinA huM annajaLa levAnI nathI, e mAre nizcaya che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 kumArapALa caritra dhanasAra melyA. bhadre ! enAM kukama dUra karavA mATe me zikSA karI che. nahI. te zu' putra mane aLakhAmaNeA haze ? mArA prANathI paNa te adhika priya che. bhale putra hAya paNa te cauryAdika karatA hAya, teA te kulanA nAza karanAra thAya che. kAraNa ke; viSamizrita amRta paNa prANApahArI thAya che. kadAcit vyasanamAM Asakta putrane pitA zikhAmaNa na Ape tA prajAnA pApavaDe rAjAnI jema putranA pApa vaDe pitA lepAya che. ema kahI peAtAnA sevakAne cAre dizAomAM putranI zeAdha mATe jaladI meAlI dIdhA ane pote paNa tenI tapAsa mATe nIkaLye. nagaranI aMdara mitronAM ghara vigere joyAM. temaja nagaranI mahAra devAlayeAmAM paNa tapAsa karI, naSTa vastunI mAphaka zreSThIe AkhI rAta tenA tapAsa karI. paraMtu keIpaNu ThekANe tenA patto lAgyA nahIM. prabhAtamAM jaiva IcchAe dhanasAra pazcimakrizA tarapha cAlyA. cAreka gAu gayA eTale tyAM eka vaDe Agye. tenI nIce vivAhanA veSa paherI sutelA kumAra tenA jovAmAM Avye. dhanasAra pramurttita thaI tenI pAse jAya che, teTalAmAM kumAra paNa rAjahuMsanI mAphaka jAgI uThayeA. mAnavaMta chatAM paNa lajjA pAmatA puNyasAra pRthvI para mastaka namAvI ziSya jema saddagurune tema te pitAnA caraNamAM namyA. AliMgana karyAM bAda pitAnA netromAMthI azra paDavA lAgyAM. pachI teNe vinayanA Adha ApatAM kahyuM ke, huM vatsa ! pitA putranA tiraskAra kare che, te tenA hita mATe ja hAya che. sUrya bahu tapAve che, te paNa te kamalanA vikAsa mATe ja thAya che. azikSita putra koI divasa mahattva pAmatA nathI. ghaONu karyAM sivAya ratnanI kiMmata vadhatI nathI. vatsa ! tane me' kAle mAtra vacanathI zikhAmaNa ApI hatI, eTalAmAM ekadama dehamAMthI prANanI jema tuM gharamAMthI kema nIkaLI gayA. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -- kanyA vilApa tArI mAtA tArA viga rUpa anithI maLI rahI che ane khAtI paNa nathI. huM paNa tArA mATe AkhI rAta pharI pharIne bahu thAkI gaye chuM. he vatsa ! duHkharUpI aMdhakArane dUra karanAra tArA AgamanathI ApaNuM ghara pharIne sUrya maMDalathI prakAzita thayela AkAzane anusare. ItyAdika vacana kahIne zAMta che AtmA jene eve te dhanasAra puNyasArane hAtha pakaDI balAtkAre tene laI pitAne ghera gaye. puNyasAra pitA sAthe ghera gaye. bAda pitAnI mAtAne niSpakva -kamala vinAnI padhanI samAnazobhA rahita joI te vicAra karavA lAge. ahe! mArA viyogane lIdhe mArI mAtAnI kevI sthiti thaI che ? je hAra pote corI lIdhuM hatuM, tenAthI ghaNe kiMmatI hAra pitAnA kaMThamAMthI utArI mAtAnI AgaLa bheTa tarIke mUkIne vinayapUrvaka tenA caraNamAM puNyasAra name. pachI pitAnI pAse rahelA sarva alaMkAra pitAne bheTa karI teNe cerelA dhanane badale vALe. putranA premamAM magna thayela mAtApitAe vAraMvAra bahu AgrahathI pUchyuM, te paNa puNayasAre guptamaMtranI mAphaka pANigrahaNa mahotsavanI vAta karI nahIM. pachI puNyasAra dharmakriyAmAM e niSNAta thaye ke himAlayane gaMgApravAha jema samagra kulane teNe pavitra karyuM. kanyA vilApa have te guNazrI kumAranI pAchaLa gaI hatI, teNIe ghaNI vATa joI chatAM te AvyuM nahIM. pachI vilakSamukhe pAchI AvI. pitAnI bahene teNIe te vAta karI. tyArabAda sarve bahene ekaThI thaI gRhaudyAnAdika sarvasthAmAM tapAsa karI, paraMtu pitAne puNyanI mAphaka patine patto lAge nahIM. bhAga-2 6 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra putrIonA kahevAthI te vAta kAmadeva zreSThInA jANavAmAM AvI. pachI teNe sarva nagaramAM tapAsa karAvI, paraMtu mArgamAM gumAvelA rananI mAphaka puNyasArano patto maLe nahIM, tethI dukhasAgaramAM nimagnanI mAphaka zreSThI bahu duHkhI thaI gaye. tenI AThe kanyAe patinA viyegathI bahu azupAta karavA lAgI. ane prANa luMTAyAnI mAphaka atizaya vilApa karavA lAgI. hA kAMta ! hA mane vizrAMta sthAna ! hA guNazreNi sava! hA amU! hA prANAdhAra ! hA hAranirmala! tame amane paraNIne varInI mAphaka tajI dIdhI, te zuM kuvAmAM nAMkhIne doraDuM kApavA barobara na karyuM? nalarAjAe paNa bahu duHkhI thaIne potAnI strIne tyajI hatI. paraMtu tame te vinA kaSTa amAre tyAga karyo che. aho ! A tamArUM puruSAtana kevuM? ame paramAtmAnI mAphaka ApanI sevAmAM bahudhA hAjara hatI, chatAMye he nAtha ! mumukSunI mAphaka Ape amArI tarapha daSTie na karI. amArA maMdabhAgyane lIdhe tamArA sarakho pati amane kayAMthI maLe ? kaDavI tuMbaDInI velIone kalpadrumane samAgama durlabha hoya che. re prANe ! have tame cAlyA jAo. re jIva ! tuM paNa jaladI cAlyA jA. re hRdaya ! have tArI paNa kaMI jarUra nathI, balAtkAre baLI jA. re deha ! tuM baLIne bhasma thaI jA, jo ke tamArA sarvane svAmI te puNyasAra te koIpaNa sthaLe cAlyA gaye, te have tenA vinA tame ahIM rahIne zuM karavAnA che ? kAmadeva pratibaMdha kAmadevazreNI rUdana karatI pitAnI putrIone kahevA lAgyA. he putrIo ! have tame varane mATe duHkhI thazo nahIM. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmadeva pratibaMdha prathama tamane A uttama prakArane vara jeNe ApyuM hatuM, te gaNapati je pharIthI te vara lAvI Apaze. ciMtA karaze nahIM ane huM paNa tene mATe hAlamAM ja tenI ArAdhanA karuM chuM. ema kahI pitAe mahAmuzIbate putrIone zAMta karI. have sarasvatI samAna hoMzIyAra guNazrI zekane kaMIka zithila karI pitAnA manamAM vicAra karavA lAgI. suMdara AkRtivaDe jenI buddhine prabhAva dIpa hato, te patie keI kAraNane lIdhe amAre tyAga karyo, paraMtu potAnuM svarUpa jaNAvyA vinA te ahIMthI jAya nahI. vaLI jatI vakhate te bahAranA dvArA AgaLa theDe samaya kAryo hato, te uparathI nizcaya thAya che ke, pitAnI jANa mATe teNe kaMIka lekha lakhyuM haze. huM tapAsa te karuM, ema dhArI guNazrI ekadama uThIne dvAra AgaLa gaI. ane tyAM joyuM te bhAravaTapara lakhele eka zleka teNanA jovAmAM AvyuM. ka sa gopagiri keya, valabhI ka vinAyakam / dUrAdetya kumAro'tra, pariNIya kanI yayauM // 1 // te ge pagirinagara kayAM ? ane kayAM A valabhIpurI? temaja gaNapatine samAgama kayAMthI? dUrathI kumAra ahIM AvI kanyAone paraNIne cAlyA gaye." patinA darzanasamAna te lekanA darzanathI bahu AnaMda mAnatI guNazrIe buddhiprabhAvavaDe tenA artha uparathI sAbIta karyuM ke, rUpamAM kAma samAna te amAre pati jarUra gopagirine rahIza have joIe ane tyAMthI tene gaNapati ahIM lAvyA haze. amArA cAturyanI parIkSA mATe A leka lakhI amane ahIM mUkIne te potAne ghera gaye che. aho! tenI dhurtatAmAM kaMI bAkI nathI. e pramANe guNIe pati sthAnane nizcaya karI potAnA pitAne Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 kumArapALa caritra hai tAta! A zlAka uparathI meM mArA patinuM nagara jANyuM che. mATe mane tyAM meAkaleA, vilama karavAnI jarUra nathI. vepAra nimitte geApagirimAM jaine peAtAnI buddhinA prabhAvathI huM svAmIne lAvIza. kAmadeva melyA. valse ! tuM patinu tenuM nAma vigere kaI jANatI nathI, te khIzuM ? sthAna jANe che kharI, paraMtu tu kevI rIte tene oLa vaLI tyAM cAra leAkeA cAre tarapha pharatA hAya che, tethI te mAga paNa ghaNe, kaThina che ane devAMganA samAna tane joi kAmAtura thayelA te cArA tane pakaDI leze. mATe he putrI! tAre ahIM jarahevu, A mAmatanA prayAsa karavAnI tAre jarUra nathI. huM ja peAtAnA AptapuruSA pAse jaladI tenA tapAsa karAvIza. guNazrI pratijJA guNazrI khAlI. he tAta! amArI hoMziyArI jovA mATe teNe amArA tyAga karyAM che, jo ame peAte ja tene zeAdhI kADhIe tAja amArI hAMzIyArI spaSTa dekhAya. vaLI mArgomAM AvatAM vighnAne dUra karavA mATe hu* pAte ja ApanI pAsethI peAtAnA rakSAya'tranI mAphka puruSaveSa grahaNa karIza temaja hai tAta ! A mArI mAtA A sarve mahenA ane tame eka mArI deDha pratijJA sAMbhaLe. cha mAsanI a Mdara nItizALI pAtAnA patine jo huM na lAvu tA tyAM ja citAgnimAM pataMganI mAphaka huM praveza karavAnI. tyArabAda zubha divase pitAe tene puruSanA veSa ApyA. puruSa veSa paheravAthI adbhuta kAMtimaya guNazrI janakArdikanI AjJA laI cAlavAne taiyAra thaI. te samaye keTalAka tenA geAtrIepaNa vepAra mATe sukhadAyaka tenA sAthamAM bahu pramAdathI prayANa karavA lAgyA. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarasiMha samAgama 85 valabhInagaramAMthI bahAra nIkaLI guNazrIe potAnA pitAne kahyuM ke, AjathI have "guNacaMdra' evuM mAruM nAma lekamAM prasiddha karavuM. guNazrI puruSane veSa paherI unnata adhapara beThI. unmata svAre vaDe pitAnA aMganI mAphaka sarva sAthenuM rakSaNa karatI, dAnezvarInI mAphaka yAcakene bahu umaMgathI dAna ApatI ane patinA lekanuM smaraNa karatI te gopagirinI bahAra jaI pahoMcI. A nagarane dhanya che jenI aMdara mAro pati nivAsa kare che, e pramANe romAMcita aMgavALI guNazrI vAraMvAra te nagarane jetI hatI. samarasiMha samAgama gapagiri nagaranA adhipati samarasiMharAjAe guNazrInA udAra dAnathI tuSTa thaelA mAgadha lokonA mukhethI sAMbhaLyuM ke valabhIpurathI kAmadeva zreSThIne guNacaMdranAme guNavAna putra savAramAM nagaranI aMdara AvanAra che. te jANI bhUpatie tene sanmAna ApavA mATe pitAnA pratibiMba samAna maMtrIone utsAhapUrvaka guNazrI-guNacaMdranA sAmA mokalyA. guNazrIe pote premapUrvaka maMtrIonI evI baradAsa karI ke, tenA guNethI AkarSAIne teo tenA ja heya tema thaI gayA. potAnA sArthane nagaranI bahAra nivAsa karAvIne naSadhAriNI guNazrI pradhAno sAthe samarasiMharAjAne maLavA mATe gaI. pitAnA dezanAM aneka divya upAyana bheTo ane alaukika vinayAdika guNo vaDe rAjAne bahu khuzI karyo. rAjAe paNa potAnA mahelanI najIka tene rahevA mATe utAre Ape temaja atithine ucita bahu sArA sakArevaDe rAjAe AgatAsvAgatA karI, jethI guNazrI bahu prasanna thaI, tyAM rahevuM paNa tene prasanna paDayuM. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa catri vaLI samarasiMhanarezanA khar3e AgrahuthI guNuzrI mitranI mAphaka huMmezAM tyAM jatI ane savAra sAMja ane vakhata zAbhAvatI hatI. rAjasabhAne 86 peAtAnA patine jANavAnI IcchAthI te jharUkhAmAM esI, tyAM AgaLa gamanAgamana karatA aneka nAgarikajanAne vAravAra jotI hatI. peAtAnI dRSTi AgaLa thaI nagaranI aMdara jatA AvatA peAtAnA pati puNyasAra paNa ghaNI vakhata nIkaLele, tathApi khAsa paricaya nahI" hAvAthI tene oLakhI zakatI naheAtI. nAma ke AkRtinA jJAna vinA priyane na jANatI guNazrI agnithI sparzAyelI kamalinI jema atizaya maLavA lAgI, kevala enuM dhyAna pati tam ja hatu. puNyasAranA paNa LavAmAM AvyuM ke; kAmadeva zreSThInA putra ahI AvelA che, peAtAnA sALAne tene nizcaya naheAtA, temaja lajjAne lIdhe te te lakSa ApatA nahAtA, kAraNa ke sajjanA ucita kArya mAM ja pravRtti kare che. tarapha rAjaputrI madanavatI anyadA utkaTa suga Mdha ApatA caMdanArdikanA vilepanavaDe devAMganAnI mAphaka daze dizAone suga Mdhita karatI, sAMbha para tu peAtAnA zarIre dhAraNa karelA puruSane ucita evA zaNagAranI racanAe vaDe kAmadevanI mAphaka pauravanitAnA hRdayane me|ha pamADatI ane rAjasevA mATe prayANa karatI guNazrI pAtAnA jharUkhAmAM beThelI samarasiMharAjAnI putrI madanavatInA jovAmAM AvI. tenA darzInathI ja rAjaputrInuM hRdaya kAmadevanA khANeAthI vidhAI gayu'. te vicAra karavA lAgI. prathama khaMDhI leAkInI stutivaDe pachI gAMdhavAMnA gAyanAvaDe ane tyArabAda suga Mdhita pavanavaDe jaNAvelA A koI uttama puruSa che. zu' A kAmadeva haze ? nA, te te anaMga-zarIra vinAnA che. zuM azvinI kumAra haze ? nA, tenA be svarUpa hoya che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 rAjaputrI madanavatI zuM urvazI apsarAne svAmI pururavasa haze? nA, te te prAcIna samayamAM thaI gaye, hAlamAM te kayAMthI hoya? tyAre zuM ke I deva haze? nA devanI dRSTi miMcAya nahIM. kadAcita age tapazcaryA karIne anupama svarUpa dhAraNa karyuM hoya te A upamAna pAtra thAya, anyathA enI upamA thaI zake nahI. mAtra jevAthI ja A kumAra ceranI mAphaka mArA hRdayane haraNa kare che. enuM kaMI kAraNa mArA jANavAmAM AvatuM nathI. urvazIne pururavasa jema A kumAra mAre pati thAya te ja mArUM jIvita ane yauvana saphala thAya. ema te vicAra karatI hatI, teTalAmAM guNazrI guNacaMdra teNInA daSTi mArgathI cAlI gaI. tyArapachI te zUnyanI mAphaka pitAnI sakhIne puchavA lAgI. A puruSa keNa che? sakhIe pitAnI hoMziyArIthI teNInuM mana pArakhI lIdhuM ane guNazrInuM sthAnAdika sarvavRttAMta prathamathI teNanA jANavAmAM hatuM, tethI teNIe kahyuM. he madanavatI ! A kAmadeva zreSThine putra guNacaMdra nAme prasiddha che. lAvaNyanI khAsa mUti temaja vinayamAM te pradhAna che. valabhIpurathI vepAranI IcchAthI ahIM Avela che. tArA pitAne enI upara bahu prema che. vaLI kalAkelimAM nipuNa te guNacaMdra tArA pitAnA AgrahathI haMmezAM A mAge thaIne AnaMdapUrvaka rAjasabhAmAM jAya che. phuraNAyamAna tarUNa rUpI uttama vRkSothI vibhUSita A nagararUpI naMdanavanamAM zArIrika lahamIvaDe hAlamAM A kumAra kalAvRkSa samAna dIpe che. phAra sugaMdhathI bharelA kamalanI mAphaka enA guNe vidvAnenA varNana karavAthI konA zravaNa gocara nahIM thayA hoya ? raviNa caMdrane jema je sI ene paraNe, te strIne ja huM bhAgyanA vaibhavavaDe dhanya mAnuM chuM. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 kumA2pALa caritra e pramANe pitAnI sakhInA mukhathI guNazrInA guNe sAMbhaLI madanavatI tenI upara, vizeSa rAgavALI thaI. "yauvanathI umatta thayelAonAM mana prAye vivekahIna thAya che." anyathA te strI guNathI upara kevI rIte rakata thAya ? athavA A deza yauvanavayane nathI, kharekhara daivane ja che. kAraNa ke "je daiva ayogya sthAnamAM paNa cittane baLAtkAre vimUDha banAve che." tyArabAda te madanavatI guNacaMdranA aneka guNonuM vAraMvAra samaraNa karI kAmAtura thaI gaI ane karagRhastInI jema mahAmoharUpI agAdha kAdavamAM DubI gaI. viraha vedanAne lIdhe nAna, aMgavilepana, tAMbUla, gIta, nRtya ane utsavAdi paNa viSanI mAphaka teNane duHkha dAyaka thayAM, eTaluM ja nahIM paNa kAmadevanA pratApathI utpanna thayele tApa teNIne eTalo paDavA lAgyuM kedevanI pratikuLatAthI jema dareka upAye te pIDAne zAMta karI zakayA nahIM. virahIjanenA zarIramAM rahele tApa pANI, kamala, jaLathI bhIMjAe vIMjaNe, caMcana, karaNa ane caMdra vagere ati zItala padArthothI paNa zAMta thatuM nathI, ulaTo atizaya vRddhi pAme che, te A viSama tApane vedya leke kevI rIte dUra kare? virahamAM AvI paDelI cakravAkInI mAphaka vilava banelI madanavatIne joI nAma ane ukitathI paNa priyaMvadA tenI sakhIe potAnI hoMziyArIthI tene ekAMtamAM jaI kahyuM, tArA zarIre ati duHsAdhya zuM vyAdhi thayo che? zuM kaI mAnasika ciMtA thaI che? jethI tuM grISma RtuvaDe velaDI jema bahuM zocanIya dazAne anubhave che. madanavatI bolI. he sakhI ! huM jyAre gavAkSamAM beThI hatI, te samaye sUrya samAna tejasvI je kumAra mArI dRSTigocara the, tenA jevAthI ja kamalinI samAna mArI dRSTi AnaMdathI praphulla thaI gaI ane tenA mATe ja huM AvI durdazAmAM AvI paDI chuM. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyaMvadAsakhI hAlamAM brahmajJAnI jema kevala brahmane tema huM sarva dizAomAM, AkAzamAM, AgaLa pAchaLa ane paDakhAomAM paNa te kumArane ja dekhuM chuM. jyAre meM ene dUrathI je hatuM, tyAre te caMdra samAna zItala hate arthAta te AnaMda Apato hato ane hAlamAM mArA hRdayamAM AvyuM eTale te agninI mAphaka kema bALe che? he sakhI ! mArA duHkhanuM kAraNa meM tane nivedana karyuM. je mArUM hita icchati hoya to tuM jaladI te kumAra mane prApta thAya te upAya kara. priyaMvadA sukhI priyaMvadA belI. he sakhI ! huM tArA mananI vAta jANuM chuM, chatAM paNa meM tane je pUchayuM, te mAtra kautukane lIdhe ja. vaLI te suMdarapati mATe tArA hRdayamAM tu bIlakula kheda karIza nahIM. kAraNa ke, suvarNa ane rananI mAphaka egya janene samAgama durghaTa thatuM nathI. tuM paNa rAjaputrI che. tArAmAM kaI prakAranI khAmI nathI ane guNacaMdra bahu guNavAna che. tamArA baMnenI ghaTanAmAM kaMI paNa nyUnatA nathI, mAtra devanI prabala anukuLatA hovI joIe, kAraNake dareka kAryo daiva sivAya siddha thatAM nathI. sarvatra enuM prAdhAnya gaNAya che. zaMkara ane pArvatI, kRSNa ane lakSmInA paraspara samAgamathI daiva paNa yogyane egya sAthe joDavAmAM prAye ughukata hoya che, ema jovAmAM Ave che. he sakhI ! A vRttAMta tArI mAtAne kahIne tevI rIte huM udyama karAvIza ke jethI tAre mane ratha siddha thaze. tuM kaI prakAranI ciMtA karIza nahiM. e pramANe rAjakumArIne zAMta karI, te ja vakhate priyavadA tenI mAtA pAse gaI ane A sarvavRttAMta teNIe nivedana karyuM. atukaLAe ane ane hAla yukata Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra samarazrI madanavatInuM vRttAMta jANuM rAjapanI samarazrIe pitAnA patine ekAMtamAM bolAvI premapUrvaka madanavatInuM vRttAMta nivedana karyuM. samarasiMharAjAe kahyuM. he devi! putrIne paraNAvavAno vicAra huM ghaNA divasathI karatuM hatuM. paraMtu te guNavAna vara nahIM maLavAthI anughamInI mAphaka huM chAne mAne besI rahyo chuM, paNa ApaNI putrI pite ja guNacaMdra para pagavALI thaI che, te bahu sArU thayuM. vaLI he priya ! suMdara lakSmIvAna A vara bahu puNyavaDe kharekhara maLI zake, paraMtu te vaNikaputra che tethI mArA manamAM kaMIka cintA rahe che. bahu khuzI thaI rANI bolI. he svAmi ! A ciMtA tamAre bIla kula karavI nahIM. kAraNa ke, vaNike paNa sAmAnya hetA nathI, temanI aMdara alaukika guNa hoya che. kula zIla sadAcAro-viveko vinayA nayaH / zeyasya ca yazasya ca, vaNikSvevA'khila kila // 1 // "kula, zIla, sadAcAra, viveka, vinaya, nIti, zreyasa ane ya e sarva guNa vaNika jAtimAM je hoya che. mATe A putrIne guNacaMdranI sAthe ja paraNAve, kAraNake, A baMnene saMbaMdha cAMdanI ane caMdranI mAphaka bahu lAdhya che. e pramANe potAnI strInuM vacana aMgIkAra karI bhUpatie. tatkAla guNazrIne ekAMtamAM belAvI kahyuM. prItirUpa velaDI ane meghanI mAphaka devage ApaNuM baMnenI tevI maitrI thaI che ke, jethI kaI paNa sthale kaMi paNa aMtara dekhAtuM nathI, hAlamAM tenI daDhatAne mATe mArI putrIne tuM svIkAra kara. he guNapAtra ! eNanuM rUpa sauMdarya evuM che ke jenI AgaLa devIo tRNasamAna dekhAya che. te vAta sAMbhaLI guNazrI ciMtAtura thaI gaI ane te samarasiMha. rAjAne kahevA lAgI. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNazrI vicAra 91 hai prajAmA~dhu ! A saMbadha kevI rIte ucita gaNAya ? kayAM sUrya ane khadyota ? kayAM merU ane sarasava ? kayAM kalpadruma ane dhattara dhaMturI ? kayAM mANikaya ane kAMkarI? temaja lakSmIvaDe kuberane jItanAra evA Apa kayAM ane raMka dazAne anubhava teA hu' vaNikaputra kayAM ? mahAsAgaranA sabaMdhane taLAva kaI divasa lAyaka thAya nahI.. vaLI dUra rahela puruSA bahu yatnathI devanI mAphaka jenI ArAdhanA kare che, tenI putrInA vivAhanuM sAhasa svapnamAM paNa IcchAvA lAyaka nathI ApaNI jAti paNa bhinna che. samAna saMpattinA abhAva che. eka sthAnamAM mAre rahevAnuM nathI temaja mAza mAtApitAye ahI nathI, teA mAre A kAma kevI rIte karavuM ? pharIthI rAjAe tene kahyuM. tuM je khAkhata kahe che, te sava huM mArA hRdayanI aMdara jANu chuM. paraMtu koi vakhata mArI putrInA jovAmAM tu AvelA, tethI te devapara devInI jema tArI upara bahu Asakata thaI che. mATe hu vidvAna ! mArI A prAthanA che. ema samajI dhana vigerenA sa Mkoca ane pitrAdikane pUchyAnI vAta tuM tArA manamAMthI dUra kara. temaja premanI vRddhi mATe mArU vacana tuM pramANu kara. e pramANe rAjAnA bahu Agraha joI guNazrIe kahyu vRddhone pUchI savAramAM huM' javAma ApIza. guNazrIvicAra rAjamadiramAMthI nIkaLI guNazrI pAtAnA ghera AvI ane manamAM Azcaya pAmI vRddhonI AgaLa samarasi'harAjAnI TukIkata pragaTa karI. pharIthI teNe pUchyuM ke, huM vRddhapuruSA ! have ahIM mAre zu karavuM? te Apa vicAra karI kaheA ! dhruve mane kevA viSama kArTImAM nAkhI dIdhI che. eka tarapha tattvane ajANu A bhUpati peAtAnI putrI mane ApavA taiyAra thayA che. ane khIjI mAjue huM nArI chatAM kapaTathI puruSa veSa dhAraNa karI AvelI chuM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 kumArapALa caritra have mAre zuM karavuM ? kadAcita huM mArUM pitAnuM svarUpa pragaTa karUM te samagra nagaramAM mArI viDaMbanA thAya temaja patinI prApti paNa thAya nahIM. A pramANe guNazrInuM vacana sAMbhaLI vRddhoe tene bahu suMdara uttara Ape. A bAbatamAM amane kaMI samajaNa paDatI nathI. ame uMmarathImeTA chIe, paraMtu zuddha buddhivaDe vRddha nathI. amee ghaNe vicAra karyo paraMtu A bAbata amArA lakSamAM AvatI nathI. sarva kAryomAM tArI buddhi mukhyatA bhegave che. mATe he vatsa ! barobara vicAra karI te pote ja yAcita kArya kara. ema vRddhone javAba sAMbhaLI guNazrIe vicAra karyo. A rAjAne meM ghaNI nA pADI che, to paNa te kanyA paraNAvavAnA ati Agrahane jarUra cheDaze nahI. temaja jayAM sudhI potAnA svAmInI prApti na thAya, tyAM sudhI mAre mAruM strI paNuM jAhera karavuM te ucita nathI, mATe hAlamAM puruSa ve rAjakanyA mare paraNavI te ucita che. je cha mAsanI aMdara mAre priyapati mane maLaze, te A rAja kanyA paNa tenI ja strI thaze. ane kadAcita te nahi maLe te mArA maraNa pachI teNane jema karavuM haze tema karaze. ema vicAra karI puNyasAranI strI-guNazrI prabhAtasamaye rAjasabhAmAM gaI ane rAjAnA bahu AgrahathI madanavatInA pANigrahaNane svIkAra karyo. te vAta sAMbhaLI madanavatI bahuja khuzI thaI prAye strIone pitAnA svAmInI prApti amRtathI paNa adhika priya hoya che. madanavatI vivAha samarasiMhabhUpati pramudita thayo ane moTA utsavaDe guNazrI sAthe pitAnI kanyAne paraNAvI dIdhI. guNazrInA hastameLApathI madanavatInA hRdayamAM je harSa thaze, te kavio paNa varNavI zake tema nahote. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madanavatI vivAha vaLI te samaye varakanyAnA cheDA bAMdhyA. tyAM vedInI aMdara beThelI guNazrI vismaya pAmI vicAra karavA lAgI.. | sarvatra vyApaka evI kavinI buddhi jyAM pahoMcI zakatI nathI, traNe lokane ulaMghana karanAra mananI kuratI jyAM aTakI jAya che. temaja bhaviSyavedakanA jJAnamAM paNa jene prakAza paDato nathI, evA kAryane paNa daiva ekadama siddha kare che, te meTuM Azcarya che. vaLI strI sAthe strInuM pANigrahaNa e kaI samaye dekhyuM nathI, tema sAMbhaLyuM paNa nathI. ema chatAM vidhie A pramANe je ghaTanA karI te moTo acaMbe lAge che. tyArapachI hastamocana samaye samarasiMharAjAe bahu harSathI guNacaMdrane aneka hAthI ghoDA ane suvarNAdika dAyajo Ape. tyArabAda samarasiMha vigere rAjalaka sAthe guNacaMdra madanavatIne laI potAnA sthAnamAM gayo. te sthAnanI aMdara pitAnA cittanI mAphaka vizALa eka maMdira banAvI tenI aMdara guNazrIe madanavatIne rAkhI. pachI buddhizALI guNazrIe pitAnA parivArane kahyuM ke, mArI vArtA A madanavatInI AgaLa kaI divasa tamAre karavI nahIM. tyArabAda rAtrInA samaye varakanyA baMnene paraspara amRta samAna vArtAlApa cAlyA. guNazrIe pitAnuM strI chupAvavA mATe madanavatIne kahyuM, he priye ! vizeSa vrata upAsanA mATe meM cha mAsa sudhI brahma carya vrata pAlavAnI pratijJA karI che. hAlamAM be traNa mAsa thaI gayA che. bAkIne samaya pUre thaze eTale huM tArI sAthe AnaMdathI haMmezAM sukha vilAsa karIza. cha mAsa pUrA thAya tyAM sudhI tAre kheda kare nahIM. e pramANe madanavatIne AzvAsana ApatI guNazrI haMmezAM gAThI ane alaMkArAdika ApavAvaDe saMtuSTa karatI hatI. kAmakrIDAnA bhaMgane lIdhe khinna thayelI madanavatI paNa mahAkaTathI divaso vyatIta karatI hatI. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra = = = puNyasArakumAra guNacaMdra madanavatIne para te vAta sAMbhaLI puNyasArane sarva manoratha naSTa thaze ane himathI gherAyelA caMdranI mAphaka kAMtihIna thaI gaye. pachI pitAnA manamAM te vicAra karavA lAgyuM. madanapatIne paraNavA mATe meM prathama sarasvatInI prArthanA karI hatI. tenI prApti karAvanAra eka zleka teNIe mane ApyuM hatuM. tenI IcchAne lIdhe maMtranI mAphaka te lekanuM haMmezAM huM mArA hRdayanI aMdara smaraNa karatuM hatuM, chatAM paNa guNacaMdrakumAra pitAnI upara Asakta thayelI te madanavatIne paro. dhUrtanI mAphaka sarasvatI devIe kalekavaDe mane zAmATe chetaryo ? have huM dhyAnathI tene pratyakSa karI khUba Thapake ApuM, ema nizcaya karI puNyasAra dhyAna karavA beTho. dhyAnanA prabhAvathI sarasvatI pragaTa thaI. bahu bhakitathI prerAyela puNyasAra praNAma karI hAtha joDIne be. he devI! rAjaputrInI prApti mATe mane te zleka Apyo hate. tenuM haMmezAM huM smaraNa karatuM hatuM, chatAM paNa te madanavatIne anya puruSa paraNI gaye. tAruM paNa vacana je mithyAtvathI dUSita thAya te sUryanI kAMti aMdhakArathI dUSita kema na thAya? vAtsalya rasanI nIka samAna tuM kahevAya che. chatAM paNa te mane chetaryo te pachI mAtA putrane chetare temAM zI navAI ? sarasvatI devI belI. he vatsa ! tuM vRthA zA mATe mane Thapako Ape che ? merUzikharanI mAphaka daivI vANI kaI divasa calAyamAna thatI nathI. sAmAnya mANasane paNa huM kaI divasa prapaMcathI chetaratI nathI, te nikhAlasa bhaktimAM udyata thayelA tArA sarakhA uttama puruSanI te vAta ja zI ? he vatsa ! haju paNa te rAjaputrIne pitAnI strI karavA tuM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNazrImaitrI IcchatA hoya te te kAmadevanA putra guNacaMdra sAthe maitrI kara. ema kahI devI tyAMthI adRzya thaI gaI puNyasAra vicAra karavA lAgyo. hAlamAM paNa te devI AvuM aghaTita vAkaya kema bolI ? madanavatI pArakI strI thaI che ane huM te parastrIthI vimukha thaye chuM. mATe te mArI strI kevI rIte thaze ? jarUra dhAruM chuM ke, devIe pharIthI paNa mane chetaryo che, te paNu guNacaMdranI sAthe maitrI karIne te strInI IcchA mATe devInuM vacana huM siddha karIza. guNazrImatrI tyArabAda buddhinidhAna puNyasAre pitAnA manamAM guNazrI sAthe mitratA karavAnI tatkAla IcchA karI. pitAnA ravAmInuM vRttAMta nahI maLavAthI guNazrIe paNa dvArabhUminI AgaLa eka vedikA karAvI. te para besI guNazrI piote neka pAse vepAra vigere kArya karAve che. vepAranI IcchAthI pitAne svAmI paNa kadAcita ahIM Ave, evI dhAraNAthI te kAma karAvatI hatI. eka divasa puNyasAra vedI para beThelI guNazrIne joI bahu umaM. gathI tene maLavA mATe gaye. darathI pitAnI AgaLa AvatA puNyasArane joI guNathI pitAnA patine nahIM jANatI chatAM tenA manamAM bahu prema thayA. prathama teNIe AnaMdita hRdayavaDe abhyasthAna karyuM. pachI vizAla netrevaDe tyArabAda zarIravaDe tene satkAra karyo. tyArapachI keTalAMka DagalAM cAlIne guNazrIe pitAnA adUbhUta Asana para tene besAryo ane amRta samAna vANIvaDe tenI sAthe ghaNIvAra vArtAlApa karyo. puNyasAra paNa tenI dRSTi tathA tenI geSThIrasanuM pAna karI amRtasAgaramAM magna thaye hoya, tema bahu khuzI thaze. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 kumArapALa caritra jo ke teo baMne paraspara strI puruSabhAvane jANatA nathI, te paNuM temanA mana ane netra avicchinna sukha mAnatAM hatAM. kharekhara dRSTi ane mane e baMne priya ane apriyane sUcave che. kAraNa ke, eka bIjAnA avalokanathI tatkAla dRSTi ane mana prIti ane dveSane dhAraNa karyA sivAya rahetA nathI. pitAnA cittanI mAphaka guNacaMdranuM citta pitAnA samAgamathI prasanna joI puNyasAre yAcanA karI ke tArI sAthe huM maitrI karavA guNa zrI belI. mArI sAthe maitrInI prArthanA tuM zA mATe kare che? amRtapAna mATe koIpaNa samaye kaIne kahevAnI jarUra paDatI nathI. je puruSa tAre dAsa thaIne rahe, te paNa dhanya puruSamAM cUDAmaNi samAna thAya che. te te pote ja prItivaDe jene mitra thAya, tenuM te kahevuM ja zuM ? e pramANe guNacaMdranA vacanAmRtathI prasanna thayelA puNyasAre guNazrInI sAthe prIti karI. ekatra nivAsa, kIDA, subhASita ane sArabhUta kathAonA rasavaDe temane prema caMdranA kiraNe vaDe samudra jema haMmezAM vadhavA lAge. huM mAnuM chuM ke, eka bIjAnA saMbaMdhathI te baMnenuM gADha ekapaNuM thaI gayuM, anyathA temane AtmA sarUpatAne kema pAme ? e pramANe pitAnA svAmInI ullAsa pAmatI prItivaDe khuzI thayelI guNazrInA cha mAsa purA thavA AvyA. mAtra sAta divasa bAkI rahyA, topaNa pitAnA svAmInuM vRttAMta keIpaNa ThekANe tene sAMbhaLIne vAmAM AvyuM nahIM, tethI teNue maravAne vicAra karI ekAMtamAM pitAnA parivArane belAvI kahyuM, prathama pratijJA karelI che. je cha mAsanI aMdara mAre pati mane na maLe te huM satInI mAphaka pitAne deha agnimAM hemI dauM. anukrame cha purA thayAM. keI ThekANe patine patto lAgyo nahIM. mATe hAlamAM tame nagaranI bahAra caMdanakASThanI citA taiyAra kare. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakhI bodha 97 sakhIbodha javalatA agni khIlA samAna te vANIvaDe guNazrIne parivAra bahu vyAkula thaI gayo ane gadagada kaMThe tene kahevA lAgyo. haju tamArI pratijJAmAM sAta divasa bAkI rahyA che. zodha karatAM game tyAMthI paNa jarUra tamAro svAmI maLI Avaze. athavA durbhAgyane lIdhe kadAcita pati na maLe te paNa tamAre AtmaghAta kare Ucita nathI. kAraNa ke tema karavAthI jIvanI durgati thAya che. vaLI A durlabha manuSyabhava pAmIne tame vizuddha dharmanI ArAdhanA kare. jethI AlokamAM sarva ISTa padArtha prApta thAya ane paralekamAM sadgati thAya. dareka bhavamAM pati maLe che, paraMtu dharma atyaMta durlabha heya che, kAraNa ke, dareka parvatemAM pASANunA DhagalA heya che, paNa padyarAgamaNi te kavacita ja hoya che. ema samajI tuM mRtyunI buddhi cheDI de ane dharma kAryamAM manane sthApana kara. svajananuM kahevuM mAnya kara. ane pitAnA jIvitanuM rakSaNa kara. te sAMbhaLI guNazrInI bhrakuTI khasI gaI ane pitAnA parivArane kahevA lAgI. zuM mArA manane tame nathI jANatAM ? jethI tame evI rIte bole che? Aja sudhI ja maLe nahIM te have kayAMthI maLe? AkhA janmamAM je kArya siddha na thayuM, te maraNa kAlamAM kayAMthI siddha thAya ? svAmInI aprApti thavA chatAM potAnI pratijJAna bhaMga karI huM kevI rIte jIvuM? eka duHkha patine abhAva ane bIju dukha vANInI asatyatA. mArA svAmIthI paNa satya vacana mane ghaNuM ja vahAluM che. have je pratijJAne bhaMga thAya te satya kevI rIte sacavAya ? Apata samApatatu saMpadapaitu dura', ___ jJAtiHparityajatu sarpatu cApakIrtiH / bhA.-2 7 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra AtmA prayAtu sakalaM kulamantametu, __ na svIkRta kRtidhayastadapi tyajanti // Apatti Ave, saMpatti dUra cAlI jAya, jJAti sarvathA tyajI de, apakIrti sarvatra phelAya, AtmA cAlyA jAya ane samagra kulane nAza thAya, to paNa buddhimAna puruSe potAnI pratijJAne bhaMga karatA nathI. eTalA mATe hAlamAM huM duHkhathI mukta thavA mATe dharma kAryanI mAphaka maraNa kriyA sAdhu chuM. tamAre A bAbatamAM kaMIpaNa mane kahevuM nahIM. e pramANe potAnA parivArane baMdha karI guNazrIe tatkAla nagaranI bahAra caMdananI citA taiyAra karAvI. sava parivAranA netromAMthI azrudhArAo vahevA lAgI. guNazrI pitAnA parivAra sAthe pradhAna azvapara besI citAnI pAse gaI. te sAMbhaLI madanavatInA hRdayamAM agni javAlA pragaTa thaI. zarIramAM reme rama tINa soyanI vedanAo thavA lAgI. dhArA baMdha AMsuonI vRSTivaDe varSAkAlanA meghanA taraMganI mAphaka ati vizAla mAgane paNa paMkamaya banAvatI ane muSTionA AghAtavaDe vakSasthalamAMthI prANane kADhatI hoya tema te madanavatI bahu vihala thaIne te ja vakhate guNazrInI pAchaLa cAlI. te joI rAjA, pradhAna varga temaja paraloke paNa bahu duHkhI thaI gayA ane guNazrIne maraNathI nivAravA mATe ekadama tyAM AvyA. samarasiMhane upadeza samarasiMharAjA maraNAbhimukha guNazrI-guNacaMdrane joI be. he vatsa! svajanavatsala! duHkhInI mAphaka tuM akasamAta zA kAraNathI maravAne taiyAra thaye che? tAre koIpaNa vastunI zuM nyUnatA che ? athavA keIe tAruM apamAna karyuM che ? zuM tArA mAtA pitrAdikanuM kaMI aniSTa thayuM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNazrIne saMdeza che? tArA duHkhanuM kAraNa tuM nivedana kara. A zarIra, A lahamI, A strI A svajana varga vigere A sarvane tyAga karo, te tane ucita nathI. vaLI tuM zAstrasAgarane pAragAmI che, sarva kalAone tuM nidhAna gaNAya che ane paMDitamAM paNa tuM ziromaNi che. chatA tuM AtmaghAta karavAne zA mATe taiyAra thaye che? tenuM kAraNa tuM kahe. e pramANe rAjA ane nagaranA lokee ghaNuMe pUchayuM, paraMtu guNazrIe te samaye niMdAnA bhayathI pitAnA mRtyunuM kAraNa jaNAvyuM nahIM guNazrIne saMdeza tyArabAda guNazrI pitAnA paricayamAM AvelA vRddhonA kAnamAM dInavANIthI pitAnA pitrAdikane saMdeze kahevA lAgI. he mAtA pitA ! A mArA chevaTanA praNAma che. bAlyAvasthAthI AraMbhI Aja sudhIne je kaMI mArAthI aparAdha thayo hoya, tenI huM ApanI AgaLa mAphI mAguM chuM. bhAgyazALI kanyA hoya che ke, je potAnA mAtApitAne caMdranI kAMti samAna AnaMda Ape che ane pApAtmA evI huM te Apane sUryanI kAMti samAna tapAvanArI thaI. vaLI he bahene ! asAra evA pitAnA jIvitane agnimAM homa karI tame jaladI Ave, jethI mane AgaLa upara maLe. he sakhIo ! mitratAne lIdhe ApanI AgaLa je kaMI meM kahyuM hoya, te aniSTa hoya te paNa tamAre sahana karavuM, A aMtima praNAma che. citApraveza kSamApanA mAgyA bAda guNazrI prItipUrvaka citAnI traNa pradakSiNA karI maMda svare belI. he sUrya ! ane he lekapAle ! Apa sAvadhAna thaI mAruM eka vacana sAMbhaLo. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 kumArapALa caritra huM pApAtmA mArA patinI prApti mATe ahIM AvI hatI, chatAM tene patto lAge nahIM, mATe ApanAM prasAdathI bhavAMtaramAM mane teja pati prApta thAo evI mArI prArthanA che. te sAMbhaLI samarasi ha vigere sarva loko hAhAkAra karavA lAgyA ane jeTalAmAM guNazrI citA praveza kare che, teTalAmAM temaNe tene rokI rAkhI ane zAMta pADI. tevAmAM leka mukhathI te vAta sAMbhaLI vihUvala thayela puNyasAra azru pravAhavaDe pRthvIne bhIjAvate tyAM AvyA. guNazrInA parivAranI yejanAthI ane pitAnA snehanI bahuM lAgaNIne lIdhe kRpAsAgara te puNyasAra tene kahevA lAgyA. he mitra! agya kAma karavAne kema te AraMbha karyo che? tArA sarakhA kaI vidvAne AvuM kArya karyuM nathI. haMmezAM tuM mArI sAthe vAtacita kare che, temaja mArAthI tAre kAMI paNa gopanIya nathI. mATe satya hakIkata tuM jAhera kara. animAM praveza karavAnuM zuM kAraNa che ? vaLI he mitra! maraNanuM kAraNa kahyA sivAya je tuM marIza te huM paNa jarUra tArI pAchaLa prANa tyAga karIza, evI mArI pratijJA che. nivArayati pAtakAt , dizati mArgamatyujjvala, ___ na marma vadati kvacit , prakaTayatyazeSAn guNAn / samuddharati saMkaTAt vahati harSa matyunnatauM, saha tyajati jIvitaM, sphurati mitrakRtyaM madaH // 1 // pApathI nivAre che. vizuddha mArgane upadeza Ape che. koI paNa samaye deSane jAhera karate nathI. samagra guNene pragaTa kare che. saMkaTamAMthI uddhAra kare che. aspRdayamAM AnaMda mAne che ane sAthe jIvitane paNa tyAga kare che. A pramANe mitrane dharma prasiddha che." ema kahI teja vakhate daDha manathI puNyasAra citAnI aMdara kaMpApAta karavAne taiyAra thaI gaye. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyasamAgama 101 e pramANe maraNAMtane tene prema joI guNazrInA hRdayamAM vizvAsa thaye. jethI teNe ekAMtamAM jaI pitAnI gupta vAta tene spaSTa rIte nivedana karI. te sAMbhaLI puNyasAranuM hRdaya cakti thaI gayuM ane pite vicAramAM paDa; aho ! kharekhara A te AThamI guNazrI mArI ja strI che, mAtra kalekanA saMketavaDe A strI ahIM kevI rIte AvI? ane puruSano veSa dhAraNa karI eNIe A rAjAnI kanyA zA mATe paraNI? nRpa vigere sarva lokoe ene ghaNuMe pUchayuM chatAM paNa eNe potAnuM nAma zA mATe chupAvI rAkhyuM ? temaja pitAne pati nahIM maLavAthI satya pratijJA pALavAnI khAtara kevI rIte A strI agnimAM praveza kare che? A uparathI cAturya, daDhatA, gupta vicAratA ane satyatAdi eNInA guNone vANI paNa pahoMcI zake tema nathI. sarasvatI devInA kahevAthI meM paNa enI sAthe maitrI karI te bahu sArU thayuM, nahIM te A marI jAta eTale tyAM rahelI mArI te sAte strIo marI jAta. strIonA uttama cAturyanI parIkSA mATe AvI huMzIyArI karIne meM pitAnI anartha paraMparA pragaTa karI che. ema pitAnA manamAM vicAra karI amaMda AnaMdasAgaramAM kaMTha sudhI nimagna thaI puSpasAra pitAnI strI-guNazrIne kahevA lAge. priyasamAgama A moTuM Azcarya che ke, ATalA divasa sudhI te kRtrima prIti karI, mAre ATalo badho neha chatAM paNa te kaI divasa A vAta karI nahI !!! je te A vAta prItinA AraMbhamAM-prathama ja karI hatI te tAro pati huM tane teja vakhate meLavI Apata. haju paNa ThIka thayuM ke, A vAta mane karI. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 kumArapALa caritra tAruM kArya siddha thayuM. emAM tuM kaMI saMzaya rAkhIza nahIM. paraMtu mAre tane kaMIka kahevAnuM che. je tuM mArI para gusse na thAya te huM tane te kahuM e pramANe puNyasAranA vacanAmRtanuM pAna karI sajIvana thaI heya tema, te guNazrI potAnuM DAbuM aMga phaeNravAthI priya samAgamane jANatI hoya, tema AnaMda mAnatI tene kahevA lAgI. mArA hRdayAhane zAMta karavAmAM caMdana samAna he subhaga! tuM tArI IcchA pramANe sukhethI bela. tuM mArA patine saMdeza ApanAra che, te tArI upara krodha karavAnuM zuM kAraNa? puyasAra be he subhage! jenI upara tuM ATale badhe neha rAkhe che, te puruSe tane niHsnehanI mAphaka gaNI tyajI dIdhI, chatAM tevA kupati sAthe tuM zA mATe prIti dharAve che ? vaLI je puruSa pitAnA upara bahu prema rAkhe, tenA upara prIti karavI egya che, paraMtu virakata upara prIti karavI, te te aMdhanI AgaLa mukhamaMDana samAna che. temaja lakakRti paNa evI che ke "maratAnI sAthe maravuM," ema mAnIne paNa te agya patine mATe tuM kema maravAne taiyAra thaI che? vaLI tuM tenI AzA choDI daI anya koI sArA pati sAthe saMbaMdha jeDa, jethI te cakravAkI para cakravAka jema tArI upara uttama prakAranI prIti rAkhe. e pramANe tenA aniSTa vAkayavaDe pradoSavaDe padminInI jema guNazrInuM mukhakamala karamAI gayuM ane puNyasArane kahevA lAgI. tuM sadAcAramAM mukhya gaNAya che, chatAM paNa AvuM niMdya vacana kema bele che? tArA sarakhA puruSoe adharmane upadeza Ape ucita gaNAya nahIM. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 priyasamAgama "sneha vinAne paNa potAne pati eja kulIna strIone sevanIya che. kAraNa ke, velIone zuSka evuM paNa vRkSa ja AlaMbana thAya che. vaLI niHsnehatAne lIdhe teNe mAre tyAga karyo nathI, paraMtu huM mAnuM chuM ke, kalAkanA saMketathI pite hoMzIyArInI parIkSA karI che. kulIna strIo pitAne pati jIvate chate jIve che ane te mare chate marI jAya che. zuM pati mATe na mare te pASANa mATe mare ? vaLI he dhArmika! tuM je anya pati karavAnuM mane kahe che, te vezyAone ucita che, kulIne strIone ghaTe nahIM. mATe A hAsyane tyAga karI ne mArA patine tuM jANatA hoya te jaladI ahIM lAva, nahI te mane maravA de. A pramANe pitAnI strInI daDha prItivaDe puNyasAra pitAnA manamAM cakti thaI gayA ane amRta samAna vANI bolavA lAgyuM. he subhagAsune ! je e ja tAro nizcaya hoya to tuM pitAnA rathAnamAM cAla. huM tArA patine lAvI batAvuM chuM. guNazrI bolI. A tArI kUTavANIne mane vizvAsa AvatuM nathI. je pati meLApanI vAta sAcI hoya, te tuM ahIM ja mArA patine meLApa karI Apa. pharIthI puNyasAra che. huM ene ahIM lAvIza to paNa tuM barAbara paricaya vinA tene kevI rIte oLakhIza? guNazrI belI. he subhaga ! saMketita kanA belavAthI je mane vizvAsa thaze, te te patine huM jANIza. kiMcit hAsya karI puNyasAra te zleka bolI gaye. kanA zravaNa mAtrathI harSavaDe hRdayamAM nRtya karatI hoya, tema te guNazrIe pitAnA patine oLakhI lIdhe. patine joI hRdayamAMthI ubharAtA neharasane sAtvika svedanA mithI zarIranI bahAra atizaya dhAraNa karatI ane upaSita netrone Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 kumArapALa caritra tenA darzanarUpa sudhArasanuM pAna karAvatI hAya, tema guNazrI tene kahevA lAgI. he svAmina ! snehane AdhIna hRdayavALI strIonA kayA aparAdhane lIdhe Ape tRNanI mAphka prathama divase ja tyAga karyAM ? strIonA prema bahu uttama prakAranA hAya che, ke jee peAtAnA pati mATe kSaNamAtramAM prANune! tyAga kare che, para`tu aparAdha vinA paNa premala strIonA tyAga karanAra puruSone tevA prema hAtA nathI. te vakhate mane chetarIne Apa gharamAMthI cAlyA gayA hatA. hAlamAM mArA hAthamAM AvyA che, eTale have tame zI rIte jaze? ema kahI guNazrI tAra svare rUdana karavA lAgI. tyAra pachI puNyasAre premanAM vacanAmRtavaDe varSArUtunA meghavaDe si'cAyelI velInI mAphaka teNIne praphulla karI. guNazrIe peAtAnA patine pAmI je Ana da meLaLye, tenu varNana karavA mATe hajAra jIbhavALe! paNa koi samatha` thAya nahI'. he viSNudhA ! AleAkamAM priyadarzIna eja amRta che, anya amRta vyatha che, jenA pAnathI AtmA zArIrika sa tApanA tyAga kare che. huM priye! A puruSanA veSa ghera jaIne tAre utAravA, ema kahI puNyasAra tene sAthe laI nagara tarapha cAlyeA. madanavatIvivAha A hakIkata joI tyAM ubhelA rAjA maMtrI vigere sarve leke ekadama mATA sazayamAM paDI gayA. " A zuM iMdrajALa haze ?' ema vicAra karatA tee peAtapeAtAne ghera gayA. guNazrI peAtAnA pati sAthe ghera AvI ane tatkAla tenI AjJAthI teNIe naTInI mAphka peAtAnu svarUpa pragaTa karyuM nidhAnane prApta thaI hoya tema guNazrIe teveA maheAsava karAvyA ke; jethI sarva nagaranA lokonAM hRdaya | vismita thayAM. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madanavatIvivAha 105 tyArapachI potAnA svAmInuM strIpaNuM joI madanavatI prabhAta kAlamAM kumudinI jema ekadama plAna thaI gaI ane pitAnA mAtA pitAnI AgaLa te vAta teNIe jAhera karI. te sAMbhaLatAM rAjA ane rANInA manamAM bahu Azcarya thayuM. jethI guNazrIne pitAnI pAse bolAvI ane teo tenuM vicitra te caritra pUchavA lAgyAM. guNazrIe pitAnuM yathAsthita sarva vRttAMta nivedana karyuM. te sAMbhaLI rAjAne bahu krodha thayo, aho ! "strI sAhasa apAra heAya che?" ema vicAra karate te be. pitAnuM svarUpa gupta rAkhI mane chetarIne A mArI kanyAne tuM paraNI ane A pramANe mArI kanyAnI viDaMbanA te zA. mATe karI? guNazrI balI. deva ! Apane bahu Agraha thavAthI pitAnI vigopanAnI bhItine lIdhe meM A akRtya karyuM hatuM. hAlamAM mArA patine samAgama thaze eTale meM mAruM svarUpe pragaTa karyuM. pitAnuM kArya siddha thavAthI kaI prakAranI akIti hatI nathI. ema sAMbhaLI samarasiMharAjAe tene vidAya karI. pachI pitAnA maMtrIne belAvI rAjAe pUchayuM. have A putrInuM mAre zuM karavuM? je yogya lAge te kaho. vicAra karI maMtrI bobhe. he deva! guNazrI sAthe ene je pANi graha thaye te vyartha che. ane enA egya bIje kaI sadguNI vara nathI, mATe A puNyasArane ja A kanyA Ape. maMtrInuM yogya vacana sAMbhaLI rAjAe putranA vRttAMtathI khuzI thayelA dhanasArane bolAvI tenA putrane pitAnI kanyA ApavI, e nizcaya karyo. pachI te baMnene mahatsavapUrvaka teNe vivAha karAvyuM. lAMbA vakhatathI manamAM dhArelI ane prathama tiraskAranI lAgaNIthI jotI evI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra rAjasutAne paraNI dhanazrIne putra-puNyasAra manamAM bahu khuzI thaI vicAra karavA lAgyA. bhAgyazALI puruSamAM paNa huM dhanyatama chuM, kAraNa ke, pitAnI strIe paraNIne nahIM IcchatI chatAM paNa rAjasutAne mArI sAthe paraNAvI. bhakatavatsala eka sarasvatI devInI ja huM tuti karuM chuM, kAraNa ke, eka strI mATe meM jenI ArAdhanA karI hatI, teNIe mane be. strIo ApI. athavA anya vaDe zuM? mAtra utkaTa puNyane ja prabhAva che, jenI AgaLa samagra siddhio paNa sevaka samAna hAjara rahe che. madanavatI pazcAttApa madanavatI paNa pazcAttApa karavA lAgI. A puNyasArapati mane ISTa nahoto chatAMye mArA karmo AvI paDaye. agya ghaTanA karanAra daivane dhikAra che, ke je zatrunI mAphaka viparIta kArya kare che. A daive ja mane strI sAthe paraNAvI ane samastanagaramAM mArI vigepanA karI temaja A puNyasAra mane gamatA. nahete chatAM tenI sAthe mAre paraNavuM paDyuM. paraMtu daivakRta kAryamAM pitAne abhimAna zA kAmano ? ema samajIne madanavatIe pati. upara pUrNa premabhAva dhAraNa karyo. valabhIpura prayANa eka divasa guNazrIe pitAnA patine kahyuM. meM jyAre nagaramAMthI prayANa karyuM, te samaye mArI bahenee je pratijJA karI che, te Apa sAMbhaLe, he bahena! tuM che mAsanA aMte pati sahita ahIM nahI Ave te duHkhane dezavaTo ApavA ame amArA prANene prabala agnimAM. hemI daIzuM. A pratijJAnA divaso have pAMca ja bAkI rahyA che, mATe he. variSTha ! Apa have valabhIpuramAM jaladI padhAre, nahi te ApanA. viyegathI duHkhI thayelI mArI bahene ane mArAM mAtA pitA agnimAM. zalabha-pataMgIAnI sulabhagatine pAmaze. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valabhIpura prayaNa 107 puNyasAre A vRttAMta potAnA pitAne tathA rAjAne jaNAvI temanI AjJA meLavI lIdhI. tyArapachI rati ane prIti sahita kAmanI jema baMne strIo sahita dhanasArane putra puyasAra pavanavegI zreSTha azvo para ArUDha thaI nagaramAMthI nIkaLe. grAmya lekanA dareka gAmamAM vine davaDe manane AnaMda Apate jANe ke AkAza mArge cAlatuM hoya tema ghaNI bhUmi ullaMghana karI gaye paraspara strIonA madhura AlApanI zreNIrUpa amRtavaDe tRpta thayela pusAra niraMtara prayANa karate chatAM paNa mArgajanita zramane jANatuM na . ema akhaMDita prayANa karavAthI puyasAra pAMcamA divase prabhAta samaye valabhIpuramAM jaI paheze. anipraveza teja divase valabhIpuranI aMdara kAmadevanI sAta putrIo duHkhathI pIDAelI potAnA pitA pAse AvI kahevA lAgI. cha mAsa purA thayA, paraMtu guNazrI AvI nahIM, jarUra ene pati maLe nahIM hoya, tethI te marI gaI haze. Aja sudhI ame e patinI AzAe daridrI jema dhananI AzAe tema vRthA ati duHsaha virahAgnine sahana karyo. mATe he tAta ! prasanna thaI have jaladI amane sarva duHkharUpa vRkSane bALavA mATe agni Apo. e pramANe putrIonuM vacana sAMbhaLI kAmadeva zreSThI vijaLI samAna vANIvaDe hRdayamAM haNAye ane duHkhasAgaranI laharI samAna vANIne pracAra karavA lAgyA. he putrIo ! ATalI utAvaLa zA mATe karo cho ? ApaNe sarve eka sAthe saMgAtha karIzuM. mArA manamAM paNa Aja vicAra thayA vaLI mArA kahyA chatAM paNa tame mRtyuthI aTakaze nahIM temaja tamAruM maraNa mArAthI joI zakAze nahI. mATe huM tamArI sAthe Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 kumArapALa caritra prathama evuM karIza ke jethI tamArA sahavAsathI mAre viyega thAya nahIM. kAmadevazreNI ghara vigere pitAnI samRddhi pitAnA kuTuMbIone samarpaNa karI kAmadevazreNI putrIo ane priyA sahita nagaranI bahAra baLatI citAnI pAse gaye. A vAta nagaranA lokee jANI. jethI teo azupAtavaDe vacce bhIjAvatA zeThanI pAse AvI maryAdA pUrvaka kahevA lAgyA. he zreNI ! puruSone niMdavAlAyaka A akRtyane ekadama zA mATe AraMbha tame kayo che? putrI ane jamAIne mATe A pramANe koIpaNa prathama kAlamAM marelA hoya tevuM sAMbhaLavAmAM AvyuM nathI. je ke jamAI na maLe eTale zuM tamAre maravuM joIe ? pitA athavA putra mare to paNa tenI pAchaLa koIe maratuM nathI, tema chatAM tamAre maravAnI ja IcchA hoya te paNa tamAre sAyaMkALa sudhI vATa jevI joIe. kadAcit daivayoge pati sahita putrI ahIM Ave. ema zekAtura thayelA svajane e bahu vAya te paNa kAmadeva zreNI kuTuMba sahita citAmAM paDavAne taiyAra thayA. te samaye ke puruSa vRkSa upara caDhI sarva dizAmAM tapAsa karI be ghoDA para beThelA keIpaNa traNa mANasa Ave che. amRta samAna te vANIvaDe kAmadeva tRpta thayuM ane kaMpA mATe taiyAra thaelo paNa kSaNamAtra teNe vilaMba karyo. teTalAmAM nagaranI najIkamAM phelAyele megha samAna dhUmADo joI guNazrInA hRdayamAM bahenonA maraNanI zaMkA thaI, jethI pitAnA patine kahevA lAgI. Apa nagara tarapha daSTi kare. AkAzamAM phelAyela dhUmastama-samUha vadhatuM jAya che. ethI huM mAnuM chuM ke mArI bahenee anipraveza Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nagara praveza 109 karyA haze. jo te marI gaI haze te A saghaLe mArA zrama vRthA che, ane kadAcit teo jIvatI heAya te huM vallabha ! jaladI ApaNe cAle . e pramANe guNazrInI preraNAthI puNyasAre jhaDapathI dhUmavALI dizA tarapha gheADAo calAnyA dUrathI AkAzamAM uchaLatI agninI javAlAe dekhAvA lAgI. vaLI pAse gayAM eTalAmAM te lATAnA kAlAhula sAMbhaLavAmAM Avye. pachI te puNyasAra baMne strIe sahita citAnI pAse gaye, tyAre tyAM sAta putrIo ane peAtAnI strI sahita kAmadevazreSThI citAnI aMdara paDavAnI taiyArImAM hatA. te joI te ekadama gheADA uparathI nIce utarI paDayeA. vinaya. pUva ka teNe sAsu ane sasarAnA caraNakamalamAM peAtAnuM mastaka bhramara samAna karyuM". guNazrI ane rAjaputrI-madanavatIe praNAmarUpI bheTavaDe mAtA pitAne khuzI karyAM. tyAra pachI peAtAnI pUjaya baheneAne paNa pravruddhita karI. nagara praveza jalavaDe jema vRkSa tema kAmadevazreSThI puNyasAranA sukhAvaleAkanarUpa rasavaDe bahu ullAsa pAmyA, temaja tenuM saghaLuM kuTuMba paNa AnaMdamaya thaI gayuM. vaLI vyAkaraNamAM asU Adika dhAtuonA sthAnamAM bhU Aphri Adeza thAya che, tema A leAkeAnA netrAmAM zeAkAzrunA sthAnamAM harSAzra te samaye vizvane jItanAra peAtAnA jamAInu saudaya joI kayA mANasa kAmane jovAnI IcchA kare ? AvI gayAM. tyArapachI kAmadevazreSThIe guNazrIne peAtAnA kheALAmAM besArI kahyuM, he putri! alaukika evA tArA kayA kayA guNNA hu saMbhArU" ? A ati ugra sAhasa, vizvane avalAkana karanArI AvI yuddha ane Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 kumArapALa caritra Avu" duSkara kAya tArA sivAya anyatra koi ThekANe huM dekhatA nathI. uttama buddhivaDe tu peAtAnA pati lAvI eTaluM ja nahIM, paraMtu nAza pAmatA AkhA kuTuMbane jIvita paNa te' Apyu che. vizvane pRhA karavA lAyaka guNaiAthI virAjIta evI lakSmIe samudrane jema pratiSThita karyAM, tema huM putri ! tArAvaDe huM pratiSThita thaye. tyArapachI kAmadevanI dRSTi manavatI tarapha gai. teNe pUchyuM, A bIjI strI kANu che ? he jINuzrI khelI. tAta ! A samarasiMharAjAnI putrI-mArI ze!kaya che. tyArapachI kAmadevazreSDI lakSmI ane dharmAMnI mAphaka vadhU varane AgaLa karI mahAtsava pUrvaka peAtAnA sthAnamAM gayA. sapuruSAmAM cUDAmaNisamAna kAmadevazreSThIe ati hitakArI AtithyakriyA karI, nivAsa mATe uttama makAna ApyuM. navIna navIna alaMkAra tathA vacceAvaDe jamAInA satkAra karyo temaja peAtAnI putrIethI paNa madanavatIne adhika mAna ApyuM. kAraNa ke, " A peAtAnA ane A pArakA evA vibhAga mahAtmAone hAtA nathI. " munIdra jema nave brahmaguptiene samAna jue che, tema puNya sAra nave strIene samadRSTie jotA hatA. caMdranI mAphaka vizvane jIvana samAna jamAInA guNe! joI dakSarAjAnI mAphaka kAmadevazreSThI bahu prasanna thayA. svapura prayANa potAnI strIo sahita puNyasAra tyAM AnadathI rahetA hatA, tevAmAM samasi MharAjAe ane tenA pitA dhanasAre mekalelA hAMzIyAra puruSa| tyAM AvyA. puNyasArane praNAma karI tee khelyA. hai buddhimAna ! sUrya'nI mAphaka tArA viraha samarasiMha tathA tArA mAtApitAne paNa tapAve che. mATe he dAkSiNyanidhe ! ahIM'thI jaladI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 jAti maraNa tuM prayANa kara ane puSparAvarta meghanI mAphaka pitAnA ravajanane tApa zAMta kara. aniSTanI mAphaka te vRttAMta sAMbhaLI kAmadevazreSThI bahu vyathAtura thaI gaye. tevA puruSanI prayANakita sAMbhaLI kene pIDA na thAya? dAyajAmAM ApelA samagra tenA ghoDA, suvarNAdika dhana temaja rAjavivAhane lAyaka amUlya veSAdika puNyasArane ApIne pharIthI paNa divyavasma tathA alaMkAravaDe tene bahu satkAra karyo. tyArapachI zreSTienavastrIo sahita kumArane prayANunI AjJA ApI. prayANa samaye putrIe mAtApitAnA caraNamAM paDI. te samaye prItiparAyaNa thayelA pitAe dareka putrIone hitazikSA ApI ke - patyau prItirakUtrimA zvazurayAbhaktiH sapatnIjane' nutse ko vinayA nanAdari mahAna snehaH kuTumbe'khile / devArcAdiratiH kukarmaviratiH kSAntipriyAktitrapA dAnAdyAni ca subhrUvAM vidadhate stheSThAM pratiSThAM gRhe // 1 // pitAnA pati upara akRtrima prIti rAkhavI. sAsu sasarAnI bhakti karavI. sapatnI-zekaya upara krodha kare nahI. naNaMdanI AgaLa vinayathI vartavuM. samasta kuTuMbapara bahu sneha rAkha. devapUjanAdikamAM prIti rAkhavI. adharmane tyAga kare. temaja zAMti, priyavacana, lajajA ane dAnAdika sadaguNa gRhasthAzramamAM strIonI pratiSThA vadhAre che. | mATe he putrIo ! A kulavadhUnA dharmo tamAre bhUlavA nahIM. pitAnA sukha mATe te pramANe tamAre vartavuM ane pitAnA vaMzamAM tame cirakAla sudhI patAkA samAna thAo. e pramANe upadeza ApI kAmadevazreSThI keTaleka dUra sudhI temane - vaLAvIne mahAkaSTa pAcho vaLe. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 kumArapALa caritra puNyasArakumAra paNa pitrAdikanA viyAgathI pIDAyelI peAtAnI sI. Ane rasika kthAkrikanA vinAdavaDe raMjana karatA tyAMthI cAlatA thayeA. jAtismaraNa kAmanI zastrI-churIkA samAna nava strIo sahita puNyasAra rathamAM mesI cAlatA hatA. eka divasa mAga mAM mRgalAetu ToLuM tenI dRSTigeAcara thayuM. temAM keTalAka mRgalAe peAtAnI strIenAM vizAla netrAthI jItAelA netrAvALA hoya tema bahuvegathI doDatA hatA, keTalAka AkAzane AkramaNa karavAnI krIDA karatA hAya, tema uMcI phAlA mAratA hatA. keTalAka cakranA meATA citkAravaDe staMbhita thayA hoya tema sthira hatA ane keTalAkane krIDA karatA joI puNyasAra peAtAnA manamAM vicAra karavA lAgyA. A pramANe vananI aMdara AnaMdathI krIDA karatA ane hRdayamAM pramAda mAnatA mRgalAe keI ThekANe prathama mArA jovAmAM AvelA che. ema vAraMvAra vicAra karatA te ekadama sUcchita thaI gayA ane yathAsthita peAtAnA pUrvabhavanA mANase tenA jovAmAM AvyA. peAtAnA patine mUti joI tatkAla te strIe AkulavyAkula thai gaI. caMndvanAdika upacArAvaDe tene ghaNIvAre sacetana karyo. pachI strIee mUrchAnu kAraNa pUchyuM. puNyasAra khelye.. mRganu TALu jovAthI huM sUcchita thayA temaja jAtismaraNa thavAthI mane mArA pUrva bhavanuM jJAna thayuM che. pUrvabhava svarUpa pUrvaCbhavamAM huM dharmoMmaMda nAme puli'ga-jilla hatA. vizvamAhaka lakSmIthI bharelA koIpaNa pavatamAM strI sahita mArA nivAsa hatA. eka divasa strI sahita huM pracaMDa dhanuSamANu dhAraNa karI zikAra mATe pAradhinI jema vananI aMdara pharatA hatA. vananI adara cAre tarapha Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhava ravarUpa 113 vyApI gayelA dhanuSanA TaMkArava sAMbhaLI te vanamAM pharatA saghaLA prANIo trAsa pAmavA lAgyA. tyArapachI paraspara akhaMDita kAmaganA rasamAM lubdha thayela eka maganuM joDaluM mArI najare paDayuM ke tarata ja tenI upara meM prANApahArI bANa choDayuM. najIkamAM dhanuSa kheMcatAM mane jAI mRgale nAsavAne zakitamAna hate, paNa sagarbhA mRgalInA premane lIdhe vicAramAM ne vicAramAM te nAzI zake nahIM. paraMtu ananya snehane lIdhe pitAnA zarIravaDe mRgalInuM zarIra DhAMkIne dInanI mAphaka bhayabhIta ene jete AgaLa ubhe rahyo. A sarva hakIkata jaIne paNa nirdayatAne lIdhe kRtana jema sakiyAne tema te mRgalIne meM marmaghAtI bANavaDe vidhi nAkhI. bANa vAgatAnI sAthe ja mRgalI pRthvI para paDI. udara cIravAthI aMdarane garbha bahAra paDayo. mRgalI taraphaDIne maraNa pAmI. marelI mRgalIne joI mRgalAnuM hRdaya pAkA cIbhaDAnI jema prIti ane bhayane lIdhe teja vakhate phATI gayuM, jethI te paNa marI gaye. tyAM jaI meM tapAsa karI te mRganuM joDaluM marI gayuM hatuM ane kaMIka caitanya hovAthI garbha pRthvI para taraphaDate hate. te joI mane ane mArI strIne ghaNe pazcAttApa thaye. jethI mAruM hRdaya bahu baLavA lAgyuM. ame baMne jaNe pitAnA te kukarmane bahu dhikakAra Apo. janmathI AraMbhI kaI samaye dhamaevA akSara rUpazalAkAvaDe mAre kAna vIMdhA nahote, chatAM paNa te samaye daivayege dayAbhAva skaravAthI mane vicAra thaye, zuddha buddhivALA puruSe mRgayAne pApavRddhi kahe che, te satya che. jenI aMdara prANIone ghAta karanArI AvI atikraratA rahelI che. bhAga-2 8 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 kumArapALa caritra ahe! keTalAka uttama puruSo aparAdhI prANIone paNa kSamA Ape che, ane huM ke anArya ! niraparAdhI prANIone paNa ghAta karU chuM, e mahAkhedanI vAta che. aho ! mArI keTalI mUDhatA ? ekavAra tRptine mATe hiMsA karavAthI A prANIone A janma huM chuM. Aja sudhI meM prANIone nAme vadha karyo. have AjathI jIvanaparyata prANI vadha karavAne mAre tyAga che, temaja kaMdamUla ane phalAdivaDe pakSinI mAphaka prANanuM piSaNa karate huM kaI paNa divasa pApane vadhAranAra mAMsanuM bhakSaNa karIza nahIM. e pramANe atiugra abhigraha meM lIdhe. mAruM hRdaya dayAmaya thaI gayuM. muninI rithati samAna nirmAyika mArI strIne A abhigraha meM kahI saMbhaLAvyA. te strIe paNa dharmaparAyaNa thaI mAMsa bhakSaNane abhigraha karyo. prAye satI strI patine anusaranArI hoya che. tyArabAda vanacarajIvone pitAnA jIvanI mAphaka jatAM ane pitAnA niyamanuM pAlana karatAM ame baMne jaNe bahu samaya vyatIta karyo. chevaTe bhadrabhAva vaDe huM marIne dayAnA puNyathI devasamAna atizaya sukhanA eka pAtrarUpa manuSya janma pAmya chuM. dayAnA jIvanarUpa te strI te mArA virahathI pIDAyelI marIne kaI paNa ThekANe utpanna thaI haze, te huM jANatA nathI, ethI mane kheda thAya che. ema te puNyasAra kahetuM hatuM, tevAmAM tyAM AgaLa pApanA nivAraka eka cAraNa muni AkAzamAMthI utaryA. temane joI AnaMda ane strIthI yukata puNyasAra rathamAMthI nIce utaryo. pachI teNe vratanI mUrti samAna te munine praNAma karyo. munie utsAhathI kalyANanI rAzisamAna AzIrvAda Ape. tyArabAda puNyasAra be. "he munIMdra! mArA pUrvabhavanI strI kayAM che? Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 kuTuMba samAgama A prazna sAMbhaLI munIMdra potAnA jJAnathI jANI kahevA lAgyA. he vatsa ! bahu prIti dharAvatI A guNazrI tArI pUrvabhavanI strI che. puruSane veSa paherI A tArA nagaramAM AvI ane te dhImAna ! maraNanA vRttAMtavaDe tuM ene prApta thaye, te tane yAda che? pUrvabhavanI prItine lIdhe ja anya strIomAM khAsa guNazrI tArAomAM rohiNI jema caMdrapara tema tArI para vizeSa prIti rAkhe che. vaLI pUrvabhavamAM grahaNa karelA jIvadayAnA vratathI prApta thayelA A uttama phalane joI A bhavamAM paNa tAre jIvadayAvrata pALavuM. | sarva jIva para dayA eja parama AnaMda Ape che. jema caMdranI kAMtithI ja kumudavana khIle che. temaja zarIra sata che, paraMtu te cetana vinAnuM jema asat thAya che. tema dayA vinAnuM kareluM puNya paNa prAya nahIM karavA barAbara thAya che. e pramANe muninI vANI sAMbhaLI strI sahita puNyasAnidhinI mAphaka jIvadayAmaya zrAvakadharmano svIkAra karyo. pachI te cAraNamunine namaskAra karI svasthatA pUrvaka tyAMthI cAlato thayA. pitAnA mAtApitAnA darzanamAM usuka thayele puyasAra gapagiri . nagaramAM gaye. kuTuMbasamAgama tenA pitA dhanasAra ane rAjA vigere tenI sanmukha AvyA. nagArAM nizAna sAthe mahatsavapUrvaka puNyasAra pitAnA ghera gayo. virahathI saMtapta thayela potAnI strIo cittane akRtrima premarasa vaDe hamezAM siMcana karate te kumAra AnaMdapUrvaka gRhasthAzrama calAvate hate. tyArapachI samarasiMharAjAne putra nahete, tethI teNe pitAnA sthAnamAM puNyasArane sthApana karyo. pite jJAnI guru pAse vairAgyabhAvathI dIkSA lIdhI. vizuddhacAritra pALI AyuSa pUrNa karI samarasiMharAjarSi vaga lekamAM gayA. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 kumArapALa caritra tyArapachI puNyasAra bhUpatie vizAla sainike vaDe bhUmaMDalamAM jaya meLavI rAjAenA mastaka para puSpamAlAnI mAphaka peAtAnI AjJA sukhethI sthApana karI. guNaiAthI jyeSTha evI guNazrIne paTTarANI karI. patiupara strIonI prIti kalpalatA samAna sukhadAyaka thAya che. kaSTAdikanA rakSaNathI, nItinA upadezathI ane pASaNa karavAthI paNa puNyasAra bhUpati pitAnI mAphaka prajAne bahu hitakara thaye.. uttama prakAranA prApta thayelA A vaibhava vigere dayAnuM ja phUla che, ema jANI teNe potAnA rAjyamAM abhayanI udzASaNA pUrvaka jIvaghAtanA niSedha karAgye. huM pUrva bhavamAM bhiTTa hato, chatAM paNa suMdara dayAnA puNyathI ahIMyAM paNa iMdranI saMpatti bheAgavu' chuM. e pramANe darekane upadeza ApI puNyasArabhUpati dharmAcArya'nI mAphaka anya rAjAone paNa dayAdhama paLAvatA hatA. puNyasapattinA vineda mATe kRtrima- parvatasamAna manane AnaM ApanAra moTA jinaprAsAda anAvyA. tyArapachI puNyasAranareMdra paraleAka prApti mATe lakSmIne sthApana karatA hAya tema, hu MmezAM dInAdika prANIone dAna ApavA lAgyA. temaja mAdvAranA pratIhAra-rakSaka ane meAkSalakSmInA hRdayamAM hArasamAna paMcaparameSThInA namaskArane pAtAnA nAmanI mAphaka te smaraNa karavA lAgyA. e pramANe puNyane upArjana karatA, nyAyavaDe ujavalayazane phelAvatA ane sukhasa MpattinA AsvAda letA bhUpati cirakAla rAjyapAlaka thayA. dIkSAgrahaNu tyArapachI bhUpati adhakrIDA mATe svArI sAthe upavanamAM gayA. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 dharmaprarUpaNa tyAM saddagurunAM darzana thayAM. guru mahArAje lAbha jANI dharma dezanA prAraMbha karyo. tRSAturanI mAphaka pote dezanA rasanuM pAna karavA lAgyA. "manuSyatvAdika sAmagrI pAmIne je pitAnA hitamAM pramAda kare che, te dubuddhi amRtapAnanI prArthanA karavA chatAM vilaMba kare che. vaLI keTalAka puNyazALI loko potAnuM hita sAdhavAmAM pramAda karatAM nathI. gRhA''zaMsAM muktvA , caraNabharamAdRtya sucira, tapasyantaH santaH, kvacidapi vane dUritajane / samAdhisvaHkulyA-jalavigalitA'zeSakaluSA ratanu varcA, tina tatte sukRtinaH || 8 he nareMdra! keTalAka puNyazALI jIve gharanI AzaMsA tyajI daI lAMbe vakhata vizuddhacAritranuM pAlana karI koIpaNa nirjanavanamAM tapazcaryA karI, samAdhirUpa gaMgAnA jaLavaDe samagra pApamalane dUra karatA chatA, adbhuta kevalajJAna mATe yatna kare che. A pramANe gurunI dezanA sAMbhaLI rAjAne baMdha thaze. jethI teNe pitAnA putrane rAjayAbhiSeka karI teja gurunI pAse dIkSA lIdhI. AtmaguNamAM ramaNatA karatA te puNyasAramuni tapazcaryarUpa zrImatra tuvaDe kAluSya-deSarUpI jalane sukAvIne kola karI AnaMdapUrvaka vargalekamAM gayA. tyAMthI cavIne te mahAvidehakSetramAM utpanna thayA. tyAM adbhuta ezvaryA bhegavI dIkSA grahaNa karI kevalajJAna pAmyA. tyAra pachI te munIMdra akSaya evuM mokSasukha pAmaze. have he kumArapALa mahIpAla ! te A puNyasAranI kathA sAMbhaLI, te uparathI dayArUpa kaHpavRkSanuM anaMtaphala jANIne sarva siddhAMtamAM saMmata ane sukRtane eka sArabhUta dayAdharmane tuM ravIkAra kara. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra 118 dharma prarupaNA prathama dharmonuM svarUpa kahyuM che. have tenA bheda jaNAvavAnI IcchAthI rAjaguru zrIhemacaMdrasUrie gUjara nAyaka-zrIkumArapAlanaredrane uddezI kahyuM. muni ane zrAvakanI apekSAe e prakAranA dharma kahyo che. vahANanI mAphaka je dharmane pAmIne jIvA saMsArasamudrane tare che. emAM sazaya nathI. te baMnemAM prathama paMcamahAvratamaya yatidhama kahyo che. dhIrapuruSAne meAkSanagaramAM javAnA je ghaNA najIkanA mAga che. bIjo zrAvakadhama paNa samyaktvamUlaka dvAdaza vratamaya kahyo che. jIvane samyaktvanI prApti kevI rIte thAya che, te jJAnI puruSAe AgamamAM kahyuM che ke, A jIva anAdi che ane kama` paNa pravAhathI anAdi che. suva ane mATInI mAphaka jIva ane kamane saMbadha paNa anAdinA che. kaeN vibheda have te kama mUlabhedavaDe jJAnAvaraNIya vagere bhedavaDe ATha prakAranu che ane uttarabheda vaDe eka seA aThThAvana (158) prakRtithI joDAyelu che. temAM jJAnAvaraNIya, danAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya e cArakarmInI trIza (30) koDAkADI sAgarApama utkRSTa sthiti hAya che. mAhanIyakama nI sIttera (70) keDAkoDI sAgaropama che. nAma tathA geAtrakanI vIza (20) kaDAkoDI sAgaropama ane AyuSakarmInI tetrIza (33) koDAkoDI sAgaropama utkRSTasthiti nAraka tathA devalAkamAM hAya che. pachI parvatamAMthI nIkaLatI nadInA patharAe jema 5 spara eka bIjAnA athaDAvAthI peAte ja gALAkAra thaI jAya che, tema yathA- pravruttikaraNa eTale vairAgyarUpa udAsInavRttithI bahu karmA kSINa thaI jAya Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama vibheda 119 che ane AyuSa sivAya khAkInAM sAte karmInI darekanI kaMIka ochI eka kADAkoDI sAgaropama khAkI rahe, tyAre sa'sAramAM bhramaNa karatA jIvA, thAkI gayelA musAphI snAna mATe jema jalAzayanA ghATane jema, rAgadveSanA pariNAmathI dRDha - paristhitine prApta thayela durbheda graMthine prApta thAya che. tyAMthI rAgAdika zatruovaDe haNAyelA keTalAka jIvA tIre atha DAvavAthI samudranA caMcala tarage| jema pAchA phare che. vaLI karmothI khaMdhAyelA keTalAka jIvA rAdhAvedha mATe yatra upara AMdhelA cakrasamUhanI mAphaka tyAMne tyAM ja pharyA kare che. vaLI bhAvi bahu zubhakamI keTalAka jIvA apUrakaraNarUpa vajAgravaDe garI drane jema prauDhazaktivaDe te graMthine bhede che. tyArapachI AMtarakaraNa karyAM bAda anivRttikaraNamAM rahelA jIvA aMtarmuhUtta vaDe ghaNAM kama khapAve che, kSAbhUmimAM rahelA agninI mAphaka udayamAM AveluM mithyAtva jyAre zAMta thAya, tyAre prANIe mekSa prAptinA hetubhUta samakti ne pAme che. graMthibheda thavAthI prANIone prathama je samyaktva prApta thAya che, te aMtamuhUtta pramANu aupazcamika samyaktva jAvuM. A aupazamika samyaktvane pUrvAcAryAe naisagika-svAbhAvika kahyuM che ane gurupadezathI je thayeluM hAya, tene Abhigamika kahyuM che. gudaeNvAdisvarUpa sudeva, suguru ane sudharmane viSe je deva, guru ane dhamanI 1. patyeApamanA asakhyAtamA bhAga jeTalI. 2. eka kADA- koDI sAgaropamamAMthI eka mutta ane anAdi mithyAtva je ana MtA nubaMdhInI cAkaDI khapAvavAne ajJAna-heyane cheADavu' ane jJAna- upAdeyane AdaravuM evI vAMchArUpa apUrva eTale pahelAM kayAreya na AvyeA hAya evA je pariNAma te apUva karaNa. 3-muhurtta rUpa sthiti khapAvavAne nila zuddha samakti pAme ane mithAtvanA udayamaTe tyAre jIva upazama samakita pAme evA je pariNAma te anivRttikaraNa. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 kumArapALa caritra buddhi rAkhavI te samyakatva jANavuM ane tethI vipatibuddhi te mithyAtva kahevAya. jenA rAgAdika samagra doSa kSINa thayA hoya, traNe lokamAM pUjya, yathArthavAdI ane sarvajJa evA deva te ahaMna bhagavAna ja che, anya nathI. kAma, rAga ane mehathI bharelA, temaja dhanI ceSTAo vaDe bhayaMkara ane bhaktone chetaravAmAM tatpara evA de mukti mATe samartha thatA nathI. cAritrarUpa lakSamIne kIDA karavAnI vAtasamAna, brahmacarya pAlanAra ane zuddha dharmanA upadezaka evA guruo mokSadAyaka thAya che. viSamAM lupa, nirdaya, brahmacaryathI bhraSTa, kaleza, kaSAnuM sevana karanAra ane dharmanA nAza karanAra guruone nAmadhArI ja samajavA. teo hitakAraka thatA nathI. muktirUpa lakSmIne cUDAmaNi. cAragatirUpa zatruone pratikULa ane sarvaprANIone anukULa e dayA mUladharma jinezvaree mAne che. je hiMsAmaya dharma mekSa Apato hoya to prANIonA kavitA mATe viSabhakSaNa kema na thAya? jemanA cittarUpI gharamAM haMmezAM samyaktvarUpI dIve atizaya prakAza ApI rahyo che, te puruSane mithyAtvarUpa aMdhakArane samUha keI divasa bAdha karatA nathI. je manuSya aMtarmuhUrta sudhI paNa hRdayamAM samyakatva dhAraNa kare che, tene saMsAra apAI-ardhapula parAvarta thAya che. je pUrvakAlamAM kukarma vaDe narakAdikanuM AyuSa na bAMdhyuM hoya te samyaka prakAre samakitadhArI prANI devI lakSmIne prApta thAya che. jinezvarabhagavAna cAritrathI paNa samyaktvane adhika kahe che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratAdisvarUpa 121 kAraNa ke, "cAritrahIna prANIo siddha thAya che ane saphava vinAnA siddha thatA nathI." mATe he prANIo ! je tame pitAne mukti strI pratye rUci karAvavAnI IcchA karatA he te haMmezAM samyakatvarUpa alaMkAravaDe tamArA AtmAne suzobhita kare. sama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane AstikatA, e lakSaNathI jJAnI puruSe samyakatva pratipAdana kare che. jinazAsanamAM bhakti, prabhAvanA, sthiratA, udAratA ane tIrtha sevA, e pAMca samyaktvanAM bhUSaNa che. zaMkA, kAMkSA, jugupsA ane mithyASTinI prazaMsA temaja tene paricaya, e pAMca samyaktvamAM duSaNa che, ema munIzvare kahe che. tratAdisvarUpa prathama prANAtipAtAdika pAMca aNuvrata, digyiratyAdika traNa guNa vrata ane sAmAyikAdi cAra ziSNAta e sarvamaLIne bAravrata jANavAM. baMne prakAre mana, vacana ane kAyAvaDe thUlahiMsAdikathI nivRtta thavuM, te ahiMsA Adi pAMca aNuvrata jidroe kahyAM che. dayA dharmamAM tatpara thayelA bhavyAtmAe aparAdha rahita trasa jenI saMkalpapUrvaka hiMsA karavI nahI temaja sthAvara prANIonI paNa vyartha hiMsA na karavI. deva ane atithi vigerenI pUjA mATe, veda samRtyAdikanA vAkayathI je vadha karavAmAM Ave, te paNa naraka prAptine sAkSI thAya che. cari mannati dhirvavatAM zItarimavhti dahanabhAva puSyati dhvAntamakaH / dinamapi rajanItvaM yAti rAtrirdinatva, tadapi hi sukRtaM na prANighAti prasUte // 1 // kadAcit samudra marusthalatAne pAme, caMdra uSNutAne dhAraNa kare, sUrya aMdhakAranI puSTi kare, divasa rAtripaNane ane rAtri Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 kumArapALa caritra divasapaNane pAme. te paNa hiMsA karavAthI sukRta thAya nahIM." tevuM zAstra, devapUjA, kulakama ke, tevuM puNya paNa koI nathI, ke jenI aMdara prANunI hiMsA hoya. mATe buddhimAna puruSa durjananI maitrInI jema hiMsAne ati dUra karI sajananI maitrI samAna bahu samIpa rahelI eka dayA ja pALavI A lekamAM apratiSThAdi ane paraleka-janmAMtaramAM mUkavAdi. do, e asatyanuM phala che. ema jANuM dharmiSThapuruSe sthUla asatyane tyAga kare. aMdhakAramAM dive, samudramAM vahANa, zItakALamAM agni ane rogamAM auSadha, ema darekanA upAya hoya che, paraMtu asatya vAdInI kaI pratikriyA nathI. anya asatya bolavAthI paNa prANI durgatimAM jAya che, te dharma saMbaMdhI asatya bhASI mANasa ke jANe kaI gatimAM jaze ? mATe kukarmanI mAphaka asatyano sarvathA tyAga karI vizvAsAdika guNonuM sthAnabhUta satyano ja Azraya kare. (2) hasta che, zilveda ane zUlAropaNa vigere vadha, baMdhana kiyAo. cerInuM phala che; ema jANI ghUla cerIne tyAga kare. vadha karavAthI paNa cerI adhika gaNAya che. kAraNa ke, mAravAthI eka ja prANI mare che ane ghana ceravAthI bahu kSudhAvaDe samasta kuTuMba marI jAya che. manuSya prANa ApIne paNa dravyanuM rakSaNa kare che. mATe vivekI puruSe prANathI paNa dravyane adhika jaNa sarvathA. cArI karavI nahIM. temaja cirakAla pitAnI kuzalavRddhi IcchanAra buddhimAna puruSe kAlakUTanI mAphaka prANapahArI cauryAvRtti karavI nahIM.(3) dukkIti, napuMsakatA ane dravyahAni e abrahma-maithunanuM phala. che, ema jANI buddhimAna puruSa pitAnI strI upara prIti kare. gRharatha. paNa je puruSa jiteMdriya thaI zIlavrata pALe che, tenA guNavaDe rakata. thayelI hoya tema sukRtazrI pite AvI tene vare che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratAddhisvarUpa 123 peAtAnI, pArakI, vezyA ane kanyA ema ekaMdare strIonI cAra jAti hAya che. temAMthI satpuruSAe peAtAnI strImAM ja sateASa rAkhavA, bAkInI strIone pAtAnI mAtAsamAna haMmezAM jANavI. kAmavaDe aMdha banI jee padmazrI seve che, tee AgaLa narakasthAnamAM agnithI tapAvelI leADhAnI putaLIone dekhatA nathI. je strI pAtAnA jamaNeA hAtha ApIne paNa peAtAnA patineA tyAga kare che, dAsIsamAna zIlathI bhraSTa thayelI te strI upara prema kevI rIte thAya ? kSaNamAtra tApa karanArI agni jvAlAnA Azraya karavA sArA paraMtu huM bhavamAM tapAvanArI A parastrInI sa Mgati sArI nahI. patine duHkha denAra ane pitR AMdhavAnA nAza karanAra jene dayA nathI, tevI parastrIneA anatha kArI-kaTAranI jema sparza paNa karavA nahI. temaja niHzvAsathI darpaNa jema jemanA AliMganathI nila evA paNa kulAcAra malina thAya che, te vArAMganAone sarvathA tyAga karavA. vaLI temanu' mana eTaluM' cAMcaLa che ke, prAsAdadhvajataH kuzAgrajalataH saudAminIdAmataH, kumbhIndra zrutitaH khalaprakRtitaH zailApagApUrataH / lakSmItaH kapikelita staralatAmuccitya manye vidhi varastrIhRdayaM vyadhatta taralaM tenaiva tebhyazcalam ||1|| prAsAdanA dhvaja, danA agra bhAgamAM rahelu`. jala, vIjaLIne camakAra, gajendranA kAna, khalanI prakRti, parvatamAMthI nIkaLatI nadInuM pUra, lakSmI ane vAnarakIDA e badhAenI caMcalatA ekaThI karIne vidhie vezyAonu hRdaya manAvyu haze, ema huM mAnu chuM. kAraNa ke; dhvajAdikathI paNa te ghaNuM caMcaLa heAya che. mATe emanA samAgama keAI divasa karavA nahI.. hAsya karIne, rUdana karIne ane kATI koTI phrUTa vacana melIne Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 kumArapALa caritra paNa je sarvasva chInavI le che, te vezyA upara kevI rIte prIti thAya? vaLI hRdayamAM viSa, vANImAM amRta, netramAM AMsu ane mukhamAM hAsyane dhAraNa karatI jeo bIjAone chetaravAmAM ja taiyAra hoya che, te vArAMganAone sarvathA tyAga kara. e pramANe kAmAMdha thayelA koIpaNa puruSe kanyA sAthe paNa bheganI IcchA karavI nahIM, kAraNa ke, je kanyAnA bhegathI duSpatti ane pApa paNa bahuM pragaTa thAya che. mATe parastrI vagerene tyAga karI zuddha brahmacaryarata pALavuM. jenA prabhAvathI devatAo paNa dAsapaNuM dhAraNa kare che. (4) prAye parigraha vadhAra, te pApanA vyApAranuM kAraNa che ane te pApa vyApAra duHkhatarunuM mULa che. mATe buddhimAna puruSe jema bane tema parigrahanI alapatA karavI. ghaNA moTA parigrahavaDe bhUla svarUpane pAmatA AraMbhe, uDelI retI sUryane jema sukRtane jarUra DhAMkI de che. ema jANI parigrahanA mAnavaDe saMteSarUpI uttama nidhinI sevA karavI. je saMtoSanA anucarapaNAne pAme che, tene kaI prakAranI nyUnatA rahetI ja nathI. (5) - jenI aMdara daze dizAomAM gamana karavAnI koipaNa maryAdA karavAmAM Ave, te digviti nAme prathama guNavrata kaheluM che. pharavAvaDe maraNa pAmatA prANIonA saMrakSaNathI lebhasAgaranA taTasamAna A paNa zrAvakanuM vrata kahyuM che. (6) jenI aMdara zakita pramANe bhege paganI saMkhyA-gaNatarI karavAmAM Ave che, te bhegopabhoga nAme bIju guNavata jANavuM. ekavAra sevavA lAyaka hoya te bhoga kahevAya, anna, kusuma vigere. temaja je vAraMvAra bhegavavAmAM Ave te upabhega kahyA che, jemake, suvarNa, strI vigere. vaLI mAMsa (1) madha (2) mAkhaNa (3) madha (4) pAMce udbara (9) rAtribhejana (10) anaMtakAya (11) ajJAtaphala Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratAdisvarUpa 125 (12) tucchaphala (13) bahubIja 14) vatAka-rIMgaNAM (15) karakakarA (16) hima-barapha (17) calita rasa-jene rasa calAyamAna thaye heya te (18) saMdhAna-athANuM (19) mRttikA (ra0) ghelavaTaka- ghalavaDAM (21) ane viSa (22) A bAvIza padArthone zrIniMdra bhagavAne abhaya kahyA che. temaja teo pApanA kAraNa che. e padArthone je tyAga kare che, te puruSa vivekI kahevAya che. paMcaMdriya prANIne vadha karavAthI ja sarva jAtanAM mAMsa utpanna thAya che, te te mAMsane khAnArA mANaso paNa rAkSasa kema na kahevAya? pArakAnA mAMsa vaDe ja jeo haMmezAM pitAnuM zarIra poSe che, te nirdaya manavALA manuSyamAM ane vyAdha vigere hiMsaka pazuomAM keTale bheda rahyo ? arthAta baMne sarakhA ja gaNAya. mATe dayAmaya dharmane jANanAra puruSe te samaye utpanna thaelA tenA sarakhAvarNavALA aneka jIvathI vyApta evA mAMsanuM keIpaNa samaya bhakSaNa karavuM nahIM. temaja jenA pAnathI jIvate paNa marelA sarakho bebhAna banI jAya ane lokamAM tathA zAstramAM duSita evA madyanI keNa IcchA kare? gALelA sIsAnA pAnavaDe manuSyae maravuM te sArUM, paraMtu madirAnA pAnavaDe sarvatra phajeta thavuM te sArU nahIM. apakIti, unmattapaNuM Adika aneka denA sthAnabhUta mane viSamizrita jalanI mAphaka sarva prayatnathI tyAga kare. vaLI jenI aMdara aMtamuhUrta pachI tenA sarakhI AkRtivALA aneka jIva utpanna thAya che, te mAkhaNane puNyAthI puruSe tyAga kare. temaja makSikAo -mAMnA mukhamAMthI nIkaLeluM, jenI aMdara aneka jIve marelA hoya che ane gaLaphAnI mAphaka niMdanIya evA madhanuM paNa kaI divasa bhakSaNa karavuM nahIM. temaja pipaLa, pIpara, kAkoduMbara, uMbare ane vaDanuM phala aneka kIDAothI bhareluM hoya che, mATe te phala keI samaye khAvuM nahI. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra jenI aMdara vamana Adika seMkaDo doSo pratyakSa dekhAya che, tevuM rAtribhojana tiya ca sivAya anya kaceA mANasa kare ? rAtribheAjanAdikanA miSathI je mUDha mANasA rAtrie khAya che, teo jarUra zrIjinabhagavAne kahelA adhaHsthAnamAM Aya che, ema jANu... chu. prAye pazue paNa rAtrie ghAsa khAtAM nathI, teA rAtrIbhAjana karanArA manuSyA te pazuothI paNa adhama kema na gaNAya ? temaja sa` kada jAti, navIna pallava, ane sUtramAM kahelI kuveraAdi auSadhIone anatakAya hAvAthI sarvathA tyAga karavA. sAMyanA agrabhAga jeTalA anaMtakAyanA zarIramAM anaMta sUkSma jIvA hAya che, ema zrIjinendra bhagavAne kahyu che. jemanA avayava! gupta hAya, temaja zirA-nase! ane saMdhi-sAMdhA gupta hAya, vaLI jee kApavAthI punaH uge-pallavita thAya tevA vRkSAne aMnatakAya kahI che. 126 vaLI khIjA paNa jinAgamamAM kRSita kahelA abhakSya padArthonu viSa vRkSanA phaLanI mAphaka dharmAMniSTha puruSAe bhakSaNa karavuM nahIM. (7) Ata ane raudra e e duryAMna eTale apadhyAnarUpa anatha daMDa, hiMsAnAM upakaraNa--sAdhana ApavAM te hi...srapradAna anaDa, pApAcAranA upadeza Apave! te pApeApadeza anatha IMDa ane pramAdanuM sevana karavuM' te pramAdAcaraNu anartha De. A cAre prakArane anadaMDa pApanuM kAraNa hAvAthI vRthA che. / tyAga karavA te trIjuM guNavrata jANavuM. enA (1) aniSTa vastunA saMcAga, (ra) ISTa vastunA nAza, (3) roganA prakApa ane (4) nidAna-niyANuM karavAthI AkhtadhyAna cAra prakAranuM kahyu che. temAM agni, anna, viSa, vyAgha, zatru, daitya ane khala vigere aniSTAvaDe je kaSTa citavavAmAM Ave, te aniSTanA sayAgathI thayelu. A dhyAna jANavu. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 bhImakumAra (1) strI, putra, brAtA, mAtA pitA vigere temaja dhana, rAjaya ane sukhAdikane nAza thavAthI je kaI thAya, te IchAthane nAza thavAthI utpanna thayeluM A sthAna samajavuM. (2) vAta, pitta, vAyu janya kuSTha, kAza-khAMsI, zvAsa ane varAdi rega vaDe je pracaMDa kheda thAya, tene regajanya ArtadhyAna kahyuM che. (3) meTuM rAjya, sArA bhega, prasanna strIo ane vizAla saMpattie kevI rIte prApta thAya, evI haMmezAM buddhi karavI, tene nidAna ArtadhyAna zAstramAM kahyuM che. (4) temaja hiMsA harSa, mithyA harSa, corI ane saMrakSaNa karavAthI prANIonA hRdayamAM cAra prakAranuM raudradhyAna thAya che. temAM haNAyelA, pIDAyelA ane subhita thayelA prANIone joI manuSyane je harSa thAya, te hiMsAnubadhI rIdradhyAna kahyuM che. (1) hiMsAmArgane upadeza, kUTakalpanA ane lekone chetaravA vaDe je harSa thAya, te mRSAnubaMdhI raudradhyAna (2) corInI IrachA karavI, corI karIne AnaMda mAnava ane corInA dhanavaDe hRdayamAM saMtoSa mAne, tene teyAnubaMdhI raudradhyAna jANavuM. dhAzvALAM tIrNa zathI zatruone mArI, grAma nagarAdikane bhAMgI nAMkhI, ekaThA karelA dhananuM saMrakSaNa karavuM, tene zuM raudradhyAna kahyuM che. A ane raudra, e baMne durthAna sarva pApanuM maMdira che. mATe jene narakapIDAnI bhIti haya, teNe te baMne apadhyAnane dUrathI tyAga kare. mUzala-sAMbeluM, uddakhala-khANIo, yaMtra,zastra ane agni vigere vivekI puruSoe snehI sivAya anya koIne ApavAM nahIM. vanane kApI nAkha, kSetrabhUmi taiyAra karI ane bhADe baLada lAvI khetI vigerenuM kAma kara ItyAdi pApane upadeza putrAdi sivAya bIjAne Ape nahiM. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 kumArapALa caritra vrata-jugAra, dArU, maSAkrikanI laDAI, AMdolana, bhaktAkinI vikathA, niMdA, gIta, nATathAkrikanu avaleAkana temaja caityanI aMdara cAra prakAranA AhAra, nidrA, gaLazA kADhavA, kajIe ane vyApArAdikanI vArtA vigere pramAdanA buddhimAna puruSe tyAga karave. (8) durdhyAna tathA sAvadha kAyanA tyAga karI zubhAtmAnu' je e ghaDI samapaNu* rahevu, tene sAmAyika vrata kahevAya. sAmAyika karavAthI AtmA je kama khapAve che, te ghaNA samaya sudhI dustapa tapazcaryAethI paNa khapAtAM nathI. (9) dvicchata je pramANe karelu hAya temAMthI divase athavA rAtrIe kaMIka ochu karavu', te dezAtrakAzikata jANavuM. A vrata pALavAthI AtmA puNyazALI bane che. (10) cAra pava tithiomAM sarva prakAranA AhAra, a'gasakAra, abrahma maithuna ane sAvadha vyApAranA tyAga karavA, tene sa'sArareganA auSadhasamAna pauSadha vrata kahyuM che. jeTale| samaya pauSadhavrata sevanamAM vidhipUrvaka vyatIta thAya, teTalA samaya sudhI te pauSadha karanArane cAstriI samAna satpuruSAe mAnelA che.(11) atithine leAjana, pAna, AvAsabhUmi ane pAtrAdika vastu AnuM je dAna karavuM, te atithi savibhAga nAme vrata jANavuM, traNa ratnanI mAphaka zubha evAM citta, vitta ane pAtrane pAmI jee dAna Ape che, temane tyAM lakSmI sthira rahe che. (12) e pramANe samyakRtvamUla A bAra vrata rUpI atinimala zrAvaka dhama yatidharmonI mAphaka bhavya prANIonA kalyANa mATe thAya che. aticAra rahita A zrAvakadharmane je bhavyAtmA pALe che, te puruSa bhImakumAranI mAphaka baMne prakAra-sAMsArika ane meAkSanA sukhane meLave che. bhImakumAra A jamUdrIpanI aMdara zubha padArtho~thI soMpUrNa evA bharatakSetramAM utkRSTa samRddhithI bhareluM kamalapura nAme nagara hatuM. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArajanma 129 te nagaramAM jineMdra bhagavAnanAM aneka maMdiro dIpatAM hatAM. jemanAM zikharopara vAyuthI kaMpatI davaja patAkAo jinacaMdana mATe zraddhALu janene belAvatI hoya tema zobhatI hatI. te nagaranI aMdara IdrasamAna harivAhanA nAme rAjA hato. tenAmAM e Azcarya hatuM ke, je koI divasa dAnavAritva-asuranA zatrupaNane dAna nivArakapaNAne dhAraNa karate nahote. temaja jene pratAparUpa agni kaI navIna prakArane spharate hatuM ke, khagathI haNAyelA zatruonI strIonA azupUrathI jene udaya thaye hatA ane sarva bhuvanamAM cAre tarapha prasarelo chatAM paNa sevakone kaMThaka ApatA, temaja te zatruone tapAvate hate. te harivahanarAjAnI mAlatI samAna sukemala mAlatInAma strI hatI. zIlarUpa sugaMdhathI manohara evI te strIne viSe nRpati bhramaranI mAphaka lIna hate. Astikane ziromaNi vimalabodha nAme tene maMtrI hate. buddhivaDe jenI tulAnAne nAstikapaNane lIdhe bRhaspati paNa pAmate nahite. kumArajanma harivAhanarAjAne siMhanA svapnathI sUcavele mAlatI rANInI kukSimAMthI ratnasamAna eka putra thaze. A kumAra bhImanI mAphaka balavAna evA zatruone ajaya thaze, ema jANuM pitAe mahatsavapUrvaka bhIma evuM tenuM nAma pADayuM. teja divase vimalabedha maMtrIne tyAM paNa putra janmya hate. tenuM atisAgara nAma pADayuM. savAmI ane sevakane paraMparAthI e vRddhikrama cAlyo Ave che. sattva mahattvAdika guNo vaDe samAnatAne dhAraNa karatA baMne kumAre rAma ane lakSamaNanI mAphaka prema tha. eka sAthe bhejana, pAna vigere kriyAo karavAmAM kuzalacitta rahevAthI pitAnA baMdhusamAna te baMnenI prIti bahu vadhI gaI bhAga-2 9 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 -- -- ---- ---------- kumArapALa caritra temaja baMne kumArane viSe ati saphara zaruvidyAne joI tenI spardhAthI jema nathI mAtrAvaDe adhika zAstranI skuti thaI. tyArabAda yauvananA AraMbhavaDe saubhAgya pAmatA te baMne kumAre lakSmIvaDe kAmadevanA garvane dUra karavA lAgyA. baMne prakAre-parAkrama ane buddhithI paraspara maLI gayelA nAsi kAthI janmelA azvanI kumAra hoya ne zuM ? tema nAsatya-satyavAdI baMne kumAra pitapotAnA svarUpavaDe kayA puruSane jItyA vinA rahyA? vimalabedhamaMtrI eka divasa harivAhanarAjA prabhAtamAM pitAnA sthAnamAM aMdara beThA hatA. te samaye bhImakumAra ane mahisAgara baMne rAjAne vaMdana karavA mATe gayA. baMne kumAre rAjAne praNAma karI tenA caraNane pitAnA hastakamalamAM rAjahaMsapaNAne pamADI khuba sevA karavA lAgyA. baMne putranI tevI utkRSTabhakti joI rAjA ane maMtrI baha khuzI thayA ane pitAnA AtmAne putravAna puruSonI maLe mukhya mAnavA lAgyA. avasarane jANIne vimalabodhamaMtrI che. he vatsa ! jo ke, tame baMne jaNa sarva vAta pote jANe che, te paNa snehathI huM kaMIka manuSyamAM gauravapaNuM guNethI ja prApta thAya che. koI divasa vRddhatvathI thatuM nathI. kAraNa ke; ratna ghaNuM nAnuM hoya che, chatAM te amUlya hoya che ane pASANu ghaNu moTA hoya che, te paNa teo kiMmatane lAyaka thatA nathI. 1 saMjJA nAme sUryanI strI hatI, sUryanuM teja nahI sahana thavAthI te saMjJA azvanuM rUpa dhAraNa karI uttarakurUmAM tapa karatI hatI, vAre azvarUpa dhArI sUryanA samAgamathI te sagarbhA thaI, teNIe anya puruSanA bhayathI te vIryane nAsika dvArA bahAra pheMkI dIdhuM, tenAthI teo nAsatya-azvinI kumAra thayA, ema purANa kathA che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimala Adhama trI 131 uttama mAtInA banAvele hAra paNa guNa-dorAnA tyAga karavAthI teja vakhate hRdayamAMthI nIce paDe che. mATe guNAnA Agraha karaveza. temaja A yauvana manuScAne vinA madyapAne madanmatta kare che. netrAmAM paDela vinA adha kare che ane mUrchA vinA acetana kare che. eja kAraNathI yauvanavaDe unmatta thayelA mANase kAryAkAnI vAta paNa jANatA nathI temaja avaLA mAge tee cAle che. A duniyAmAM mAtra eka yauvana ja aneka prakAranA anarthInu kAraNa che. temaja yauvana vayamAM azvayanA bhAga te agni ane vAyunA samAgama sarakhA che. vikAra pAmatA pAMce iMdriyeA rUpI gheADAone parasInA tyAgarUpa dAmaNa-pAdama dhanathI ekadama kabaje karavA. temaja viSa samAna viSayAmAM mAtra putranI IcchA sivAya Asakata thavu' nahIM. kAraNa ke; viSayAsakti kharekhara vitane nAza kare che. A lakSmI vezyAnI mAphaka DAhyA mANasAne paNa vaza karyA vinA rahetI nathI, paraMtu je puNyayeAge lakSmIne vaza kare te puruSane DAhyo jANave. kAma, kradha vigere ataraMga zatrue bahu viSama kahyA che. temane jo kamaje na karyAM heAya te teo kALA sapanI mAphaka vikAra kare che. A a MtaraMga zatruone jItyA sivAya khAdgha zatruone jItavAthI paNa te parAkramI gaNAya nahI', mATe buddhimAna puruSe kAmAdika mAharAjAnA subhaTonA parAjya karavA. pIDAnI mAphaka krIDAnA tyAga karI samagra kalAnu smaraNa karavuM', temaja peAtAnA nAmanI mAphaka rAjanItinA tattvanA nizcaya karavA. sAdhu rakSaNa, khalapuruSAnA uccheda, nIti, prajAne AnaMda ApavA ane keza-khajAnAnI nyAyapUrvaka vRddhi karavI, e pAMca rAjyarUpI vRkSanAM mUla che, Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 kumArapALa caritra uttamasthAnamAM vAsa, maheAtsAha, cAturya, rAja sAnidhya, niSkapaTatA ane zubha IcchA, A chae vAnAM sa Mpattine vadhAravAnAM kAraNa che. dayA, vyasana tyAga, viveka, pAtra-kalAvAna puruSanA sa Mgraha, dAna, satya ane upakAra e sAte rAjAone sAdhya karavAnAM che. SaTkatanya deva daCna ane dharmAMtattvAdikanu hu'mezAM zravaNa karavu' temaja AtmAna hitakArI evA atibhagavAnanA mata svIkAravA. huM putra ! have bahu kahevAnuM' kaI kAraNa nathI. AjathI tame evI rIte vartA ke; leAkeAttara guNuAvaDe peAtAnA pUrvajo karatAM tame adhika kIrtimAna thAo. A pramANe ma MtrInuM vAkaya ane kumAroe tattvanI mAphaka peAtAnA hRdayamAM sthApana karyuM. hitaupadezanA kayeA buddhimAna svIkAra na kare? e pramANe temane vArtAprasaMga cAlI rahyo hatA, tevAmAM tyAM udyAnapAlaka-ArAmika AnyA. haeNrivAhanarAjAne praNAma karI teNe vinati karI, jJAnIguru hai deva ! Apane AnaMdajanaka vadhAmaNI Apu chuM ke, ApanA udyAnamAM sadaguru padhAryAM che. rAjAe tuSTidAnathI ArAmikane prasanna karyAM. padmanI mAphaka hasate mukhe rivAhanarAjA sabhyaaAkA sahita sadagurune vadana karavA udyAnamAM gaye. pAMca prakAranA abhigama. karI bhUpatie aMdara praveza karyAM. dhamanidhAnanI mAphaka tyAM virAjamAna thayelA abhina MdananAme sUrinAM darzIna thayAM. 3 4 --1 sacitavyamugaLa-mavittamanuSnana maLeAta | sAhi 5 uttarAsana, jaMgahi zitti niti " jine drabhagavAnanAM darzana thaye chate sacitadravyanA tyAga, acitanA nahIM tyAga, mananuM ekatva, eka sADI utarAsa Mga ane mastake aMjali e pAMcaprakAranA abhigama jANavA 1 ra Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnI guru 133 bhakti vaDe traNa pradakSiNApUrvaka namaskAra karI jidrabhagavAna AgaLa Idra jema rAjA putra sahita sUradranI najIkamAM beThe. AgamanA pAragAmI gurue caMdranI kalAsamAna puNyarUpa amRtane utpanna karanAra dezanane prAraMbha karyo. jema bhUmI upara kalpavRkSa ane maru bhUmImAM kSIrasAgara tema saMsAramAM A mAnava bhava ghaNe durlabha che. te mAnavabhava pAmIne cAritrane svIkAra kara, e ucita che. kadAcita cAritra pALavAnI zakti na hoya te samyaktvamUlaka zrAddhadharmane svIkAra kare. jidradeva, sAdhuguru, dayAmayadharma, sad darzana ane ahiMsA Adika vrate kahyAM che. he bhavyAtmAo ! je manuSya samyaktvarUpa amRtapAna ravAbhAvika rIte na kare te mithyAtva mahAviSathI rAsAelA teo kevI rIte jIvI zake ? saMsAramAM dAvAnalathI baLelA prANIo je jainadharmarUpI kSIra sAgaramAM praveza na kare, te cirakAlIna zAMtine kevI rIte prApta kare? vaLI durgati ApanAra anya rAjyAdikanI prApti sulabha che paraMtu muktinuM kAraNa saddharmarUpI ratna maLavuM bahu durlabha che. A pramANe gurumukhathI dharmopadeza sAMbhaLI bhImakumArane baMdha thaye. jethI matisAgara sahita teNe mekSabIjanI mAphaka samyaktva sahita zrAddhadharmane svIkAra karyo. zaMkAdi doSa rahita zrAvakadharmanuM tamAre pAlana karavuM. kAraNa ke saMzaya karavAthI maMtrAdika paNa phala ApatA nathI, e pramANe gurunI zikSA mitra sahita bhImakumAre vinayapUrvaka svIkArI. pachI rAjA sUrIzvarane vaMdana karI potAnA parivAra sahita pitAnA sthAnamAM gaye. vikAsa pAmatA palavAdivaDe udyAnanI lakSamI jema bhImakumAranI kIrti lokaprasiddha uttama caritravaDe nRtya karavA lAgI. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 kumArapALa caritra kApAlika Agamana eka divasa bhImakumAra potAnA sthAnamAM beTho hato, tevAmAM sAkSAt kalAonI mUrti samAna koIka kApAlika pAkhaMDI tyAM AvyA. jenA mukhamAM suMdara kalA rahelI che. mastake jaTA ane hAthamAM trizuLa hatuM. vaLI zarIranI atizaya kAMtithI purAI gayele sAkSAta rUdrasamAna te kApAlika jIgarane AzIrvAda ApI kumAre daSTithI batAvelA Asana para beTho. sUryasamAna addabhuta kumAranI kAMti joI kApAlika Azcarya sAgaramAM garaka thaI gaye ane spaSTavAthI bhImakumAra pratye be. he buddhimAna ! sphAra upakAra rUpa paTahavaDe tuM bahu dUra hato, paNa udArasugaMdhavaDe caMpakadrumanI mAphaka amArI najIkamAM hate. bahu khedanI vAta che ke; A duniyAmAM kIDAsamAna kayA mANaso nathI janmatA? jenI buddhi haMmezAM upakAramAM nirAbAdha pravarte che, teja puruSa janamele gaNAya che. gatvA'ntardazanaM tanoti zucitAM gavyAdikukSisthita, dugdhIbhUya jagad dhinoti nayati dhvaMsaM kSudhAM pAzavIm / zItAdyaM vidalatyavatyarigaNAt prANAn parArtheviti, prauDha cettRNamapyaho ! nanu tadA vAcyo mahIyAnU kimu // 1 // ahe! A jagatamAM ghAsa paNa dAMtanI aMdara palAIne kukSimAM raheluM gavya-vRtAdika banIne manuSyane zuddha kare che, dugdha thaIne jagatane tRpta kare che. temaja te pazuonI sudhAne zAMta kare che. zItAdikane dUra kare che. zatruothI prANanI rakSA kare che. A pramANe ghAsa paNa pa5kAramAM kharekhara zaktimAna thAya che, te mahAna puruSanuM te kahevuM ja zuM ? Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhAsAdhanA 135 tuM paropakAra karavAmAM pravINa che. ema lekamukhethI sAMbhaLI vArthasiddhi mATe huM tArI pAse Avyo chuM. mATe he bhImakumAra! sAvadhAna thaI mArUM vRttAMta tuM sAMbhaLa. bhuvanakSebhaNe nAme mArI pAse eka utkRSTa vidyA che, tenI pUrva sevA bAra varasa sudhI meM karI che. have tenI siddhine udaya thavAne che. paraMtu aMkurAo varasatA meghane jema te siddhi tArA sAnidhyane Icche che. AvatI kRSNacaturdazInA divase tuM je uttarasAdhaka thAya, te mUrtimAna siddhinI jema te mArI vidyA siddha thAya. vidyA siddha thavAthI huM paNa jaladI tAro upakAraka thaIza. kAraNake; kRtajJapuruSa pratyupakAra karyA sivAya rahetuM nathI. vizAla dakSatAvaDe pavitra buddhimAna bhImakumAre kApAlikanuM vacana aMgIkAra karyuM. prAye moTA puruSe kalpadrumanI mAphaka prArthanAne bhaMga karatA nathI. vidhAsAdhanA kALIcaudazanA daza divasa bAkI che, ema manamAM vicAra karate kApAlika paNa bhImakumArane prasanna karavAnI IcchAthI tenI pAse rahyo. - maMtra ane yaMtranI kalAmaya moTI moTI vAta kare te kApAlika mAyAvInI mAphaka haMmezAM kapaTa jALa karavA lAge, jethI bhImakumAra mohita thaI gaye. maMtrisuta-matisAgare jANyuM ke; A duSTane saMga pariNAme bahu aniSTadAyaka thaze. ema vicAra karI teNe bhImakumArane kahyuM. tuM zuddha hRdayane che, mATe A malina kApAlikane saMga karavo. tane ucita nathI. kAraNa keteja ane aMdhakArane eka sAthe vAsa kevI rIte thaI zake? ahe! duSTanA prasaMgathI uttamapuruSa paNa duSTAtmA thAya che. kAraNa ke; jala bahu zuddha hoya che, te paNa kAdavanA saMgathI malina thAya che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 kumArapALa caritra vaLI pAkhaMDInA prasaMgathI samyakatva paNa naSTa thAya che. kAraNake, kAjInA saMgathI dUdhane svabhAva palaTAyA vinA rahetuM ja nathI. bhImakumAra ba. kusaMgathI sAdhupuruSa duSTa thAya che, e tArUM mAnavuM asatya che. viSadhara-sarpanA AzrayathI maNi viSamaya thatuM nathI. sajajanA athavA duSTa paNa pitAnI prakRtithI ja hoya che. anya vegathI thatA nathI. vaLI eka cheDAmAM maNi ane kAMkare zuM samAna nathI rahetuM ? te samyakatva paNa kevuM ? ke je kusaMgavaDe naSTa thAya. zuM tevuM paNa teja heAya kharuM? ke je aMdhakArathI lIna thaI jAya? A paNa eka Azcarya che. e pramANe bhImakumAranuM vacana sAMbhaLI matisAgara maMtrI hasate mukhe be. he kumAre ! A tAre uttara prakRtine choDI aprakRtinuM pratipAdana karavAthI prativAdInA matamAM aniSTakAraka che. paraMtu A jIva sphaTikamaNinI pAsamAM je je varNanA padArtho mUkavAmAM Ave te te varNa tenI aMdara paDe che. - te pramANe A AtmAnI aMdara guNene AvirbhAva thAya che. mATe A duSTa kApAlikane saMga tAre karavo nahIM. te vacana bhImakumAre paNa mAnya karyuM. tyArabAda kRSNacaturdazInI rAtrIe tIrNa kharza laI bhImakumAra te pAkhaMDInI sAthe smazAnamAM gaye. pachI kApAlike smazAnabhUmimAM akhaMDa eka maMDala karyuM ane pUjanane prAraMbha karI zikhAbaMdhana karavAnI IcchAthI bhImakumAranA mastaka para hAtha nAMkhavAne vicAra karyo. teTalAmAM bhayathI mukata bhImakumAra be . he gIMdra! maMtranA niyegathI tuM tArA aMganI rakSA kara. jethI tane koI prakAranI hAni thAya nahIM. mAre te aMdara satva-dauryamaya ane bahArathI zauryamaya rakSA rahelI che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamalAyakSiNI 137 samatha puruSA siMhanI jema anyathI rakSA IcchatA nathI. vaLI huM jo pIDAyeA chatAM peAtAnuM paNa rakSaNa karavA samatha na thAtA; bhaMyakara anya prANIthI tArU kevI rIte rakSaNa karIza ! te sAMbhaLI kApAlika vicAra karavA lAgyA. kAlikAdevInA pUjana mATe zikhAkha dhananA miSathI enu mastaka lai levu, ema meM dhAyuM hatuM. paraMtu enI draDhatAne lIdhe te mastaka huM" lai zakayA nahIM, chatAM paNu enI kaMi ciMtA nathI. peAtAnI zakitavaDe khIvarAvIne hAlamAM ja huM enuM mastaka jaladI uThAvI lauM chuM. ema vicAra karI teNe peAtAnu svarUpa bhayaMkara khanAvyuM, jenuM mastaka patanA zikhara samAna AkAzamAM aTakeluM che, daravAjA sarakhu vizAla sukha, kUpa sarakhA uMDA kAna, guMjA-caNAThInA DhagalA samAna lAla netra, vrajasarakhI lAMbI ane hAlatI jIbha. dizAomAM prasarI gayelA hAtha, gaja staMbha sarakhI ane sAthaLa, udkhala-khANIyA sarakhA sthUla caraNa jenA dekhAtA hatA. temaja megha vIjaLIne jema hAthamAM taravArane nacAvatA ane vajAsamAna praca'Da peAtAnA ghASavaDe bhayaMkara prANIone bhaya utpanna karatA, te kApAlika kreAdhathI kAlanI jevA ativirUddha AcaraNa karatA bhImakumAranI pAse AvyA ane tiraskArapUrvaka elyu. 22! adhama ! tArAmAM khatrIza lakSaNa rahelAM che, mATe tArUM mastaka levAnA meM A sa` Abara karyAM che. para Mtu te mastaka na levA dIdhuM, te have A tIkSNa khagavaDe lIlIkeLanI mAphaka chedIne te levAmAM mane khIlakula vilaMba thavAnA nathI. vAgha haNunI mAphaka mArAthI, je tArU rakSaNa kare te STinu tu smaraNa kara. ema khelatA te nirdaya kApAlika tene mAravAne taiyAra thayA. ahe ! enI ceSTA bahu duSTa che, ema jANI bhImakumAra atibhayaMkara khagane kapAvatA bhrakuTI caDhAvIne AlyA. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 kumArapALa candri re adhama ! te kapaTathI jevI rIte anya napuMsakane bakarAMnI mAphaka mAya, tema siMha samAna parAkramI evA mane paNa mAravAnI IcchA kare che ? vizvasta janenA ghaNA prANa te lIdhA che. tajanya pApothI Aje tArI Apattio pAkI gaI che. mATe hAlamAM tane mArIne A vizvane paNa nirbhaya karuM chuM. ema kahI tenA khagaghAtane bacAva karI vAnaranI mAphaka kUdIne tenA khabhA para te besI gayA ane tenuM mastaka chedavAnI teNe IrachA karI. tyArapachI skaMdhapara beThelA bhImakumArane vicAra thayo ke; A pAkhaMDI daza divasa mArA ghera rahyo temaja kalAvAna che, tethI ene mAre te ThIka nahI. kAraNa ke; vadha karavAthI huM mahApAtakI thAuM. mATe madamatta mallanI mAphaka muSTinA AghAta vaDe ene huM vaza karuM. kadAcita pratibedha pAmIne jainamatane svIkAra kare te ene uddhAra thAya. ema jANI te vajasamAna muSTiovaDe tenA mastaka para prahAra karavA maMDI paDayo. mAvata jema gADha aMkuzanA AghAtavaDe gaMbhIravedI hAthI pIDe che, tema mahAvyathA karanAra te prahAro vaDe kSaNamAtra kApAlika mUrNita thaye. tyAra pachI jyAre zuddhimAM AvyuM, tyAre bahu krodha karI teNe bhImakumAranA mastakapara charI mArI ke tarata ja tAtkAlika. buddhimAna bhImakumAra khaga sahita, guhAmAM siMha jema kRpa sarakhA tenA kAnamAM pesI gaye. ane kAnakhajurAnI mAphaka asahya pIDA karato bhImakumAra tIkSaNa navaDe tene kAnanI aMdara pedavA lAge. - aha! meTA kAna vadhAryA te mArA pitAnA ja anartha mATe thayA. kAraNa ke, bilanI aMdara rahele uMdara jema A rAjakumAra mArA kAnanI aMdara khede che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamalAyakSiNI 139. ema vicAra karate bahu duHkhathI pIDAyela te duSTa kApAlika bahu kradhAtura thaI gayo ane balAtkAre tene kAnamAMthI kheMcIne kaMdukadaDAnI mAphaka uchALIne AkAzamAM pheMkI dIdho. yaMtrathI uchALelA geLAnI mAphaka te AkAzamAge ghaNo dUra gaye, jethI te mUcchita thaI pRthvI para paDe che, teTalAmAM sUrya samAna kAMtimAna AkAzamAMthI paDatA bhImakumArane joI keI yakSiNIe potAnA karasaMpuTamAM tene laI lIdhe, ane tarata ja te yakSiNI sarva saMpattionA sthAnabhUta pitAnA sthAnamAM tene laI gaI. zIta ane suMdara upacArathI tenI mUchI dUra karI. tyArabAda vimAna samAna te sthAna ane divyasvarUpamaya yakSiNIne joI bhImakumAranA hRdayamAM moTuM Azcarya thayuM. kamalA yakSiNI madhuravaravaDe kAnamAM amRtavRSTinI sAraNi-nIkane pUrNa karatI hoya tema, te yakSiNa bhImakumAra pratye bolI. he deva! A vicAcala parvata che. jenAM zikhare AkAzane sparza kare che, ane je suMdaratAne lIdhe merunI mAphaka devene paNa sevavA lAyaka che. lakSmIvaDe suMdara A maMdira meM ahI kriya labdhithI banAvyuM che. kamalAnAe huM yakSiNI chuM. krIDAnI IcchAthI ahIM huM rahuM chuM. hAlamAM huM AkAzamArge jatI hatI, tevAmAM tane nIce paData. joI mArA karakamalamAM meM uttama ratnanI mAphaka tane laI lIdhe. | tArA sauMdaryanuM pAna karavA mATe devIoe kharekhara brahmA pAse pitAnAM netra ninimeSa banAvarAvelAM che. vIrAgraNI ! tArA rUpanA darzanathI ja kAmanA bAvaDe vIMdhAyelI huM tArA zaraNe AvI chuM. mATe mAruM tuM rakSaNa kara. anya strIo paNa anya puruSanI prArthanA karatI nathI. temAM vizeSa karIne uttama devIe te kare ja nahIM, chatAM huM tArI prArthanA karU chuM, mATe mArI avagaNanA tuM karIza nahIM. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 bhImakumAra dha kamalAnuM vacana sAMbhaLI bhImakumAra peAtAnA mana sAthe vicAra karavA lAgyA. kAmadevanI duSTatAne dhikkAra che. je devIone paNa mAnavanI IcchAvaDe herAna kare che. kumArapALa caritra ahA ! kAmanA prabhAva vicitra che, jethI mATA puruSo paNa adhamanI mAphaka ayAgya sthAnamAM pramAda mAne che ane ghaNI ghaNI khuzAmata kare che. zIlanuM rakSaNa karavAthI kApAlikanu du:kha ka MIka sArU hatuM, paraMtu zIlane nirmUla karanAra A sukha sArUM' nahI.. prathama vizuddha upadezarUpa amRtanuM pAna karAvI kAmaviSathI pragaTa thayelI enI mUrchAne huM dUra karUM, ema dhArI bhImakumAra elye. he daivi ! mArA prANanuM rakSaNa karavAthI prAye tuM mArI dhama patnI che, tethI tArU' kahevuM satya che. paraMtu meM prathama gurunI AgaLa parastrInA tyAga karyAM che. tA matta hAthIvaDe duMnI jema parastrInA saMcAgavaDe te vratanA laga thAya che, ane vratanA bhaMga thavAthI avazya narakasthAna prApta thAya che. kALaphUTa-viSanu bhakSaNa karavAthI maraNane saMzaya kayAMthI heya? " zIlavrata pAlanArAonuM maraNu sArUM gaNAya che, paNa kuzIlIAenuM jIvana sArUM nahI. '' kAraNa ke; sajjanAnuM nidhanapaNu RRAya che ane dunAnuM dhanavAnapaNuM zaiAcanIya che. vaLI A viSaye agninI javAlA samAna che. jee peAtAnA prasagavaDe prANIonA zIlarUpI aMgane khALe che. parane luMTanArA viSaye jenA zIladhanane cArI le che, te puruSanu pAMDitya zA kAmanuM! ane tenuM parAkrama paNa nakAmuM che. vaLI tu' divyarUpadhArI devI che ane huM malina agavALA manuSya jAti chuM. mATe kastUrI ane kAdavanI mAphka ApaNA anainA cAga ucita nathI. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munidarzana 141. ema samajI he surottame! hiMsAnI mAphaka darathI bhogecchAne tyAga karI dayAlatAnI mAphaka tuM zIla lIlAne dhAraNa kara. temaja atipriya evA mokSane vaza karavAmAM auSadha samAna samyakatvane tu Azraya kara. jenI aMdara jaina dharmanA sAmrAjayanI lakSmI haMmezAM krIDA kare che. e pramANe bhImakumAranA vacanAmRtanA siMcanathI yakSiNIne kAmajavara zAMta thaI gayA. pachI zIlavatanI IchAvALI te bolI. he kumAredra! yauvanavayamAM paNa munisamAna daDha zIlavratanuM pAlana karI te pitAnA AtmAne ja pApathI tAye ema nahIM, paraMtu mArA AtmAne paNa teM ja uddhAra karyo. he vizuddhaguNa! samyaphavane bedha ApavAthI tuM ja mAro guru che. ema kahI devIe bhImakumAra pAsethI alaMkAranI mAphaka samyakatva grahaNa karyuM. munidarzana madhyarAtrInA samaye koIpaNa dizAmAMthI Avate madhura dhvani bhImakumAranA sAMbhaLavAmAM AvyuM. vizuddha AzayathI teNe devIne pUchayuM. A vini kene che? devIe kahyuM. he sAhasanidhe! cAturmAsa karavA ahIM munio rahelA che. temanA svAdhyAyane A vani che. te sAMbhaLI bhImakumAra bahu khuzI thaye ane bolya. tuM paNuM kharekhara dharmajJa che. kAraNake, jenI pAsamAM saMsAra roganA vidya samAna munio rahe che. puNyanA nidhAnanI mAphaka te muniene upAzraya tuM mane batAva, jethI huM bAkInI rAtrI dharmadhyAnamAM vyatIta karUM. rAtrInA prasaMge strI athavA devI paNa sAdhunA sthAnamAM na jaI zake, eTalA mATe dvArathI bahAra rahIne devIe tene upAzraya batAvyuM. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 kumArapALa caritra madhyarAtrIe paNa zubhadhyAne kAyAtsargAdikathI apramAdI maharSi - ene joI harSAzrupUrvaka nihALatA bhImakumAra vicAra karavA lAgyA. niraMtara ucita caitryAdi bhAvanAonA ceAgathI hRdayane zAMta karI vizuddha adhyAtmazAstranA abhyAsa karyAM khAda svataMtra ane sphuraNAyamAna vizAla cidAnaMdanA sAgarasamAna parabrahmamAM lIna thayelA mahiSa e peAtAnA janma saphala kare che. A ame te viSayarUpa viSanA Avezane vaza thaI pApasa kaTamAM paDatA peAtAnA AtmAne jANatA nathI, e mahAkhedanI vAta che. mATe have koTIbhava saMsAranA cheda karanAra ane zivasa padmAone luTanAra A mahiSa Ane koipaNa upadeza huM grahaNa karU. AkAzabhujA dhama jIjJAsu bhImakumAre hAthamAMthI khaDga nIce mUkI munione vaMdana karyuM. muniee dhama lAbha ApyuM. Ana'dita thai bhImakumAra temanI AgaLa beTho. teTalAmAM mahiSanA sarakhI zyAma, AkAza lakSmInI veNI hAya tema bahu lAMkhI eka bhujA tyAM AkAzamAMthI nIce UtarI. A bhujA kAnI ? kayAMthI AvI ? ane zuM karaze ? ema rAjakumAra vicAra karatA hatA, teTalAmAM te bhujA bhImakumAranA khaDrega laI AkAzamAM cAlatI thaI. A mAre khaDUga laI kayAM jAya che ! jou tA kharA ! evI IcchAthI bhImakumAra vAnaranI mAphaka phAla mArI te bhujApara besI gayA. sphuraNAyamAna zyAmatArUpa jala vaDe bharelA vizAla AkAzarUpa samudramAM athavA vaMToLanI mAphka sattvara gamana karatI lAMkhI te bhujA nAva sarakhI dekhAvA lAgI. bhujApara rahelI khaDgalatA paNa zyAma ane dIrgha hAvAthI divyaga gAnI spardhAvaDe AkAzamArge prayANa karatI yamunA nadI hoya tema dvIpatI hatI. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlikAdevI 143 vimAnamAM beThelA devanI je bhujApara rahele rAjakumAra vicitra pRthvInuM avalokana karate bahu vismaya pAme. AkAzane elaMghatI te bhujA keTaleka dUra cAlI gaI. tyAM eka vananI aMdara kAlikAdevIne maTha hatuM, temAM te utarI paDI. pachI bhImakumAra paNa tene uparathI nIce utaryo. kAlikAdevI jenI bhIte moTAM moTAM asthi-hADakAothI bAMdhelI hatI. khAparInA kAMgarAo hatA. UMTanA arithanuM dvAra, hAthInA dAMtanAM uMcAM taraNuM, muDadAMnI veNIonI davAo, bakarAnA cAmaDAne caMdaravo temaja gADha rUdhirathI vyApta bhUmi vALA te maThane jeI bhImakumAra vicAra karavA lAge. A nidAnuM sthAna haze? bhayane krIDA zaila haze? zuM mRtyunI rAjadhAnI haze? ke ApattienuM khAsa A ghara haze ? vaLI te maThanI aMdara bhayaMkara AkRtine dhAraNa karatI jANe mUrtimAna kAlarAtri heyane zuM? tema parInI mAlArUpa alaMkArathI vibhUSita kAlikAdevI beThI hatI. te divyadevInI pUjA racavAmAM tatpara te kApAlikane ane tenI pAsamAM UbhelA eka garIba puruSane joI bhImakumAra vismaya pAme. are ! A zuM? ema te ciMtavatuM hatuM, teTalAmAM te bhujA kApAlikane balga ApI tenA zarIramAM pizI gaI. A pAkhaMDI sAmAnya nathI. mArA khaggavaDe te zuM kare che? gupta rahI huM jouM to khare? ema vicAra karI te maMdiranA eka khuNAmAM ubhe rahyo. kApAlika sAhasa kApAlika devInuM pUjana karI bhImakumAranuM khaga hAthamAM laI keza kheMcIne pitAnI najIka ubhelA puruSane kedhathI kahevA lAge. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 kumArapALa caritra 22 du`ga! peAtAnA ISTanuM... tuM smaraNuM kara. tArA durbhAgyane lIdhe hAlamAM tArA maraNu kAla AvI paheAMcyA che. kAraNa ke; tArA mastakarUpa kamalane chaMdI huM devInu pUjana karIza. puruSa khelyuM. jagatanA uddhAraka zrI jinendrabhagavAna ane temane bhakta, pracarDa pAkha'DIene nAza karanAra bhImakumAra mArU zaraNa thAe. me* tene nA pADI hatI. chatAM paNa teNe tArA duSTanA saMga taaA nahI. jo te bhImakumAra ahI hAjara hAta tA jaladI tArA surecurA karI nAkhata. bhImakumAranuM nAma sAMbhaLatAM ja kApAlikanA hRdayamAM agnijavAlA pragaTa thaI ane te melyA. re duSTa !prathama mAre bhImakumAranA mastakathI ja devInI pUjA karavI hatI, paraMtu te napusakanI mAphaka nAsI gayA. tenA badalAmAM huM tane ahIM lAgye chuM. vaLI te bhImakumAra paNa viMdhyAdrimAM munionI pAse hAla rahyo che, ema devIe mane kahyuM che. parAkramanA jIvana samAna A tenA ja khaDga tArA mastakane IMDhavA mATe me' ahI maMgAnyA che. vaLI je zrI jinezvarabhagavAna ane bhImakumAranuM tuM... zaraNa kare che, te mane jaNa daivanI mAphaka rUSTa thayelA mArI AgaLa tArU rakSaNa karavAne zaktimAna nathI. je te A kAlikAdevInuM zaraNa karyuM " hAta te A maraNu kAlamAM te tArU rakSaNa karata. ema bahu tiraskAra karI duSTa kApAlika matisAgarane mAravA taiyAra thayA che, teTalAmAM mahAparAkramI bhImakumAra tene dhikkAravA lAgyA. 22 adhama ! bhImakumAra nAzI gayA, ema tu' kahe che? te ja huM pAte tArI AgaLa ubhA che. jo tArAmAM baLa heAya teA prahAra kara. kAI malavAnane tu' mAre tA huM. tArI zakita jANuM, paraMtu sava lAko garIma prANIonu alidAna Ape che. si MhanuM keIpaNu ApatuM nathI. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlikA Agamana 145 huM prahAra karIza, tyAre tuM ane tArI devI paNa zakitamAna nathI. kAraNake, siMha jyAre mRgane mAre che, tyAre tene bacAvavAne keNu samartha thAya che? ema kahI tenA hAthamAMthI prahAravaDe pitAne khaga pADI nAkhI, malla jema prauDhamallanI sAthe jema bhImakumAra tenI sAthe yuddha karavA lAge. baMnenA pAdaprahArathI pIDAyelI pRthvI dukhInI mAphaka kaMpavA lAgI. temanA siMhanAdanA pratinivaDe maTha pokAra karavA lAgyuM. temaja temanA pAdaprahAranA zabdo vaDe AraNyaka siMhAdika evA prANIo paNa jAgrata thayA. ane mRgAdika te trAsa pAmI cAre dizAomAM palAyana thaI gayAM. ema lAMbe vakhata bahu pracaMDa saMgrAma cAlya, jethI baMnenA parAkramanI spaSTatA thaI ane te baMne jaNe paraspara eka bIjAnuM asAdhAraNa bala jANI gayA. tyArabAda bhImakumAre ghaNo samaya yuddha karI kApAlikane pRthvI para pADI tenI chAtI para paga mUkI tene bIvarAvavA mATe khaga ugAme ane te . re duSTa ! tArI balavAna garjanA kayAM gaI? ane te kAlikAdevI paNa kayAM che? ke; je kALarUpa mArA paMjAmAMthI tane choDAve. kAlikA Agamana te samaye pazunI mAphaka prANu saMkaTamAM paDelA kApAlikane joI kAlikAdevI pragaTa thaI ane bhImakumAra pratye bolI. he vatsa! ene tuM mArIza nahIM. A mAre bhakta che ane haMmezAM uttama puruSanA mastakarUpa kamalavaDe mAruM pUjana kare che. Aje mane A puruSanA mastakanuM balidAna ApavAthI ekaso ATha mastakanI pUjA saMpUrNa thavAnI hatI ane huM siddha thaI A kApAlikanAM sarva kArya karatI, paraMtu enA abhAgyane lIdhe vininI mAphaka tuM ahIM AvI paDe. bhAga-2 10 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 kumA5ALa caritra tuM paNa kaI mahAna vIra puruSa dekhAya che. tuM mArA dekhatAM mArA pUjArIne devanI mAphaka nirbhayapaNe pakaDIne mathana kare che. tAza parAkramavaDe huM prasanna thaI chuM. tArI IcchA pramANe tuM vara mAga ane ene jIvato cheDI de. kAraNake, saMtapuruSo apane ghAta karatA nathI. bhImakumAra belyo. devI ! je ema hoya te tuM jIvavadhane tyAga kara. leka ane zAstrathI virUddha e A jIva vadha kara tane ucita nathI. | tArA sarakhI uttama devI prANaghAta kare kharI ? kAraNake, zItala caMdranI kAMti tApa vadhAranArI hAya nahIM. atyAra sudhI huM jANato hato keA pAkhaMDI prANI vadha kare che, paraMtu prANione ghAta karAvanArI tuM pite ja adhika vadha karanArI che. tArA mATe prANione vadha karatA A kApAlikane tuM nA pADe te te vadha kare nahIM, kAraNa ke, sevaka havAmIne svAdhIna hoya che. devane kavalAhAra nahIM hovAthI mAMsa te tuM khAtI nathI, chatAM - mAtra kIDAne lIdhe niraparAdhI prANIone zA mATe vadha karAve che? sAmAnya jIvana vadha karavAthI paNa meTo anartha thAya che, te traNe lekanuM rakSaNa karavAmAM samartha evA mahApuruSanA vadhanuM te. vaLI A tArUM devIpaNuM e sAkSAt puNyanuM ja phala che, e tuM jANe che, chatAM paNa he devi! AvuM pApa kare che, te tAre ke viveka gaNAya? mATe pAparUpa aMdhakArane amAsanI rAtrI samAna prANI vadhIne tyAga karI puNyaprakAzanA sUryodaya samAna dayAdharmanuM tuM pAlana kara. e pramANe bhImakumAranA upadezathI pratibodha pAmI devIe tenuM vacana mAnya karyuM. pachI kApAlikane mukta karAvI te pitAnAM sthAnamAM gaI bhIma ane matisAgara devInA gayA bAda bhImakumAre vinIta evA pitAnA mitra matisAgarane pUchyuM. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA lAgI. bhIma ane matisAgara 147 A pAkhaMDIne tuM jANatuM hatuM temaja mane paNa tuM zikhAmaNa Apato hate, chatAM tuM enA pAzamAM kevI rIte AvI paDe? mahisAgara bolyo. deva! tArI strI sAyaMkAle tArA makAnamAM gaI. tyAM tane je nahIM. tethI te luMTAI heya tema bahu AkaMda te sAMbhaLI tArAM mAtApitA ekadama mUcchita thaI gayAM. keTalIka vAre teo sacetana thayAM. tyAra pachI teo paNa pralApa karavA lAgyAM. jethI tyAM bahu kalAhala thaI gayA. pachI bhUpatie mane pUchyuM. bhImakumAranI tArI sAthe gADha maitrI hatI, tethI tuM jANato hoIza. sAcI vAta bola. keI ene harI gayo che? ke, te pitAnI IcchAthI keIpaNuM sthAnamAM gaye che? A pramANe rAjAne prazna sAMbhaLI huM kaMIka javAba Apate hatuM, teTalAmAM tArI kuladevI bahu prabhAvika hevAthI te pote ja eka vRddha strInA zarIramAM AvIne belI. he naredra! putrane mATe tuM keda karIza nahIM. kAlikAnA pUjananI IcchAthI pAkhaMDI tene upADI gayela che. te pAkhaMDIne tiraskAra karI hAlamAM tAre putra yakSiNInA maMdiramAM rahe che. keTalAka divasa pachI meTI samRddhi sahita te ahIM Avaze. ema kuladevInI vANIthI prathama vRSTivaDe dAvAnaLathI bole vRkSa jema duHkhI thayele rAjA kaMIka zAMta thaye. pachI te vRddha strInA zarIramAMthI kuladevI cAlI gaI eTale temane zaMkA thaI ke, A vANI satya haze ke nahIM? enI tapAsa karavA tArA pitAe mane meka. te hakIkata sAMbhaLI huM pAcho AvatuM hatuM, teTalAmAM dhULanA samUhathI AkAzabhUmine pUratuM hoya tema ekadama vaMTola caDhI Avyo. ardharAtrIne samaya ane sarvatra phelAyelI dhULane lIdhe te aMdhakAra thaI gaye ke jethI mArAM divya netra hatAM, chatAM paNa huM janmAMdhanI mAphaka phAMphAM mAravA lAgyA. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 kumArapALa caritra tevAmAM pizAca sarakhe A kApAlika tyAM AvI bAlakanI mAphaka mane upADI AkAzamAge ahIM lAvyo. ahIM A duSTane durAcAra jaImAruM hRdaya bahu zubhita thaI gayuM. prathama paNa tArA viyeganI asahya pIDA anubhavatuM hatuM, jethI huM muDadAsamAna thaI gaye. eTalAmAM A durAzaya mArUM mastaka kApavAnI IcchA karatuM hatuM, teTalAmAM mArI gAdevInI preraNAthI jema tuM ahIM AvI pahoMce. ke, A kApAlika zatru hatuM, paNa ApaNA baMnenA vegathI te hitakArI thaye. kadAcita daivAge viSa paNa amRta thAya che. e pramANe mitranuM vRttAMta sAMbhaLIne ane mAtapitAnA duHkhane vicAra karI bhImakumAra vRkSanI mAphaka duHkharUpa dAvAnaLathI baLavA lAge. panAnA kukarmane lIdhe hRdayamAM lajajA pAmate kApAlika bhImakumAranI pAse AvyA ane tenA pagamAM paDayo ane belyo. kApAlika prArthanA he rAjakumAra ! A pRthvI eka tArA vaDe ja ratnagarbhA che, jenuM AvuM satyamaya lokottara teja dIpe che. prathama huM keIthI paNa chatAya nahote, chatAM hAlamAM te mane cha. bIjAoe nahIM pIdhelA samudrane paNa zuM agastiRSi na pI gayA? kRSNanI mAphaka karUNArasanA siMdhusamAna te kAdavamAM DubatA gomaMDalanI mAphaka mAro uddhAra karyo. upakArIne upakAra karanAra seMkaDe saMtapuruSe heAya che, paraMtu apakArIne upakAra karanAra te tuM eka ja mahAzaya che." huM avaLe mArge cAlatuM hatuM, chatAM mane prANadAna ApavAthI tuM mAre svAmInAtha hate. hAlamAM satya ane patha upadezavaDe guru paNa tuM thA. bhImakumAra che. je te pitAnuM hita IcchatA hoya te pitAnA vAtanI mAphaka para vAtane tyAga kara. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajApahAra 149 devane mATe paNa karelo A vadha hitakAraka thatuM nathI. kAraNake, maMtrathI pavitra kareluM paNa viSa avazya prANaghAtaka thAya che. temaja vadha karavAthI prANuM bahu duHkhI thAya che. jantUjAsanataH prapadya narakaM bhute ciraM tad vyathA mekA'kSeSvakhileSu pudgalaparAvartAn ghanAMstiSThati / prApto'pi trasatAmahiprabhRtiSu krUreSu bambhramyate, jAto martya bhave'pi naiva labhate jIvaH kulAdya zubhamU // 1 // prANIne vadha karavAthI AtmA narakasthAna pAmI, tyAM ghaNA kAla sudhI asahA pIDA bhogave che. tyArabAda sarva pRthvIkAyAdikane viSe ghaNA pudgalaparAvarta sudhI rahe che. tyAra pachI trasapaNAne prApta thayA chatAM paNa, atikara sAdika nimAM vAraMvAra bhame che. pachI mAnavabhavamAM janmIne paNa jIbha zubha kulAdikane te pAmate ja nathI. mATe jIvahiMsAne havethI tAre saMkalpa paNa kare nahIM. ema ziSyanI mAphaka tene upadeza ApI udAra AzayavALA te bhImakumAre dayAmaya temaja sarvajanane hitakArI evA jainadharmane viSe sthApana karyo. te samaye pitAnI mAtA samAna kSINa thayelI rAtrIne joI tenAthI utpanna thayeluM gADha aMdhArUM paNa kSINa thaI gayuM, te gya che. temaja prakAza ApatA ane ghaNA maLelA evA paNa tArAo daridrapaNAmAM guNonI jema te samaye bahu ochA thaI gayA. - prabhAtakAlamAM navIna vijIgISanI mAphaka anya tejane tiraskAra karatA ane kamalAkarane praphulla karatA sUryane udaya thaye. gajApahAra mitrasahita bhImakumAra paNa mukha prakSAlananI IcchAthI maThanI bahAra nIkaLe ane sArasanI mAphaka nirmala jalathI bharelA sarovara para gaye. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 kumArapALa caritra teTalAmAM jaMgama cAlatA vidhyAdri samAna ane unmattapaNAne lIdhe bhayaMkara kaIka hAthI bhImakumAra tarapha dADatA AvyeA. virUddha AzayavALA te hAthIne jANI dRDhatara keDa bAMdhI bhImakumAre dhIra mAvatanI mAphaka dhIme dhIme tene zAMta karavAnA prAraMbha karyAM, teTalAmAM devahAthInI mAphaka te hAthI mitrasahita bhImakumArane peAtAnI pITha para besArI AkAzamAge upaDayA. erAvaNa hAthI vaDe iMdra jema te hAthI vaDe AkAzamAge cAlatA bhImakumAre A zu' ? ema pAchaLa beThelA peAtAnA mitrane pUchyuM. vicAra karI matisAgara melyA. AkAzamAM cAlavAthI A hAthI nathI temaja zarIre kajala samAna zyAma haiAvAthI arAvaNa hAthI paNa nathI. mATe A hAthInA rUpamAM koI deva athavA asura hovA joIe. paraMtu ApaNane zA kAraNathI te lai jAya che, te huM jANatA nathI. teo mane A pramANe vAta karatA hatA, teTalAmAM te hAthIe bahu vegathI dUra jaI koI zUnya nagaranI najIkamAM te baMnene mUkI dIdhA ane devanI jema te hAthI adRzya thai gayA. zUnyanagara tyArapachI rAjakumAra peAtAnA mitrane tyAM ja mUkIne peAte zUnya nagaramAM gayA. sva zrIne jonAra devAne paNa mAhita karanAra ane satra apUrva dekhAva ApatI te nagaranI zeAbhA avaleAkana karatA bhImakumAra uttama vastuothI bharelA koI khajAramAM gayA. tyAM teNe eka si'hu joceA. jenA vizALa mukhamAM eka puruSa pakaDelA hatA. te joi bhImakumAra manamAM samajI gayA. A koI duSTa devanu ceSTita che. ema jANI te puruSane mukta karavA mATe bhImakumAra siMhunI pAse gaye. siMhanA mukhamAM rahele te mANasa paNa bhayane lIdhe bhImakumArane kaI paNa kahevA mATe zaktimAna thayA nahIM. paraMtu haNAtA makarAnI mAka dIna dRSTie tenA sanmukha joi rahyo. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zUnyanagara 151 pachI manuSyamAM siMhasamAna parAkramI bhImakumAra siMha pratye be, vastutaH tuM siMha nathI, koIpaNa kAraNane lIdhe siMhanuM svarUpa karI Avele tuM keIpaNa deva che. mATe he deva ! dayAvaDe jaladI A mANasane tuM choDI de. kAraNa ke, prANIone prANadAna sarakhuM bIjuM kaIpaNa dAna nathI. manuSyane jevuM jIvita ISTa che, tevuM rAjyAdika ISTa nathI. jIvitadAna ApanAra dayAlue temane zuM nathI ApyuM ! e pramANe bhImakumAranuM vacana sAMbhaLI siMhe puruSane mukhamAMthI bahAra kADhI AgaLanA baMne paganI vacce pakaDIne nAkhe. tyAra pachI te pipaTanI jema mAnava bhASAvaDe bhImakumArane kahevA lAge. he sAdhu puruSa! upakAra daSTie tAruM kahevuM satya che, paraMtu huM bahu kSudhAtura thaye chuM, tethI ene kevI rIte mukta karuM ? jevI rIte enI para tane dayA Ave che, tevI rIte mArI para kema tuM dayAlu thato nathI ? jethI enuM tuM rakSaNa kare che ane sudhA te mane mAravAnI IcchA kare che. vaLI tAra dharma paNa kevo che ? ekanuM rakSaNa kare che ane bIjAne mAre che. kharekhara saMtapuruSe te madhyamaNinI mAphaka madhyastha pakSapAta rahita hoya che. vaLI huM kharekhara siMha ja chuM, deva nathI. pUrvabhavanA saMskArathI manuSya bhASA huM jANuM chuM, mATe mAruM bhakSya huM choDIza nahIM. te sAMbhaLI vismaya pAmI bhImakumAra che. re siMha ! jo ke, tAruM kahevuM satya haze, paraMtu A mANasane tuM choDI de, mArA mAMsavaDe huM tane tRpta karUM chuM. siMha bolyo. pUrvabhavamAM eNe mane evuM duHkha dIdhuM che, ke ghaNA bhAmAM paNa ene mAravAthI mane zAMti thAya tema nathI. pharIthI bhImakumAra ba. tAre A zatru para krodha kara ucita Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra kumArapALa castri nathI. kAraNa ke dareka vastu pitAnA karmathI ja AvI maLe che ane bIjA te nimitta mAtra gaNAya che. kaI paNa jamyA sivAya marate nathI. adAvatu keI divasa maLatI nathI, temaja karyA sivAya bhegavAtuM nathI. e vAta tuM nakkI samaja. mATe enI upara krodhane tyAga karI ene cheDI de ane he mRgeMdra! mArA aMga vaDe pitAnuM zarIra poSavA tuM kRpA kara. ema teNe ghaNuMe kahyuM, chatAM krodhathI puruSane jyAre teNe na choDa, tyAre tenI pAsethI vastranI mAphaka kheMcIne balAtkAre bhImakumAre te puruSane potAnI pAse laI lIdho. ane te puruSane khAvA mATe AvatA siMhane pazunI mAphaka page pakaDIne pASANa upara teNe pachADa, jethI te devanI mAphaka jaladI adazya thaI gaye. rAjabhavana mRtyunA bhayathI mukta karelA puruSane zAMta karI tene sAthe laI rAjakumAra tyAMthI Ama tema pharate pharato rAja bhavanamAM gaye. vimAna samAna rAjamahelanI lakSamIne vAraMvAra jote bhImakumAra kautukathI mahita thaI gaye ane dareka mALanI zobhA to sAtamA mALe gaye. tyAM sajIva hoya ne zuM? tevI mANikayanI banAvelI puttaLIoe staMbhe uparathI nIce utarI bhImakumArane satkAra karyo. ane amUlya Asana para besAryo. | ane snAnanI sarva vastuo AkAzamAMthI lAvIne nAna mATe temaNe prArthanA karI. bhImakumAre nagaranI bahAra rahelA matisAgarane teonI ja pAse tyAM belAvarAve. tyArabAda Azcarya sAgaramAM magna thaelA baMnee snAna karyuM. uttama prakAranAM divya vastra tathA divya alaMkAra dhAraNa karI baMnee temaNe lAveluM divya bhejana jamyA. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvagila rAkSasa 153 bhImakumAranI AjJAthI jene mRtyuthI bacAvyA hatA, te puruSa paNa jamIne sevakanI mAphaka vinIta thaI temanI pAse beThe. pachI kapUrakhaMDasahita tAMbula ane kusumAdika ApI sarva putaLIo pitApitAnA taMbha para besI gaI. sarvagila rAkSasa te joI vismita thayelA bhImakumAre te puruSane pUchyuM. A Azcarya kevuM ? teTalAmAM tyAM AgaLa skuraNAyamAna kAMtimaya ke I deva pragaTa thayA ane be . he puruSa ! tArA parAkramathI huM tuSTa thayo chuM. bhImakumAra paNa che. je te prasanna thaye hoya te bola! tuM keNuM che? A puruSa keNa che? ane A nagara zUnya zAthI thayuM che? vaLI enuM nAma zuM ? deva bolyA. A hemapuranAme nagara che. enI aMdara vAsudeva samAna samartha e A hemaratha nAme rAjA che. prathama caMDanAmane prasiddha brAhmaNa ene purohita-gora hate. te daurjanya Adi durguNo vaDe samastanagaramAM apriya hate. eka durjanatArUpa doSa paNa bahu kharAba gaNAya, te krodhAdika sahitanuM te kahevuM ja zuM !!! temaja kevala madirA azubha gaNAya te mRgayAdi vyasana sAthe te vizeSatara niMdanIya hoya temAM navAI zI? pratidina te pahita upara nAgarika lake cheSa bahu vadhate gaye. eka divasa teo ekaThA thaI rAjA pAse gayA ane temaNe vinayapUrvaka kahyuM. A purahita mahAduSTa che, te haMmezAM cAMDAlI sAthe krIDA kare che. rAjAo paNa kAnanA kAcA hoya che, tethI teNe kaMIpaNa vicAra karyA vinA caMDane sabhAnI aMdara ubhe karyo ane telathI bhIMjAyelA rUpavaDe tenuM zarIra vIMTI lIdhuM. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 kumArapALa caritra purahita krodhathI baha zApa Apate hatA, chatAM paNa agnivaDe vRkSanI jeNu tene saLagAvI dIdhe. ahe! zreSano pariNAma ke naThAre hoya che? ekanI sAthe paNa karele virodha aneka vipattio Ape che ane sarva kano virodha te jIvitane paNa nAza kare che. te purohita marIne azubha dhyAnathI sarva gila nAme rAkSasa thaye. kAraNa aMtakAlamAM jevI mati tevI gati thAya che." e vANI satya che. avadhijJAnathI pitAnA maraNanuM kAraNa jANI mRtyunI mAphaka bhayaMkara te rAkSasa bahu roSathI ahIM Ave. ati duHsaha tirarakAra karI vAyu jema vAdaLAone jema nagaravAsI lokene apahAra karI AkAzanI mAphaka A nagarane teNe zunya karyuM. te rAkSasa pite siMha thaI A hemaratharAjAnA kaNa kaNa vibhAga karavA lAgyuM. aha! varanI sthiti durata hoya che." te samaye enA pUrvajathI kheMcAye heya tema utkRSTabuddhimAna tuM ahIM AvI pahoMcyA ane te siMha pAsethI ene te mukta karyo. ahe ! "pRthvI para vIra puruSa hoya che." ahIM puttaLIo pAse tArI sarva svAgatAdi kriyAone paNa te rAkSase ja karAvI. kAraNa ke "guNavaDe A duniyAmAM kaMIpaNa durlabha nathI." te ja huM rAkSasa tArI sanmukha ubhe , te A hemaratha rAjA ane te ja A zunya nagara che. A vAta tuM satya jANa. vaLI tArI bhakitane lIdhe ja IndrajAlikanI jema meM A sarva lekene pragaTa karyA, avalokana kara. te samaye bhImakumAranAM netra vismayathI prakula thaI gayA ane te cAre tarapha jovA lAgyA. IMdranI rAjadhAnI samAna lakSamIne dhAraNa karatA pIrajathI bharelA te nagarane joI bhImakumAra be. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAraNamuni 155 hai deva ! tuM ahu stutipAtra che, jenuM mana Avu... dayALu che. kAraNake; sava nAgarika leAkInA apahAra karI puna: ekadama temanI upara te' anugraha karyAM. A uparathI huM mAnuM chuM ke " nigraha ane anugraha karavAmAM zakitamAna tA mATA puruSA ja DAya che," kAraNake; sUrya pRthvIne tapAvI vRSTijalavaDe zAMta kare che. leAkeA devatvane mATe dustara tapaAcare che, te cAgya che. kAraNa ke; alpa devanA paNa AveA mahimA che. e pramANe bhImakumAra rAkSasa sAthe vAta karatA hatA. cAraNamuni teTalAmAM udyAnapAlaka tyAM AnyA. namaskAra karIne elye. he deva ! udyAnamAM cAraNa munirAja padhAryAM che. varSAkAlamAM kekI-mayUra jema muninA AgamanamAM ati AnaMda pAmatA bhImakumAra mitra, rAkSasa ane hemaratharAjA sahita munizvaranA darzana karavA mATe gayA. paMcAMga prANipAtavaDe pramAda sahita va Mdana karI bhImakumAra ziSyanI mAphaka hAtha joDI gurunI AgaLa beThe. bhakitathI kheMcAyelA anya nagaravAsI leAko paNa vinayapUrvaka tyAM besI gayA. guruzrIe krodhane uddezI dezanAnA prArabha karyAM. krAdha, mAna, mAyA ane lAbha, e cAre kaSAyAmAM mahattvathI jema je mukhyapada bhAgave che, saMsAra velaDI mULabhUta krodhanA muddhimAn puruSAe tyAga karavA. kAraNa ke; mahAna puruSa paNa krodhane lIdhe atiduSTa kama kare che, jethI te leAkamAM kama caMDAla kahevAya che. temaja krodhanAM phUla bahu kharAkha che. A leAkamAM vaira, yuddha ane viSAda paNa krodhathI ja thAya che. ane paraleAkamAM pazu ane nArakInI tIvravedanA thAya che. sarpAdikathI pragaTa thatuM viSa potAnA utpatti sthAnanA nAza Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 kumArapALa caritra karatuM nathI, para`tu krodha tA tenA paNa nAza kare che, mATe krodha e vicitra prakAranu viSa che. sva ane parane khALavAthI agnine tathA krodhane sarakhA mAnyA che, paraMtu agni kSaNamAtra dAha kare che ane krodha te mRtyu panta khALe che. he bhavyAtmAe ! krodha karIne paNa je chevaTe kSamA mAge che, te puruSane aca'kAritATTikAnI mAphaka deva paNu name che. ca'nRpati A bharatakSetramAM peAtAnI sa'paDhAvaDe sva zrIne atyaMta jitanAra ane mAlavadezanA AbhUSaNa samAna ujjayinI nAme nagarI che, A nagaramAM dhArmika loko zude pratyaMcAne vedha=dayAkrika guNAnA nAza karatA nathI. temaja cApavidyA-dhanuvidyA-apavidyA zIkhatA nathI. ane mAthuM khANA pheMkatA nathIyAcakAnuM apamAna karatA nathI. temAM caMdranI samAna suMdara AkRtivALA cadranAme rAjA hatA. te haMmezAM kuvalaya bhUmaDala-kumudane ullAsa ApatA ane tamasU- ajJAna=aMdhakAranA samUhanA nAza karatA hateA. temaja tenI kIti digaMtamAM prasarI hatI. kumudamamadamaindraH sindhurerAnoSdhuraujAH, ', sphaTikagiriraMgauraH zaGkaraH prAptazaGkaH vidhuratividhura zrIH svasta TinyastavegA, vilasati sati viSvagdrIci yatkIrtti pUre // 1 // jenI ujajavala kIrtine! samUha sakrizAemAM vilAsa kare chete, kumudavana maMda thaI gayuM. airAvaNu hAthI AjasahIna thaI gayA. sphaTikagiri-kailAsa zyAma paDI gayeA. zaMkara paNa zakAmAM paDayA. caMdra nisteja thaI gayA. temaja svagagAnA vega haThI gayeA. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acaMkAritabhaphrikA 157 vaLI kumudinI nAme tenI strI hatI. caMdra jyotsanA samAna te haMmezAM AnaMda ApatI hatI. pitAnA udayavaDe je kamala-kamalA=lakSamIne praphulla karatI hatI, e enAmAM Azcarya hatuM. vaLI subuddhinAme te rAjAne maMtrI hatA. jene janma zuddha vaMzamAM alaMkArabhUta hatuM ane te pRthvI para Avela zukrAcArya heyane zuM? tema sarvatra prasiddha hate. teja nagaramAM nAma ane artha ema baMne prakAre dhanapravara zreNI hatuM. tenA guNo bahu zreSTha gaNAtA hatA. kamalazrInAme tenI strI hatI. rUpamAM devAMganA samAna ane zIlavatamAM te agraNI hatI. acaMkAritabhadrikA te baMnene prANathI paNa adhikapriya ATha putre upara eka putrI thaI mAtApitAe moTA utsavathI "bhadrikA" evuM tenuM nAma pADyuM. te bhaphrikAne mAtra eka guNe ja priya hatA, e hetuthI jema potAnA manamAM vicAra karI dUSaNee tene durathI tyAga karyo. kAraNa ke, zatrupara jenI prIti hoya tenI keNuM sevA kare? | sarva sauMdaryane saMgraha karI brahmAe tene saraLa che, e vAta satya che, anyathA traNe lekamAM bhavya kAMtimaya te kayAMthI hoya? eka divasa tenI prItine lIdhe tenAM mAtApitAe sarva pari vArane kahyuM, A putrIne keIpaNa samaye keIe "ra cAracittavya"-- tiraskAravI nahIM. caMkAra zabda dezI bhASAmAM cuMkAra eTale tiraskAra vAcaka che. tethI te acaMkAritabhaTTikA nAme lekamAM prasiddha thaI. temaja te pitAnI mAnItI hovAthI devInI mAphaka svachaMda pravRtti karatI hatI. uttama prakAranA ghoDA, hAthI, ratha vigere parivAra paNa teNInA tAbAmAM dAsanI mAphaka hAjara rahetuM hatuM. anukrame hRdayadarpaNamAM sa krAMta thayelA kalAbhavaDe dedIpyamAna te kanyA yuvAnane saMjIvanaauSadhasamAna yauvanane dIpAvavA lAgI. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 kumArapALa caritra tyArabAda devInI mAphaka niHzaka ane nAnA prakAranA ala kArAthI vibhUSita te peAtAnI sakhIe sAthe udyAneAmAM icchA mujaba ramavA lAgI. udyAnanI aMdara Azrama jarInI jema bahuvilAsa karatI bhaTTikAne joI kAmAtura thayelA yuvAna puruSa pika-koyalanI mAphaka bahu Asakta thayA ane teNInA pitA pAse jaI teee teNInI prAthanA karI. pitAe paNa pratyuttara ApyA ke; je enu vAkaya ullaMghana na kare, te puruSane e kanyA huM ApuM. kulIna puruSoe strIne svAdhIna thavuM, te ucita gaNAya nahIM. ema jANI te leAkeAe pharIthI tenI mAMgaNI karI nahI, subuddhimatrI anyadA udyAnamAM krIDA karatI acakAtibhaTTikAne joI buddhimaMtrI kAmAtura thaI gayA, jethI teNe pAtAnA baMdhuone meAkalI teNInA pitA dhanapravara pAse te kanyAnI mAgaNI karAvI. dhanapravara zreSThIe kahyuM. mArI putrInu vacana tAre pALavu paDaze, subuddhie te pramANe kabula karyuM. pachI mahotsavapUrvaka bhaTTikAnI sAthe teNe lagna karyu. devInI mAphaka TTikAnI AjJAne 'mezAM mastake mukuTasamAna dhAraNa karatA subuddhimaMtrI pAvatIne zaMkara jema prItivaDe tene AnaMda ApatA hatA. eka divasa teNIe peAtAnA patine kahyuM. he svAmi ! sUryAsta pahelAM tamAre vaheluM ghera AvavuM, bahAra rahevuM nahIM. strInI prIti vadhAravA mATe te vacana paNa maMtrIe kabula karyu. ahe!! kAminI-- strIe zuM nathI karatI athavA lAko kAmathI aMdha bane che. tyAra bAda subuddhimatrI haMmezAM rAjakAya` bahu jhaDapathI ATopIne sAMyakALe peAtAne ghera AvatA. strInA vAkayanu kANu AlaMdhana kare? Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strISa 159 cIreSa eka divasa caMdrarAjAe pitAnA sevakane pUchayuM. hAlamAM A maMtrI bahu vahele zA mATe ghera jAya che? sevakee tenI strInuM vRttAMta nivedana karyuM. te sAMbhaLI rAjAne kautuka thayuM. tethI teNe kAmane prasaMga batAvI te divase maMtrIne adharAtrI sudhI kacerImAM besArI rAkhyuM. tyArabAda te maMtrI potAnA ghera gaye. he priye ! dvAra ughADa, ema teNe ghaNuM buma pADI, paraMtu reSane lIdhe teNIe dvAra ughADyuM nahIM. pharIthI te bolyo. "he patni ! tuM krodha karIza nahIM. Aje kaMI kAmane lIdhe atyAra sudhI rAjAe mane besArI rAkhe. dhananI IcchAthI kharIdAyele jene AtmA svAdhIna nathI, te puruSa svecchA pramANe javA AvavAne kevI rIte zaktimAna thAya? vikrINIte dhanalavakRte jIvita saukhyahetoH, svAtantryaJca tyajati bhajati dvAHsthatA mAnalabdhyai / kIrtisphutyauM ghaTayati caTUnyAnamatyuccatAyai, mAhAtmyAtha tudati janatAM sevakasyA'dbhutA dhIH 111 // 1 // lezamAtra dravya mATe jIvitane parAdhIna kare che. sukhanA lebhathI svataMtrapaNuM cheDI de che. mAnanI prApti mATe dvArapAlanI sthiti bhegave che. kIrtinA vilAsa mATe priya vacana bele che. uccatA mATe namana kare che, temaja mahimAnI IcchAthI lokone duHkha de che. ahe! sevakanI buddhi vicitra hoya che. mATe rAjAne sevaka thaI hAlamAM huM rahyo chuM, te mAre che deSa che? tuM vicAra kara, kaidhane tyAga kara, ema maMtrIe ghaNuM kahyuM. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 kumArapALa caritra paraMtu bahu krodhanA AvezathI tenI strIo pratyuttara Ape nahI temaja dvAra paNa ughADayuM nahIM. tyAre subuddhimaMtrI khinna thaI che. mArI A kAmAMdhatAne dhikkAra che ke jethI A duSTa strInA daSTipAzamAM pakSInI mAphaka huM paDe. sarSe grahaNa karelI chachuMdarInI mAphaka vyartha meM ene svIkAra karyo, jethI eNane Adara athavA tyAga thaI zakatuM nathI. palIpati subuddhinuM aghaTita vacana sAMbhaLI te acaMkAritabhaphrikA dvAra ughADI bahAra nIkaLI. pitAnA patine chetarI azokavanamAM gaI. tyAMthI pitAne tyAM javA mATenA mArge gaI, kAraNa ke strIo jyAre rasAya che, tyAre temanuM baLa te tarapha hoya che. aMdara krodhAgnine dhUma ane bahAranA gADha aMdhakArane lIdhe tenAM netra rokAI gayAM, jethI teNIne pIyaranA mArganI gama paDI nahIM. ToLAmAMthI chuTI paDelI mRgalInI jema te bIcArI Ama tema bhamavA lAgI. rU5 ane AbhUSaNethI lakSamI samAna dekhAtI te strIne akasmAta AvelA coroe pakaDI lIdhI. chAtI phATa te vilApa karavA lAgI. tenA mukhamAM vastrane Duce mArI cAra lokoe sarva AbhUSaNa laI lIdhAM, kAraNa ke, temanuM A mukhya kArya che. - tyArabAda puthI ulAsa pAmatI velIo jenI aMdara rahelI che, evI siMhaguhAnAme pallImAM teo tene laI gayA ane vijaya mATe bheTanI jema palIpatine te strI aparNa karI. kAkasamAna rasvara ane kharAba svarUpavALA te pallI patine joI haMsInI mAphaka bhadrikA tenI daSTigocara paNa thaI nahIM. pallIpatie tene potAnI mAtAne saMpIne kahyuM ke, A mArI strI thAya, tevI rIte tuM ene bodha Apa. ekAMtamAM mAtAe teNIne kahyuM. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaTTikAvilApa 161 vatse ? tuM bahu puNyazAlI che, kAraNa ke; rUkimaNIpara kRSNa jema tArI upara mArA putra ghaNe! premI che. ahIM ekeka guNavALA tA ghaNAe puruSA che, paraMtu sarvAMttama saguNA tA mArA putramAM ja rahyA che. peAtAne cAgya pati ANI kRSNune lakSmI jema prathama varI hatI, tevI rIte tuM paNu nItimAM pracaMDa evA mArA putrane vara. e pramANe tenAM vAkayeAvaDe mathalamAM vIdhAI hoya tema te bhaTTikA kubuddhine pragaTa karanArI tenI mAtA pratye melI. he mAtA ! tArA putra kAmAMdhatAne lIdhe jo ke, A pramANe AlyA, paraMtu tuM vRddha thaine satInA AcAra jANuM che, chatAM paNa AvI virUddha vAta kema khelI ? jo ke, koipaNa vaibhava athavA alaMkArAne luTI jAya para Mtu satIonu` zIlaratna haravAne devapaNa samartha nathI. zeSanAganA mastakamAM raheleA maNi, siMhanI kezavAlI ane satIonuM vrata haravAne kaceA balavAna puruSa zaktimAna thAya ? huM mArA patine cheDI khIjA anaMgane paNa sevuM nahIM. te aMgadhArI prANInI tA vAta ja zI ? A pramANe mArI nizcaya che. A vAta vRddhAe pAtAnA putrane karI. te sAMbhaLI pallIpatine bahu krodha thayeA. jethI te dukSuddhie dAsInI mAphaka rASathI ghaNuM. tiraskAra karI, tene cAbuka vigerenA pravAhathI mukha mArI. tethI bahu duHkhI thai te paNa TTikA zIlathI skhalita thaI nahI. zu pakSIe halAvelI zAkhA vRkSathI paDe kharI ? Akhare pallIpati thAkI.. pachI teNe kaMTALIne kAI sAthe vAhane tyAM tene vecI dIdhI. durAtmAone akRtya zuM hoya ? sAtha vAhe paNa strI karavA mATe tenI bahu prAthanA karI, paraMtu peAtAnA nizcaya teNIe cheDaceA nahI, tethI teNe gunegAranI mAphaka bhAga-2 11 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 kumArapALa caritra bhaTikAne ghaNuMe kahyuM, chatAM teNIe nahIM mAnavAthI teNe paNa thAkIne IzAnadezamAM kaMbalanA vepArIne senaiyA laI ApI dIdhI. te vepArIo paNa bhegane mATe bahu sakhtAI karI. bhadrikA vilApa bhadrikA udvigna thaI vicAra karavA lAgI. strIone viDaMbanA karavAmAM rUpanI sundaratA mukhya kAraNa che. strIonI virUpatA uttama gaNAya che, kAraNa ke tethI akhalita zIla pAlI zakAya che. zIla lIlAne lepa karanArI rUpavattA dareka pagale dukha dAyaka che. mahAkhedanI vAta che ke, sItAdika satIo paNa je duHkha pAmI te paNa A rUpane lIdhe ja. mATe kalezanA sAgarasamAna A rUpane dhikkAra che. prANAMtamAM paNa jeoe zIlavata malina karyuM nathI, te satIo ja hAlamAM mArU rakSaNa kare. ema vicAra karI bhaTTikAe kaMbalavaNikane tiraskAra karyo. tyAre te vepArI pUrvabhavane varI hoya tema teNInA upara bahu gusse thaye. tyAra pachI yamanI mAphaka nirdaya thaI teNe bhaphrikAnA samasta zarIramAMthI rUdhira kADhI kaMbala raMgavA mAMDI. zarIrane puSTa kare ane lehI kheMce, ema karatAM dhIme dhIme te bahu kRza ane rUnI puNikA samAna niHsAra thaI gaI, te paNa te pitAnuM zIla pAlatI ane pitAnA krodhane niMdatI tyAM divase nirgamana karatI hatI. ahe ! kulInastrIonI parIkSA duHkha samaye thAya che. dhanapAnabaMdhu have eka divasa ujajayinI narezane bahu dayAlu dhanapAla nAme dUta tyAM AvyuM. te bhaphrikAne mATe baMdhu thato hate. teNe tene joIne oLakhI ke, A mArI bena che. pachI dhana Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanapALama dhu 163 pALe te vaNikane tenI icchA pramANe dhana ApI peAtAnI benane tenI pAsethI mukta karI. peAtAnA svAmI tarannu` kAma karI sAravastunI mAphaka benane laI te ujjayinImAM peAtAne ghera Avye. rUdana karatAM mAtA pitA vigere khelyAM. huM putri ! zIlarakSaNathI tArI uttama dazA hAvI joI e, chatAM AvI durdazA zAthI thaI ? kaThora hRdayanA mANaseAne paNa rUdana karAvatI ane pote atyaMta rUdana karatI TTikAe temanI AgaLa peAtAnA krodhanI sthiti kahI. tyAra pachI peAtAnI putrIne mahAmuzIbate rAtI chAnI rAkhI ane premanA sAgarasamAna khadhuoe zAMta karI medha ApyA. he vatse ! AvA niSkAraNu krAdha te. zA mATe karyAM? jeNe A tArA AtmA leAnI mAphaka duHkhasAgaramAM nAkhyA. te lakSmI, te IlA, te rUpa ane te sukha tArUM kayAM gayu. ? agni jema vanane khaLe tema A tArU sarvasva kreAdhe khALI nAkhyuM. keTalAka kSamAvAna saMtapuruSo kAraNa hAya chatAM paNa krAdha karatA nathI ane te vinA kAraNe krAdha karyAM. zuM A tArA viveka gaNAya ? jemanA hRdayamAM kAi samaye krAdhAgni khaLatA nathI, te ja huMmezAM vidvAna puruSAne mAnya ane zAMti priya kahevAya che. mATe huM putri ! krAdha saMtApanI zAMti mATe kSamAmRtanuM pAna karI gharanI a Mdara tu' rahe ane dharmArAdhana kara. e pramANe pitrAdikanA kahevA pramANe tyArathI AraMbhI acaM kArita bhaTTikAe sAdhvInI mAka zAMtirUpa sAgaramAM nimagna thaI abhigraha karyAM ke, sa`sva nAza thAya ane mastakanA cheda thAya te paNa havethI jIvatAM sudhI peAtAnA kSayanI mAphaka huM. kAdha karIza nahI. tyArabAda tenA pitAe tenA zarIranAM traNa rUjhAvavA mATe lakSa. pAka telanA traNa ghaDA taiyAra karAvyA. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 kumArapALa caritra azraddhAsudeva eka divasa bhaphrikAne tyAM lakSapAka tela levA mATe dharmanI mUrti- samAna keIka be mAMdA sAdhu AvyA. te samaye sabhAnI aMdara beThelA surendra avadhijJAnathI bharatakSetranuM avalokana karI ekadama deve samakSa kahyuM. acaMkArita-bhadrikAe kodhane evI rIte parAjya karyo che ke, jene kupita karavAne deve paNa samartha nathI. iMdranA A vAkaya para azraddhAlu thayela keIpaNa deva tenI parIkSA mATe bhadrikAne ghera AvyuM. kAraNa ke, kautukIne ALasa hetI nathI. te arasAmAM baMne munioe lakSapAka telanI yAcanA karI. udAra AzayanI bhaphrikAe pitAnI dAsI pAse gharamAMthI te telane ghaDe maMgAvyo. teNInA krodhamATe deve mArgamAM AvatAM dAsI pAse te ghaDe bhAMgI naMkhAvyuM. pharIthI teNIe dAsI pAse bIje ghaDo maMgAvyuM. te paNa deve pheDI nAkhe, te paNa teNIe bIlakula krodha karyo nahIM. trIje ghaDe dAsI pAse maMgAvI, temAMthI baMne munione tela ApyuM. munio belyA. he subhage ! amArA mATe tene telanuM moTuM nukazAna thayuM, tethI dAsI upara tAre krodha kara nahIM. kaMIka hAsya karI te belI. he munirAja ! mane krodharUnuM phala evuM maLyuM che ke have mAruM mastaka chedAya te paNa huM krodha karuM nahIM. kevI rIte phala maLyuM ? ema munionA pUchavAthI maMtrIpriyA bhaphrikAe pitAnA krodhathI je duHkha anubhavyuM hatuM, te sarva AzcaMta kahI saMbhaLAvyuM. deva prAdurbhAva adUbhuta prakAranI bhaphrikAnI kSamA je tenI AgaLa deve Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devaprAdurbhAva 165 pitAnuM divyasvarupa pragaTa karyuM. bhaphrikAne namaskAra karI potAnuM sarva vRttAMta nivedana karI teNe kahyuM. he pativrate! kharekhara tArA jIvitavyane huM dhanya mAnuM chuM, kAraNake, jenI kSamAnI IMdramahArAja sabhAmAM bahu harSathI stuti kare che. Aja sudhI kSamAnI aMdara munionI upamA ApatI hatI ane hAlamAM te tuM vara che, mATe tAruM bhAgya alaukika che. e pramANe stuti karI sADAbAra karADa senaiyAnI vRSTi karI deva tenI kItinAM vakhANa karatA pitAnA sthAnamAM cAlyo gayo. he bhavyaAtmAo! krodha ane zAMti saMbaMdhI A upadeza sAMbhaLIne anarthamaya koine tyAga karI kalyANakArI zama-zAMtine tame Azraya kare. dezanAnI samAptimAM bedha pAmela sarvajagila rAkSasa che. he prabhe ! ApanA vacanathI hemaratha saMbaMdhI meM krodhane tyAga karyo che. yakSa Agamana te samaye tyAM AgaLa pracaMDa garjanA karate, meghasamAna keIpaNa hAthI majalanI akhaMDita dhArAo vaDe bhUtalane siMcana kare te ekadama AvyuM. tene joI sabhAnA loke bhayabhIta thaI gayA. gajazikSAmAM bhImakumAra bahu dakSa hate. nirbhayapaNe hAthIne zAMta karyo. - tyAra pachI te hAthI sUrya samAna pitAnI kAMtivaDe sabhyajanene vimaya pamADate yakSarUpe pragaTa thaye ane te bahu AnaMdapUrvaka muninA caraNamAM namya. munie potAnA jJAnathI yakSane kahyuM. pitAnA pitra hemaratharAjAne duHkhamAM paDele je tenA rakSaNa mATe tuM bhImakumArane lAvyuM. ane hAlamAM tene tenA pitA pAse laI javAnI tuM IcachA kare che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 kumArapALa caritra A pramANe muninuM vacana sAMbhaLI yakSa be, | he munIMdra! Apa mahA jJAnI che. Ape je kahyuM te satya che. ema kahI pharIthI te bolya. he munIzvara ! pUrvajanmamAM A hemaratha rAjA mAre pautra hatuM, mATe bhImakumArane lAvI A rAkSasathI meM enuM rakSaNa karyuM. vaLI pUrva janmamAM samyakatva tatvano kaMIka aticAra AvavAthI huM iMdranI samRddhine yaMgya hatuM, chatAM paNa vyataMra thaye, e khedajanaka che. te have Apa mArI upara kRpA kare ne pharIthI mane samyaphaLa Ape. e pramANe prasanna thayelA yakSe cAraNamuninI yAcanA karI. tyAra pachI munizrIe yakSa ane hemarathane mokSanA tavarUpa samyaktva ApI, tenuM mAhAmya kahyuM, tiryagUnArakabhAvadAvadahano martyadhulokodbhava dvArodghATanakuJcikA pRthubhavAkUpArayAna mahat / puNyAMbhorUhabhAskarastribhuvana-zrIlabdhidivyauSadha, muktyAkRSTinavAMkuTI vijayate samyaktvamekaM nRNAm // 1 // tiryaMca ane nArakanA bhAvarUpa vanane bALavAmAM agni samAna, manuSya ane svargalekanA janmarUpa dvArane ughADavAmAM kuMcI samAna, anaMta bhavasAgara taravAmAM mahAna vahANa samAna, puNyarUpa kamalene sUryAsamAna, traNa lekanI samRddhi pAmavAmAM divya auSadha ane mekSanuM AkarSaNa karavAmAM navIna sANasIrUpa eka samyakatva ja manuSyane jaya ApanAra che. te samaye bhImakumAre paNa kApAlika vigerene saMsargathI samyaphavane kaMIka dUSita mAnIne te muni pAsethI AlocanA lIdhI. tyArabAda te sarve pitAne dhanya mAnatA chatA munIzvarane vaMdana karI punaH hemaratharAjAne ghera gayA. hemaratharAjA hemaratharAjAe bhImakumArane namaskAra karI kahyuM. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemaratharAjA 167 he sAhasina ! pitAnI mAphaka tArA prasAdathI mane punarjanma prApta thaye. vaLI te janmathI je sukRta karavuM ghaNuM durlabha che, te tAvika samyakatva paNa tArA prasaMgathI mane prApta thayuM. temaja niSkAraNa upakAravaDe sUryanI mAphaka te hAlamAM aMdhakArathI mANasane jema atikara rAkSasathI mane bacAvyo. paropakArane prayatna kare, e puruSone svabhAva ja heya che, kAraNa ke, kenI preraNAthI varasAda jagatane jIvADe che? prANadAtAne keIpaNa rIte badale vaLatuM nathI. mATe huM tArA guNethI vecANa thayela dAsanI mAphaka tArI sevAmAM AnaMdathI rahyo chuM. bhImakumAra ba. he rAjana ! A tArA vinayathI huM tuSTa thaye chuM. pratyupakArane vRthA saMkeca tuM manamAM lAvIza nahIM. je mArUM kareluM kaMI tArA hRdayamAM hoya te tuM jainadharmamAM haMmezAM ugI thA. kAraNa ke, enAthI bIjuM kaI uttama Atmahita nathI. hemaratharAjA che . he deva! je ema heya te huM navIna zrAvaka chuM, mATe dharmamAM mane sthira karavA mATe keTalAka samaya tame ahIM rahe. kAlikA devI hemaratharAjA ane bhImakumAra e baMne A pramANe vAta karatA hatA, tevAmAM lekene uMcA kAna karAvatA gADha DamarUkanA zabdo vaDe AkAza bhUmine ekAkAra karatI, vividha AyudharUpa patrothI suzobhita pitAnAnI viza bhujAo vaDe AkAza vRkSanuM vRkSapaNuM pragaTa karatI. ane siddhividyAnA prabhAvathI sUrya samAna ati kAMtimaya te kApAlika sahita kAlikAdevI tyAM AvI. bhImakumArane namaskAra karI te belI. he svarathAzaya! pitAnI IcchAthI apAra AkAza maMDalamAM pharatI pharatI tArA nagaranI upara huM AvI. tyAM tArA nAmane uccAra karatAM tArAM mAtA pitA ane paura Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 kumArapALa caritra janenA pralApa sAMbhaLI huM AkAzamAMthI nIce utarI ane temane meM kahyuM. | he mahInAtha ! be divasanI aMdara tArA putrane huM ahIM lAvIza. ema pratijJA karI jaladI huM tArI pAse AvI chuM. mATe he mahAzaya! tuM jaladI taiyAra thA. viyAga agnithI atyaMta baLatAM tArA mAtA pitA vigerene pitAnA darzanarUpa jalavaDe tuM zAMta kara. e pramANe kAlikAdevInuM vacana sAMbhaLI khuza thayele bhImakumAra cAlavAnI taiyArI kare che, teTalAmAM AkAzamArge apAra kAMtimaya vimAna zreNa dekhAvA lAgI. | kuraNAyamAna vAjIMtronA vinivaDe AraNyaka mayUrane nacAvatI te vimAna paMkitane jovA mATe sabhya janenAM netra AkAza tarapha khullAM thaI gayAM. te vimAnanA madhya bhAgamAM kAMtinA samUhavaDe AkAzane liMpatI nisIma svarUpavaDe lakSmIne paNa lajAvatI ane mukhavaDe divase paNa vikasvara caMdrapaNAne batAvatI hoya tema, keI devI sabhyajanonI daSTigocara thaI. kamalA yakSiNe | devIne je A keNa haze? ema sabhAnA leke vyAkuLa thaI jetA hatA, teTalAmAM tenA pAzvanucara deva vimAnamAMthI AvI bhImakumArane praNAma karI belyA. he deva! amArI svAminI vividha prakAranA vimAnamAM beThelA parivAra sahita kamalA nAme yakSiNI Apane namavA mATe Ave che. ema teo kahetA hatA, teTalAmAM jaladI vimAnamAMthI utarI pitAnI kAMtivaDe sabhyajanene cakita karatI te yakSiNI bhImakumArane namI tyArabAda nIce besIne te belI. he kumAreMdra ! prabhAtamAM meM munione pUchyuM. hAlamAM bhIma. kumAra kayAM che? paraMtu munioe kaMI paNa uttara Ape nahIM. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapurapraveza 169 pachI jJAnavaDe tane ahIM jANI tarata ja huM tyAMthI nIkaLI. mArgomAM keTalAka vilaMba thayeA. hAlamAM huM ahIM AvI chuM'. jethI ApanAM darzana thayAM. svapurapraveza hematharAjAnI baLAtkAre AjJA laI bhImakumAra mitrasahita yakSe anAvelA vimAnamAM besI gayA. pachI yakSAdika paNa pAtapAtAnA vimAnAmAM besI gayA. svaga mAMthI iMdra jema tyAMthI vimAnanI Rddhi sahita bhImakumAra nIkaLye te samaye divyakAMtimaMDalathI vibhUSita ane cAlatA vimAneAvaDe seMDA sUvALu heAya tema AkAzane leAkeA jovA lAgyA. AkAzamAge prayANa karatA bhImakumAranI AgaLa yakSiNIe peAtAnI devIe pAse adbhuta nATakAtsava karAvyeA. te nATayavinAdane lIdhe AkAzamAM cAlatA siddhAdika deve bahu utAvaLa hatI te paNa kSaNamAtra sthiratA karI. ema AkAza mArgonuM ullaMghana karI harivAhanarAjAnA putra bhImakumAra peAtAnA nagaranI pAsamAM rahelA udyAnanI a Mdara jinAlayanI najIkamAM gayA. tyAM jinedra bhagavAnanI pUjA karI suredranI mAphaka bhImakumAre tuSTa thayelI yakSiNI pAse uttama prakAranuM saMgIta karAvyuM, tenA dhvani sAMbhaLI rivAhanarAjAe pUchyuM. huM mitra ! A zabda kayAMthI Ave che ? ema te pUchatA hatA, teTalAmAM tyAM udyAnapAlaka AvyA. namaskAra karI teNe vinati sAthe kahyuM. he deva ! vimAne vaDe pRthvIne zeAbhAvatA ApanA putra hAla udyAnamAM AvyA che. bahu bhakitathI caityanI aMdara te nATaya karAve che. tenA A zabda ApanA putranuM Agamana prasiddha karatA hoya tema sarva dizAomAM prasarI rahyo che. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 kumArapALa caritra A pramANe ughAnapAlakanI vANI sAMbhaLI rAjAe tene satkAra karyo. tyArapachI dayamAMthI ubharAtA AnaMdavaDe harivahanarAjA ataHpura ane paura leke sahita putranA sanmukha nIkaLe. pitrAdi samAgama pitAnA pitAne sanmukha AvatA sAMbhaLI bhImakumAre vilaMba rahita yakSanI pAse hAthI, ghoDA, ratha ane pAyala vigere bharapura rInya taiyAra karAvyuM. pitAne joI bhImakumAre tenA caraNa kamalamAM mastakarUpa kamaLa mUkayuM, jethI padmapara beThelI lamasamAna bhA kuMravA lAgI. rAjAe paNa putrane ubhe karI hRdayanI aMdara nAkhatA hoya tema daDha AliMgana karI mastakapara vAraMvAra cuMbana karyuM. tyArabAda putranA AlokanathI uchaLatA stanya-dhAvaNanA miSathI hRdayamAM prItirasane batAvatI hoya tema potAnI mAtAne te name. tyAra pachI tenA kahevAthI pitAnA svAmInA pitRtvanI bhakti vaDe yakSAdika sarva parivAra rAjAne name. kharekhara saMtapuruSe yegyatAnA jANakAra hoya che. vividha prakAranAM bheTaNa laI AvelA ane viyegarUpa grISmathI tapI gayelA nagaravAsI lokone priya AlApa rUpa sudhAvRSTivaDe bhIma kumAra pite vAraMvAra siMcana karavA lAgyuM. tyArabAda vimAnazreNIo vaDe AkAzane ane sainya vaDe pRthvIne zobhAva, lakSmIvaDe IdrasamAna prauDha gajedrapara beThele, vAgatAM vAjIMtronA ivanivaDe lAvelA seMkaDe nagaravAsI strI puruSoe stuti karAyela, suvarNanA dAnavaDe yAcakane dhAnADhaya karatA ane vajapatAkAvaDe sUryanA kiraNa rahita nagarane jete bhImakumAra pitAnI sAthe pitAnA sthAnamAM gayA. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjayAbhiSeka rAjayAbhiSeka yakSAdikanA kahevAthI Azcaryajanaka putranuM caritra sAMbhaLI rAjA bahu khuzI thayA ane teja vakhate bhImakumArane teNe rAjyagAdIe besADaye. 171 temaja pAte vAhana rAjAe sayamarUpa utkaTa saunyavaDe peAtAne vaza kareluM ane zAzvatalakSmIthI vibhUSita mukitarAya dIpAvyuM, bhImabhUpati vRddhimAM bRhaspatisamAna matisAgarama'trIne peAtAnI pAse rAkhI yakSAdikane vidAya karI rAjyanuM pAlana karavA lAgyA. yuddhamAM kuzala evA dhanuSane dhAraNa karI lIlAvaDe bhImanRpatie kRSNe daityeAne jema yuddhamAM zatruone jItI lIdhA. caturaMga senA te mAtra tenA ADaMbara mATe hatI, paraMtu bhUmaDala te teNe peAtAnA khalavaDe ja kevala vaza karyuM hatuM. vaLI tenA rAjyamAM dubhi kSanu' teA nAma ja naheAtu, tema ja ati vRSTi, anAvRSTi, zalabha-tIDa, mUSaka-u Mdara, zuka-peApaTa, ane najIkanA virUddharAjAo, e cha iti upadrave paNa naheAtA, anIti, cArI, paradroha ane IrSyAdi doSAnA savathA tenA rAjayamAM abhAva hate. rAjaya e prAcIna puNyanu' phala che, ema mAnI tattvadRSTie puNyanuja ArAdhana karatA bhImabhUpati satkAryanI sevA karatA, hRdayamAM samyakRtvane dhAraNa karatA, prajAvaga ne sukRtamAM calAvatA temaja jainamatane udyota karatA bhImarAjA ghaNeA vakhata rAjyapAlaka thayA. tyArakhAda vRddhAvasthAmAM vairAgyavardhaka sadRgurunI vANI sAMbhaLI mahAparAkramazAlI peAtAnA putraneA rAjyAbhiSeka karI pAte dIkSA grahaNa karI, dustapa tapazcaryAMrUpa tApavaDe malapakanA uccheda karyAM. tyArabAda kevalajJAna pAmI bhagavAna bhImarAjiSa mAdhAmamAM gayA. gurusaodha e pramANe meghanI mAphaka dharmAmRtanI vRSTi karI gurumahArAja zAMta Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ ~ ~~~ www A wwwwww 172 kumArapALa caritra ~ thayA. tyAre mayUranI lAphaka haNa thayelA zrI kumArapAlabhUpatie madhuravANIe prazna karyo. he prabhe! mithyAtvarUpa dhaturAnA AsvAdathI huM brAMta thayuM hatuM, jethI lehu-mATInA DhephAne suvarNa samAna ane atatvane paNa tatvarUpa meM jANyuM hatuM. hAlamAM te ApanI vANIrUpa amRtanuM pAna karavAthI mAre bhrama cAlyA gayA che. samagra dharmAditatvasvarUpa yathArtha huM jANuM chuM. bodharUpa zalAkAvaDe mArA ajJAnapaTalane dUra karI Ape jJAnamaya netra prakaTa karyuM che. vaLI he bhagavAna ! mArI upara kRpA karI mahAkalpavRkSa, ciMtAmaNi vigerenA mahimAne tiraskAra karanAra zrAvaka dharmamAM mane sthira kare. e pramANe rAjAnI prArthanAne svIkAra karI zreSTha lagnamAM mahetsava pUrvaka caturvidha saMghanI sAkSIe zrI hemacaMdrasUrie vidhipUrvaka satkarmanA samUhanI mAphaka akhila bhUmaMDalanuM aizvarya heyane zuM? tema samyaktva sahita zrAvaka dharmane upadeza karyo. tyArabAda vararAjA jema vadhUne tema zrIkumArapAlanapati dharmalakSamIne AgaLa karI pavitra samavasaraNanI pradakSiNA karate bahu zobhAne pAtra thayA. rAjAnI upara munioe zrIkhaMDacaMdanane vAsakSepa karyo. jethI te sarvadizAomAM prasarI gaye. te samaye lekene vasaMtakrIDAne anubhava thayo. tyArabAda Asakta thayelI puNyalakSamIe mUkelA hajAro kaTAkSa hAya ne zuM? tema saMgha lokee rAjAnI upara nAkhelA zuddhaakSata-cokhA zobhatA hatA. zrIkumArapAlarAjA zrAvakadharmapAmI A lekamAM paNa bhaviSyamAM prApta thanAra mokSanI vAnakI samAna paramAnaMda pAme. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjayAbhiSeka 173 te samaye satra krayA he pAmatI hAya, vivekitA vaLagatI hAya, vigere vilAsa karatAM hoya, tema dAna, zIla, tapa ane bhAvanA digaMtara dekhAvA lAgyAM. gurjaranarezanA dayA dAkSiNyAdi guNAnuM vadhu na karatA koIpaNu teve! mahAna puruSa nahAtA ke; tenI stuti na kare. sthApana karelA dhamanI rakSA mATe cAkIdAranI mAphaka zrIhemacaMdrasUrie rAjAne zikhAmaNa ApI. kozAdvizvapatervikRSya guruNA prANAvanAdiztasphUrjanmauktikadAmavistRtaguNaM samyaktvasannAyakam / tubhyaM dattamidaM mahIdhava ! vahan hRdyanvaha jIvavat, tva saubhAgyabhareNa muktiyuvaterbhAvI priyabhAvukaH ||1|| hai bhUpati ! vizvapatinA bhaDAmAMthI vistRta guNavALA ane samyaktvarUpa madhyamaNithI vibhUSita ahi MsAdivratamaya keMdrIpyamAna A muktAhAra gurue tane ApyA che, tene jIvanI mAphaka huMmezA hRdayamAM dhAraNa karatA tu atyaMta saubhAgyavaDe mAkSa yuvatinA vallabha thaIza. te samaye sa Mgha taraphathI atyaMta durlabha dharmAtmA ane rAjaSi" evAM e nAma prasAdanI mAphaka tene prApta thayAM. tyArabAda bhUpatie anya devAne tyAga karI hRdayamAM ane gharamAM paNa gurupAdukA sahita jinezvarabhagavAnanI pratimAnuM sthApana karyuM", traNe kALe te mUrti enuM haMmezAM kapUrapuSpAdivaDe pUjana karI peAtAnA AtmAne sukRtarUpa sugadhasa'pattivaDe suvAsita karatA hatA. temaja aSTamI Adi sava parva divaseAmAM aSTaprakArI uttama pUjAvaDe jine drabhagavAnanI pUjA karI ATha karmone zithila karatA hatA. khAravata, samyaktva ane jJAnAdikanA (124) aticAra jANI bhUpatie temanA tyAga karyuM. suMdara buddhimAna bhUpati kaMIka gurumukhathI ane ka MIka vAgUlaTa ma'trI pAsethI sAMbhaLI sarva zrAvakanA AcAramAM pravINa thayA. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 kumArapALa caritra e pramANe samyadharmajJAtA caulukayabhUpatie dharmanuM mULasAdhana dayAnI sarvatra pravRtti karavAnI IcchA karI. jIvadayA cAre varSomAM pitAne athavA anyane mATe je kaI pApiSTa bakarAM temaja mRgalAM vigere jIvene vadha karaze, te puruSa rAjadroha thaze. ema nagaramAM nagArAnI udgheSaNA karAvI rAjAe prANIonA jIvitadAnanI mAphaka amArI pravartAvI. temaja vyAdha-mRgahiMsaka, zaunika kasAI, dhIvara-mAchImAra ane kalAla vigerenA pApasthAnane uccheda karI temanI pAse paNa jIvadayA paLAvavA lAge. te samaye jugArIomAM satyavANuM ane duSTa lekemAM ziSTatA jema kasAI vigeremAM te dayA AzcaryakAraka pragaTa thaI. temaja rAjAnI AjJAthI keIpaNa mANasa vAcharaDAM, bakarAM ane gAye vigere prANIone paNa gALyA vinAnuM pANI pAtA nahotA. tyArabAda rAjAe potAnA dezamAM temaja potAnA svAdhIna rAjAonA dezamAM paNa hiMsA niSedhane mATe pitAnA hitapuruSane mokalyA. bhUpatinA hukamathI teoe paNa saurASTra, pATarI, khaMbhAta, samudrakinArAnA aneka sthala, lATa, mAlava, AbhIraka, medapATa, marusthala mAravADa ane sapAdalakSadezamAM jaIne zakti, bhakti ane dravyAdikavaDe sarvatra pApavyAdhinI mAphaka hiMsAne niSedha karAvyuM. ghatAdika paNa hiMsAnAM kAraNe che, ema jANI rAjAe samasta kemAM nagArAnI uddaghoSaNApUrvaka dhRta vigere sAte vyasanene niSedha karAvyuM. pachI sAte vyasana mustikAnAM puttaLAM banAvyAM. temanAM sukha maSIthI zyAma karyA. pachI te sAtene gadheDA para besADI dareka rastAemAM pheravIne nagaramAMthI tathA pitAnA dezamAMthI kADhI mUkyAM. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 mAhezvaravaNika mAhezvaravaNika pitAnA dezanI aMdara koIpaNa ThekANe koI paNa mANasa jIvahiMsA kare che ke nathI karato ! tenI tapAsa mATe zrI kumArapAle pitAnA carapuruSe mekalyA teo paNa haMmezA sarvatra pharatA pharatA hiMsakane tapAsa karatA sapAdalakSa dezanA koIka gAmamAM gayA. te samaye tyAM mAhezvaranAme vaNika pitAnI strI pAse kezapAza jevarAvate hate. tenA mAthAmAMthI tenI strIe tene eka yUkA-ju ApI. teNe te june mArI nAkhI. dUra rahelA chatAM paNa te carapuruSae te bAbata pitAnI hoMzIyArIthI joI lIdhI. tarata ja teo mAhezvaranI pAse AvyA ane coranI mAphaka marelI ju sAthe tene pakaDI lIdho. tyArabAda teo tene pATaNamAM laI gayA. temaja temanA kahevAthI te vaNikanuM duSTacaritra jANuM rAjAe tiraskAra pUrvaka kahyuM. re re nirdaya ! sarvatra prANIne meM niSedha karyo che, te tuM jANe che chatAM paNa A cUkA-ju te zA mATe mArI? mAhezvara belyA. svAmInI mAphaka mArA mAthAmAM mArga pADI rAkSasInI jema A ju mArUM rUdhira pItI hatI, mATe ene meM mArI nAkhI. rAjAe kahyuM. raktapAna karavAnI ja enI sthiti hoya che. te rithati pramANe vartatI A yukA je mAravAmAM Ave to potapotAnI rithatimAM rahelA sarva che paNa mAravA joIe. re! A pazu sarakhe tuM ke che? rAjA mahArAjA ane cavatIomAM paNa kA pitAnI duSTA cheDatI nathI. kAraNake, darekane potAnI vRtti dutyajaya heAya che. mAtra pIDA karavAthI cUkI che ke, te mArI nAkhI, to eNInA prANa haraNa karavAthI tane kema na mAre joIe? Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 kumArapALa caritra peAtAnI mAka sarvane sukha du:kha thAya che, ema jANatA chatA paNa tuM hita, adbhuitanA vicAra karyAM vinA prANanA nAza karavAthI bIjAne zA mATe du:khakare che ? niya! jo ke; cUkAne mAratAM tu pApathI DaraztA nathI, paraMtu hiM'sakeAnA khAsa vinAza karanAra evA mArAthIce kema mItA nathI ? kharekhara rAjAonI AjJAnA leApa karavA, te temanA zasra vinAnA vadha kahelA che. teA hAlamAM te pramANe vanAra tuM thayeA. che, mATe tane vadhya puruSAnA madhyamAM gaNavA joI e. A vAta mahu zeAcanIya che; paraMtu eka cUkAne mATe A pramANe kApAyamAna thaine paNa huM kevI rIte tArA ghAta karAvu ? mATe sarvasva daDavaDe duSTanI mAphaka tArA nigraha karU chuM. tethI tuM tAruM sa`dhana kharacIne A nagaranI aMdara te junA-cUkAnA kalyANa mATe jaladI eka uttama caitya baMdhAva. jethI A vRtAMta sAMbhaLI cUkAcaityane joi bIjo paNa kA nirdeya mANasa tArI mAphaka prANI vadha kare nahIM. cUkAcaitya e pramANe zrIkumArapALanI AjJAthI mAhezvaravaNike ghaNuM dhana kharacIne pATanagara-pATaNamAM pRthvInA hArasamAna cUkAvihAra nAme manAhara-maMdira baMdhAvyuM. A pramANe zrI kumArapAlanA carapurUSonA saMcArathI koIpaNa jagAe rAtrIe tema gharamAM paNa koI mANasa hiMsA karatA nathI. ethI jinendra bhagavAnanA tIrthAMmAM jema manuSyanI vRddhi hatI, tevI rIte zrIkumArapAlanA rAjyamAM paNa jalacara, sthaLacara ane AkAzacArIonI vRddhi thaI. temaja tenA rAjyamAM pazu pakSIe niya thaI pharatA hatA. vyAdhAn vIkSya vihAriNaH zizumRgAH svoktyA pitRnUcire, yAmaH sAndralatAntareSviha na cedete haniSyanti naH / te tAn pratyavadan bibhIta kimito ? vatsAH ! sukhaM tiSThata, zrI caulukyabhiyA nirIkSitumapi prauDhA na yuSmAnamI // 1 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navarAtramAM devIpUjaka 177 vananI aMdara pharatAM mRgamAlake vyAdha-zIkArIone joI peAtAnI bhASAvaDe peAtAnA mAbApane kahevA lAgyAM. ame ahI' gADha jhADImAM jaIe chIe. nahI' tA amane A nirdaya zIkArIe mArI nAkhaze. A pramANe mRga khAlakeAnu vacana sAMbhaLI mRgalAe melyA. huM khacA ! tame zA mATe bhaya pAme! che ? sukhethI ahI AnaMda karo, zrIkumArapAlanarezanA bhayathI A leke tamArI tarapha krUra diSTa karavAne paNa samatha nathI, vaLI tenA rAjyamAM jIvahi MsA niSedhanuM AthI khIju zuM vaNuna karavu ? kAraNa ke; jugAramAM paNa mArI' evA e akSara koipaNa khelatu nathI. navarAtramAM devIpUjaka lAgyA. navarAtranA prasa'ga AnyA. te samaye zrIkumArapAlarAjA gurunI sanmukha beThA hatA, tyAre devInA pUjArIe rAjAne vinati karavA huM rAjan ! kaMTezrvarI vigere ApanI gAtradevIe che. temanI pUjA mATe sAtama, AThama ane navamI e traNe divase anukrame sAtasA, ADhasA ane navaseA makarA ane teTalA ja pADAe dareka varSe ApavAmAM Ave che. mATe A sa` pazue amane apAve. jethI devIonI pUjA thAya. jo nahI Ape. te tee krAya karaze ane teja vakhate mATuM vighna karaze. e pramANe pUjArIettu' vacana sAMbhaLI rAjAe najIkamAM jaI gurune pUchyuM. have mAre zuM karavuM ? kaMika dhyAna karI guru melyA. he rAjana ! zrI jine'drabhagavAne kahyu che ke, DhavA prANIone mAratA nathI. temaja mAMsa paNa khAtA nathI, paraMtu zAkinIonI mAphaka keTalIka niya devIe mAtra krIDAne lIdhe peAtAnI AgaLa marAtA pazuone joI khuzI thAya che. bhAga 2 12 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 kumArapALa caritra A devInA pUjArIo devI pUjananA bahAnAthI pazuone vadha karI pite ja khAya che. mahA khedanI vAta che ke, svArtha mATe A temanI prArthanA che. mATe ApavAnAM bakarAM ane pADAone devInA maThamAM purAve. pachI tenA dvArane tALuM vAsI daI pitAnA mANase mUkI tene baMda basta rakhAve. ema karavAthI sarva pazuo rAtrIe jIvatAM ja raheze. prabhAtamAM te pazuone vecI te dravyavaDe devatAone bhega karAvavo. prANuonI mAtA samAna udAra evI gurunI vANI sAMbhaLI rAjAe te pramANe sarva kArya karAvyuM. savAramAM dvAra ughADIne aMdara joyuM to dharAelAMnI mAphaka atyaMta kudatAM pazuone joI rAjarSizrIkumArapAle pUjArIone kahyuM re re duSTo ! meM tamArUM caritra jANyuM ke tame ja kasAIonI mAphaka nirdaya thaI A pazuone ghAta karAve che. je devIone mAMsanuM prayojana heta te balidAnamAM ApelA A pazuone A devIe pote kema na mAre ? lekamAM kahevata che ke, pote naSTa thayelA keTalAka puruSe bIjAone paNa mAre che, e vAta pApiSTa evA tame e ja satya karI. re adhama ! prathama tamArAthI huM chetarAye. have huM tane jANakAra thayuM chuM, mATe mane kevI rIte chetaraze? kAraNa ke, cAra leke jAgatAne luMTI zakatA nathI. tyArabAda te sarva pazuone vecI tenA dravyathI tatkAla teNe getra devIone bhega karAve. dazamInA divase upavAsa karI bhUpati pitAnA sthAnamAM zrIniMdra bhagavAnanuM samaraNa karate munIMdra jema dhyAnamAM besI gaye. rezvarI devI zrI kumArapAlarAjA ekAgra citte dhyAna karatuM hatuM, tevAmAM pitAnI kAMti vaDe dIpasahita heya tema maMdirane prakAzita karatI ane hAthamAM Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navarAtramAM devIpUjaka 179 trizulane dhAraNa karatI kAika devI AkAzamAge utarI tyAM AvI. rAjAne te kahevA lAgI. netra ughADI tuM jo, kaMTezrvarI nAme huM... tArI kuladevI AvI chuM. he rAjana ! AjasudhI tArA pUrvajo ane tuM paNa je khalI amane ApatA hatA, te pazu vigerene hAlamAM kema tame ApatA nathI ? peAtAnA kulakamanA leApa karI, je geAtradevInuM apamAna kare che, te puruSa alpa samayamAM brAhmaNanA zApathI jema te devInA kepathI nAza pAme che. jo tuM tArA kalyANanI IcchA rAkhatA hAya tA jaladI mane prasanna kara, nahI teA kApavantui vaDe ghAsanI mAphaka tane khALI nAkhIza. te sAMbhaLI dRDha dhairyavAna rAjA belyeA. huM devi! huM dha tattva samyakIte jANuM chuM, tethI tArA mATe huM jIvahi`sA karIza nahI', jainadhama jANyA sivAya me" prathama je prANI vadha karyAM, te paNa mArA hRdayane agni javALAnI mAphaka atyaMta khALe che. eka paNa prANInA vadha karavAthI anaMta pApa thAya iM, ema jANatA chate| huM yamanI mAphaka aneka prANIonA vadha kevI rIte karu? tAre paNa A prANIonA vadha karAvavA kharekhara ucita nathI, kAraNake, devI dayALu hAya che, ema leAkamAM ane zAstramAM prasiddha che. vaLI jee pAte ghAta karanAra hAya che, teene paNa tAre aTakAvavA joie temaja jeoe jIvahiMsAnA tyAga karyAM heya, temanI pAse prANI vadha karAvavA, te kArya tane khIlakula ghaTatu nathI. dayAnA jIvADanArA saMta puruSo kadAcita prANIvadha kare, tA prakAza karanAra sUryanA kiraNeA aMdhakAranI puSTi kare temAM zI navAI ? he daivi ! kapUra puSpAdimaya tArI cAgya pUjA me" karI che ane prANIvazva te prANAMtamAM paNa huM karavAnA nathI, evA mAre nizcaya che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 kumArapALa caritra ema khelatA rAjAnI upara kuladevI kepAyamAna thai ane tenA mastakapara trizULa mArI durdazAnI mAphaka te aMtardhyAna thai gaI. guz2arAga trizUlanA ghAtathI rAjAnA sa` zarIra ekadama kuSTha nIkaLyA. jethI bahu pIDA thavA lAgI. devIonA krAdha bahu viSama hAya che, kuSTha rAgane lIdhe rAjAnI nAsikA cIpaTI thai gai. kAna gaLI gayA hAya tema dekhAvA lAgyA. hAthathI utpanna thayelI chatAMe AMgaLIe gaLI gaI hAya tema bhAsavA lAgI. phuTelA phaTTAnI mAphaka tenA zarIramAMthI parU vahevA lAgyuM. gADha ka`ma-kAdava samAna zyAma zarIranA raMga thaI garcA. tevA kuine joI rAjAne saMsAra tathA peAtAnA zarIra para vairAgya thayA, paratu addha-jainadhama ne viSe kiMcita mAtra paNa durbhAva thayA nahI.. peAtAnA karmAMthI upArjana karelu sukha duHkha thAya che, ema vicAra karatA mahA buddhimAna bhUpatine devI upara paNa khIlakula krodha thayeA nahIM. udayanamatrI zrIkumArapAla rAjAe uDDayanamaMtrIne khelAvI devInu sava vRttAMta nivedana karyu. pachI peAtAnu zarIra batAvyuM. rAjAnu zarIra jotAM ja maMtrInu' hRdaya bahu kaMpavA lAgyu. kharekhara moTA puruSAnuM duHkha joI kAnu' hRdaya duHkhI na thAya ? pachI rAjAe maMtrIne kahyuM. jevI rIte A jainadhamamAM mArA lIdhe navIna kalaMka mane pIDe che, tevI rIte A kuSTha rogathI mane pIDA thatI nathI. vaLI A vAta jANaze eTale anyamati leAka ema kaheze ke, rAjAe jainamatanA svIkAra karyAM tenu phUla tene maLyuM, AkhuM zarIra kuSTha rogathI gaMdhAya che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayanamaMtrI 181 AthI barAbara yAda rAkhavAnuM che ke je mANasa zivadharmane tyAga karI jaina dharmane svIkAra kare che, te zrIkumArapALa rAjAnI mAphaka A lekamAM paNa mahA kaSTane pAtra thAya che. ApaNuM sUryAdi devanI stuti karavAthI kuSTAdi rogonI tatkALa zAMti thAya che ane arihaMtanI sevAthI te te roge pragaTa thAya che. e pramANe kutIthIo ApaNI niMdA karaze. mATe A vRttAMta zatruonA sAMbhaLavAmAM na Ave teTalAmAM nagaranI bahAra jaI huM mArA dehane agnimAM tRNanI mAphaka bALI nAkhIza. udayanamaMtrI che. te svAmi! A maraNanI vArtA tame vRthA zA mATe kare che? devIne sarva icchita bhega ApIne jaladI prasanna kare. vaLI nakSatra tathA tArAonuM sthAna jema AkAza che, tema prANAnuM sthAna zarIra kahevAya che. zarIrane jyAre nAza thAya, tyAre buddhimAna e paNa kayo puruSa niyamanI apekSA kare ? | sarva sthalamAM saMyamanI rakSA karavI ane tethI paNa potAnA zarIranI prathama rakSA karavI. kAraNa ke, zarIra svastha hoya te pharIthIe vidvAna puruSa prAyazcita karI zake che. ema sarvajJabhagavAnanA kahevAthI jyAre prANu saMkaTa Ave che, tyAre cAritradhArI munio paNa cAritrane tyAga karI zarIranuM rakSaNa kare che. tAre A niyama paNa cha1 AgAra sahita karelo che, mATe devanI AjJAthI karelI hiMsAvaDe te tArA niyamane bhaMga thaze nahIM. he rAjan ! Apa jIve chate A pRthvI bahu samaya sudhI uttama rAjA vALI thAya ane lokone AnaMda maLe, mATe Apa game tema karI AtmarakSaNa karo. rAjarSi zrI kumArapALa be. he maMtrI! tuM A zuM bole che? kalpAMtamAM paNa kaI rIte huM jIvavadha karavAno nathI. saMsArI jIne saMsAranuM kAraNabhUta zarIra dareka bhavamAM prApta thAya che. paraMtu sarvajJa bhagavAne kaheluM ane mukita ApanAra ahiMsA vrata pharIthI maLatuM nathI. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 kumArapALa catri karavAmAM Ave te jo AvA deDa vaDe utkRSTa puNya prApta pattharanA TukaDA vaDe ghaNuM suvaNu' kharIdavAmAM Ave. sava'thI caMcala zvAsavAyu gaNAya che ane te zvAsarUpa jIvita hAya che, te tevA asthira jIvitane mATe sthira ane kalyANakArI dayAnA huM kevI rIte tyAga karU ? vaLI pApI puruSa maraNathI khIe che, puNyavAne tene bhaya hAtA nathI. meM ghaNuMe puNya ekaThu karyu che. ne mene tenI zI bhIti che ? zrIjinendradevanI ArAdhanA karI che. zrIhemacaMdrasUri mArA guru che ane dayAdhama samyakU prakAre pALyA che, have mAre zu khAkI rahyuM ? mATe tuM vilaMba karIza nahIM, gupta kAya karavAne kAmadhenu samAna rAtri na cAlI jAya teTalAmAM jaladI tu' kASThanI citA taiyAra kara. matrita jaLa rAjAnA evA nizcaya jANI agAdha buddhimAn uDDayanamaMtrI tatkAla gurunI pAse upAzrayamAM gayA ane A sava vRttAMta temane kahyuM, vidyAnidhi zrImAna hemacaMdrasUri melyA. maraNanI vArtAthI saryuM, e kaMIpaNa upAdhi karavAnI jarUra nathI. kaMika uSNu pANI tuMlAva. huM maMtrIne Apu. sUryaMnA kicit prakAzathI jagatanu aMdhArU jema te matrita jalanA 5 vaDe rAjAnA zarIramAMthI kuSTha roga cAlyA jaze. te sAMbhaLI maMtrI mahu khuzI thayA ane tarataja teNe pANI lAvI ApyuM. guruzrIe peAte sUrima vaDe maMtrIne te jaLa udbhayanane ApyuM. amRta samAna te jaLane laI maMtrIne rAjA pAse gayA ane ane teNe kahyu ke, A jala guru mahArAje mAkalyuM che. siddharsanA sparzathI leAhanI jema te jaLanA snAnathI rAjAnuM zarIra suvarNa samAna thaI gayuM. jaLanA ceAgathI prathama karatAM paNa adhika 1 rAjA, saMgha, khata, devatA, vaDilaguru ane vRttisa kaTa, e cha abhiyAga. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurune upakAra 183 kAMtimaya zarIra joI rAjA harSa ane AzcaryAdikane svAdhIna thaI gaye. rAjAe maMtrIne kahyuM. gurumahArAjanuM sAmarthya adbhuta che. AvA asAdhya kaSTane paNa jeNe dhavaMtarinI mAphaka dUra karyuM. megha samAna dRSTivaDe guru mahArAja jyAM sudhI jatA nathI, tyAM sudhI ja devIone ke pAgni saMpUrNa bALe che. aho ! mArI upara guru mahArAjanI koI alaukika kRpA che. vyAghathI ziyALa jema haMmezAM mRtyuthI je kRpAe mArUM rakSaNa karyuM. ema rAjA gurumahArAjanI bahu stuti karatuM hatuM, teTalAmAM dukhethI nirgamana karavA lAyaka rAtrI paNa pApaNinI mAphaka kSINa thaI gaI. gurune upakAra prabhAta kALamAM prAtaHkALanI kriyA karI zrImAna kumArapAla rAja maMtrI vigere sahita guru pAse gaye. caraNakamaLamAM vaMdanamAM karI gurune kahyuM. he bhagavAna! eka kahAnI ApanA prabhAvanuM huM keTaluM varNana karuM? agatyanI mAphaka Apa mArA duHkha sAgaranuM vAraMvAra pAna kare che. Apane prAcIna upakArone koI paNa badale mArAthI vaLe tema nathI. vaLI A hAlanA upakArane badale vastutaH kayAMthI hoya ? | sarva upakAromAM prANa rakSaNa karavuM te sImA che, arthAt enAthI adhika bIje kaI upakAra nathI. vaLI taduparAMta je mane Ape saddharmane baMdha karyo, te tenI upara cUlA-zikhA samAna thayela che. Apane pratyupakAra huM kevI rIte karI zakuM? prakSAlyA'kSatazItarazmisudhayA gozIrSagADhayai liptvA'bhyarcya ca sArasaurabhasurasvarNaprasUnaiH sadA / tvatpAdau yadi vAvahImi zirasA tvatkartRkopakriyA prAgbhArAt tadapi zrayAbhi bhagavannAparNatAM karhicit // 1 // "he bhagavana ! pUrNa caMdranA amRtavaDe ApanA caraNa kamalane dhoI, gazIrSa caMdananA gADha dravyavaDe vilepana karI, Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 kumArapALa caritra uttama sugaMdhavALA divya svarNa pupathI pUjIne haMmezAM huM mArA mastake vAraMvAra dhAraNa karUM, tepaNa Ape karelA aneka upakAronA devAmAMthI koI divasa huM mukata thaI zake tema nathI." A pramANe nareMdranI kRtajJatAthI prasanna thayelA zrI hemacaMdrasUri bolyA, he rAjana! meM tAro ze upakAra karyo che? jethI A pramANe tuM bole che. tuM je duHkhamAMthI mukta thAya che, te tArA puNyane prabhAva che, kAraNa ke, dI je aMdhakArano nAza kare che, te tenA tejane ja mahimA che. jenI pAse haMmezAM puNyarUpI sUrya prakAze che, tenI najIkamAM kaI divasa ApattirUpa rAtri bALe kharI ? amArA vacanathI te sarvatra hiMsA niSedha karAvyuM, e amArA sarva upakArane badale te vALI Ape che. tAre keIpaNa niSkaya bAkI rahyo nathI. temaja dakSa, nItijJa, dhanADhaya ane zUravIra te ghaNAe hoya che, paraMtu paraduHkhathI duHkhIA te A jagatamAM kaIka ThekANe be traNa ja hoya che. A viSama samayamAM prANAMta dukha sahana karIne paNa te je jIvadayA vrata pALyuM che, te pramANe bIjo keI sAdhupaNa pALI zake nahIM. dAridra avasthAmAM dAnanI, raNasaMgrAmamAM parAkramI ane prANa saMdehamAM vrata parIkSAnI kasoTI thAya che. AvA dusaha kagvaDe paNa tuM vIrabhagavAnanI AjJAthI bhraSTa nA thaye, tethI nRpa ! "paramahaMta" parama zrAvaka evuM tane biruda ApavAmAM Ave che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya'tacaMdra rAjA 185 tyArachI devatAone paNa du.bha evu' te birUda pAmIne peAtAne kRtA mAnatA dharmAtmA rAjA rAja mahelamAM gayA. jaya cadra rAjA kAzI dezamAM vArANasI nagarI che. temAM zrImad goviMdacaMdra rAjAnA putra jayaMtacadranAme rAjA rAjya kare che, tenA pratAparUpa sUryAMthI atyaMta tapelA zaMkare mastaka para gaMgAne dhAraNa karI che, temaja kezave samudramAM vAsa karyAM ane brahmAe kamalAsanane Azraya lIdhA. te jayaMtacaMdranuM rAjya sAtase yeAjanamAM prasarelu hatu, jethI te anya rAjAone kikara samAna gaNatA hatA. aneka madonmata hAthI, gheADA ratha ane pAyadaLathI bharapura tenA sainyane joI lAke cakravati'nA sainyanI zakA karatA hatA. peAtAnI pAse asakhya sainya hAvAthI jayaMtacadra gaMgA ane yamunArUpa yaSTi-lAkaDI vinA cAlavAne azakata hatA. tethI pa'gurAja evA nAmathI te prasiddha hatA. mAchalAMonu` bheAjana karavAthI tenA dezamAM mATI hiM'sA thatI hatI, te sAMbhaLI tenA niSedha mATe zrIkumArapAlAjaSi e buddhi pUvaka vicAra karyAM. pachI uttama zilpie khelAvI temanI pAse suMdara paTa-vastra para zrIhemaca drasUrinI mUtti citarAvI, tenI AgaLa peAtAnI paNa bhavya mUti` citarAMvI. te paTa sAthe be karoDa seAnaiyA ane be hajAra uttama jAtinA gheADAe ApI peAtAnA maMtrIone zikhAmaNa ApI kAzI dezamAM mekalyA. citrapaTa samapa Nu vArANasImAM gayA khAda maMtrIo vicAramAM paDayA. A nagarI mukitapurI kahevAya che. chatAM paNa A nagaranA sarva leke mAMsAhAra kare che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 kumArapALa caritra samudra athavA nadIne kinAre rahelA deza athavA nagaramAM prAya mAchalAone AhAra hovAthI leke nirdaya hoya che. A nagaranI aMdara bAlagopAla sudhInA sarva loke jIvadayA pALe te duSkara lAge che. kAraNa ke pracaMDa pavanamAM dIpa prakAzana kharekhara azakaya hoya che. mATe prathama rAjanA sarva manune yathecchita suvarNAdika ApI prayatnathI saMtuSTa karavA. jethI teo A pramANe rAjAnI AgaLa ApaNI prArthanAne bhaMga kare nahIM. buddhithI temaNe pitAnI heziyArIthI maMtrIone svAdhIna karyA pachI teo jayaMtacaMdra rAjA pAse gayA. darzana karI tenI AgaLa suvarNAdika sarva bheTa mUkI, pachI citrapaTa mUkIne tyAM beThA. kAzI nareza zrIkumArapAlanuM kuzalAdika pUchI te citrapaTa pitAnA hAthamAM laI A zuM che ? ema pUchyuM. pradhAne kahyuM. he rAjana! rAjaguru zrI hemacaMdrasUrinI A mUrti che ane A tenA sanmukha rahelI amArA rAjAnI mUrti che. he svAmi! bahu bhakitavaDe pitAnI ane pitAthI paNa adhika evI A zrIgurumUrtinI bheTa karI zrI kumArapALa rAjA Apane jaNAve che ke, | sarva vidyArUpa sAgaranA pAragAmI zrI hemacaMdrAcArya mArA guru che. jeo sarvazanI mAphaka lekene paramatatvano bedha Ape che. te guru pAsethI anukaMpAmaya dharmane svIkAra karI meM svadezamAM ane paradezamAM tenI zatrubhUta hiMsAne niSedha karAvyo che. | durgatino mArga batAvanArI te hiMsA tamArA nagaramAM bahu thAya che; ema mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM che, tethI tenA niSedha mATe A maMtrIone meM mekalyA che. hiMsAvinAza hadayamAM vicAra karI maMtrI che. he rAjan ! dayA e puNyanuM mukhya kAraNa che. mATe pitAnA dezamAM dunIti samAna hiMsAne tame dura karAve. ema pitAnA maMtrInI vANIthI ane AzcaryakAraka citranA Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 hiMsAvinAza jevAthI paNa saMtuSTa thayela jayaMtacaMdra rAjA pitAnI sabhA samakSa be . A gUrjaradeza vivekavaDe buhaspati samAna che, ema sarva loko kahe che, te cagya che, kAraNake, jenI aMdara A dayAla rAjA rahe che. jIvarakSA pravartAvavAmAM teNe ke suMdara upAya karyo che ? puNyamAM jenuM mana Atura hoya che, tene ja huM dhanya mAnuM chuM. te pote dayA karAve che ane enI preraNAthI paNa jo huM A na karAvuM te mArI buddhi kevI gaNAya? ema vicAra karI rAjAe pitAnA deza ane nagaramAMthI sarva jALe maMgAvI, eka lAkha eMzI hajAra jALa ekaThI thaI. temaja bIjA paNa hiMsAnAM sAdhana-hajAro zastrAdika tyAM maMgAvyAM. sava ekaThAM karI zrIkumArapAlanA maMtrIonI samakSa agni saLagAvI bALI naMkhAvyA. pachI hiMsA bALI nAMkhI. e pramANe sarva nagaramAM paTadhvanithI uddaghoSaNA karAvI ane jAlikAdikane hukama karyo ke, pharIthI have koIe jAla vigere hiMsAnAM sAdhana banAvavAM nahIM. tyArabAda zrI kumArapALe mekalelI bheTathI dviguNa bahu suMdara bheTa ApIne kAzI rAjAe te maMtrIone vidAya karyA. teo potAnA nagaramAM AvyA. zrI hemacandrAcAryanI AgaLa beThelA zrIkumArapALane namaskAra karI maMtrIoe bheTa mUkI kAzIrAjAnuM sarva vRttAMta nivedana karyuM. rAjAnA te adUbhUta kAryavaDe gurumahArAja bahu khuzI thayA. pachI dharmanA utsAha mATe temaNe zrI kumArapALanI prazaMsA karI. bhUyAMso bharatAdayaH kSitidhavAste dhArmikA jajJire, nA'bhUnno bhavitA bhavatyapi na vA caulukya ! tulyastava / bhaktyA kvApi dhiyA kvacid ghanadhanasvarNAdi datvA kvacid, deze svasya parasya ca vyaracayajIvAvana yad bhavAn // 1 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 kumArapALa tri he caulukaya ! bharatAdika dhArmika rAjAe ghaNAe prasiddha thaI gayA, paraMtu tArA sarakhA keAi thayeA nathI, kAI thavAnA nathI ane vamAnamAM paNa koI nathI. kAraNake, te' svadeza ane paradezamAM paNa kAI ThekANe bhakti-mahumAna vaDe, kAI ThekANe muddhivaDe ane koI ThekANe bahu dravya suvarNAkinA dAnavaDe jIvarakSA karAvI che.' mATe he naredra ! tuM yAdhama pALavA ane paLAvavAmAM mukhyatA dharAve che. mAharAjA karUNArasamAM lubdha thayelA zrIkumArapALa naredrane joI sapatnI zAkayanI mAphaka hiMsA peAtAnA manamAM IrSyA karavA lAgI. rAjAnA hRdayamAM, gharamAM, nagaramAM, dezamAM ane pRthvImAM keAI- paNa jagAe teNIne rahevAnu` sthAna na maLyu, jethI te rhiMsA peAtAnA pitA mAharAjAnI pAse gaI. sabhAmAM beThelA mAharAjAe A mArI putrI che, ema na oLakhavAthI ajJAtanI mAphaka pUchyuM. aa va ii suri ! mArizmi tanayA te tAta ! moDhuM ! priyA, kiM dIneva ? parAbhavena sa kutaH ? kiM kathyatAM kathyatAm | mAcArya girA parArdhya guNavAn hRdvaktrahastodarA nmAmuttArya kumArapAlanRpatiH pRthvItalAdAkRSat // 1 // he su Mdara ! tuM koNa che ? huM tAta ! mAha ! huM tamArI vahAlI putrI hiM'sA chuM. mAha melyA. AvI dIna jevI kema thaI che ? putrI elI, mArA parAjaya thayA che, jethI huM AvI dazAmAM AvI paDI che. parAjaya kANe karyAM ane te thavAnuM zuM kAraNa? tuM jaladI khela. hiM'sA melI, zrIhemacaMdrasUrinA upadezathI uttama guNavAna zrIkumArapAlabhUpatie hRdaya, mukha, ane hAthamAMthI mane utArI bhUtalamAMthI kADhI mUkI che.'' Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimalacittanagara 189 ema hiMsAnI vANI sAMbhaLI ekadama mahArAjAnA hRdayamAM ke pavAlA pragaTa thaI ane te be, he vatsa ! tuM rUdana karIza nahIM, tArA zatruone huM revarAvIza. hAlamAM A rAjA anyane chetaranAra liMgadhArIonA vAvaDe tArI upara virakta thayA che, tethI tane dezavaTo Ape che. temaja te rAjA zrI hemacandrAcAryanA prabhAvathI atizaya prabhAvika thayA che, paraMtu pitAnI zakti vaDe huM tene dhIme dhIme dharmasaMzayamAM nAkhI daIza. havethI huM tAro kaI e vara ubhuM karIza ke; je tArUM eka chatrapaNuM pUrvanI mAphaka vistAraze. ItyAdi vacane vaDe potAnI putrI- hiMsAne mahAmuzIbate zAMta karI meharAjAe tene pitAnI pAse sthApanA karI. e pramANe utkaTa dayArUpa sudhArasa vaDe prANIone jIvADa, temanA AzIrvAdavaDe jema haMmezAM sarva samRddhievaDe pitAnI vRddhi karate. - zrIhemacandrAcAryanA sadupadezavaDe tatvaprakAzanA udayathI vilAsa karate ane prANI rakSaka puruSomAM cUDAmaNi samAna zrI kumArapAla nRpacaMdra prasiddha thaye. vimalacittanagara anyadA zrI hemacaMdrasUrinA upAzrayanI pAse krIDA karatI koI utkRSTa kanyAne joI zrIkumArapALarAjA manamAM vicAra karavA lAgyA. ati sukamalamUrtine dhAraNa karatI, atyaMta prabhAvane vahana karatI, niSpa svabhAvavaDe sarva jagatane paNuM AnaMda ApatI, zreNI guNene nidhAna ane nirdoSa svabhAvavALI, A devakanyA samAna mane prIti karanArI keNa vilAsa kare che? vaLI svAdhIna sukhanA aMkura samAna A kanyAne je puruSa daSTigocara kare che, tenuM puNya paNa manuSyamAM huM bahu durlabha mAnuM chuM. tyArabAda rAjAe sUrIzvarane pUchayuM. sarva ja nava vA vikAsa puruSa Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra huM prabhA ! dvAramAM A kanyA kANu che? ane mArA manane zAthI te AnaMda Ape che? kanyA pratye naredranA ghaNA prema joI zrIhemaca`drasUrie mULathI AraMbhI tenI utpatti kahevAnA prAraMbha karyAM. sadguNeAnu sthAna vimaLacitta nAme nagara che, jenI cAre mAjIe vinaya nAmanA meTa killA che ane maryAdA nAme khAI che. temAM abduma nAme rAjA che. jenI AjJA sura, asura ane naredro peAtAnA mastaka para mALAnI mAphka dhAraNa kare che. eTalu ja nahIM paNa peAtAnI sevAmAM rasika ane lekAttara vaibhavane sapAdana karatA je rAjA leAkeAmAM 'susvAmI ' evI prasiddhine dhAraNa kare che. putrIkheda addharAjAne virati nAme zrI che. te nirdoSatvanu eka 190 maMdira che. saumyatAvaDe prasiddha zama, damAdika tenA putro che. zuddhabuddhi dAyaka siddhAMta nAme maMtrI che. anyAyI zatrue jene bhedavAne kAI paNa samaye zaktimAna thatA nathI. zatruone caravAmAM dIkSita thayelA zubhadhyAna nAme senApati che. tAtkAlika siddhi karanAra samyaktva vagere tenA sainika che. akhila vizvane peAtAnI AjJAne svAdhIna karI dha`rAjAne sukhavilAsa karatAM virati ne viSe unnatinuM kAraNu karUNA nAme eka putrI thai. tenA janmathI tenAM mAtApitA bahu kheAtura thayAM. AlyA. te joI putrInA pitAmaha-dAdA sarvajJa zrIjinezvara bhagavAna putrI janmI ema jANI tame baMne jaNa hRdayamAM zAmATe kheda kare che? A putrI vizvanu jIvana hAvAthI putrathI paNa adhika tu thaze. putrIne mATe leAko vRthA kheda kare che, kAraNa ke, sUrya ane agni peAtAnA putra zina ane ghUmavaDe hajI sudhI paNa tApa cheADatA nathI. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samalacitta nagara 191 sarasvatIe lokapriya guNavaDe potAnA pitAne prasiddha karyo. temaja A putrI tamane paNa vikhyAta karaze. vaLI A putrI jene varaze, te puruSane paNa kamalA jema vAsudevane tema kharekhara uttama pratiSThApAtra karaze. e pramANe tene prabhAva sAMbhaLI mAtA pitAe vRddhi pamADelI karUNuM caMdrakalAnI mAphaka temanA mAnasika pramodasAgarane vadhAravA lAgI. samalacitta nagara samalacitta nAme nagara che. tenI najIkamAM durnayanAme kille che. killAnI AjubAjue duSTasevA nAme mATI khAI che, te nagaranI aMdara duSTa AzayavALe mehanAme rAjA che. yamanI mAphaka tenA bhayathI sarva jagata kaMpe che. tenI avirati nAme strI che. tenI kukSithI utpanna thayelA vizvane duya evA krodhAdika putro che. ane hiMsA nAme eka tene putrI che. mithyAzrata maMtrI, dudhana senApati ane durvAraparAkamavALA mithyAtvAdika tenA sainiko garjanA karI rahyA che. have dharmarAjAnuM vRddhatva hevAthI mardonmatta mahArAjAe tene parAjaya karI kuTuMba sahita tene pitAnA sthAnamAM kADhI mUko. Ama tema pharate te dharmarAjA ahIM tAre udaya joI ApaNA AzramamAM AvI hAlamAM sukhethI rahyo che ane kRpA-dayAnAme enI putrI egya pati nahIM maLavAthI paraNyA vinAnI te rahelI che. he deva ! hAlamAM te kanyA dvAramAM rahelI te joI, eNanA sauMdaryanI saMpattinuM AthI bIjuM zuM varNana karIe? mahavalI samAna jeNae moTA mahAtmAone paNa vaza karelA che. A kRpA-dayAne priyA-strI karavAne bhAgyavAna ja zakitamAna thAya che. sAmAnya puruSa keIpaNa samaye ka9pavallIne zuM svAdhIna kare che? e pramANe guru mukhathI kRpAnI mahattA sAMbhaLI zrIkumArapAlarAjA bahu prasanna thayA. "zreSTha vastune viSe koNa nispRha hoya?" Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 kumArapALa caritra sumatidUtI teNInA virahanI vyAtithI vyAkula thayelA bhUpatie karUNA pratye tenI prArthanA mATe pitAnI sumati dUtIne mekalI. dUtI karUNAnI pAse jaI hAtha joDI utsAha pUrvaka zarkarA samAna miSTa vacana bolavA lAgI. cukayavaMzarUpI sAgaramAM kaustubharana samAna zrImAna kumArapALa nAme gUrjaradezane rAjA A nagaramAM rahe che. je rAjA ekAkI chatAM paNa pRthvImAM paryaTana karI kaLAvAna puruSanI sevAvaDe samagra kalAo prApta karIne pUNendu samAna dIpe che. temaja tenA saguNavaDe vaza thaI hoya temaja gUjaradezanI rAjyazrI pite ja AvIne bhAgyazALInI sevAmAM rahelI che. parAkramI rAjAone abhimAna utAranAra je rAjA ta-jugAramAM pAsAo vaDe jema digvijayamAM prathama ukhADIne Arepita karelA rAjAo kIDA kare che. kArUNyane eka sAgara ane hRdayamAM samyakatvane dhAraNa karato je rAjA AlekamAM "paramahaMta" e pramANe paMDita vaDe haMmezAM atizaya gavAya che. deSa rahita vidyAdika guNavaDe varamAM ziramaNa samAna te zrIkumArapAlarAjA hAlamAM pANigrahaNa mATe tArI prArthanA kare che. mATe he bhadra! vizvane raMjana karanAra A rAjAne paraNI caMdra sAthe kaumudI jema harSa sahita tuM svecchA pramANe tenI sAthe krIDA kara. karUNa manasya nAkanI TIsI maraDI zrIkumArapAla upara arUci jaNAvatI karUNa te dUtI pratye bolI. rAjAnI stuti karI tuM zuM mane chetare che? rAjA sAthe strIone vivAha sukhadAyaka thatuM nathI. rAjA paraNIne bahu strIo para rakata thaI prAye pUrva bhavanA vairInI mAphaka pharIthI strInA sanmukha jete nathI. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRpApariNayana 193 kuMvArI ja strI sArI athavA dIkSA levI sArI, paraMtu bahu zekanA duHkhathI pIDAyelI rAjAnI strI sArI nahIM. je rAjAne ja varavAnI mArI IcchA hatI te traNa lekamAM prasiddha lakSamIvALA rAvaNAdika rAjAone zA mATe huM na varata ? mATe pati athavA putra rahita strInuM dhana, hiMsA ane ghutAdika vyasanene tyAgI temaja satyAdi guNone bhaMDAra je haya, te ja puruSa mAre pati thAya. e pramANe kRpAnuM vacana sAMbhaLI rAjAnI IcchA kaMIka palavita thaze " e pramANe pitAnA hRdayamAM jANatI dUtI pramudita thaI pharIthI bolI. he bhadre ! A kArya siddha thayuM, kAraNa ketArA kahevA pramANe guNavAna A bhUpati kharekhara tAro pati thavAne lAyaka che. abhayAdika vastune tyAga karI tArI prItine mATe jema svadeza ane paradezamAM A rAjAe hiMsAdikane tyAga karAve che. tyArapachI zrIkumArapAlane pitAne ucita mAnI lajajAne svAdhIna thaI kRpA prasanna thaI belI. A vAtamAM huM kaI jANuM nahI, paraMtu sarva hakIkata mArA pitA jANe. kRpA pariNayana dUtI tyAMthI nIkaLI zrImAna kumArapALarAjA pAse AvI. kRpAnuM vRttAMta nivedana karyuM. gUjaraMdra A vAta sAMbhaLI pitAne svarga maLyuM hoya tema bahu khuzI thaye. tyArapachI bhUpatie te vRttAMta pitAnA guru zrI hemacaMdrasUrine kahyuM, sUrIzvare bodha karI zrIdharmarAjAnI pAsethI zrI kumArapAlane te kanyA apAvI. tyArabAda zubhalagna samaye zubha bhAvarUpI jaLavaDe jeNe snAna karyuM. bhAga-2 13 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 kumArapALa caritra abhigraha rUpa aneka vastro paheryAM. satkIti rUpa caMdananA lepa karyAM. sadAcArarUpI chatra dhAraNa karyuM.. hRdayamAM samyaktva ratna dhAraNa karyuM". dAnarUpI kaMkaNuthI hasta suzAbhita karyAM ane saMvega hAthIpara ArUDha thaI zrIkumArapAla bhUpati peAtAnA gherathI nIkaLyeA. te samaye bhAratanA bhaga-bhAMgA rUpa jAnaiyAe temanI pAchaLa cAlatA hatA. bhAvanA rUpa adbhuta nArIe dhavala moMgala gItA gAtI hatI. kSamArUpa ginI luNu utAratI hatI. A pramANe rAjA peAtAnA gherathI nIkaLI anukrame pauSadhAlayamAM AnyA. virati rUpa sAsue tyAM AvI pAMkhaNAne AcAra karyAM. zamAdika mALAee batAvelA mArge thaI aMdara praveza karyo. mRdutArUpa jala vaDe navarAvelI, zIlarUpa uttama vastra, satyamaya kacuka, ane uttama yAna rUpa kuMDala, prabhAvika navapada rUpa hAra ane vividha tapanA bheda rUpa mudrikAe paherAvI peAtAnI putrI kRpAne dharAjA tyAM lAvyA. tyArabAda ahadevanI sAkSie apAra prema sAgaramAM magna thayela zrIkumArapAlarAjAe karUNAnu pANigrahaNa karyu. karUNAe hastakamalavaDe sparzI kareleA, peAtAne hasta joI tene dhanya mAnate gUjareMdra manamAM elyu. huM hasta ! anya kAyanA tyAga karI te je zrImAnajinezvara bhagavAnanI pUjA karI tenA prabhAvathI ja A zrIkarUNAdevInA hastanA sparza tane prApta thayA. khIjAone duSprApya evA A zrIkAdevInA hastakamala pAmIne te. peAtAnuM dakSiNatva-cAtu =vAmetaratva ane prakAre batAvyu.. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmarAjasthApanA 195 zAstramAM kahelA zrAvakanA guNarUpI kalazazreNi-corI karIne vicArarUpa bhavya taraNethI zaNagArelI zraddhAmaya vedI upara prabodha rUpa agnimAM tatvarUpa ghIne hema karI pUjaya guruzrIe vadhU sahita rAjAne vedikAnI pradakSiNA karAvI. pachI hasta mocana samaye dharmarAjAe jamAIne saubhAgyasarvajIva priyatva, dIrdhAyuSa aneka prakAranuM bala ane saukhya ApyuM. e pramANe vivAha maMgala mahotsava pUrNa thayA bAda zrImAnuM kumArapALe gurumahArAjanA caraNakamalamAM praNAma karyo. sUrIzvare rAjarSine AzIvAda Ape. yA prApe na purA nirIkSitumapi zrIzreNikAdyairnRpaiH. kanyAM tAM pariNAyito'si nRpate ! tvaM dharmabhUmIzituH / asyAM prema mahadvidheyamaniza khaNDayaM ca tadvacoyasmAdetaduruprasaMgavazatA bhAvI bhRzaM nirvRtaH // 1 // he naredra! pUrvakAlamAM zrImAna zreNikAdi mahArAjAoe jenuM darzana paNa karyuM nahotuM, te zrIdharmarAjAnI kanyA tane paraNAvI che. enI upara tAre haMmezAM bahu prema rAkho ane koI divasa enA vacananuM khaMDana karavuM nahIM. kAraNa ke, ene bahu prasaMga karavAthI tuM anaMta sukha pAmIza" tyArabAda zrI kumArapALarAjA gurune namaskAra karI pitAnA ghera gayA ane teja samaye vidhipUrvaka karUNAdevIne paTTarANInuM sthAna ApyuM. sarvotkRSTaguNo vaDe cittane AnaMda ApatI karUNAne joI rAjA pitAnA svabhAvanI mAphaka koIpaNa samaye tene cheDate nahote. dharmarAja sthApanA pitAnA patine atiprasanna thayelA jANI zrIkarUNAdevI bolI. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 kumArapALa caritra he priya! meharAjAne parAjaya karI pharIthI mArA pUjya pitAzrIne temanA pavitra sthAnamAM besAro. ema zrIkaraNadevInuM vacana sAMbhaLI zrI kumArapAlarAjAe teja vakhate zrImAna dharmarAjA sAthe vicAra karI saddadhyAnarUpI potAnA senApati pAse tenA samagra saunikane taiyAra karAvyA. tyArabAda bhaginIpati-banevInI sahAyathI dharmarAjAnA putra mAdika grISmarUtumAM sUryakiraNa jema tejasvI thaI kudavA lAgyA. aucityarUpa chatra, nyAya ane sadAcArarUpa uttama cAmara, satyarUpa batara ane jJAna tathA tapa Adika Ayudhane dhAraNa karI zatruone uchinna karavAnI abhilASAvALA zamAdika meTA parivAra sahita zrIdharmarAjA zraddhArUpa hAthI para beTho. temaja gavaDe gupta che aMga jenA, jinAjJAne mastake vahana kare, satvarUpa khagane vahana kare, zuddhabrahmAstravaDe dedIpyamAna che kAMti jenI, vivekarUpa pracaMDa dhanuSa, mUla guNa ane uttaraguNarUpI bANa, bhAvanArUpa addabhuta zastrI-chUrikA temaja mAdhyayyarUpa tINabhAlAne dhAraNa karate, vaLI zrImAna hemacaMdrasUrie karI che. rakSA jenI ane sarvasAdhuoe Apyo che AzIrvAda jene e zrIyutakumArapAla bhUpati sAkSAta parAkramanI mUrti heyane zuM ? tema vairAgyarUpa hAthIpara ArUDha thaye. zreSTha divase sainya sahita zrIdharmarAjAnI sAthe gurjaraMdra mahArAjAne jItavA mATe manavaDe prayANa karyuM. te samaye mArdava, Arjava, saumyatva, vinaya ane abhigraha vigere tenA mukhya subhaTa thayA. mehapuranI najIkamAM jaI kaIpaNa sthale nivAsa karI zrImAna Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 maharAja ane jJAnAdarza duta kumArapAle baMnene abhiprAya jANI pite uttara Ape ane saMdiSTa kArya siddha kare evA jJAnadarpaNa nAme dUtane meharAjA pAse mokalyA. jJAnada5Na rAjadvAramAM gayA. darzAvetrI-chaDIdAra tene AgaLa karI meharAjAnI sabhAmAM laI gayA. maharAja ane jJAnAdarzadata. zArIrika tejavaDe dudhaI, ukRSTa vaibhavathI virAjIta, duSTa daSTi viSa sarSanI mAphaka darathI paNa duHkhe jovAlAyaka, jagatane ja karavAmAM uddhata evA krodhAdika putravaDe yukta, anucita vaMTha samAna utkaMTha evA mithyAtvAdi subhaTothI parivRta ane sAkSAt trAsanI mUrti heyane zuM? tema manathI paNa nahI chatAya tevA moha mahArAjane joIne paNa jJAnAdazaduta kiMcita mAtra paNa bhaya pAme nahIM ane pitAne kahevA lAyaka vacana bolyo. re meha ! prathama rInya sahita tAre jeNe parAjaya karyo hato, te zrI hemacaMdrasUrinA caraNakamalamAM bhramara samAna zrI kumArapALarAjA tane jItavA mATe tArA nagaranI pAsamAM Avela che ane eNe mane ahIM meka che. mAre tane eTaluM jaNAvavAnuM che ke, samagra jagatane AkramaNa karI unmatta thayelA teM zrImAna dharmarAjAne potAnA sthAnamAMthI bhraSTa karyo che. tethI te nirAza thaI zrI hemacaMdrasUri pAse AvyA. sUrIzvaranA vacanathI potAnI putrI kRpA teNe caulukyarAjA sAthe paraNAvI che. have kRtajJatAne lIdhe te zrIkumArapAlarAjA potAnA sasarAne punaH rAjyAbhiSeka karavA prayatna kare che. kAraNa ke, "sapuruSanI rIti prItine vadhAravA mATe evI ja hoya che." temaja pitAnA rInya sAthe zrImAna dharmarAjA paNa jayanI IcchAthI tenI pAse Ave che, mATe jaladI tuM tyAM AvI tenI AjJAne svIkAra kara. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~~~ 198 kumArapALa caritra nahi te hAthI mULa sahita vRkSane jema zrIyuta kumArapAlarAjA rInya sahita tAre kSaNamAtramAM jarUra nAza karaze. A pramANe dUtanuM vacana sAMbhaLI mathana karAtA samudranI mAphaka sarva sabhA khaLabhaLI uThI ane garvavaDe AMdhaLA thayelA kodhAdika ddhAo belyA. re re!! kharanI mAphaka vAcAla A kaNa mUkha ahIM AgaLa garadana pakaDIne khUba jorathI ene mAre. zuM joI rahyA che ? tyAra pachI mithyAtvAdi subhaTo tene mAravA mATe uThayA. temane nivAraNa karI zrImAna meharAjAe dUtane kahyuM. re re! adhama ! jagatane jitanAra huM ahI IMdranI mAphaka AnaMda karuM chuM, te tArA hemacaMdrasUrie kayA mohane parAjaya karyo ? te tuM kahe te kharo! vaLI A kumArapAlarAjA saMgrAmanI IcchAthI ahIM AvyA che, te yaMgya che. kAraNa ke, A ati mUTharAjA anargala-pracaMDa mArA bhujabalane jANatA nathI. paraMtu jene meM pitAnA balavaDe napuMsakanI mAphaka sthAna bhraSTa kare che, te dharmarAjA zuM mukha laI ahI AvyuM che! prathama meM ene vRddhatvane lIdhe jIvate mUka hato. hAlamAM yuddha yajJanI aMdara prathama Ahuti enI ja huM karIza. dharmarAjA bahu vRddha hevAthI maravAne taiyAra thayA che, te ghaTita che, paraMtu pArakAne mATe A tAre rAjA mUkhanI mAphaka zA mATe maravAnI IcchA kare che? ThIka huM samajI gaye ke, dharmaputrIkaruNAnA kahevAthI pitA dharmarAjAnA sthAnamAM A rAjA vagara mote mare che. bahu khedanI vAta che ke, strIne svAdhIna thayelA puruSanI buddhi keTalI ? Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 kumArapALa ane meharAjAnuM yuddha A leko mArA hAthe maravAnA che, e prakAranI vidhie lakhele pitAne lekha satya karavA mATe A ahI AvyA, te yogya karyuM che. re dUta ! huM tArI pAchaLa yuddha karavA mATe jarUra AvuM chuM. raNasaMgrAmanI aMdara dharmarAjA ane tArA svAmIne paNa tuM batAvaje. e pramANe mohane pratyuttara sAMbhaLI dUta tyAMthI vidAya thaye. tyArapachI bhayaMkara bhrakuTI caDhAvI moharAjAe duSyana senApatinI pAse potAnuM sainya teja vakhate taiyAra karAvyuM. skuraNayamAna mAtsaryathI banAvelA bakhtarane zarIre dhAraNa karate parastrIrUpa dukRtya ane pramAdaAdika arethI vibhUSita mahArAjA nAstikatArUpa hastIpara besI anyAya vAcAla ane kuzAsarUpa pradhAnAdika sahita zatruone jItavA mATe cAlyo. kumArapALa ane meharAjAnuM yuddha mahArAjA bahu jesathI yuddhamAM cAlyA, tyAre bahu prakAranI suMdara ceSTAo karatA stabdhatva, anAjaMva, karya, niMdA ane vyasana vigere ghaNuM subhaTo tenI AgaLa cAlatA hatA. temaja kaudhAdika ghaNuM tenA putra ane zatruone grAsa karavAmAM ja taiyAra thayelA mithyAtvAdi ddhAe tenI pAchaLa cAlyA. zrImAna kumArapALarAjAnA sainyanI A bAjue pitAnA lazkarane paDAva karyo. pachI maMtrI tathA potAnA putrone bolAvI maharAjAe kahyuM. aho ! A eka Azcarya che, tame jIvatA chatAM kema dekhatA nathI! puruSomAM pazuzamAna kaIka kumArapALa mane paNuM jItavAnI IcchAya kare che. ahe! IdrAdika paNa jenA dAsa thaI rahyA che, tenI sAthe hAlamAM A mANasa yuddha karavA taiyAra thaye che. devanuM kArya te juo. vaLI mane A eka moTI ciMtA che ke, traNe lekanA baLane haraNa karanAra A mArI bhujA manuSya kITane kevI rIte mAraze ? Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 kumArapALa caritra e pramANe zrIkumArapALabhUpAlanI avajJA karavAmAM tatpara thayelA pitAnA svAmIne joI mithyAzramanAme maMtrIe tene samacita upadeza Ape. he deva ! manuSya kITa, ema belI tuM rAjarSinuM apamAna karIza nahIM. meM lokamukhethI sAMbhaLyuM che ke, A zrI kumArapALarAjA koIpaNa paramAtmAne aMza che. vaLI mAre mahimA jANe che chatAM paNa je tamArA zatrune sAthe laI tamArI sAthe yuddha karavA AvyuM che te sAmAnya kema haze? temaja he svAmi! tamArI putrI hiMsAne eNe deza bahAra kADhI mUkI che, te tame juo che. ane dhutAdika tamArA mitronI je durdazA karI che, te huM tamane zuM kahuM ! vaLI devasamAna enA guru enI pAchaLa rahelA che. mATe devapaNu pite ene jItavAne samartha nathI. pachI bIjAnI te vAta ja zI? enA ja balavaDe dharmarAjA paNa varane badale levA AvyA che. samaya upara ko buddhimAna potAnI kAryasiddhi na kare? mATe he svAmi ! A yuddhane samAraMbha vastutaH sAra nathI. ema kahI maMtrI mauna rahyo eTale mahArAjAnA putro ekadama krodhAyamAna thaI gayA. tyArapachI krodha bole. zI bhIti che? mane kaho ! vaDavAnalanI mAphaka huM samagra zatrunA rInya sAgarane zoSI laIza. tamAre koIne ciMtA karavI nahIM, tyArabAda abhimAnathI uddhata banelo mAna che. AcArarUpa netrane lepa karI A sarvajagatane paNa AMdhaLuM karI nAkhyuM. eTalI mArAmAM zakita che, te naSTaprAya puruSane ze hizAba che? tyArapachI utsAhasahita daMbha bo. devane paNa chetaranAra huM rahe chate A rInyane jItavAmAM zA mATe saMzaya karavo joIe ! bhayarahita lebha che. samudranI mAphaka sarvajagatane tRSNApUramAM DUbAvatAM mane devapaNa rekavAne zaktimAna nathI. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma ane mohanuM yuddha 201 teTalAmAM kAmasubhaTa be. A rInyane ADaMbara vRthA che ane A udbhaTa subhaTa zuM bele che ? he vile ! jaladI mane AjJA kare. jethI huM ekalo paNa yuddha karyA sivAya yuvationA caMcala kaTAkSa zreNIrUpa pAlavaDe samasta vairikulane bAMdhI tamArI AgaLa hAjara karUM. e pramANe subhaTanI atizaya sAmarthya zakita je mahArAjA jIta meLavelAnI mAphaka yuddhabhUmimAM gayo. teTalAmAM jJAnAdazaddate paNa pitAnA svAmI pAse AvI zatrunuM AghaMta sarva vRttAMta nivedana karyuM. te sAMbhaLI haMmezAM zAMta evA paNa asahya parAkramavALA pramAdika subhaTe zrImAna kumArapALanaredrane kahevA lAgyA. aho ! amane bahu zAMta jaI A zatruo potAnI mahattA pragaTa kare che. kAraNa ke, dIve jyAre maMda paDe che, tyAre aMdhakAranA taraMga A raMkedazAne prApta thayela meha keruM che? tenA putra tathA subhaTanI zI gaNatarI che ? ApanI AjJAthI kSaNamAtramAM emane kaNanI mAphaka ame daLI nAkhIe chIe. samudranI mAphaka ame nyarUpa taraMge vaDe zatruo pratye gamana kare chate deva paNa duHkhathI ullaMghana kare, evI ApanI AjJA ja tIrasamAna thAya che. ThIka che raNabhUmimAM sarva jaNAze, ema kahI zrImAna dharmarAjA ane zrI kumArapALabhUpALa baMne jaNa dva yuddha mATe ubhA thayA. pachI sau sahita dharmarAjAne pitAne pRSTharakSaka banAvI zrImAna gurjaredra pite zatrunI sanmukha raNakSetramAM gaye. bahu garviSTha thayelA moharAjAne joI zrImAna kumArapALarAjAe kahyuM. re meha! cAla ApaNe baMne jaNa yuddha kIDA karIe. sainike. taTastha joyA kare. sAkSAta parAkramanI mUrti heyane zuM? tema te Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 kumArapALa caritra zrIyuta kumArapALane AgaLa ubhela joI dhUmavALe che ke dhAgni jene e merAjA belyo. re puskITa ! samantatatribhuvanImAkramya tairvikramaiH, zakAdyA api cakrire kila mayA yena svadAsA iva / pratyagrasphuradugravigrahadhiyA mohasya tasyAgrata stiSThan dhASTaryavazena sAMpratamasi tva ko'pi vIrAGkara // 1 // re puruSa kITa ! pracaMDa parAkramavaDe je meM sarvatra traNa bhuvanane jItIne IdrAdika devatAone paNa pitAnA kiMkarasamAna karyA che, te mehanI AgaLa pracaMDa yuddha karavAnI buddhivaDe hAlamAM tuM ubho rahe. che, te tArI koI navIna vIrAMkuranI dhRSTatA che. e pramANe mahArAjAnI uddhatAI joI zrIyuta kumArapAlabhUpALa che . re moha ! traNa lokanuM AkramaNa vigere je te pitAnA parAkramanI prazaMsA kare che, te samaya juna thaI gayuM. paraMtu hAlamAM yuddhanI AgaLa kSaNamAtra ubhuM rahI, are! kharajavALA mArA bhujabalanI kraDAne tuM sahana kare to jarUra tArI garjanAne huM jANuM vaLI he mahArAja ! mArI eka pratijJA tuM sAMbhaLa. hAla raNasaMgrAmamAM tane jItIne zrImAna dharmarAjAne rAjyAsane besArUM te ja huM varakuMjara kharo. mehaparAjaya A pramANe zrImAna kumArapALabhUpALanI pratijJA sAMbhaLI meharAjA bahu krodhAtura thaI gayA ane megha jema jalane temane vIradhuraM dhara pitAnA atrenI vRSTi karavA lAgyA. grISma kALane sUrya tIvra kiravaDe sarovaronI jema zrIkumArapAlarAjA ati dArUNuM pratyAvaDe te asvarUpa jaLane zeSavato hate. vaLI maharAjAe parastrI vyasanAdika je je astra nAkhyAM, te sarvagathI gupta evA rAjAnA aMgamAM pASANumAM jema kuMti thaI gayAM. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahiparAjaya 203 tyArabAda mahArAjAnA samasta ane kSINa thaI gayA. jethI te bhraSTabuddhinI mAphaka bahu vicAramAM paDe ke, have huM zuM karuM? ane kayAM jAuM? ema gabharATamAM paDI gaye. teTalAmAM zrIkumArapAlarAjarSie mohane uddezI evuM brahmAstra mAryuM ke; sarvanA dekhatAM napuMsakanI mAphaka te ekadama raNasaMgrAmamAMthI nAzI gayo. te samaye jaya, jaya, ema belIne megha paMktinI mAphaka zAsana deve zrImAna kumArapAlabhUpAlanA mastaka upara puSpavRSTi karI. tyArapachI zrIkumArapAlarAjA zrImAnadharmarAjAne rAjyAbhiSeka karI gurune vAMcavA mATe AvyA, tyAre gurue kahyuM. satpAtraM paricintya dharmanRpatistubhyaM svaputrI dadau, tadyogAttvamajAyathAstribhuvane 'lAdhyapriyAsaGgamaH / smRtvA'syopakRtiM nihatya ca ripu mohAkhyamatyutkaTa, rAjye'pyenamadhAH kRtajJa ! sucira caulukya ! nandyAstataH // 1 // zrImAna dharmarAjAe tane satpAtra jANIne pitAnI putrI ApI. tenA vegathI tuM traNe lekamAM uttama strInA samAgamavALo thaye. enA upakAranuM smaraNa karIne te ati pracaMDa meha zatrune mAryo ane A zrIdharmarAjAne rAjyamAM paNa besAryo. mATe he kRtajJa! gUrjareza ! tuM ghaNuM kAla sudhI AnaMda bhagava. caturvidha dharma mUrtimAna viveka jema pramudita thayele zrIkumArapAlabhUpati zrI hemacaMdrasUri pratye suMdara vacana che. he prabho ! saddabuddhinA praveza samAna ApanA upadeza vaDe meM dharmanuM svarUpa jANyuM. have enA cAra bhedanuM svarUpa mane samajAve. e pramANe rAjarSine prazna sAMbhaLI siddhAMta sAranA jANakAra Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 kumArapALa caritra evA sUriziromaNi zrIhemacaMdrAcAya sudhAsamAna utkRSTavANIvaDe kahevA lAgyA. cAra gatimaya sa'sArarUpa utkaTa vanane bhAMgavAmAM hastI samAna dAna, zIla, tapa ane bhAvavaDe te dhama cAra prakAranA che. temAM svarga ane mAkSanuM kAraNabhUta je dAna, abhaya, jJAna ane dhanAM upakaraNarUpa bhedathI traNa prakAranu kahyu che. vaLI mRtyuthI bhaya pAmelA prANIonu` saMrakSaNa karavuM, tene puNyazrIne vadhAravAmAM khAsa tattvarUpa prathama abhayadAna kahyuM che. sumerUthI anya koI sthira nathI, AkAzathI khIju kAI vizAla nathI ane samudrathI anya koI zuddha nathI temaja abhayadAnathI Aju koI hita nathI. Agama ane sUtrAnA adhyApanAdivaDe sAdhuenA medhanI je vRddhi thAya, tene vidvAna puruSa jJAnadAna kahe che. jeNe ajJAnarUpa adhakArane dUra karavAmAM sUrya samAna jJAnanA ullAsa karyo che, teNe samasta padArthanuM prakAza karanAra trijuleAcana Apyu, ema jANavu.. jemanA ApavAthI muninuM sAdhupaNuM sacavAya, tene dharmonu avalaMbana heAvAthI uttama prakAranuM trijuTThAna jANavuM. temaja buddhimAna puruSe prasanna mukhathI AkAMkSA rahita AmAMcita thai puNyanI vRddhi mATe supAtrane zuddha annAkrika ApavuM. mANikayaratnathI dIpatA suvarNanI mAphaka jenI a Mdara kriyA sahita jJAna rahyuM hAya, tene durgAMtipAtanA rakSaka hAvAthI vidvAna puruSA pAtra kahe che. vaLI pAtra apAtranA vicAra karyAM vinA dayA dAna ApavuM', te paNa du:khI janeAne bahu upakAraka heAvAthI utkaTa puNyadAyaka thAya che. jenA mATe jagatanA adhipati zrImAna jineMdra bhagavAna paNa uMcA hAtha kare che, tevA uttama prakAranA dAnane! mahimA kahevAne kANa samatha thAya ? jemake, Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 vikramarAjA vapuranupamarupa bhAgyasaubhAgyayogaH, samabhilaSitasiddhivaibhava vizvabheAgyam / sukhamanizamudAra svarganizreyasAptiH, phalamavikalametad dAnakalpadrumasya // 1 // anupama rUpavALuM zarIra, bhAgya ane saubhAgyane savega, abhISTasiddhi, vizvamAM bhegavavAlAyaka vaibhava, haMmezAM udAra sukha temaja varga ane mokSanI prApti, e sarva dAnarUpa kalpakumanuM akhaMDita phala che. sarvathI athavA deza thakI paNa je brahmacaryavrata pALavuM, te zIla vrata kahevAya che. A zIlavata kIti vadhAravAmAM mukhya sthAne gaNAya che. zIlavatanI tulanA karavA mATe kalpakuma kevI rIte zakitamAna thAya ? kAraNa ke, je zIlavata kaliyugamAM paNa sevana karavAthI kalpanAtIta-kalpanA rahita phala Ape che. vividha prakAranI ISTa vastuomAM mana ane iMdriyanI IcchAne je rodha kare che, te tapa kahevAya che ane tapa pApa samudranuM pAna karavAmAM agatyamuni samAna hoya che. dubhAMgIonI jema temanI mukitarUpI strI IcchA karatI nathI, temane paNa te ta5 utkRSTa saubhAgya ApanAruM thAya che. dAnAdika dharmakAryomAM mAnasika atyaMta prIti rAkhavI, te bhAva kahevAya ane te bhAva bhava-saMsArarUpI vAdaLAMne vikheravAmAM pavana samAna hoya che. jema lavaNa vinAnuM bhajana bahu svAdiSTa hetuM nathI, tema samagra dAnAdika paNa eka bhAva vinA rUcikara thatAM nathI. he nareMdra! A pramANe buddhimAna puruSa mana, vacana ane kAyA Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 kumArapALa agni vaDe cAra prakAranA dharmanuM ArAdhana karatA chatAM rAjyazrI bhegavI vikamarAjanI mAphaka muktizrIne pAme che. vikramarAjA lakSamIthI bharapUra ghAtakI khaMDanA bharatakSetramAM zivapura nAme nagara hatuM. te samasta pRthvInuM eka AbhUSaNa hatuM. jenI aMdara zeka hita leke vasatA hatA, temaja haMmezAM vipatti rahita saMpattio, duHkharahita sukha ane roganA uddabhava vinA bhege hatA. te nagaramAM caMdrasamAna yaza ane kAMtithI virAjamAna sajajanene zAMti apavAmAM caMdra samAna harizcaMdra nAme rAjA hate. viruddha rAjAonA nirmala yazanuM bhajana kare te paNa jene khalma kAlasamAna dIpa hatuM, e moTuM Azcarya hatuM. zIlaratnane dhAraNa karatI rohiNI nAme tenI strI hatI. jeNIe saubhAgyanA addabhuta vaibhave vaDe rohiNIne parAjaya karyo hate. teja nagaramAM trivikrama-vAsudeva samAna mahAna parAkramI vikrama nAme eka rAjapUta hatA. paraMtu te duraMta dAridrathI pIDAyele hate. te aneka prakAranA upAyamAM bahu kuzaLa hatuM, chatAM paNa nirbhAgyanA ziromaNisamAna keIpaNa ThekANethI te dhana meLavI zake nahIM. jethI bahu khedAtura thaI te vicAra karavA lAgyA. ' are eka dhana vinA A mArA zauryAdika samagra guNe aMka vinAnA mIMDAo jema nirarthaka thayA che. huM mAnuM chuM ke, A duniyAmAM sarvane saMjIvana auSadha eka dhana ja che. kAraNa ke, jenA darzanathI paNa manuSya jIve che, e moTuM Azcarya che. nirdhanapaNAthI bIju keI duHkha nathI ane dhanathI anya kaI sArU nathI, ema jANuM buddhimAna puruSoe uttama prakAre ghaNuM dhana saMpAdana karavuM. e nizcaya karI vikramarAjakSatriya dravyarjana mATe dezAMtaramAM gaye, kAraNake, "dravya meLavavAmAM mukhya kAraNa udyama hoya che." Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ municadra guru 207 municaMdra guru dezAMtaramAM pharate pharate te vikrama keIpaNuM vanamAM gaye. tyAM mUtimAna pitAnA bhAgyasamAna, vItarAga dharmanA udyoga municaMdra nAme munimahArAja beThA hatA. uttama jJAnI samAna temane joI vikeme namaskAra karyo. tyArapachI teNe pUchyuM. he bhagavana ! udyama karavA chatAM paNa mane ghaNuM dhana kema maLatuM nathI ? gurumahArAja bolyA. te pUrvabhavamAM dAna dharmanI sevA karI nathI, mATe tane yatinI mAphaka A akiMcanapaNuM prApta thayuM che. keTalAka manuSya daridrIonA agresaranI mAphaka "tuM A5, tuM Apa" ema bolatA je ghareghara bhikSA mAge che, te kRpaNutAnuM ja kAraNa che. tuM Apa e prakAranuM eka ja vAkaya jIbha para raheluM dAnInuM gauravapaNuM ane yAcakanuM laghupaNuM kare che. saMgraha karavAmAM karaDe kITAdika paNa AgrahavALA hoya che ane dAna ApavAmAM keTalAka deve paNa prAye dakSa letA nathI. jeo lakSmIne bheTamAM dATIne rUMdhI mUke che, temanI upara krodhAyamAna thaI hoya tema, te lakSmI pharIthI temanA sAmuM jotI nathI. mATe ekAgra mana karI tuM pitAnA anumAnathI dAna kara, jethI meghavaDe jema A dAnadharmavaDe tArA dAridrarUpa tApane nAza thAya. vaLI tAre evI zaMkA na karavI ke, mArI pAse alpa dhana che, te huM zuM dAna karUM? daridra avasthAmAM thoDuM ApeluM dAna paNa puNya saMpattinI puSTi mATe thAya che. pAtrane ApeluM dAna keIpaNa ThekANe niSphaLa jatuM nathI. tuM je, meghane ApeluM samudranuM jaLa nadIonA pravAhanarUpa thaI pharIthI paNa samudrane ja maLe che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 kumArapALa caritra e pramANe guruvacanane svIkAra karI vikama tyAMthI AgaLa cAle ane haMmezAM je kaMIne kaMI vastunuM dAna Apate, te ghaNI bhUmi cAlI nIkaLe. dAnamahimA eka divasa keIpaNa vanamAM gaye, tyAM te AMbAnA vRkSanI nIce beThe. pachI vicAra karavA lAge. huM lakSmIne kevI rIte meLavIza? pAtradAna kevI rIte karIza? ema saMkalpa karate hate. tevAmAM tyAM eka dara tenI najare paDayuM. tenI aMdara eka sonA mahera joI teNe joyuM ke ahIMyAM nidhi have joIe. teNe te bila davA mAMDayuM. keTaloka bhAga khedya eTale nidhi pragaTa thaye. aMdara pAMcaso sonaiyA dATelA hatA. - A pArakuM dhana levuM ke, na levuM, ema te vAraMvAra vicAra karatuM hatuM, teTalAmAM tyAM pragaTa thaI keIka devI bolI, he vikrama ! tArI dAnamaya buddhi jANuM tane nidhi ApavA mATe A AMbAnA vRkSamAM rahIne meM bilamAMthI eka sene tane batAvyo hate. A dravyanidhAna tuM grahaNa kara ane pitAnA dravyanI mAphaka IcchA pramANe bhegava, ema kahI devI adazya thaI gaI. pachI vismaya pAmI vikrama vicAra karavA lAgyA. aho ! dAnano mahimA kaI vicitra che. jenI vAsanA paNa A devIe mane deya...ApavA lAyakanI mAphaka nidhi Ape. tyArapachI te dhana laI vikrama patAnA ghera gaye. sAmAnya gRhasthAzramInI mAphaka te dhanathI te kaMIka sukhI thayA. sarva saMpattionuM kAraNa dAna che, ema mAnI vikrama te divasathI AraMbhI harSapUrvaka vizeSa dAna karavA lAgyA. kAraNa ke daSTaphalamAM keNa pramAda kare? anukrame puNyarUpa sUrya udaya thavAthI tene nirdhanatArUpI aMdhakAra naSTa thaye chate prakAzanI mAphaka dhIme dhIme vaibhavane ullAsa thavA lAgyo. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinarAja Agamana jitarAja Agamana eka divasa vikrama peAtAnA tyAM bhAjana karavA beThohatA. te samaye tenA puNyayeAge pAraNA mATe zrImAna jine'dra bhagavAna tyAM AvyA. temane joI AMtarika prItivaDe rAmAMcita thai gayA ane mahu bhAvanA bhAvatA teNe vaMdana karI zrIneidra bhagavAnane vizuddha anna vaherAvyu. 209 te samaye ati gabhIra zabdavaDe traNe leAkamAM tenA uttama prakAranA dAnane ucca svare prasiddha karatA hAya, tema AkAzamAM dubhinAda thayA. te samaye vikramanA ghara upara te dAnanuM Azcaya batAvanAra AkAzamAMthI harSAzrunI vRSTi samAna ga MdhAdakanI vRSTi thaI. te dAnane pUjavA mATe jema devatAoe vikasIta puSpAnI vRSTi karI, AkAzamAMthI paDelA apUrva ratna ane suvarNa rAzinA miSathI vikramanA gharamAM lakSmI e peAtAnI rAjadhAnI karI hAya tema sthiratA karI. temaja te dAnavaDe tenA gharamAM puNyarAjAne praveza thaye, e kAraNathI jema devAe AkAzamAMthI vaaA nAMkhyAM te ghaTita che. A pramANe tyAM dAnanA prabhAvathI paca dIvya pragaTa thayAM. dAnanA AvA adbhuta mahimA joI harizcaMdrarAjA peAte te samaye paurajana sahita tyAM Avye ane baMdInI mAphaka teNe vikramanI stuti karI. pachI zrIjinendra bhagavAne tyAMthI anyatra vihAra kare chate pAtra dAnanA mATe udaya joi mahA balavAna vikrame peAtAne dhanya mAnI bhAjana karyu ane kailAsasamAna peAtAnuM maMdira baMdhAvI kAmadeva saMbaMdhI krIDA karatA te svecchA pramANe sukha vilAsa karatA hatA. nIlaka vidhAdhara anyadA vikramakSatriya lakSmIvaDe naredrasamAna ati udAra veSa paherI maneAhara udyAnamAM krIDA karavA mATe gayA. bhAga-2 14 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 kumArapALa caritra tyAM puSpanA guccharUpI stana ane kuraNayamAna palavarUpI che hAtha jemanA evI latArUpa aMganAoe vilAsavaDe tenuM mana harI lIdhuM. naMdanavananI mAphaka puSpanA samUhavaDe cittane-manane AnaMda ApanAra te udyAnamAM bhegIpuruSomAM cUDAmaNisamAna te vikrame khUba kraDA karI. tyArabAda te udyAnanI zobhA jete hato, tevAmAM tyAM eka sthaLe e pAMkha vinAnA pakSInI mAphaka uDate ane nIce paDate keI uttama puruSa tenA jevAmAM AvyuM. teNe tene pUchayuM. he mitra! tuM uMce jaIne nIce kema paDe che? te sAMbhaLI anupama vANI vaDe puruSa bole; vizAla padArthothI vibhUSita vaitADhaya nAme ahIM parvata che. temAM utkRSTa samRddhimaya maMdirevaDe suzobhita maNimaMdira nAme nagara che. tenI aMdara IMdrasamAna parAkramI pavanavega nAme rAjA che. vizAla kAMtivaDe IMdrANIsamAna jayA nAme tenI strI che. nIlakaMTha nAme huM temane putra chuM. vidyAsiddha hevAthI huM bahu utkaMThAvaDe tIrthayAtrA mATe AkAza mAge gaye hato. tIrtha vaMdana karI huM pAcho vaLe. pitAnA nagara pratye jato hate. tevAmAM ahIM A suMdara bagIce joI temAM ramavA mATe huM utaryo. ahIM kriIDA karI pitAnA nagaramAM javA mATe meM AkAza gAminI vidyAnuM smaraNa karyuM. paraMtu pramAdInI mAphaka tenuM ekapada akasmAta huM bhUlI gayA chuM, tethI he mitra ! AvA kaSTamAM huM AvI paDaye chuM. pakSIone pAMkhe jema vidyAdharane vidyA e ja mukhya sAdhana che. te vRttAMta sAMbhaLI tenA duHkhathI pIDAelAnI mAphaka vikrama che. he mitra! je mArI AgaLa kahevA gyA hoya te pitAnI vidyA Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSApahAra 211 tuM bolI jA. tArI AgaLa kaMI gupta rAkhavAnuM che ja nahIM, ema kahI nIlakaMTha potAnI vidyA bAlI gaye. padAnusArI buddhieka pada sAMbhaLavAthI bAkInAM pada pUrNa karavAnI buddhivaDe vikame vismRta thayeluM pada pUrNa karyuM. pachI saMpUrNa vidyAvAna thaI nIlakaMTha suMdara vacanathI be. he vikama! A tArI buddhi keInavIna prakAranI che. ajJAta vidyAnuM paNuM je smaraNa kare che? athavA jala, AkAza, dizAo ane samagra vizvane avalokanAra saprajJAnI sImA hotI nathI. he mitra! te mAre prathama upakAra karyo che, to tene badale mArAthI vaLI zake tema nathI, chatAM paNa kRtajJatAne ucita kaMIpaNa mAre tAruM hita karavuM joIe. ema kahI teNe te AkAzagAminI vidyA ane eka vIMTI tene ApI. vizeSamAM teNe kahyuM, A vIMTIne prabhAva e che ke enA sparzavALA jaLathI sarva prakAranAM viSa utarI jAya che. he mitra ! koI vakhata ahIM AvI Apane pharIthI huM maLIza, ema kahI vidyAdhara pitAnA sthAnamAM gaye. vidyA ane vIMTI maLavAthI saMtuSTa thaI vikrama paNa pitAne ghera gaye. viSApahAra lahamInA pratibiMbasamAna ane suMdara pipaTa jemAM raheluM che, evI AmramaMjarI samAna, ati manohArI ratnamaMjarI nAme harizcaMdrarAjAnI putrI udyAna aMdara jaIne pitAnI sakhIo sAthe krIDA karatI hatI. tyAM tene koIka duSTa sarpe daMza karyo. tenuM viSa caraNathI mastaka sudhI ekadama vyApI gayuM. jethI te kApelI velaDInI mAphaka mUcchita thaI bhUmi upara AleTavA lAgI. te vAta jANI tenAM mAtA pitA vigere tenI pAse AvyAM ane viSahAraka gArUDika vaidya pAse viSa utAravAnA ghaNAe upAya karAvyA. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ V 212 kumArapALa caritra paraMtu abhavyamAM upadeza ane bAlakamAM strI kaTAkSa jema temaNe karelA sarva upAye tene viSe niSphala thayA. marI gayelI hoya tema tene mAnI tenAM mAtApita tenA duHkhathI bahu duHkhI thaI gayAM ane kSaNamAtra te duHkhane vina karanArI mUchane svAdhIna thaI paDayAM. zItaupacArathI harizcaMdra sacetana thayo. tyArabAda teNe maMtrInA vicArathI teja vakhate zivapuranagaranI aMdara pahaSaNa karAvI. je mArI putrIne sajIvana kare, te puruSane adha rAjya sAthe mUtimatI kulalakSmI samAna A mArI putrI huM ApIza. A gheSaNa sAMbhaLI uttama karmane Azrarya karI vikrama pitAnI viTInI parIkSA mATe rAjasutAnI pAse ghaNuM AnaMdathI gaye. tenA darzana mAtrathI ja rAjAe jANyuM ke, mArI putrI sajIvana thaze, ema mAnI mitranI mAphaka abhyathAnAdivaDe tene satkAra karyo. jethI vikama bahu prasanna thayA. ranamaMjarIne joI vikrame viSama viSa vegane trAsa ApanAra pitAnI vIMTInuM jala tenA mukhapara chAMTayuM. tarata ja te sutelInI mAphaka ekadama jAgI uThI. praphula thayAM che netrakamala jenAM evI ratna maMjarI padminI jema sUryane tema AgaLa ubhelA vikamane joI bahu rAjI thaI te kharekhara ucita che. pitAnI putrIne sajaja thayelI joI rAjAnA harSAzruthI bAcIyAM bharAI gayAM ane stuti pUrvaka vikramane kahyuM, jenuM mana niraMtara paraduHkha dUra karavAmAM atyaMta rasika heya te te eka ja hAlamAM vicArazIla ane dayALu che. vaLI je duSTabuddhi sAmarthya chatAM duHkhIne vAraMvAra upakAra karatA nathI tevA mAtAnA yauvana hArI puruSane janma mA thAo. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnamaMjarIrANI 213 tArAmAM eTalI uttamatA rahI che ke, vAstavika A stuti ja gaNAya nahIM. kAraNa ke jenA hAthe zrIjineMdrabhagavAne paNa anaMta puNyanuM kAraNa evuM pAraNuM karyuM. ema kahI harizcaMdrarAjAe pitAnI putrI ratnamaMjarI vikrama sAthe paraNAvI ane te ja vakhate adhurAjya paNa tene ApyuM, "kharekhara sapuruSanI pratijJA satya hoya che. tyArabAda ranamaMjarI sahita vikramarAjA gajepara ArUDha thaye, te samaye AkAzanA madhyamAM rahelo ane eka tArA sAthe virAjamAna caMdra hoya tema te zete hate. kharekhara A vikama kAmadeva che. aneka munionI kadarthanA karavAthI prathama duHkhI thaIne pharIthI puSTa dAnevaDe A sukhI thaye ane A ratnamaMjarI paNa pUrvajanmamAM jarUra rati haze, anyathA vikramanA miSa vaDe kAmadevane A kevI rIte vare ? ityAdika sAMbhaLavAmAM rasika evI parijanonI vArtAo sAMbhaLate vikramarAja moTA utsava sAthe potAnA ghera gaye. ratnamaMjarI rANI strIonA guNarUpa samudrane pAra pAmelI ratnamaMjarIne atizaya AnaMda Apato vikramarAjA niraMtara kAmadevane kRtArtha karato hato. jema jema vaibhavanI vRddhi thavA lAgI, tema tema tenuM dAna paNa bahu vadhavA lAgyuM. divasanI vRddhi thavAthI sUryanuM teja zuM vadhatuM nathI. tenA utkRSTa dAnaguNathI utpanna thayela yazarUpI paTavani sarvatra prasarI gaye, jethI nidrita thayelA yAcake jAgrata thayA. dUra dezamAM rahelA vAcake paNa tene asAmAnya dAnI mAnatA bhramarAo jema kamala pratye tema dAna levA mATe vikama pAse AvavA lAgyA. tyArabAda harizcaMdrarAjAne putra nahoto tethI teNe pitAnuM vRddhatva jeTha vikemane rAjyAsane thApana karyo. pachI te kALa karI parakamAM gaye. have rAjyanA balathI vikramarAjA vasaMta samaya pAmIne kAmadeva jema bahu tejasvI thaze. tenA puNyathI prerAyelA hoya tema moTA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 kumArapALa caritra rAjAe paNa vinayavata thai dvivya bheTaNAva vikramarAjAne sevavA lAgyAM. strIe tene ghaNI hatI, chatAM paNa teNe atipriya hAvAthI ratnamaMjarIne paTTarANI padma Apyu. prauDha prItinI AgaLa A pada kANu mAtra che? varSAkAlanA udayasamAna vikramarAjAe nyAyarUpI jaLavaDe pRthvInu siMcana kare chete, khalapuruSo javAsAnI sthiti pAmyA ane sAdhupuruSA kada khapuSpanI mAphaka bahu praphulla thayA. temaja tenA ati vizALa rAjyamAM uau;zravasa nAme iMdranA azvane jItanArA gheADA hatA, arAvata sarakhA hAthI ane bRhaspati samAna maMtrIe hatA. vaLI tenuM caturaMga rasainya eTaluM mATu` hatu` ke; jenA saMcArathI cakravartI paNa zaMkA karatA hatA, ema huM mAnuM chuM. ahA ! uttama prakAranA dAnano mahimA traNaleAkamAM paNa mAtA nathI, kAraNa ke; je dAnanA prabhAvathI tevA daridra paNa A vikramarAjya bhAtA thaye.. ema peAtAnA manamAM vicAra karI sanagaranA leAkA paNa huMmezAM savajanane hitakAraka evuM utama dAna ApatA hatA, " kharekhara leAkeA svAmIne anusaranArA haiAya che. ' maNimaMdira praveza anyadA vikramarAjA sabhAmAM beThA Avatu mahAtejasvI eka vimAna tenA hatA, teTalAmAM AkAza mArge jovAmAM AvyuM. A kayAM jAya che ? ema sabhAnA leAkeA sAthe rAjA vicAra karatA hatA, tevAmAM sU`biMba samAna tejasvI te vimAna sabhAnI vacce AvyuM. vimAnamAMthI utarI nIlakaMThavidyAdhara haSa pUrvaka rAjAnA pagamAM paDayA. rAjAe tene AliMgana ApI peAtAnA Asanapara besADace.. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madanavegA vivAha 215 paraspara kuzalavArtA thayA bAda vidyAdhara khelyuM. he deva ! hAla Apa mAre tyAM padhArA. mArA Azramane suzeAbhita karo. paraspara AlAparUpa amRtathI siMcAyelI prItirUpa maneAhara velaDI prazasta manarUpa puSpane vikavara karI sukharUpa lane pragaTa kare che. ema te vidyAdharanI prAthanAthI vikramarAjAe rAjyabhAra peAtAnA maMtrIne soMpI dIdhA ane tenI sAthe vimAnamAM esI rAjA AkAzamArge cAlatA thayeA. pRthvInuM avalAyana karatA vikramarAjA kSaNamAtramAM vaitADhayapara maNimaMdira nagaramAM paheAMcyA. tyArapachI nIlakaMTha vidyAdhara bahu vinayapUrNAMka rAjAne peAtAnA sthAnamAM laI gayA ane jyeSTha khaMdhunI mAphaka tene bahu Atithya satkAra karyAM. madanavegA vivAha r rUpavaDe devAMganAonA daurbhAgyane pragaTa karatI ane kAmanA AvegathI ze|bhatI maDhanavegA nAme peAtAnI bahenane vikrama sAthe paraNAvIne nIlakaMThe bahu harSoMthI kuberanA bhaMDArasamAna ane utkRSTa vastuo tene ApI. tyArakhAda zAzvata caityAne vAMDhavA mATe vikramarAjA vAdaLAonI mAphaka vidyAdharAnA vimAnAvaDe AkAzane AcchAdana karatA tyAMthI nIkaLye, dha rUpa tribhuvanaprabhunA AsthAna maMDapa samAna, ghAtakIkhaMDanA vibhAgeAmAM ane merUAdisthaLAmAM rahelAM satIrthAMne namI, maneAhara stotrovaDe stuti karI, vikramarAjAe peAtAnAM nayanene saphala karyAM. tyArapachI teja vimAnAtika samRddhivaDe tyAMthI pAcheA vaLI vikramarAjA peAtAnA nagaramAM AvyeA. bAda nIlakaMTha vigere vidyAdharonA satkAra karI temane vidAya karyAM. municaMdrasUri eka divasa vizuddha pAdanyAsathI bhUmipIThane pavitra karatA zrImunica'drasUri puna: tyAM padhAryAM. zrIvikramarAjA tyAM gayA. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 kumArapALa caritra sUrIzvarane vaMdana karI te be, he prabho! kalpavRkSa samAna IcchitapUraka evA ApanA upadezelA dAnanA prabhAvathI hu AvA aizvaryAne pAtra tha chuM. hAlamAM paNa haMmezAM svArthanI mAphaka te dAnanuM huM sevana karUM chuM. vaLI kRpA karI mArU kalyANa thAya tevA anya kaI dharmane upadeza kare. e pramANe rAjAnuM vacana sAMbhaLI municaMdrasUri dAMtanI kAMtivaDe zuddha dharmadhyAnanI chaTAne batAvatA hoya tema ati madhura ane gaMbhIra davani vaDe suMdara upadeza ApavA lAgyA. he rAjana! dAnanI mAphaka zIlabrahmacarya paNa dharmanuM jIvita che. jenA vinA pracaMDa e paNa kriyAkAMDa niHsAra che. niSkapaTa navadhA brahmacaryanI gupivaDe tejasvI muni ane svadAra saMtuSTa gRhasthAzramI e baMne prakAranA zIlavratadhArI hoya che. ' kaI bhAgyazAlInA ja hadaya sarovaramAM addabhuta mahimArUpa sugaMdhavALuM zIla sukRtazrInA nivAsa mATe kamalasamAna AcaraNa kare che. kriyAvAna, aticatura, dhAnI ane maunI hoya, paraMtu zIlA vinAne hoya te te nakkaTTAnI jema keIpaNa ThekANe zobhApAtra thatuM nathI. vaLI svargamAMthI AvI de mahAsatIonI je sahAya kare che, te te zIlavatanA atizayanI mAtra prasAdI che. jayAM sudhI zIla sugaMdhavaDe gaMdhavAyu prasarato nathI, tyAM sudhI ja vigharUpa hAthIonAM ToLAM umatta thaI phare che. e pramANe gurune upadeza sAMbhaLI vikramabhUpatie durgati dramanA bIjanI mAphaka parastrI sevanane jIvanaparyata niSedha karyo. temaja cAre parvatithiemAM pitAnI strIone paNa niyama karyo. tyArabAda gurumahArAjanI AjJA laI guNo vaDe ujavaLa te rAja pitAnA ghera AvyA. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAvIazva 217 parastrIne sahaidara samAna mAnavAthI vikramanI bahu prasiddhi thaI. mAda bhUpati te niyamane peAtAnA dehanI mAphaka pAlatA hatA. mAyAvI adya eka divasa vikramarAjA sabhAmAM beTho hatA. tevAmAM uttama azva laI koIka vaNika tyAM AvyeA. namaskAra karI te khelyA. huM deva ! A azva nirdoSa hAvAthI rAjyAsanane lAyaka che. ApanI icchA hoya tA grahaNa karo. rAjae azvalakSaNa jANanAra vidvAneAne AjJA karI. teee azvanAM sava aMgeAnA sArI peThe tapAsa karI kahyuM. A azvanuM mukha huM mAMsathI bhareluM nathI. temaja tenA kAna bahu TuMkA che. garadananA bhAga cA che. pIThanA bhAga vistAra sArA che. vizALa che. chAtInA pachavADAnA bhAga bahu puSTa che. madhyabhAga kRza che. rAma rAjI suvALI che. kAMtimAM caMdrasamAna, uMcAimAM puruSapramANa ane yathAsthAna zubha AvalvaDe vibhUSita A azva sUryanA azva hAya tema dIpe che. he deva ! rAjyanA adhiSThAyaka deva hoya tema A azva bhAgya vinA maLe tema nathI. ema sAMbhaLI pramudita thaI rAjAe te vaNikane ceAgya mUlya apAvIne te gheADAne peAtAnI azvazALAmAM baMdhAvI dvIdhA. prabhAtamAM te azvapara esI vikramarAjA tenI gatinI parIkSA mATe gAmanI bahAra gayA ane azvanI lagAma jayAM chuTI mUkI ke tarata ja pavana gatie te doDavA mAMDaye.. rAjAe ghaNA rAkayA tA paNa raja5nA bhayathI ja jema ekadama uDIne AkAzamAM cAlatA thayA. hA ! nAtha ! tamane A zuM thayu? A azva tamane zAmATe Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 kumArapALa caritra laI jAya che? bhUmipara rahelA ane upAya vinAnA ame zuM karIe? A azva te AkAzamAM uDaDyo che. ema hAhAra karatA rAjAnA svAre joI rahyA hatA, chatAMe temanI dRSTithI agocara thaI te mAyAvInI mAphaka bahu vegathI kaI sthaLe cAlyo gaye. hA ! hA! A meTuM Azcarya che. AkAza mAge gheDe doDa jAya che. athavA A azva nathI, paraMtu koI kapaTI deva have joIe. AkAzamAM mane kayAM laI javA Icche che? ema vikramarAjA vicAra karatA hatA, teTalAmAM kaIka vanamAM dUra jaI tyAM vikamarAjAne mUkIne te azva adRzya thaI gayo. divyatrI yugala. AkAzamAMthI pahelAnI mAphaka vikramarAjA dizAomAM daSTi pheravato hato. tevAmAM tyAM suMdara aMgavALI be strIo tenA jevAmAM AvI. ninimeSa-sthira dRSTi hovAthI ane atizaya lAvaNyane lIdhe A devIo che. manuSya jAti nathI. ema teNe nizcaya karyo. pUrve jeyelI hoya tevI te baMne strIo sneha pUrvaka belI. he svAmi ! ame ApanI bahu vakhatathI vATa joIe chIe. Apane AvatAM ghaNe vilaMba kema thaye? ema kahI te baMne strIo rAjAne upADI kSaNamAtramAM pacaraMgI maNiothI bAMdhelA mahelanA sAtame mALe laI gaI. tArUNya ane pavitra lAvaNya rasanA siMcanathI zaMkare bALI nAkhelA kAmane sacetana karatI, zRMgAra rasanuM sarvasava ane kAmadevanuM khAsa jIvita hoya ne zuM? tevI kaIka devI tyAM palaMga para beThelI vikramarAjAe joI. tyArabAda devI paNa palaMga parathI nIce utarI ane AMtarika vinayane svIkAra karI premapUrvaka teNIe rAjAne bahu Atithya satkAra karyo. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divyastrayugala 219 tyAra pachI pitAnI devIo pAse snAna karAvI pite tene dIvya rasoI jamADI vastrAdikathI vibhUSita karyo. tyAra pachI devI vikramarAjAnI AgaLa beThI. kRtrima nehathI rAjAne mohita karavA lAgI. utkaTa kAmathI matta thayelI hoya tema te devI vikramane kahevA lAgI. he deva! mArA puNyathI ja kheMcAI tuM ahIM AvyA che. zuM ciMtAmaNiratna bhAgya vinA hAthamAM Ave kharuM? IzAnadevalekamAM rahenArI huM devI A vanamAM kriDAnI IcchAthI pitAnI zakti vaDe A mahela banAvI rahuM chuM. ghaNu kAlanAM tRSAtura thayelAM A mArA netra ApanA svarUpAmRtanuM pAna karI jevI rIte tRpta thayAM, tevI ja rIte kAma javaranI pIDAthI du:khI thayelA mArA aMgane paNa tArA saMgama rU5 auSadhathI tuM svastha kara. e pramANe devInuM vacana potAnA zIlavatane pratikula mAnI vikramarAjAe tene gurunI mAphaka upadeza karavAno prAraMbha karyo. he devI ! tuM devane bhogavanArI che, huM manuSya jAti chuM. te tuM mArI sAthe zA mATe bhoganI IcchA rAkhe che? amRtanuM pAna karanAro e kaIpaNa na hoya ke; khArA jaLanI IrachA kare ? vaLI sAdika sevA karavI sArI paraMtu viSaya sevA sarvathA kharAba che. kAraNa ke, sarpAdika to ekavAra prANaharaNa kare che ane. viSaya te vAraMvAra maraNadAyaka thAya che. zaMkaranA kaMThamAM viSayathI mAtra zyAma cihna thayuM che ane viSayothI. te tenuM ardhAga haraNa thayuM che. ahe ! viSayanuM bala vicitra che. A cAre prakAranI saMsAra gatimAM prANIone je asahya duHkha thAya che, te viSaya vRkSanuM phaLa jANavuM. mATe narakamAM laI janAra viSayane viSanI mAphaka tyAga karI mikSanA sthAnabhUta parabrahma-- brahmacarya rUpa amRtanuM tuM vAraMvAra pAna kara. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 kumArapALa caritra vilakSa thaI devI belI. he-napuMsakaziromaNe! tane dhikakAra che, kAraNa ke, AvI snehAdhIna thayelI mAre tuM anAdara kare che. manuSyane svapnamAM paNa jenuM darzana durlabha hoya che, te huM piote ja tArI prArthanA karuM chuM. chatAM paNa hAla tAre ze vicAra che? vikrama che . he devI! tAruM kahevuM ThIka che, paraMtu jIvatAM sudhI mAre parastrIne tyAga che. pitAnI strI sivAya anya devIone paNa prANAte huM sevavAne nathI, kAraNa ke pitAnA vratabhaMgathI huM bahu bhaya pAmuM chuM. kAcanA TukaDA mATe mANikayane koNa bhoge? dhatUrane mATe kalpavRkSane keNu kApI nAkhe? eka loDhAnA khIlA mATe devamaMdirane koNa pADe? kSaNika sukha mATe saMsAra tAraka zIlavatane koNa tyAga kare ? re re mUDha ! huM tArI IcchA karUM chuM, chatAM tuM je mAre anAdara karIza, te huM tArA mastakane kamalanALanI mAphaka khaDjhathI hAla ja kApI nAkhIza. ema kahI te devI rAkSasI jema bhayaMkara AkAra karI khagra ugAmIne rAjAnuM mastaka kApavA doDI. prANa bhale cAlyA jAya, paraMtu pitAnA zIlanI rakSA karavI, e nizcaya karI navakAranuM smaraNa karatA rAjAe chedavA mATe pitAnuM mastaka nIcuM namAvyuM. nIcA maratake daDha vairyathI romAMcita thaI rAjA devInA pracaMDa khagaghAtane saMkucita dRSTithI jue che. teTalAmAM ahe ! zIlane mahimA adbhuta che, ema vAraMvAra bahu harSathI stuti karatI devIe rAjA upara puSpanI vRSTi karI. A devI mAravAne taiyAra thaI hatI, e zuM ? ane A puSpanI vRSTi kayAMthI ? ema pitAnA manamAM Azcarya mAnatA rAjAne devIe kahyuM.. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNazrIne saMdeza 221 hAlamAM potAnI sabhAmAM beThelA IzAne ke pitAnA jJAnathI zIlatamAM sthira tane jANIne devenI AgaLa kahyuM. he deve ! ghAtakIkhaMDanA bharatakSetramAM zivapuranagarane rAjA vikrama hAla zIlavratamAM je deDha che, te bIje kaI nathI. prAce cAritradhArI-muni paNa zIlathI kadAcita calAyamAna thAya, paraMtu vikramarAjA apsarAothI paNa pote calAyamAna thAya nahIM. lAvaNyavatI apsarAomAM cUDAmaNi samAna huM tenI devI chuM. A tArI prazaMsA sAMbhaLI meM ghaNe vicAra karyo. ahe! IzAneMdranuM A vAkyAturya ke navIna prakAranuM che, kAraNake manuSya kITane devIo paNa zIlathI na calAvI zake. svapnamAM paNa yuvatine joI mANasa jaladI vihUvala thAya che, te sAkSAt mehanI velaDI samAna devIone joI vihuvala thAya temAM navAI zI ? che ema vicAra karI huM tArI parIkSA mATe svargamAMthI ekadama ahIM AvI ane azvApahArAdika sarva prapaMca meM karyo. ' he bhadra! mastaka chedanane svIkAra karIne paNa je te potAnA niyamathI khalita thaye nahIM, tethI dharmavIranI upamA tane ja ghaTe che ane zIlavata pAlanArAone mukuTa paNa tuM ja che. ke zIla parizIlayati na janAH svAsthye vratasthAstu te, __ ye naiva vyasane'pi jIvitamivonmuzcanti tat karhicit / grISme zaivalinI taranti na kati syustArakAste para, zrotaHprotataTAvaniM ghanaRtau ye tAM tarItukSamAH // 1 // Arogya samayamAM kayA mANasa zIlavrata pAlatA nathI ? paraMtu jeo prANa saMkaTamAM paNa jIvitanI mAphaka kaI divasa zIlane tyAga karatA nathI teo ja sAcA vratadhArI jANavA. grISma rUtumAM kayA puruSe nadI taratA nathI, paraMtu jeo varSa Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 kumArapALa caritra rUtumAM pravAhathI saMpUrNa bharelI nadIne taravA mATe zaktimAna hoya teo ja kharA tArA gaNAya." he rAjana ! A pRthvI satya brahmacaryadhAraka tArAthI ja zebhe che. pUrNimAnA caMdravaDe ja rAtrI prakAzavALI kahevAya che. IzAnadeveMdra pitAnI sabhAmAM jevI tArI prazaMsA karI hatI, te ja tAre anubhava mane thayuM, kAraNake, sajajanenI vANI mRSA hitI nathI. have tuM bola ? meM tArI kadarthanA karI che. tethI zuM tArUM priya karI huM tane prasanna karUM ? sUrya paNa vRkSane tapAvI vRSTithI tenuM siMcana kare che. | vikramabhUpati belyo. he devI! zIla pAlana karavuM, e mane bahu priya che. te te tuM karI cUkI che. have bIjuM zuM karavA tuM dhAre che ? ema belI vikramarAjA mauna rahyo ke, tarata ja devI tene zivapuramAM laI gaI ane ratnajaDita siMhAsana upara besArI divya AbhUSaNethI tene sArI rIte vibhuSita karyo. premavizuddha evA nagaranA lekene rAjAnuM te vRttAMta sAMbhaLI meghazreNInI mAphaka varNarAzinI vRSTi karI devI pitAnA sthAnamAM cAlI gaI. AzcaryakAraka te caritra sAMbhaLI nagarajane pramoda sAgaramAM garaka thaI gayA ane tenA pitAnA svAmIvaDe teo potAnA AtmAne dhanya mAnatA hatA. vikramarAjAnA zIlane uttama mahimA sarva jagatamAM phelAI gayA ane te zIlarahita mANasone paNa zIlamArgamAM doranAra tha. ratnasArakumAra vikramarAjAne gRhasthAzrama sevatAM tadrupa vRkSanA phaLa samAna ranamaMjarInI kukSithI eka putra janme. ratnasAra tenuM nAma pADayuM. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munidezanA 223 anukrame te zAstrasAgarane pAragAmI thaze. vinayavaDe ja vidvattAne ane pitAnA zarIravaDe ja yauvanane te dIpAvate hate. tarUNa avasthAmAM vartamAna kumArane yauvarAjayapada ApI pite vizuddhabhAvathI dAna ane zIlamaya dharmanuM ArAdhana karate hate. tevAmAM te ja gurumahArAja pharIthI tyAM padhAryA. ArAmikanA kahevAthI gurunuM Agamana sAMbhaLI vikramarAjA parivAra sahita tyAM jaI tIrthanI mAphaka vaMdana karI vinayapUrvaka beThe. munidezanA bhavadAvAnaLathI tapI gayelA prANIone jIvADatA hoya tema te munIzvare rasALavAvaDe dharmadezanA prAraMbha karyo. he bhavyAtmAo ! dharmasenAnAM cAra aMga che, temAM dAna ane zIlathI baLavAna evuM trIjuM aMga tapa gaNAya che. te tapa duSkarma rUpI zatrune pisI nAkhe che. manarUpI kayArAmAM zamazAMti rUpa jaLathI siMcele, virAgyarUpa mULa, vizuddhazIlarUpa zAkhAo, prabhAvarUpI puSpa ane zubha kAryarUpa uttama phaLarAzine dhAraNa karato tarUpa vRkSa kene sevavA lAyaka na hoya ? vaLI kASTharAzine jema agni tema vividha prakAranA AraMbha samAraMbhathI pragaTa thayelA pApanA kSaya mATe tapazcaryA ja hoya che. avadhi jJAnAdika labdhio ane aNimAdika siddhio paNa jenI AjJAthI vilAsa kare che, te tapanI haMmezAM upAsanA karavI joIe. bAhya ane atyaMtara davaDe te tapa bAra prakAranuM kahyuM che. munionA karmazatrune jItavA mATe bAra ArAvALA cakanI mAphaka te zakitamAna thAya che. tapanA bAra prakAra che (1) upavAsa, (2) unedaratA, (3) vRttine saMkSepa, (4) rasatyAga (5) zarIrakaleza ane (6) saMlInatA, e che prakAranuM bAhya tapa che. (1) prAyazcitta, (2) vaiyAvRtya, (3) svAdhyAya, (4) vinaya, (5) kAryotsarga (6) zubhadhyAna, e cha prakAranuM aMtaraMgatapa che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 kumArapALa caritra A bAra prakAranuM saMpUrNa tapa sarva saMganA tyAgI munine ja hoya che. paraMtu aneka AraMbhamAM tatpara thayelA gRhasthAzramIthI saMpUrNa rIte te thaI zakatuM nathI. saMyamazrI ane tapazrI e baMnene paraspara bahu prIti heya che. jyAM saMyamazrIne ullAsa heya che, tyAM tapazrIne paNa ullAsa thAya che, mATe saMyamazrI e ja bhavasAgarane tAranAra che. dIkSA grahaNa A pramANe sUryanI kAMti samAna gurunI vANIvaDe vikramarAjAnAM bedhacakSu khullAM thaI gayAM. pitAnA putrane rAjya ApI vikramarAjAe gurunI caraNamAM dIkSA grahaNa karI. gurunI pAsamAM daza prakAranI sAmAcArIne abhyAsa karI temaNe mAsakSamaNAdika dustapa tapanI ArAdhanA karI. tenA te tapanI ghaNI vRddhi thavAthI devane AkarSavAmAM samartha e temane prabhAva bahu balavAna thaye, e moTuM Azcarya thayuM. buddhimAna te muni vRtAdika vikRti-vigaIne pitAnA hRdayamAM vikArane hetu jANIne zarIra bahu kRza hatuM, chatAMye kaI pAraNAnA divase paNa, tenuM bhojana karatA nahatA. caMDasenamUcha eka divasa vizALa taperAzinI mUrti samAna vikrama muni pAraNuM mATe lakSaNavatI nAme nagarImAM gayA. tyAM lakSmaNabhUpatine aMDesenanAme putra duSTa buddhi hevAthI zIkAra mATe bahAra jatuM hatuM, tevAmAM sAmA AvatA te muni tenA jevAmAM AvyA. tethI te caMDasena apazukana jANI tIkSaNa agavaDe vikrama munine mAravA mATe deDa ke tarata ja te pote mayUrabaMdhathI baMdhAIne mUchita thaI pRthvI para ekadama paDI gaye. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva vacana 225 - hA ! hA! ! A mahAzayane akasmAt zuM thayuM? ema ciMtavatA ane anukaMpAnA taraMgathI uchaLatA kRpAsAgarasamAna vikamamuni tenI pAse AvI ubhA rahyA. hAhAkAra karatA nagaranA loko ane zekAtura thayelA tenA mANasoe zItAdika ghaNuM upacAra karyA, paNa pASANunI mAphaka te sacetana thaye nahIM. te vAta sAMbhaLI tene pitA bahu duHkhI thaye ane te ja vakhate parivAra sahita deDate te potAnA putranI pAse AvyA. | munine mAravAnI IcchAthI mArA putrane A dukha paDyuM che, ema jANI muninA caraNakamalamAM paDI rAjAe kahyuM. | he munI dra! yauvanAdikanA garvathI mArA putre Apane aparAdha karyo che, mATe Apa kSamA kare. kAraNa ke; sAdhu puruSe kSamAvAna hoya che. yauvana, vaibhava, zaurya, saMpatti, viTapuruSanI saMgati ane sArAsAranA vicAranI zUnyatA, e sarve vinA mudde paNa mada karanAra che. vaLI he taponidhe ! jenA hRdayamAM vizvane aMdhakaranAra ajJAnarUpa aMdhakAra raheluM che, te puruSa avaLA mAge jAya, temAM tene ze aparAdha ? mATe he munIzvara ! Apa prasanna thaI dayAvaDe mArA putrane jaladI sajIvana kare. megha paNa vijaLInA camatkAra vinA jaLavaDe zuM prasanna nathI karatA? vikamamuni belyA. meM ene kaMI karyuM nathI, paraMtu A kumAra mAravAne de, eTale te pitAnI meLe ja pRthvI para paDI zake che. ahe! jeo prANute paNa nAnA kITaka upara paNa kaI vakhata droha karatA nathI, te munie tArA putrane AvuM duHkha de kharA? A pramANe munivacana sAMbhaLI lakSamaNarAjA bahu dIna hoya thaI gaye ane pharIthI be . je Ape ene ema na karyuM te ene zuM thayuM haze? munie kahyuM. mane paNa e moTuM Azcarya thAya che. bhAga-2 15 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 kumArapALa caritra tyArabAda parivAra sahita lakSmaNarAjA mUhanI mAphaka bebhAna thaI gaye, devavacana pitAnA zarIranI kAMtivaDe sUryane paNa nisteja karate keIpaNa suttama tyAM AgaLa pragaTa thaI che. he nRpa! hAlamAM sudharmedra naMdIzvara dvIpamAMthI jidrone namaskAra karI tArA nagaranI upara A ja AkAzamArge jatuM hatuM. munine mAravA mATe doDatA tArA putrane joI te krAdhAtura thaI gaye. huM deva chuM. zrIjinazAsana para mane bahu prema che. tethI teNe mane ahIM meko . tArA putrane durnaya joI krodhathI meM tene A pramANe zikSA karI che. kAraNa ke, samyaphadaSTi puruSo munionuM apamAna sahana karatA nathI, mATe A tAro putra munirAjenuM sanmAna karaze te sAjo thaze. anyathA tene sajaja karavAne deva paNa samartha nathI. rAjAe te pramANe kabula karyuM. pachI te devanA kahevA pramANe muninA caraNodaka vaDe siMcana karavAthI rAjakumAra tatkAla sAjo thaye. tyArapachI tene deve kahyuM. je duSTa ! je A munine tuM apazukana mAne che, te zukana kayA? eno javAba tuM Apa. athavA mRgIyAzikAranA pApamAM Asakata thayelA tArA duSTanA sanmukha pApIo Ave, tyAre ja tane sukha thAya, paraMtu dhArmikenA AgamanathI na thAya. temaja tIrthasevA ane dIkSA ghaNA kALe jene nAza kare che, te durita zreNine kSaNamAtramAM muni mahArAja pote darzana mAtrathI nAza kare che. e Azcarya nahIM te zuM ? he caMDasena! A muninA tapane prabhAva te pote je ke nahIM? jemanA mahimAthI maheMdra paNa dAsa thaye che ane tuM paNuM jIvate thaye. ema kahI te deva munine namaskAra karI svargamAM gaye. pachI caMDasanarAjakumAre te tapasvI muninI AgaLa bahu kSamA mAgI. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAjana prAthanA 227 tyArakhAda putra sahita lakSmaNabhUpatie munine vaMdana karI dhanu svarUpa pUchyuM. vikramamuni dharmanuM svarUpa kahe che. vAtyUddha pavano na yad yadanalastiryagU na jAjvalyate, varSatyambu yadambudo yadavanI tiSThatyanAlambanA / sUryAcandramasauM dhruvaM yaduditaH zrIryajjaDAnAM gRhe, nathI, divyAcchudhyati yajjanastadakhilaM tvaM viddhi dharmArjitam // 1 // pavana udhva`gatie je vAteA nathI, agni vakragatie je baLatA megha je vRSTi kare che, Alakhana rahita pRthvI je sthira rahe che, sUrya` ane caMdra niyamita je prakAza Ape che. jaDa puruvAnA gharamAM lakSmI je nivAsa kare che. temaja divya karanAra manuSyanI je zuddhi thAya che, te sava dhama`nA vilAsa che, ema tu' nizcaya jANu, zrImAna jine drabhagavAne pAte kahelA A dhama sajanAne hitakAraka che, paraM'tu nirbhAgI puruSane kAmaku bhanI mAphaka te ati du`bha che. ema upadeza sAMbhaLI putra sahita rAjAe AdarapUrvaka te dhamanA svIkAra karyAM, pachI munie pAraNu' karI tyAMthI vihAra karyAM. kAraNa ke, tevA cAritradhArI munienI ekatra sthiti hotI nathI. ratnAvalI vigere ati duScara vividha prakAranAM tape! vaDe bahu duCLa thaelA vikramamunine joI, municaMdranAme temanA gurue kahyuM. huM vikramamuni ! grISmakAlanA sUvaDe taLAva jema AvA tIvra tapa vaDe tamArU' zarIra zeASAi gayu che. mATe te tapanA tyAga karI have tame bhAvanA bhAve. pavananA samUhanI mAphaka A ucca bhAvanAvaDe kareNanA samudAya naSTa thaye chate kailAsapatinI jema AtmA zuddha thAya che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 kumArapALa caritra karmarajathI kharaDAyela A AtmA jyAM sudhI bhAvanA rasa vaDe vAraMvAra prakSAlana karavAmAM na Ave, tyAM sudhI kevI rIte nirmala thAya ? e pramANe pitAnA pUjyagurune upadeza sAMbhaLI udAramanavALA vikrama muni bhAvanAvaDe AtmAne bhAvatA chatA muktigRhanI eka nisaraNa samAna kSapakazreNane prApta kyA. pachI sarva kamene kSaya karI kevaLazrIne prApta karI te vikrama muni mahA AnaMdamaya paramadhAmane pAmyA, punaH zrI hemacaMdrasUri bolyA. he kumArapAla nareza! dAnAdika cAra prakAranA dharma upara vikramarAjAnI A kathA sAMbhaLI tuM paNa mana, vacana ane kAyAvaDe dAnAdika dharmanuM haMmezAM sevana kara. tyArabAda zreSThabuddhimAna zrI kumArapAlarAjA satpAtradAnAdikamAM vizeSa pravRtta thaye. upadeza zravaNa karIne je te pramANe AcaravAmAM na Ave te te vRthA thAya che. temaja te zrI kumArapAla rAjA caturvidha jainasaMgha, jainamaMdira, jainabiMba ane jaina Agama siddhAnta, e sAte kSetramAM bIjanI mAphaka pitAnuM dravya vAvato hate. mahAjana prArthanA anyadA zrI kumArapALa rAjA sabhAmAM beThA hatA, te samaye kaMIka karamAelA mukhe mahAjana leke rAjasabhAmAM AvyA. rAjAne namaskAra karI teo pitAne ucita sthAne beThA. atizaya parAjita thayA hoya tema vilakSaNa svabhAvane prApta thayelA temane joI rAjAnuM hRdaya ciMtAtura thaI gayuM ane bahu AdarathI te be . he mahAjana loke ! tamane keIthI paNa zuM te keI upadrava AvI paDe che? zuM nyAyane bhaMga thaye che? jethI tame sAyaMkALanA padyanI mAphaka kAMtihIna thaI gayA che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAjana prArthanA 229 e pramANe rAjAne prazna sAMbhaLI hRdayamAM AnaMda mAnatA mahAjana lokoe rAjAne vinaMti karI kahyuM. ApanA rAjyamAM je upadrava hoya te samudramAM dhULa kema na hoya? temaja ame kaI divasa svapnamAM paNa jene anubhava karyo nathI, te anyAya te hoya ja kayAMthI. vaLI he svAmi! kadAcita sUrya maMDaLamAM aMdhakArane saMbhava hoI zake, paraMtu ApanA udayamAM kaMI paNa aghaTatuM bane nahIM. paraMtu vaibhavamAM IMdrasamAna kuberachI dezAMtarathI samudramArge ahIM Avato hato. tevAmAM tenA durbhAgyane lIdhe vahANa bhAgI gayuM. jethI te marI gaye, niputra hovAthI tene parivAra bahuM AkraMda kare che, te tenuM dhana Apa svAdhIna karAve. jethI ame tenI aurvadehika agnidAhAdika kriyA karIe. enuM dhana keTaluM che? ema rAjAnA pUchavAthI teoe kahyuM, dhana bahu puSkaLa che. tyArapachI kautukane lIdhe zrImAna kumArapALabhUpAla temanI sAthe tenA ghera gaye. tyAM zekAtura thayeluM kuberanuM kuTuMba joI vairAgyanAM vacane vaDe rAjAe bedha karyo. zvAsa e manuSyonuM jIvana che. te zvAsa vAyusvabhAva hovAthI bahu caMcaLa che. te paNa niraMtara nirgamana ane praveza kare te ja rahe che, have te zvAsa jyAre devage nIkaLIne pharIthI pAche praveza karete nathI tyAre ja prANIonuM mRtyu thAya che. te mRtyu kayAM dUra raheluM che ? nava dvArathI racelA A zarIramAM sArI rIte cAlate paNa zvAsavAya keTalAka samaya sudhI rahe che, te paNa zuM Azcarya nathI? pavana pAkelA jema pAMdaDAne tema kelerA, viSa, zULa, zastra, agni ane jalAdika upadravo kSaNa mAtramAM jIvitane haraNa kare che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 kumArapALa caritra anya mArge gayelA musAphara prANIo jyAre tyAre pAchA Ave che, paraMtu kALadharmanA mArge gayelA mANase kalpAMtamAM paNa pharIthI pAchA AvatA nathI. A pramANe sarvakuTuMbane AzvAsana ApyuM. kubera zreSThIne tyAM kareDA suvarNaka, lAkhe rUpIA, hajAre maNiratna, agaNya gAya, ghoDA ane uMTa, keTalAka hAthI, aneka dAsa ane aneka vaNikaputra gumAstAo temaja dhAnyanA DhagalAo, vastra, dukULa ane caMdanAdikanA Dhage Dhaga, tathA ghara, dukAne, vahANa ane seMkaDo rathAdikane je IzrIkumArapALa rAjA vismaya pAmyA ane teNe kahyuM. kharekhara A kubera zreSThI kuberadevane avatAra che, anyathA ATalI lamI ene kayAMthI hoya? he rAjana ! A sarva samRddhi Apa potAne svAdhIna kare, ema vaNikanA kahevAthI zrImAna kumArapAlabhUpAlanuM mukhakamaLa kaMIka karamAI gayuM ane te potAnA hRdayamAM vicAra karavA lAgyA. yamarAjA paNa kevaLa prANune haraNuM kare che, paraMtu dhana haraNa karatuM nathI, te teNe tyajelA dhananuM haraNa karatA rAjAe yamathI paNa atinirdaya gaNAya e satya che. vaLI Arya puruSe je kahe che ke, rAjya bhoktA narake jAya che, te rUdana karatI aputra vidhavAonA dravyagrahaNanA pApathI ja kahevAmAM Ave che. ulaTuM rAjAoe te anAthane dhana ApavuM joIe. baLAtkAre temanI pAsethI rAjAe je laI le che, te kaI navIna sthiti jovAmAM Ave che. mATe tRtIyatane bhraSTa karanAra evuM A aputraka dhana levuM mane ucita nathI, ema nizcaya karI dharmAtmA zrIkumArapALa bhUpatie mahAjanane kahyuM, pati ane putrarahita strIonuM dhana rAjAoe baLAtkAre grahaNa Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvaMdana 231 karavAthI je duHkha thAya che, tevuM dukha pitAnA patinA maraNathI paNa thatuM nathI, e vAta spaSTa che. je putra hoya te dravyane adhikArI te thAya che, te rUdana karatI strIonuM dhana grahaNa karatA rAjAe temanA putra kema na kahevAya? vaLI pitAne pati maravAthI te strIo prathama paNa prAce marelI heya che, te emanI pAsethI je dravya levuM, te te kharekhara marelAne mAravA jevuM che. | mATe A kuberanA vaibhavavaDe tene parivAra sukhethI jIvo, ema kahI zrI kumArapALarAjAe tenA parivArane sarva dhana ApI dIdhuM. vivekathI ullasita che citta jenuM evA zrIkumArapALe tyAM ja potAnA sevakevaDe pitAnuM paMcakuLa bolAvIne mahAjananI rUbarUmAM puchayuM. bole ! dareka varSe putra vinAnI rUdana karatI strIonuM dhana keTaluM utpanna thAya che? paMcAyatIlAe paNa lekha vAMcIne kahyuM, he rAjana! teralAkha rUpIyA utpanna thAya che. pachI bhUpatie temanA hAthamAMthI patra laI jIrNapatranI mAphaka te cIrI nAkhyuM ane hukama karyo ke, havethI e aputraka rUdatInuM dhana ApaNe levuM nahIM. guruvaMdana tyArabAda sarvaleke ane nivA-vidhavA strIo taraphathI bahu AzIrvAda meLavatA zrI kumArapAlanareMdra guru pAse gayA ane vaMdana karyuM. rAjAe kareluM te adbhutakArya aneka lokonA mukhathI jANIne manamAM camatkAra pAmelA zrI hemacaMdrasUri bolyA. nilebha evA mahAtmAo paNa dravyane joI tatkAla lAbha pAme che, te he deva! A pramANe tRNanI mAphaka vizAla dravya tyAga tArA vinA bIje keNa karI zake ! Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI he rAjana ! aputrakanuM dhana levAthI kumArapALa caritra rAjA temane putra thAya che. ane tuM te te dhana temane ApavAthI kharekhara temanA pitA manyA che. 232 e pramANe gurue bahu gauravathI praza'sA karI. pachI rAjA pramAdathI chalakAtA heAya tema peAtAnA sthAnamAM garcA. atyanirmANa caitya badhAvavAthI sva ane pattuM puNya jANatA zrIkumArapALa bhUpatie utsAhapUrvaka caitye badhAvavAnA prArabha karyAM. prathama pATaNanI aMdara tribhuvanapALa nAme vimAnasamAna ati adbhuta caitya badhAvyuM. jenI uMcAI pacIza hAthanI hatI. temAM peAtAnA pitAnA kalyANa mATe puNyabuddhithI teNe savAse AMgaLanA pramANavALI zrIneminAtha bhagavAnanI mUrti padharAvI prathama avasthAmAM mAMsanA svAda lenAra khatrIzadAMtanI zuddhi mATe eka vedI upara nadIzvara dvIpamAM sphuraNAyamAna rAjadhAnInAM caityAnA anuja hAya tema maMDapAdikathI zeAbhatA ane nirdoSa matrIza prAsAda madhAvyA. gurunI AjJAthI temAM be zveta, be kRSNa, e lAla, e nIla, ane seALa sva samAna ema cevIza kautyAmAM zrImAna RSabhAdika jine dronI mUrtie sthApana karI, temaja uSkRta karelAM cAra maMdiramAM zrIsIma'dharAdika cAra mUrti enI pratiSThA karI. tyArabAda rAhiNI-prathamavidyA, samavasaraNa, peAtAnA gurunI ane pAdukAo ane azeAkadruma e cAranI sthApanA bAkInAM cAra ma MdiramAM karI. rAjakRtajJatA prathama du:khAvasthAmAM bhramaNa karatA zrIkumArapAlabhUpatie nidha natAne lIdhe rUpAnI mudrAe laI lIdhI hatI, tyAre je u Mdara marI gayA hatA, tethI utpanna thayelA pApasatApane dUra karavA mATe dhArAcatra-phuvArAnI mAphaka eka suMdara udaravihAra nAme caitya ba MdhAvyuM. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233. rAjakRtajJatA temaja nAmAdikane paNa nahI jANatI je devazrIe mArgamAM traNa divasanA bhukhyA rAjAne karaMbhaka jamADI tenI sudhA dUra karI hatI. tenA puNyanI vRddhi mATe ane vArthanI siddhi mATe kRtajJatAne lIdhe bhUpatie karaMbhavasatinAme vizALa prAsAda karAvyuM. eka divasa rAjarSikumArapALa vAgabhaTe baMdhAvelA maityamAM zrI jinezvarane namaskAra karavA mATe ane pApane tiraskAra karavA mATe tyAM nepAladezanA rAjAe mokaleluM, pramANamAM ekaviza aMgula, prAcIna puruSoe kaheluM, caMdrakAMta maNimaya ane darzana mAtrathI bAhya tathA atyaMtara tApanAzaka bahu abhuta zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM biMba AvyuM hatuM. caMdrabiMba samAna te biMbane vAraMvAra jotAM rAjAnAM netra kumudanA mAphaka praphulla thaI gayAM. tyArapachI te mUti potAnA hAthamAM laI zrIkumArapAlabhUpatie vAgabhaTane kahyuM. mane A caitya Ape, jethI A mUrtine huM padharAvuM. bahu khuzI thaI vAgabhaTa paNa bolyo. mArI upara moTI maherabAnI. AjathI A caitya zrIkumAravihAra nAme prasiddha thAo. tyAra pachI bhUpatie hoMzIyAra jhaverIone belAvI temanI pAse pitAnA cittanI mAphaka te biMbane ujvaLa karAvI te caityanI aMdara tenI pratiSThA karI. vaLI te catyane cAlanI samAna sarva bAjue jALI hovAthI te biMbanI upara saMpUrNa caMdrakiraNe paDe che. tethI caMdrabiMbanI mAphaka te biMbamAMthI samarata Adhi vyAdhine zAMta karanAra sudhArasa atizaya kare che. divyaauSadha samAna te sudhAravaDe sarva cakSunA dela tathA aneka prakAranA prANIonA saMtApa tatkAla zAMta thAya che. temaja prathama arAjane parAjaya karyo, tyAre caitya baMdhA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 kumArapALa caritra vavAnI IcchA karI hatI, te covIza hAtha uce prAsAda tAraMgAjI parvatapara baMdhAvyo. temAM zrI ajItanAtha bhagavAnanI ekase eka AMgaLa pramANanI mUrti banAvarAvI pitAnA mUrtimAna dharmanI mAphaka te mUrtinI sthApanA karAvI. pachI staMbhatIrtha-khaMbhAtamAM bhagavAna zrIhemacaMdrasUrithI jyAM vratalAbha thaye hatA, te zrIAliMga nAme jinamaMdira bahu ja jIrNa thayuM hatuM, te maMdirane gurunA nehavaDe mUlamAMthI navIna karAvI temAM zrIvIrabhagavAnanI ratnamayI mUrti sthApanA karI. e sarva caityamAM moTA utsavapUrvaka zrI hemacaMdrasUrie vidhi pramANe pitAnA hAthe pratiSThA karI ane dareka caityenI pUjA mATe pupothI bharapUra ghaNA bagIcAo ane bhegane mATe ghaNuM dhana zrImAna kumArapAlabhUpatie ApyuM. tyArabAda pitAnA pradhAnone temaNe AjJA karI, ApaNane ApavA lAyaka daMDanA ghanavaDe tamAre potapotAnA dezamAM kailAsa samAna unnata ghaNA prAsAda karAvavA. ema rAjAnA hukamathI pradhAnee anya dezomAM paNa AjJAMkti rAjAo pAse moTAM jaina maMdiro karAvyAM. (1) gUrjara, (2) lATa, (3) saurASTra (4) bhaMbherI, (5) kaccha, (6) siMdhava (7) ucca, (8) jAlaMdhara (9) kAza, (10) sapAdalakSa (11) aMtarvedi (12) marU, (13) medapATa (1) mAlava (15) AbhIra, (16) mahArASTra (17) karNATaka ane (18) koMkaNu e aDhAre dezamAM zrImAna kumArapAlarAjAe karAvelA prAsAdo jANe. mUrtimAna tenI kIrtinA samUha hoya tema zobhatA hatA. A prasaMge kavioe kalpanA karI. samuttIrNAH svargA-diha kimu vimAnAH svayamamI, bhuva bhittvA prApa-nnuta bhavanapavyantaragRhAH / athA'bhUvana rupya-sphaTikahimazailA gaNatithAH, vidA rAja-rati vimirAta jJAti 1 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uDDayana abhigraha 235 svaga mAMthI ahI utarelAM A zu. peAte vimAnA haze ? athavA pRthvIne bheTTI bahAra AvelA bhavanapati tathA nyatarInA prAsAda haze ? athavA rUSNa, sphaTika ane himanA pavatA haze ? ema rASinAM 'dhAvelAM jaina maMdiza A dunimAM janasamuhane camatkArika thayAM. uddayana abhigraha surASTradezanA adhipati samarasa nAme rANe! bahu gaviSTha thaI madonmatta hAthI jema aMkuzane tema zrIkumArapAlanI AjJA mAnatA nahAtA. tene svAdhIna karavA mATe bhUpatie uDDayanamaMtrIne senApati karIne mAMDalika rAjAonA khala sAthe meAkalye. vadhu mAnapuramAM tee jai pahoMcyA. tyAM sainyanA paDAva karyAM. zrI udayanamaMtrI deva-vana mATe vimalAcala upara caDhayA. zrIAdinAtha bhagavAnanI pUjA karI. maMtrI zrImunI dranI mAphaka vidhipUva ka caityava Mdana karatA hatA. teTalAmAM eka udara dIvAmAMnI khaLatI dIveTa peAtAnA mukhamAM laI kAmaya caityanA khila-daramAM jatA hatA, tene mahAmuzIbate pUjakAe mukata karyAM. A hakIkata joI maMtrIe vicAra karyAM; baLatI dIveTanA prasaMgathI A kARtu caitya khaLI jAya teA jarUra tIthaeNnA nAza thAya. rAjAenAM aneka kArya karavAmAM ja jIIMgI gamAvanAra evA amane dhikakAra che. zakita hAvA chatAM paNa je ame AvA jiNa caityane uddhAra karatA nathI. sava jagAethI dhULa ekaThI karI temAMthI uttama ratnAdika vastu Ane grahaNa karatA te dhUlidhAvaka-dhuLadhAyAnI buddhine dhanya che. arthAt teo hAMzIyAra gaNAya. ame te! te pramAdarUpa mahArajobharavaDe hAthamAM AvelA peAtAnA dharmaratnane gumAvIe chIe, teA amArA sarakhA mUrkha kANu ? Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 kumArapALa caritra pavitra tIrthAdikamAM je lakSamIne niveza karI adhikArIo kRtArtha thatA nathI, te tevI rAjAonA pApa vyApArathI pragaTa thayelI lahamIvaDe paNa zuM ? jo A lakSamIe mane AvA ucca sthAne pahoMcADe che, te mAre paNa ene A tIrthamAM vAparI ucca sthAnamAM bhejavI, e ja gya che. rAjAnuM kArya karI jyAM sudhI huM A tIrthane uddhAra na karuM, tyAM sudhI brahmacarya vrata ane eka bhakta Adika abhigraha mAre pALavA. samarasa rANe zrIudayanamaMtrI vimaLAcalanI yAtrA karI tyAMthI nIce utaryo. rInya mAhitI teNe jaladI prayANa karyuM. kAraNake uttama sevako potAnA svAmInI AjJAmAM maMda thatA nathI. tyAMthI AgaLa cAlatA teo anukrame zatrunA nagaranI najIka gayA. ane maMtrIe potAne dUta mokalI samarasarANAne khabara ApI. amArA rAjAnI AjJA tuM mAna ane je balavAna hoya te amArI sAthe yuddha kara. e pramANe dUtanI vANI vaDe rANe ekadama krodhAyamAna thaI gayo ane nidrAmAMthI jagADelA siMhanI mAphaka te samarasarI yuddhamAM zrIudayananA sAmo thaI gaye. yuddhamAM utsAha dharAvatA rAjavaMzI kSatriye vaDe prabhAvika te zatru dapadika sahacare vaDe mUrtimAna vIrarasanI mAphaka dIpate hate. Adya rane pragaTa karatA yathAyogya kAryane svIkAra karatA ane atyaMta utsAhane pragaTa karatA subhaToe yuddhane prAraMbha karyo. samasta zatruone piSavAnA dhyAnamAM lAgelA manavaDe pitAnA zarIre lAgatA zastra ghAtane paNa subhaTo jANatA nahatA. bhayane lIdhe jeo yuddha karavA prathama DaratA hatA, teo paNa pitAnA subhaTone haNAyelA joI bahu parAkrama batAvavA lAgyA. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa papapapa papapa . vyvinuuniminium samarasa rANe 237 temaja te samaye subhaTo khaDUga, bhAlA bANa, gadA, keza ane muSTiovaDe paraspara yuddha karavA lAgyA. tyArapachI mahAparAkramI zatrunA rasainike e potAnA sainyane parAjaya karyo. te joI zrI udayanamaMtrI pite kAlanI mAphaka rUNa thaI yuddha karavA taiyAra thayA. je marI gayA na che te tame jaladI nAsI jAo, ema nakakI kahevA mATe jema, tenA dhanuSanA zabdo zatruonA kAnamAM paThA. temaja vIra ziromaNa maMtrIe dhanuSa caDhAvI bahu balathI bANa phekayAM ke; tarataja zatruo raNakSetramAM paDI gayA, e moTuM Azcarya. siMha samAna daDha parAkramI zrI udayanamaMtrIe yuddhamAM prahAra kare chate mRgalAonI mAphaka kayA zatruo maraNa na pAmyA ? kRtAMtayamanI mAphaka udayana vIravaDe sarva bAjuethI haNAtA. sainyane joI samarasa bahu krodhAyamAna thaI gaye. pachI kamaramAM laTakatA bANanA bhAthA ane hAthamAM dhanuSane vahana karate, utkRSTa vIrarasanA utsAhathI ubhA thaI gayA che keza jenA, yuddhamAM kuzala evA azva upara beThelo, prauDhaparAkramane dhAraNa karato sAkSAt dhanurveda samAna te rANe maMtrInI AgaLa the. samAna subhaTanA samAgamathI pitAne kRtArtha mAnatA ane hAthInI mAphaka garjanA karatA teo baMne kodha vaDe yuddha karavA lAgyA. paraspara bANanI vRSTi karatA ane eka bIjAnA bANene saMhAra karatA teo mitranI mAphaka badalo bhUlatA nahotA. bahu vegathI cAlatAM ane sarvathA madhya bhAgamAM nahI aTaktAM bANe pitAnuM zIdhra gamana satya karatAM hatAM. tyArapachI udayana maMtrIe zatrunA bANa chedane bacAvIne tenA hRdayamAM pitAnA parAkramanI mAphaka bahu jesathI bANa mAryuM. raNasaMgrAmamAM zonA kSatathI prasaratA rUdhira vaDe kharaDAyelA maMtrI ane rANe baMne vaSarUtumAM airika-lAla mATInA jharaNAthI vyAsa parvate heya ne zuM? tema zebhatA hatA. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 kumArapALa caritra A baMnenA madhyamAM kone jaya thaze, ema ke ciMtAtura thaye chate ane niraMtara seMkaDo bANa paDe chate prahArathI jIrNa thayuM che, aMga jenuM evA maMtrIe hasta lavAvathI bAvaDe marmasthale haNane te zatrune yuddhamAM mAryo. udayanamaMtrInA raunyamAM AvatI jayazrInA jhAMjharane jhaMkAra hoya tema jaya jaya davani tha. tyArapachI kIrti sahita zatrunI lahamI laI tene putrane tenA sthAnamAM besArI maMtrIzvara zibira-rInya sthAnamAM AvyuM. marmasthalanA prahAranI vedanAne lIdhe mIMcAI gayAM che netra jenAM evA maMtrI te duHkhane bhUlavAne mATe na hoya tema mArgamAM mUchita , thaI gaye. tenA sevakoe pavanAdika upacAravaDe mahA kaSTathI tene sacetana karyo. pachI teo tene upADIne zibiranI aMdara laI gayA. tyAM AgaLa tenA nehijanee sArI rIte zayyA pAtharI maMtrIne suvADaze. temaja tenI sevA paNa bahu sArI rIte karI. paraMtu maMtrI vAraMvAra bahu AkaMi karatuM hatuM, te joI tenA najIkamAM rahelA maMDalAdhipa rAjAeAe pUchayuM. he maMtrIzvara! zA kAraNathI Apa Ama karUNa vare AThaMda karo cho? prathama paNa varIone nAza karanArA AvA aneka saMgrAma Ape karyA hatA ane vIrazrIne AbhUSaNa samAna AvA prahAra paNa tamArA zarIre lAgyA hatA. paraMtu te parvata samAna sthira ! te koI divasa avRti karI nahatI. mATe tArA hRdayanuM je zalya heya te tuM kRpA karI amane kahe? maMtrIvicAra udayanamaMtrI gaLagaLA kaMThe temane kahevA lAgyA. A ati dusaha zastraprahAre che, te paNa mane te bIlakula vyathA karatA nathI. kAraNa ke, svAmInI AjJAthI jeo pitAnA prANane yuddha Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svargavAsa 239 dAvAnaLamAM tRNu samAna hame che, tevA vIra puruSane zastraprahAra sukhaDI samAna priya lAge che. paraMtu zatruMjaya ane zakunI maityane mAre uddhAra karAva, evA niyamapUrvaka meM pratijJA karI che. hAlamAM A pramANe mAruM maraNa thaye chate kalyANazreNInI mAphaka khaMDita thatI mArI te pratijJA mArA hRdayane A lAgelAM bANethI paNa adhika vadhe che. bIjuM paNa devuM manuSyanA duHkhane mATe prAye thAya che, te A devanuM traNa te mahAduHkhanuM kAraNa kema na thAya? eka te devaNa ane bIjuM mArI pratijJAna bhaMga, e benA ciMtavanathI maMdanI mAphaka hAlamAM huM gurUM chuM. te sAMbhaLI mAMDalika rAjAo bahu vismaya pAmI belyA. he svAmi ! citAnI mAphaka tapAvanArI ciMtAne vRthA na kare. mArA putra vAgabhaTa ane AmrabharanI pAse eka bhaktAdika tamArA sarva abhigraha grahaNa karAvIne thoDA samayamAM ja tame pratijJA karelA baMne tIrthone uddhAra ame karAvIzuM. tamArA kahyA pramANe A kArya ame pAse rahIne jarUra karAvIzuM. kadAcita teo pitRbhakitathI vimukha thaI A kArya nahI kare te ame pite ja A baMne tIrthone uddhAra karIzuM. aho ! zreyasa kArya kene priya na hoya ? svargavAsa mAMDalika rAjAonA vacanAmRtanuM pAna karavAthI Atmazuddhi pAmI zrIyuta udayanamaMtrI bolyA. aMtima ArAdhanA mATe koI paNa sAdhune ahIM lAve. tyArapachI maMDalezvaroe bahu tapAsa karI. paraMtu sAdhune patto lAgyo nahIM. tyArapachI temaNe vicAra karyo, maMtrIne samAdhibhaMga na thAya, evI buddhithI kaIka saraLa hRdayanA kuMvArA vaMTha puruSane muninI kriyA zikhavI sAdhune veSa paherAvI tene maMtrI pAse laI gayA. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra gautamanI mAphaka te munine temaja sarva prANIone khamAvI duSkRtanI niMdA ane agaNya puNyanuM anumeAdana teNe karyuM. tenA doSanI zuddhirUpa jalavaDe samyaktvane pharIthI ujjavaLa karI bhAvanArUpa adbhuta sugadhavaDe AtmAne suvAsita karyAM, 240 tyArapachI saddhArUpa rasanA sIMdha vaDe manane vizuddha karI zrIudbhayanamaMtrI vaga lakSmIne zirAmaNa thaye.. tyArapachI tenI atyakriyA karIne zrIkumArapALanA sAmata rAjAe pATaNa pratye cAlatA thayA. kumArapALa viSAda vRSTithI vRkSanI jema muniveSa dhAraNa karavAthI ane maMtrInA praNAmathI te vaMThanA hRdayamAM utkaTa viveka aMkUrita thayeA. AA puNyavata maMtrIne vaDhAvI jo huM pharIthI sevaka thAuM, te! mArI samajaNu zA kAmanI ? A ja pramANe--bhAva vinA je veSa dhAraNa karavAthI leAkamAM bahu mahuttA prApta thAya che, tevA sAdhuveSane mUkavA nahIM, bhAvathI zuM phaLa thavAnu che? mATe A veSa vaDe ja paralekanu hita hu siddha karUM. dharmAMnI mAphaka pharIthI enI prApti mane kayAMthI thAya ? e pramANe peAtAnA manamAM vicAra karI veSadhArI muni raivatAcaLamAM gayA ane zuddha anazanarUpa nisaraNIvaDe devalAkamAM gayA. have te mAMDalika rAjAe paNa mahu utAvaLathI pATaNa nagaramAM gayA ane vairInI saMpatti zrImAna kumArapALarAjAne bheTa karI. pachI ati camatkArajanaka zrIudayanama MtrInu parAkrama ane avasAna-- maraNu e mane eka sAthe temaNe nivedana karyAM. kAnane karavata samAna te vacana sAMbhaLI zrIkumArapALa rAjA mukhamAMthI tAMbUla pheMkI daI peAtAnA baMdhunI mAphaka pazcAttApa karavA lAgyA. vAgbhaTa Ardika ma'trI putra paNa te vRttAMta jANI vajAagnithI anyA hAya tema gADha duHkhamAM paDayA. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthoddhAra 241. rAjA tenA mahelamAM gayo ane tenA parivArane AdarapUrvaka teNe bahu AzvAsana ApyuM. pachI teNe mahAmAtyanA sthAnamAM vA bhaTane sthApana karyo. tIrthoddhAra mAMDalika rAjAe vAgabhaTa ane AmrabharanI pAse AvyA ane temaNe zrIudayanamaMtrIe karelI tIrthoddhAranI pratijJA baMne bhAIonI samakSamAM nivedana karI kahyuM. jo tame pitRbhaktimAM dharmatatva jANatA ho te temanA abhigraha dhAraNa karI tIrthane uddhAra kare. jeo aNuthI pitAne mukta kare che, te putre ja stutya gaNAya che, mATe tame baMne jaNa devatraNathI pitAne mukta kare. savitA-pitA=sUrya asta thaye chate kaMI paNa tenA sthAnano uddhAra karatA nathI, te putra zaninI mAphaka lekamAM niMdya gaNAya che. sudhA samAna te vANIne sAMbhaLI maMtrI putra bahu khuza thayA. ane eka eka tIrthane uddhAra karavA mATe pitAnA niyamo temaNe grahaNa karyA. pachI uddhArane mATe vAgabhaTe rAjAne vinaMti karI. bhUpatie kahyuM. te buddhinadhAna ! sarva janane hitakara evA A kAryamAM mane puchavAnuM hoya kharuM? zatruMjaya mahAtIrtha che. trijagat prabhunA maityane uddhAra karavAno che ane uddhAra karanAra tuM che. evuM bIjuM kayuM kArya che? jethI enI anumati ApavAmAM na Ave. e pramANe rAjA vaDe bahu satkAra karAyela ane gurunA AzIrvAdathI utsAhita thayele vAgabhaTa rAjAnI mAphaka moTI samRddhi sAthe tIrtha pratye cAlyo. jaladI prayANa karatA vALubhaTa zatruMjaya tIrtha para gayo. zrI AdinAtha bhagavAnanA darzana karI taMbu nAkhI tyAM raunya sahita rahyo. aneka hoMzIyAra sUtradhAra zipione ekaThA karyA, ke vizvakama paNa jemanI pAse vijJAnakaLA zikhavAnI IcchA kare che. bhAga-2 16 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 kumArapALa caritra tyAM cItyane uddhAra sAMbhaLI pitAnI lamInA. vyayavaDe puNyazrIne vibhAga levAnI IcchA karatA ghaNu sAdhamika zreSThIo AvyA. bhImavaNika najIkanA keI gAmano zreSThI rahIza bhIma nAme kaI vaNika mAthe ghInI kulaDI mUkI maMtrInA lazkaramAM gaye. tenI pAse phakta cha sauAnI muDI hatI. zuddha vyavahArathI sarva ghI vecI dIdhuM. pitAnI hoMzIyArIthI teNe eka rUpIo ane eka sone pidA karyo. sAte senAmahore mUDI mATe gAMThe bAMdhI. dhArmika vRttithI teNe eka rUpIAnAM puSpa lIdhAM ane zrI AdinAtha bhagavAnanI pUjA karI. pachI Ama tema phakta phate bhImavaNika lazkara jovAnA kautakathI vAgabhaTa maMtrInA taMbu AgaLa AvyuM. dvArapAlee raMkanI mAphaka tene vAraMvAra dUra karyo te paNa teNe aMdara sabhAmAM beThelA ane divya vaibhavathI virAjamAna maMtrIne joye. te joI bhImavicAra karavA lAge. enI pAsenA loke ala. kArovaDe devasamAna dIpe che, ane temanA madhyamAM beThele A maMtrIzvara lIlAvaDe iMdrasamAna zebhe che. aho ! enAmAM ane mArAmAM manuSyapaNuM sarakhuM raheluM che. paraMtu ratna ane pASANanI mAphaka guNavaDe amArA baMnemAM paNa keTaluM aMtara rahyuM che? "bhAgyavinA kaMI nathI." - haMmezAM vaza thayA heyane zuM tema aneka guNo vaDe A mahAtmA sevAya che ane huM te kaI ThekANe sthAna nahIM maLavAthI jema dUSaNe vaDe sevAuM chuM. puruSottamanI bhrAMtithI lakSmI enI niraMtara sevA kare che ane puruSamAM adhama evA mArI sevAmAM te tenI IrSyAthI jema alakSmI dAridra hAjara rahe che. vaLI A maMtrI pitAnI kIrtinI spardhavaDe jema sarva jagatanuM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 sAdhamikabaMdhuo udara bharanAra che. ane huM te e nirbhAgI chuM ke, pitAne nivAha karavAmAM paNa zaktimAna nathI. dAna ane mAnathI vaza thayelA moTA puruSe paNa enI stuti kare che ane dAridranA upadravathI pIDAyelI mArI patnI paNa mArI stuti karatI nathI. temaja AvA mahAna tIrthane uddhAra karavA mATe A maMtrI samartha che ane huM te puruSa pramANa tIrthane paNa navIna karavA samartha nathI. mATe A maMtrI ja puNyamAM daSTAMta che, ema huM mAnuM chuM. jenuM AvuM alaukika caritra cakravartIne jItanAruM vate che. e pramANe bhImavaNika vicAra karato hato, tevAmAM dvArapAle tene gaLe pakaDIne bahAra kADhI mUkyo. te bInA maMtrIne jovAmAM AvI. jethI maMtrIe tene teja vakhate pitAnI pAse belAvarAvyuM. bhIma tyAM AvI maMtrIne namaskAra karI tyAM AgaLa beThe. maMtrIe potAne mANasa hoya tema tene premathI pUchayuM, tuM keNa che? bhIme vRtavikrayathI thayelo lAbha tathA pUjA vigere pitAnuM vRttAMta kahyuM. maMtrI betye. tane dhanyavAda ghaTe che, nirdhana chatAM paNa je te A pramANe zrIniMdrabhagavAnanI pUjA karI. mATe sAdharmikapaNAthI tuM mAro dharmabaMdhu che. e pramANe sabhA samakSa rastuti karI vAgUbhaTe bhItivaDe besatA nahete te paNa tene balAtkAre pitAnA Asana upara besADo. | divya vastradhArI maMtrInI pAse beThele malina vastradhArI bhImavaNika saphaTikamaNinI najIkamAM rahelA zyAma pASANa samAna dekhAte hate. bhImavaNike vicAra karyo, huM daridra chuM to paNa mane maMtrIe je mAna ApyuM, te jarUra zrIniMdrabhagavAnanI pUjAne ja mahimA che. sAdharmika baMdhuo te samaye sAdhamikabaMdhuo tyAM AvyA ane bahu AnaMdathI temaNe sabhAmAM virAjamAna maMtrIzvarane tatkAla vinaMti karI. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 kumArapALa caritra he matrI puMgava ! tIrthAMddhAra karavAmAM mAtra tuM ekale! sama che, teA paNa asamAna amane A puNyamAM joDavAne tu ceAgya che. kadAcita dhArmika puruSA kAI samaye pitrAdikane paNa chetare che, paraMtu dhArmika snehapAzanA baMdhanathI sAdharmikone chetaratA nathI. mATe je kaMi drazya ame bhAvathI ApIe, tenA A tImAM niyAga karI Apa amArI prAthanA sala kare.. ema temanA bahu AgrahathI udAratAnA sAgarasamAna matrIe temanAM nAma anukrame eka patrapara pAte ja lakhI lIdhAM. pachI te zeThIAA suvaNunA rAzi tyAM lAvatA hatA, tyAre maMtrInA ardhAsana beThele bhImavaNika vicAra karavA lAgyA. ahe!! mArI pAse muDImAM sAta seAnaiyA che, te je A caityanA kAryAMmAM vaparAya te| huM kRtAtha thAuM. ema tenA bhAva thayA, para Mtu lajajAne lIdhe te khelI zakayA nahIM, buddhinA prabhAvathI maMtrI tenA mananI vAta samajI gayA ane kahyuM, khela tuM zu kahevA dhAre che ? aizva ne prApta thayelAnI jema bhImavaNika ahu prasuti thayA ane niHzaMka thaI maMtrIne kahyuM. mArA paNa sAta drumbhaka-sAnaiyA A kArya mAM tame grahaNa kare. peAtAnA manamAM vismita thayele matrI elyA. have vilaMba karavAnu kAraNa nathI, jaladI te seAnaiyA tu ahIM lAva, kAraNa ke thADA samayamAM caityanA uddhAra pUrNa karavA, evI mArI IcchA che. rAmAMcane dhAraNa karatA bhImavaNike peAtAnA nidhinI mAphaka te dravya ApyuM, eTale vAgbhaTe tenuM nAma patramAM sauthI prathama lakhyuM. A joine dhanADhaya zreSThIonAM mukha ajanasamAna kALAM thaI gayAM. matrI elyeA. tame zA mATe AMkhA paDayA che. amee ghaNuM dravya Apyu, chatAM paNa enA sarakhA tA ame Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 bhImasatkAra sarvathA na ja thayA. maMtrIe kahyuM. ene same bhAga paNa tame Apo nathI. kAraNa ke, A bhImavaNike pitAnI saghaLI muDI ApI che. e pramANe maMtrInI vANI sAMbhaLI lajajAne lIdhe zreSThIo nIce mukhe joI rahyA. tyArabAda bhImavaNika sArI stutithI pitAne dhanya mAnato hato. bhImasatkAra tyArapachI maMtrIe pAMcaso senaiyA ane navIna traNa uttama vastra bahu mAnapUrvaka bhImavaNikane ApavA mAMDayAM, tyAre bhImavaNika bolya. ATalA dhanavaDe huM meTA puNyane nAza karIza nahIM. kuTelI koDI mATe kaTidhana kaye buddhimAna gumAve ? tyAra pachI maMtradhara AjJA laI bhImavaNika pitAne ghera gaye. paraMtu sarva dhana arpaNa karavAthI pizAcinI samAna pitAnI patnInI bhIti tenA manamAM bahu hatI. paraMtu Aje to jANe sonAne divase jANe hAyane zuM ? tema tenI patnIe paNa bahu niSpa vAvaDe bhImane prasanna karyo. bhIma manamAM vicAra karavA lAgyo. aho ! A paNa eka Azcarya Aje A strInA mukhamAMthI priya vacana nIkaLyAM. jema viSamAM amRta ane agnimAM kamala hoya nahIM, tema A strInA mukhamAM kaI divasa lekane AnaMda ApanAra vacana nahotuM. jo ke A mArI patnI rAkSasI samAna ugra svabhAvavALI thaI hatI, te suMdara svabhAvavALI thaI. tethI huM Ajane samagra divasa dhanya mAnuM chuM. - tyArabAda bhIme dravya vyayAdikanuM sarva vRttAMta kahyuM. te sAMbhaLI strI paNa bahu khuza thaIne bolI. he svAmi ! tamAe A kAma bahu sArU karyuM. sarva lekenuM dhana pitAnA ghara kAryamAM ja vaparAya che, paraMtu caityAdika dharmakAryamAM te kaIka bhAgyazALInuM ja vaparAya che. temaja Ape maMtrI pAsethI Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 kumArapALa caritra je dhana na lIdhu, te paNa bahu sArU karyuM. kAraNa ke to` sthAnamAM pArakuM dhana phAgaDha kANu grahaNa kare ? dravyanidhAna bhImavaNikane tyAM eka gAya hatI. tene bAMdhavA mATe te khIle ghAlatA hatA. jamIna kheADhatAM aMdarathI dharmonI mAphaka uttama nidhi nIkaLye. temAM cArase seAnaiyA hatA. putra vinAnA mANasa jema putrane tema te seAnaiyAne joI bhIma bahu rAjI thayA. Aje mane je je sArU thayuM, te sava caityanA uddhAramAM sAta drummaka-sAnaiyA vAparyAM tenA puNyathI thayuM che. A nidhi puNyathI maLyA che, mATe ene puNya mAge ja vAparavA. ema nizcaya karI bhImavaNike peAtAnI IcchA strIne saMbhaLAvI. strInI preraNAthI bhImavaNika te sa`dhana laI vAgbhaTanI pAse gaye. buddhimAna bhImavaNike yathAsthita dravya prAptinuM vRttAMta maMtrIne sa'bhaLAvI tIrthAMdvAra mATe te sa dhana AdarapUrvaka maMtrIne Apyu. maMtrI elye. peAtAnA gharamAMthI nIkaLele nidhi tu zA mATe vAparI nAMkhe che ? bhIma melye. A nidhi me' sthApana karelA nathI. pAraku' dhana huM zA mATe grahaNa karU ? ema kahyuM tepaNa maMtrI malAtkAre te dhana pAchu Ape che ane bhIma te dhana letA nathI. A pramANe aMnene vivAda thaye chate te sAMbhaLavAnA kautukathI jema rAtrI AvI paDI. pachI ane pAtapeAtAnA sthAnamAM suI gayA. kapa yakSa rAtrIe bhImavaNikanI pAse peAtAnA pUrvajanI mAphaka te tInA adhiSThAyaka kapadI yakSa pote AvyA ane teNe kahyu. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityAraMbha 247 te eka rUpI AnAM puSpa-vaDe bhAvathI zrI AdinAtha bhagavAnanI je pUjA karI, tethI huM tArI upara prasanna thaye. tArI strIne miSTa bhASA bolatI meM karI, temaja A nidhi paNa meM ja Ape che. mATe tArI IcchA pramANe A dravya tuM bhagava. ema kahI kapardIyakSa adazya thaI gaye. bhImavaNika paNa savAramAM uTha ane yakSe kaheluM rAtrI vRttAMta maMtrIne nivedana karyuM. pachI svarNa ane ratnamaya pupivaDe zrI AdinAthabhagavAnanI teNe pUjA karI. tyArabAda potAne nidhi laI mahezya-zreSThinI mAphaka te pitAnA ghera gaye ane pramudita thaI puNya dharma karavA lAge. kAraNa ke piotAnA hita kAryamAM keNa udyama na kare ? aityAraMbha kAInuM caitya tyAMthI dUra karI mAMgalika divase agAdha buddhimAna maMtrIe pASANamaya caitya karavAne prAraMbha karAvyo. khAtanI jagAe suvarNanI vAstumUrti vidhipUrvaka sthApana karIne mULanAyaka karavAnA hatA, tyAM nIce kUrmanA AkAra sarakhI eka zilA sArI majabutAIthI sUtradhAroe sthApanA karI. anukrame prAsAdanuM kAma cAlatu thayuM. vAstuvidyAmAM kahelI yukti pramANe ja sthira devatAonuM sthApanA karatA zilpIo utsAhapUrvaka bahu utkRSTa prAsAdanuM kAma karavA lAgyA. hiMmezAM navIna navIna hAra ane vastrAdika vaDe saMtuSTa karelA zilpIo jANe palaMgamAM beThA hoya tema bIlakula thAkatA nahotA. te caityanI ciMtAvaDe vAgabhaTa maMtrI rAtrI ane divase paNa sute nAte. tevA zubhakAryane prAraMbha karI nidrAla kezuM thAya ? divase divase te prAsAda jema jema uMce jAya che, tema tema maMtrIne puyarAzi paNa bahu sthira thAya che. jaganI daSTine zAMti ApanAra te caitya zrI zatruMjayagirine mukuTa hoya tema be varSe saMpUrNa thayuM. jethI amedavaDe maMtrInuM Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ~~ ~~~~ ~ ~ ~ - - kumArapALa caritra udara bharAI gayuM ane te pite apUrva mahotsava karavAno prAraMbha karatuM hatuM, teTalAmAM jenA mukhanI kAMti utarI gaI che, eve te devane pUjArI tyAM AvI maMtrI pratye be. he deva ! koI paNa kAraNane lIdhe samagra maMdira tuTI gayuM che. amRtamAM viSa, dudhamAM kAMjI, harSamAM viSAda ane vedoccAramAM azrAvya gALenI mAphaka bahu duHkhadAyaka evuM paNa te vAkaya sAMbhaLI vAgRbhaTa sUryanA kiravaDe kamala jema atyaMta ullAsa pAme. pachI te vAta sAMbhaLI sevako bahu zokAtura thaI gayA ane maMtrIne pramudita thayele jaI temaNe pUchayuM. he svAmi ! A viSAdanA samaye tamane harSa zAthI thayo che? maMtrIe temane kahyuM. satkarSa sthitivALo huM vidyamAna chate A caitya tUTI gayuM che, te huM hAlamAM ja pharIthI navIna karAvIza, ethI mane AnaMda thayo che. anyathA mArA maraNa pachI daivayege je paDI gayuM heta te te rautya kaI bIje baMdhAvata, pachI mAruM nAma paNa cAlyuM jAta, caityapatana kAraNa kalAvAna samagra zilpIone bolAvI maMtrIe pUchayuM. zA kAraNathI A prAsAda cIrAI gaye? zilpIoe javAba Ape. bhamatI vinAnuM caitya bAMdhavAmAM Ave te vaMzano nAza karanAra te thAya che. ema vicAra karI amee A maMdira bhamatI sahita bAMdhyuM tenI aMdara pavana bharAI gaye. te pavana bahAra na nIkaLI zake. tenA kSobhathI pAkA cIbhaDAnI mAphaka A raulya phATI gayuM che, e satya vAta che. te sAMbhaLI vAgUbha vicAra karyo, je ke; vaMza paNuM priya che ane tenI AbAdI rahevI joIe, paraMtu te vaMzane hAlamAM saMzaya che. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navInace ya 249 keNa jANe te thaze ke nahIM thAya? ane kadAcita te thayuM hoya te paNuM sthira kene rahyo? athavA merUnI mAphaka sthira rahe te paNa bhavazreNImAM bhramaNa karatA mAre te ze upakAra karaze ? vaLI duSTa karmovaDe narakamAM laI javAtA pitrAdikanuM rakSaNa karavA mATe raMkanI mAphaka najIkamAM rahele paNa A vaMza zaktimAna nathI. A lokamAM ane lekamAM paNa puNya vinA keIthI e jIvane keIpaNa prakArane upakAra thaI zakatuM nathI. mATe dharma saMtAna vaMzanI vRddhi thAo. kharI vastu mArI eja che ke, je pAchaLa rahIne pitAnA pitArUpa jIvane mekSa sthAnamAM pahoMcADe. vaLI tIrthonA uddhAra karanAra ane saMsAranA vAraNa karanAra bharatAdika rAjAonI paMktimAM bhamatI vinAnuM caitya karavAthI mAruM nAma rahe, ema vicAra karI dharmAthI evA vAgubhaTe sUtradhArane AjJA karI, mULathI ukheDI pharIthI bhamatI vinAnuM caitya bAMdhe. navInacamaitya maMtrInA hukamathI zilpIoe cIrAelA samagra patthara kADhI nAkhyA ane mULamAMthI bhamatI vinAnuM navIna caitya traNa varSanI aMdara taiyAra karyuM. te caitya baMdhAvavAmAM be karoDa ane sattANuM lAkha soyA maMtrIne kharca thayA, ema prAcIna loko kahe che. bahu unnata ane lepana dravyathI ati ujvala evA te prAsAdane joI lokonI kalAsagiri javAnI utkaMThA maMda thaI gaI. temaja te caityanI aMdara dAnAdi lakSamInA bhinnabhinna krIDA gRhe heyane ? tema munionA cittanI mAphaka vizAla maMDapa zebhe che. ane te dareka maMDapamAM te te Azcarya jovAmAM sthira Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 kumArapALa caritra thayelI devIo heyane zuM? tema tyAM rahelI zAlabhaMjikA-putaLIone le ke joyA kare che. tyAM nirIkSaNa karatA leke joyeluM ane nahIM joyeluM zilpa joI eka sarakhA AnaMdane dhAraNa karatA pitAnA hRdayamAM bheda jANatA nathI. pArzva bhAgamAM rahelAM povaDe pahudamAM rahelA kamalanI mAphaka nAnAM devamaMdirathI vIMTAyele te prAsAda cAre tarapha zobhe che. tenI pratiSThA mATe pATaNamAM vinaMti kalIne vAgabhaTa maMtrIe saMgha sahita zrI hemacaMdrasUrine belAvyA. mUrtipratiSThA vikrama saMvata 1211mAM mArgazIrSa sudi sAtama zanivAre prathama jidra zrI AdinAtha bhagavAnanI pratiSThA karI temaja te sUrie caityanA zikhara para daMDa, dhvaja ane suvarNa kalaza sthApana karyA. pavanathI kaMpatA dhajAgravaDe uMcA karelA hAtha vaDe dukRtane. dhikkArato hoya, tema te prAsAda zeto hate. aSTAddhikAdika bahu apUrva kAryo kare chate tenA caritravaDe prasanna thayelA gurue vAgUbhaTane kahyuM. saddhasdhA, sa guNAtIrthAdhirANa stadapyahanmUla, sa punaradhunA tatpratinidhiH / tadAvAsazcaitya, saciva ! bhavatoddhRtya tadida, sama svenodadhe, muvanamapi manye'hamakhilam // 1 // jagatane dharmane AdhAra che. dharmane moTA tIrthone AdhAra che. tIrthanuM mULa paNa zrIniMdra bhagavAna che. ane hAlamAM te. zrIjineMdrabhagavAna pratimArUpa che. temane rahevAnuM sthAna aiya che. mATe he maMtrIndra ! te A caityano uddhAra karI pitAnI sAthe samagra bhuvanane paNa uddhAra karyo. ema huM mAnuM chuM." sina adhikAdhika mAsA zazI karatA ? Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmrabharamaMtrI 251 bhUtvA mRdghaTitAd ghaTAdyadi purA vAtApivairI muniH, saptA'pya bunidhIn kilaikaculunA'pozAnakarmaNyapAt / ma triMzcaityamadhi tvayA vinihitAtkalyANarUpAttataH sUtaH puNyasutaH kathaM tava bhavAMbhodhi na pAtaikakam // 1 // prathama samayamAM mATInA ghaDAmAMthI utpanna thaI agasti muni sAte samudrone apAzana kriyAmAM eka aMjalivaDe pI gayA. te he maMtrina ! teM caitya upara sthApana karelA suvarNamaya kalazathI pragaTa thayela puNyarUpI putra tArA eka bhavasAgaranuM pAna kema nahIM kare ? ema gurune AzIrvAda thayA bAda teo tIrtha parathI nIce utaryA. tyAM tenI taLeTImAM vAgabhaTe pitAnA nAmathI navIna nagara vasAvyuM. temaja tyAM zrItribhuvanapAlavihAra nAme bhavya maMdira baMdhAvIne temAM zrI pArzvanAtha bhagavAnanI manahara mUrti padharAvI. - nagaranI cAre bAjue evIza bagIcAo banAvIne devapUjana mATe cAvIza gAma paNa ApyAM. pachI vAgabhaTa maMtrI saddaguru ane saMgha sahita tyAMthI nIkaLI pitAnA vatana pATaNamAM gayA ane te dharmAtmAone agraNI thaye. AbhaTamaMtrI zrI kumArapAlarAjAnI ane tene maMtrI vAgUbhaTanI AjJAthI AmRbhaTa bhRgukara cha-bharUca nagaramAM gayo. pitAnA pitAnI pratijJA pUrNa karavA temaja pitAnA kalyANa mATe teNe zrI munisuvrata svAmInA navIna caityane prAraMbha karAvyo. tyAM loko tene nIcenI bhUmi jatA hatA, tevAmAM te khADAmAM mukha netra puTanI mAphaka ekadama pitAnI meLe maLI gayuM. tethI rAkSasInI mAphaka te gartAe gaLelA kheda kAma karatA lokone jaI temanAM kuTuMbe atyaMta vilApa karavA lAgyAM. AdmabhaTa paNa tyAM AvyuM ane te bhayaMkara banAva joI bahu ciMtAtura thaI gaye. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 kumArapALa caritra aho ! gartAnuM nAma mAtra paNa rahyuM nathI, A zuM thayuM ? mahAkhedanI vAta thaI. jema jIvita mATe auSadha khAvAthI rogInuM maraNa thAya tema puNyanA mATe caitya baMdhAvatAM mane ulaTuM A mahApApa thayuM. ATalA badhA prANIonA mRtyunuM kAraNa vRthA huM' thaye. have dUSitanI mAphaka huM lokone kevI rIte mukha batAvIza. gartAmAM marI gayelAonI strIonA ati uSNa prasaratA zvAse vaDe jIvate huM jarUra banI jaIza, ethI huM pote ja marI jAuM to sAruM. mANasAhasa - tyArabAda teonA vadhathI utpanna thayelA pApa paMkane zuddha karavAnI IcchAthI jema AmRbhaTa pRpApAta karavA mATe pAsamAM rahelA narmadAnA taTapara caDha. temaja strI patinA mArgane anusaranArI hoya che, e zAstra siddha hovAthI tenA patie ghaNI nA pADI te paNa bhatanI pAchaLa maravA mATe tenI strI paNa ubhI rahI. rUdana karatA sevakoe "nRpApAta na kare na karo" ema nivAre chate paNa maraNIyAnI mAphaka potAnI strI sahita teNe taTaparathI paDatuM mUkayuM. nIce paDe te paNa priyA sahita AmrabhaTa zarIre AbAda rahyo ane tejomaya mUti heyane zuM ? tema tyAM AgaLa ubhelI keIka strI tenA jevAmAM AvI. tyAra pachI teNe pUchyuM. he bhadra! bela. AvI kAMtimaya tuM keNa che? adRSTagamana karatI tuM ahIMyA akasmAta kayAMthI AvI che? prabhAyAdevI zAMtadaSTithI avalokana karatI te devI bolI. he vatsa! A kSetranI adhiSThAyikA prabhADhayA nAme huM devI chuM. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratiSTA mahAtsava 253 puNyanA saMskArI jAgrata thAya, e hetuthI A caityanA AraMbha kare chate tArA sattvanI parIkSA mATe A sarva upadrava meM karyAM che. he vIra kATIra ! A jagatamAM tuM stuti pAtra che. kAraNake; jenuM Avu ati utkaTa dhaiya che. anyathA A pramANe ghaNA leAke mare che, te paNa tArI mAphaka kaNa mare che? vaLI jenAmAM agAdha sattva hAya che, teja peAtAnI ISTasiddhi karI zake che. kAraNa ke; ni:sIma parAkrama vinA pRthvInA adhipati kANa thAya? kevaLa eka sattva paNa malavAna thAya che. vaLI te yA sahita hAya tA tenI vAta ja zI ? jemake, sUryAMnuM teja ahu pracaMDa hAya che, punaH grISmathI uttejIta thAya teA tenI pracaDatAnI zI vAta ? he bhadra ! tArI upara hu prasanna thaI chuM, mArI zakti vaDe bhAMyarAmAMthI jema te khADAmAMthI sarva leAkeA jIvatA nIkaLyA che, temanA tuM tapAsa kara. ema kahI devI adRzya thaI gaI. tyArapachI AmrabhaTa tyAMthI caityasthAnamAM AvyeA. prathamanI mAphaka pRthvIne kheAdatA peAtAnA sava mANaseAne tyAM joyA. kAIpaNa devanI addabhuta mAyA che, ema jANI AmrabhaTa peAte sava devIone puSkaLa leAma ApI prasanna karI. temanA prabhAvarUpa agnivaDe vighna vana maLI gaye chate aDhAra hAtha uMcuM te caitya thayuM. pachI matrIe zrImunisuvrata svAmI, rAjA, rANI ane anyanI temaja nyAye mArelI ane vaDa uparathI paDelI zamaDInI ane navakAra ApatA muninI paNa lekhamaya uttama mUrti e zilpazAstramAM nipuNa evA citrakAro pAse karAvI, pratiSThA mahAtsava tyArabAda AmrabhaTe pratiSThAnA mahAtsava mATe zrI gurvAdikanI vinati karavA peAtAnA mANasA mAkalyA. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 kumArapALa caritra pATaNathI nIkaLI saMghasahita guru ane zrI kumArapALabhUpati bharUca nagaramAM AvyA. sAkSAt prabhAvanApiMDa hoyane zuM ? tevA maMtro vaDe zAMti kArya karIne zrI hemacaMdrasUrie kUrmanA lAMchanathI vibhUSita zrI munisuvratajidranI pratiSThA karI. pachI zrIkumArapALanA prasAdathI mallikArjuna keza saMbaMdhI uttama jAtinA suvarNanA batrIza laghu ghaTanA pramANuvALa kalaza, suvarNamaya daMDa ane kAMtimaya kauzaya vastrane vijaya e sarvanI hemacaMdraguru pAse pratiSThA karAvIne saMgha tathA pAdithI parivArita AdmabhaTe pite caitya upara kalazAdikane sthApana karyo. temaja puNyazAlIjanenA hRdayamAM potAnuM sthApana karyo. maityanI upara vAjIMtrarUpI varasAdanI garjanA thaye chate ati harSathI gherAyelo mayUranI jema maMtrI nRtya karavA lAgyuM. maitya upara rahelA admabhaTe devanI mAphaka suvarNa ratnAdikanI atizaya vRSTi karIne tenA dAridrarUpa saMtApanI zAMti na karI ? prathama kAlamAM paNa lokee jaLamaya vRSTi joI hatI ane te samaye te dukula, suvarNa ane ratnamayI vRSTino anubhava karyo. kiMmata ane vajanamAM bahu bhAre hovAthI AmrabhaTe ApeluM dAna majuro pAse jyAre yAcakoe pitAne ghera mokalAvyuM, tyAre dAnarUpI yajJavaDe pUjana karatA AdmabhaTane joI bahu khuzI thayelA mukhya kavio-devee stuti karI. sraSTurviSTapa.puNamayAt pANerapi tvatkare, ___ zaktiH kA'pyatizAyinI vijayate yadyAcakAnAM janau / mAle tena nivezitAmatidRDhAM dAridravarNAvalI, dAninnAmrabhaTaiSa bhUrivibhavainirmASTi mUlAdapi // 1 // he dAni ! AmRbhaTa ! sRSTi racavAmAM nipuNa evA brahmAnA hAthathI paNa tArA hAthamAM kaI alaukika zakti rahI che. kAraNa ke, Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAtrikavidhi 255 yAcakanA janma samaye temanA kapAlamAM brahmAnA hAthe lakhAyelI ati evI dAghinI akSara pa`ktine vibhavAnA dAnathI nimU La kare che. A tArA hAtha moTA ArAtrikavidhi pachI zrIkumArapALarAjanI AjJAthI Amrabha8 caitya uparathI nIce utaryAM. tyArabAra zrIjinendrabhagavAnanI AratIne prArabha karyAM. te samaye prathama rAjAe pachI vAgbhaTe, sAma'tamaMDaLe, sa'ghAdhipa zrAvake e, pachI mAtA, bena ane putrAdikoe zrIkha Daca MdanathI mizra kesaravaDe, nava aMge arcApUrNAMka bhAla sthalamAM vAra vAra karyuM' che zreSThatilaka jene, temaja kaMThamAM cAra serAnA suga Mdhita puSpAnA aneka hAra paherAvyA che jene, niHspRha le paNa gRha sahita jenuM mukhAvaleAkana karatA hatA, temaja dvAramAM rahelA bhaTTone azva ApatA, bAkInA leAkeAne suvaNa rAzi ApatA ane tenA abhAvamAM peAtAnA zarIra uparathI alaMkAra ApatA AmrabhaTane joIne zrIkumArapAlabhUpAle jaladI tenA hAtha pakaDI karAvelI AratIne vidhi dhArmika zirAmaNa A*bhaTe pUrNa karyAM. tyArapachI teNe rAjAne pUchyuM'. Ape mahu utAvaLathI hAtha pakaDIne zA mATe A kArya kALyuM ? zrIkumArapAlabhUpAla ki`cita hAsya karI khelyA. tuM zarIranA alaMkAra paNa ApavA lAgyA, te parathI tuM sa ApI deta, ema jANI me te dvArAe tane nApADI ke; have tu' ApavuM baMdha kara. kAraNa ke, dhArAbaMdha rasa paDavAthI peAtAne paNa bhUlIne dAtA temaja jugArI e baMne peAtAnuM mastaka paNa Ape che. kUrmaH kSudratamo'pi lAMchana miSAdyatpAdapadmadvayI, sevitveva babhUva bhumivalayaM pRSTe vivAdu dRDhaH / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 kumArapALa, caritra azvojjIvanayA dhurINapadavIM kAruNyabhAjAM zita; ___ sa zrImAnmunisuvrateojinapatirdattAM zriyaM zeyasIm // 1 // kAca bahu nAnuM che, to paNa lAMchananA bahAnA jemanA caraNakamalane sevIne jema bhUmaMDalane pitAnI pITha para dhAraNa karavA mATe samartha thaye. temaja azvane jIvADavAvaDe dayALujanemAM mukhya sthAnane prApta thayelA te zrImAna munisuvrataniMdra kayANamayI lakSmIne Ape. e pramANe zrIjinezvaraprabhunI stuti karyA bAda caityavaMdana karyuM. tyAra pachI zrI hemacaMdrasUrie saMgha samakSa AyabhaTane kahyuM. jyAM tuM nathI tyAM kRtayuga vaDe zuM ? ane jyAM tuM che, tyAM kaliyuga zuM kare? vaLI kaliyugamAM tAre janma thaye, te kaliyuga bhale rahe kRtayuganI jarUra nathI. he buddhimAna ! bahu vRddha thavAthI dAnadharma ghaNe kRza thaye che, te have tArA hAthanA avalaMbanavaDe pRthvImAM prasAra pAme. guru mukhathI nIkaLelI A vANIvaDe viramaya pAmelA koIpaNa evA mahAna puruSa na hatA ke jemaNe AbhaTanuM mukha nirIkSaNa na karyuM hoya? tyArabAda teNe satkAra karelA guruzrI hemacaMdrasUri tathA zrIkumArapAlarAjA vigere sarve tenA guNanI stuti karatA pitAnA sthAna- pATaNamAM gayA. padmAvatIdevI AdmabhaTamaMtrI bharUcamAM rahyo hato. tyAM te Akasmika doSane lIdhe maraNadazAmAM AvI gayo hoya, tema akasmAta mAMde thaI gaye. AdmabhaTanI tevI mAMdagI joI tene sarva parivAra gabharAI gaye ane tatkAla vidyAdikane bolAvI aneka prakAranA teo upacAra karavA lAgyA. vaidyoe saMnipAtAdika dene haNanArA rasonI cejanA karI. mAMtrika maMtrathI pavitra pAchuM vAraMvAra chAMTavA lAgyA. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 yazazcaMdragaNi tirvi6 lokee vidhi pramANe grahanI zAMti karI. vidika maMtronA pATha karatA brAhmaNoe homa karyA. avataraNa kiyAmAM kuzala evA puruSoe pAtromAM praveza karI, bahu tapAsa karI. nehI evA baMdhuoe tIrthayAtrAdikanI pratijJA karI, vRddha puruSoe pitAnI devadevIonI bAdhAo rAkhI. pUjArIoe cosaTha yoginIonAM bali pradAna karyA. paraMtu e upacAra vaDe meghanA puSkala jalavaDe baLelA bIjanI mAphaka AmraTane keIpaNa prakArano guNa thaye nahIM. tyArabAda nirAza thayelI padmAvatI nAme tenI mAtAe rAtrIne viSe padmAvatI devInI ArAdhanA karI. devI pratyakSa thaI bolI. tAre putra maitya upara AnaMdathI nAcavA lAge, te samaye tenA sArAM lakSaNa joI ceginIo tene vaLagI che. zakyanA putrane jema zakya tema batrIsa lakSaNa dharmiSThapuruSane duSTa A ginIo ke divasa sahana karatI nathI. zrI hemacaMdrAcArya ahIM rahyA hatA, tyAM sudhI teo gupta hatI, ane te gayA eTale daridrAvasthAmAM ApattionI jema teo pragaTa thaI e doSane nivAravA mATe te guru ja pote zaktimAna che. kAraNa ke, aMdhakAranA samUhane dUra karavA mATe sUrya ja samartha hoya che. ema kahI padmAvatI devI adazya thaI gaI. pachI teja vakhate padmAvatIe gurune teDavA mATe pitAnA mANasane pATaNa meko . yazazcaMdramaNi padmAvatIe mokalelo mANasa sAyaMkAle tyAM pahoMce, sarva vRttAMta teNe nivedana karyuM. sarva hakIkta jANa sUrIzvara mahAdakSa evA zrIyazazcaMdraguNine bhAga-2 17 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _258 258 kumArapALa caritra sAthe laI tyAMthI nIkaLyA. vidyAdharanI mAphaka AkAzamAge teo baMne jaladI bhRgupuramAM AvyA. AdmabhaTane joI tene devIne upadrava che, ema temanA jANa vAmAM AvyuM. tyArapachI zrI yazazcaMdragaNie tenI mAtAne kahyuM. madhyarAtrInA samaye bali puSpAdi sahita ke puruSane amArI pAse tAre makala te vacana teNue kabula karyuM. gurumahArAja pitAnA upAzrayamAM gayA. ardha rAtrI thaI eTale padmAvatIe gurue kahelI vastuo sahita eka puruSane temanI pAse mokalyo. te puruSane sAthe laI gaNi sahita zrI hemacaMdrasUri pitAnA sthAnamAMthI sarva devIonI svAminI saMdhavI devInA maMdira tarapha cAlyA. killAnI bahAra gayA eTale caka caka evA krara zabda vaDe varAvate cakalAone samudAya temanA jevAmAM AvyuM. A ginIone upadrava che, ema jANI gurue gaNi pAse temanA mukhamAM bAkalA naMkhAvyA. pachI teo ceTakanI mAphaka adRzya thaI gayAM. tyArabAda tyAMthI AgaLa jatA sUrie agnisamAna pILA mukhavALuM ane khAvA mATe taiyAra thayeluM kapimaMDala jeyuM. tene paNa kRtrima che, ema jANI mUrtimAna maMtrAkSara samAna akSatavaDe sUrie prahAra karyo eTale te paNa kayAMya nAzI gayuM. tyAMthI paNa AgaLa cAlatA sUrie rA~dhavI devInA maMdiranI najIkamAM yamarAjAnA kiMkara samAna mahAkrUra bilADAone samUha je. tene paNa lAla puSpanA prakSepathI sUrie dUra karyo. tyArapachI vidyAnidhi samAna gurumahArAja pote devInA teraNa AgaLa ubhA rahyA. hRdayamAM sUrimaMtranuM dhyAna karI sUrie zrIyazazcaMdra gaNune AjJA karI, eTale temaNe seMdhavI devIne kahyuM. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA~dhavIdevI 259 jAlaMdhara Adi asure jemanA caraNakamalanI pUjA kare che evA zrI hemacaMdrasUri pite cAlIne tArI pAse AvyA che. mATe tuM emanI sanmukha AvIne bhaktanI mAphaka Atithya sevA kara. AvA lakattara pAtrarUpa guru mahArAja moTA puNyavaDe ja atithi thAya che. ema gaNinuM vacana sAMbhaLI khUba hAsya karI mukhamAMthI jIbha bahAra kADhIne bAlakanI mAphaka devIe temanA sanmukha kharAba ceSTA karI. ema vikAra karatI devIne joI gaNi belyA. re ! durAzaye ! gurunI paNa tuM avajJA kare che temaja mArUM baLa paNa tuM jANatI nathI ? je ke, dayAbhAvathI meM tane atyaMta zAMta vacana kahyAM, tyAre tuM duSTarUpI parvatane bhedavAmAM vaja samAna evA mane paNa bIvarAve che. e moTuM Azcarya che. e pramANe krodhAtura thayelA gaNie devIne tiraskAra karI akasmAt bhAgI gayelA brahmAMDanA pracaMDa khATakAra sarakhA dArUNa traNa huMkAra karyA. - temAM pahelA huMkArAthI devIne prAsAda mULathI Toca sudhI pracaMDa vaToLe halAvelA vRkSanI mAphaka kaMpavA lAgyuM. bIjA hakArAthI tenI aMdara rahelI sarva devIo ceSTA rahita citralikhita hoya tema atyaMta bhayabhIta thaI gaI. temaja trIjA huMkArAthI seMdhavI devI bhaya javarathI jema pitAnA sthAnamAMthI vAyunI mAphaka uchaLIne sUrIzvaranA caraNakamalamAM paDI. tyArapachI teNIe namaskAra karI kahyuM. ApanI sevAmAM huM hAjara chuM. Apa AjJA kare, huM zuM karuM? zrImAna yazazcaMdragaNi bolyA. devIothI AmrabhaTane jaladI mukta karI mArA gurunI tuM bhakti kara. devI bolI. sudhAthI pIDAyelA ginI varge tIrNa kuhAra vRkSanI jema tenA hajAre TukaDA karelA che. tene huM kevI rIte mUkAvuM Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 kumArapALa caritra ane kadAcit mUkAvuM, tepaNa te jIvaze nahIM. siMhanI dADhamAMthI kheMcI lIdhelA mRgalA zu' jIvI zake kharA? pharIthI zrIyazazcaMdragaNI elyA. ThIka che ema thaze teA paNa ka'I ciMtA nahIM, paraMtu ahIMthI peAtAnA sthAnamAM javAnI zuM tArI zakti che ? saudhavIdevI ema gaNitu* vacana sAMbhaLI saidhavI devI ekadama bhayabhIta thai gaI. siMhanAda vaDe hAthInI jema vyAkula thayelI devIe ati bhaya'kara vA vani karyAM. eTale pRthvI ka pavA lAgI. pava tAnAM zikhA tUTI paDacAM. samudronAM jala AkAzanA madhya bhAgamAM vilAsa karavA lAgyAM. bhRgupura nivAsI nagarajanA paNa jAgrata thaI gayA ane teo peAtAnA hRdayamAM kalpAMta kAlamAM khaLabhaLI uThelA samudronI bhrAMti karavA lAgyA. te zabdathI bhayabhIta thayelI ginIe AmrabhaTane mUkIne "rakSaNa kara, rakSaNa kara," ema khelatI tyAM peAtAnI svAminI pAse AvI. gaNicamatkAra gaNie maMtra zaktivaDe sava cAginIone ekadama stabdha karI nAkhI. tyAra pachI temaNe kahyuM. re duSTAo ! AmrabhaTane jaladI cheDI do, nahI te! tame jIvathI marI jaze. zarIramAM khIlAnI mAphaka te maMtra sva.bhanathI pIDAyelI ceginIe mukhamAM AMgalIe nAkhI mAMtrikAmAM ratnasamAna gaNine kahevA lAgI. A tamArA yajamAna bhaktanA ame sarvathA tyAga karIe chIe, emAM sAkSI tarIke amArI jamaNeA hAtha grahaNa karo. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayanarAjA 261 A mahAtmAnuM nAma paNa ame koI paNa divase laIe te tame pracaMDa prANa daMDavaDe amAro daMDa karaje. zarIranA staMbhanavaDe amArA prANa prayANanI taiyArI karatA hoya tema vyAkula thayA che. mATe he mahAzaya! kRpA karI amane staMbhanathI jaladI mukta karo. gaNi belyA. re re hatAzAo ! staMbhana mAtrathI tamane ATalI badhI pIDA thAya che, te prArthanAza thavAthI bIjAone keTalI pIDA thatI haze ? prANanuM rakSaNa karavuM, te moTu puya che. ane temano vadha kare te moTuM pApa kahyuM che. ema zAstramAM kaheluM tatva potAnA hRdayamAM jANI havethI anya paNa kaI prANIonI kaI divasa tamAre hiMsA karavI nahIM. temaja jaina dharmamAM sthira ane sarva lekanuM hita karanAra evA mahApuruSonuM te vizeSe karI rakSaNa karavuM, ema upadeza ApI gaNie stabhaMnathI temane mukata karI. pachI te devIo zrI hemacaMdraprabhunA caraNakamalamAM vaMdana karI pitAnA sthAnamAM gaI. teja vakhate AmrabhaTamaMtrI sarva kalezathI mukta thaI gaye. jenA AvA mahAsamartha guru che, tene temAM zuM Azcarya ? tyArabAda zrI hemacaMdrasUrie paNa prabhAtamAM hajAra rUpIyAnA kharacathI AdmabhaTa pAse devIone uttama prakArane bhega karAvyo. tyArapachI navIna zaityamAM padharAvelA zrI munisuvratasvAmIne vaMdanA karI page cAlatA sUrIzvara puna: pATaNamAM AvyA. akasmAta Ape kayAM vihAra karyo hato ? ema zrIkumArapAlanA pUchavAthI AcabhaTanuM vRttAMta kahI sUrie tene atyaMta vismita karyo. e pramANe dAnAdika kAvaDe manovRttine suvAsita karate, aneka prakAranAM jaina maMdira baMdhAvate ane te maitya baMdhAvanArAone sahAya karate zrIkumArapAlarAjA bahu puNyazAlI thaye. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 kumArapALa caritra udAyanarAjA zrImAna hemacaMdrasUri zrI vIrabhagavAnanA caritranI vyAkhyA karatA, te prasaMge devAdhidevanI pratimAnuM vRttAMta zrI kumArapAlabhUpAla pratye kahevA lAgyA. zrI mahAvIrabhagavAna prathama rAjagRhanagaramAM samavasaryAM. jaMgama tIrthanI mAphaka temane joI loke bahu AnaMdamaya thayA. te rAjagRhanagaramAM zreNika rAjAne putra abhayanA mahAmaMtrI hato. teNe prabhune vaMdana karI pUchayuM. he bhagavan ! aMtima chevaTane rAjarSi keNu thaze? prabhue kahyuM. udAyanarAjA thaze. pharIthI maMtrIe pUchayuM. te keNu ane kevI rIte thaze ? tyArabAda zrI vIrabhagavAne tenuM caritra kahevAne prAraMbha karyo. vItabhayanagara siMdhu sauvIra dezanA madhyabhAgamAM vItaya nAme uttamanagara che. keIpaNa prakArane bhaya nahI hovAthI jenuM nAma yathArtha rIte zobhe che. rAtrau yatra jinedramandiraziraH kalyANakubhAvalI, dikzAkhAvitatasya nIlimaguNA''vidtapatrasthiteH / harSasphArakatArakavyatikarasoMdhatprasUnadhUte___omadroH paripAkapirulaphalaprAgalbhyamamyasyati // 1 // je nagaranI aMdara rAtrIe zrIniMdrabhagavAnanA maMdiranA zikharepara rahelI suvarNa kalezanI zreNI, dizAo rUpI zAkhAothI vistAra che jene, nIla guNarUpI pragaTa che patra sthiti jenI ane AnaMdakAraka tArAonA samUharUpa vikasavara puchapanI kAMti che jenI evA AkAzarUpa vRkSanAM pAkavAthI pILAM phanI unnatine dhAraNa kare che. te vItabhayanagaramAM udAyana nAme rAjA hatA. je rAjA udayanavatsarAjathI AkRti vaDe ja nahIM paraMtu tejathI paNa adhika hate. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArana'dI 263 siMdhusauvIra Adi samRddhi yukta dezAnA te adhipati hatA. temaja tenA tAkhAmAM traNase tresaTha (363) vItabhaya Adi nagara hatAM. mahAsena pramukha dazamukuTadhArI rAjAe tenA AzrayamAM hatA. daza digpAleAvaDe kAti keya jema te rAjAe vaDe udAcanarAjA zatruone ajaya hate.. samyaktva rUpa sugaMdhathI vyApta che mana jenuM, evI ceTaka rAjAnI putrI nAma ane zarIra vaDe paNa prabhAvatI tenI strI hatI. abhici nAme tene putra hatA. te yauvarAjyanA sthAnamAM virAjamAna hateA, temaja kAMtithI sUrya samAna tejasvI kezI nAme tenA bhANeja hatA. kumAranadI capA nAme nagarI che. temAM strIe sAthe krIDA karavAmAM atiSubdha ane bahu vaibhavane lIdhe unmatta dazAne anubhavatA kumAra nadI nAme eka seAnI hatA. te pAMcaso pAMcase seAnaiyA ApI su Mdara strIe paraNye. anukrame teNe pAMcase strIe ekaThI karI. utkaTa kAmAtura ane anurAgiNI te strIe sAthe hAthaNIe sAthe jema gajendra tema te kumAranadI huMmezA vilAsa karatA hatA. anyadA pacaraula nAme dvIpamAMthI iMdranI AjJA laI zrI naTThIzvaranI yAtrA mATe e vya Mtara strIe nIkaLI. te samaye 5'caraulanA adhipati vimAlI nAme temane pati cyavana pAmyA. eTale temane vicAra thayA ke, have ApaNA pati kANu thaze ? eka dhyAna karatI te ane devIe AkAzamArge cAlatI ca'pAnagarInI upara AvI. tyAM pAMcaseA strIo sAthe krIDA karatA kumAranaDhI temanA jovAmAM AnyA, ane te vicAra karavA lAgI ke, lAmAM kAmadeva Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264. kumArapALa caritra anaMga-aMgarahita che ema je saMbhaLAtuM hatuM, te vAta beTI che, kAraNa ke, A pratyakSa dehadhArI kAmadeva ja virAje che. mAtra svarUpanA darzanavaDe A puruSane ApaNe pati svIkAra ema vicAra karI te baMne vyaMtara devIo tarata ja tenI pAse AkAzamAMthI UtarI paDI. A baMnenA zarIramAM kaI adUbhuta lAvaNya rasa re che, ke jene netre vaDe atizaya svAda levAya che, te paNa sarvathA kSINa thatuM nathI. ema vicAra karI kumAranaMdIe pUchyuM. tame kayuM che? | devIo belI. hAsA ane prahAsA nAme ame devIe chIe. bhegaprArthanA bhoga mATe kumAranaMdIe temanI prArthanA karI. pharIthI devIo belI. amArI tAre IcchA hoya to paMcazaila dvIpamAM tuM Avaje. ema kahI baMne devIo tyAMthI vidAya thaI. tyArapachI kumAranaMdI kAmAtura thaI nirdhana puruSa jema dhanane tema temanI prAptine upAya bahu ciMtavavA lAgyA. dIrgha vicAra karI teNe caMpAnagarInA rAjAne khUba suvarNadhana ApI pitAne abhiprAya pragaTa karI rAjAnI paravAnagI meLavI nagarInI aMdara paTala vagaDA. je mane paMcazailamAM laI jAya, tene huM keTI somaiyA ApuM. e pramANe paTakASaNa sAMbhaLI kaI vRddhapuruSe dravyanA lobhathI te paTane sparza karyo. tyArapachI teNe kumAranadI pAsethI teTalA senaiyA laI potAnA putrAne ApyA. temaja paMcazailane mAga prathamathI tenA jANavAmAM hatuM, tethI teNe tyAM javA mATe vahANuM taiyAra karAvyuM. vRddhanI sAthe kumAranaMdI taiyAra thaye. tenI strIo vigeree ghaNI nA pADI te paNa vahANumAM besI samudramAge te cAlato thayo. dRSTi prasAra sudhI cAre tarapha kevala jalanuM avalokana karate kumAranaMdI te samaye samasta jagatane jalamaya jevA lAgyA. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAraMDapakSIo keTaleka dUra gaye eTale vRddhe kumAranaMdIne kahyuM. samudranA taTa para parvatanA bhAgamAM ugele moTe pele vaDa Ave che. tenI nIce A vahANa jAya eTale tuM be hAtha lAMbo karI vAnaranI mAphaka jaladI e vRkSane vaLagI paDaje. bhAraMDapakSIo paMcaraulImAMthI ahIM bhAraDa pakSIo Avaze. temane traNa paga hoya che. teo sUI jAya tyAre temAMthI ekanA madhya caraNamAM tAre daDhamuSTithI vaLagI muDadAnI mAphaka rAtrIe paDI rahevuM. savAramAM ja teo uDIne tane paMcazailamAM laI jaze. je A pramANe tuM nahIM kare te vinA mate tuM jaladI marI jaIza. kAraNa ke havethI A vahANa moTA AvartAnI aMdara paDaze, mATe tuM cetI le. kumAranaMdIe vRddhanA kathA pramANe vaDanI zAkhA pakaDI lIdhI. bhAraMDa pakSIo tene jaladI paMcazailamAM laI gayA. "ahe ! buddhine prakAza alaukika hoya che." tyAM hAsA prahAsA ane temanA dIvya zaibhavane joI kumAranI prathama utpanna thayelA svargIya devanI mAphaka harSaghelo thaI gaye. kumAranadIne AvA sAhasathI cakti thayelI te baMne devIoe he bhadra! A tArA manuSyanA zarIravaDe ame tArI sAthe bhega jogavavA lAyaka nathI. ane je mArI sAthe tAre bheganI IcchA hoya to agnipravezAdikathI marIne tuM paMcaulane adhipati thA. pachI amArI sAthe AnaMdathI sukhavilAsa kara. ema devIonuM vacana sAMbhaLI kumAranaMdI belya. tamAre mATe huM mUrkhanI mAphaka ubhayathI bhraSTa thayA. "ahe ! daivaceSTA balavAna che." nAgilamitra - hAsA ane prahAsAne kaMIka dayA AvI, jethI temaNe bAlakanI mAphaka kumAranaMdIne upADI caMpAnagarInA vanamAM mUko. prItipUrvaka kahyuM Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 kumArapALa caritra lokee pUchayuM. tuM kayAM gaye ho ? tyAre teNe pitAnuM caritra kahyuM. tyArapachI kAmanI pIDAne lIdhe devIone meLavavA mATe agnipraveza karI teNe maravAnI rauyArI karI. A vAta sAMbhaLI nAgila nAme tene mitra tenI pAse Ave. ane teNe tene kahyuM. A tuM zuM kare che ? te buddhimAna che. ajJAna maraNa-AtmaghAta karavA tene ucita nathI. mAtra bheganI IrachAthI tuM manuSyapaNuM zA mATe gumAve che? kAraNa ke dareka bhavamAM bhoga vilAsa prApta thAya che, paNa manuSyabhava te. pharIthI durlabha hoya che. bhegane mATe paNa divyamaNinA vaibhavasamAna dharmanuM tuM ArAdhana kara. je dharma yathechita artha ane kAma ApIne chevaTe mokSasukha paNa Ape che. vaLI strI para je rAga che, te je dharma lakSamIpara heya, te te mukti paNa tArI IcchA karyA vinA rahe ja nahIM. eka ja rAga zubhadaSTithI dhAraNa karyo hoya te mokSa Ape che ane teja rAga azubha daSTie karyo hoya te saMsArane hetu thAya che. e pramANe tenA mitre ghaNe upadeza Ape, te paNa tenA mAnavAmAM te vAta AvI nahIM ane nidAna pUrvaka agnipravezathI maraNa sAdhI paMcazailane adhipati che. vidyumAlI evuM tenuM nAma thayuM. hAsA ane pravAsA sAthe haMmezAM bhogavilAsa karavA lAgyA. atizaya AnaMdathI pitAne kRtArtha mAnate hate. mitranA akasmAta maraNuthI nAgila paNa saMsArathI virakata thaye. AhaMtI dIkSA laI bAramA devalokamAM te deva thaye. vidyummAlI pazcAttApa naMdIzvaramAM yAtrA mATe devoe prayANa karyuM. temanI AjJAthI hAsa ane prahAsA, e baMne devIo gAyana mATe temanI AgaLa cAlI. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 mmmmm mitraprAdhA baMne strIoe vidyummAlI patine Dhela levA mATe preraNA karI. vidyummAlI kradhAtura thaI che. zuM mArI upara paNa hukama karanAra keI che kharA ? ema te roSanA haMkArethI bharAI gaye. teTalAmAM Abhigika duSkarmanA udayathI paTa pate ja tene gaLAmAM lAgI gaye. ghaMTInA paDanI mAphaka gaLAmAM vaLagelA te pahane lajajAne lIdhe teNe gaLAmAMthI dUra karavA mATe ghaNuMe valakhAM karyA, paNa te dUra thaI zakyuM nahIM, "duSkarmanI racanAne dhikakAra che." ahIMyAM janmelAone A kArya karavAnuM hoya che, mATe che svAmi ! A pramANe Dhola vagADavAmAM bIlakula lajajA tamAre rAkhavI nahIM. Dhela vagADatA tame AgaLa cAle. e pramANe baMne strIonA samajAvavAthI vidyumbhAlIe te pramANe Dhola vagADavuM zarU karyuM. kAraNa ke duSkarmane vipAka samudranA puranI mAphaka dunivAra che. mitrAprabodha thayelo te nAgilane jIva paNa devenI sAthe mArgamAM cAlatuM hatuM. Dhola vagADatA vidhumAlIne joI jJAnathI teNe jANyuM. A mArA pUrvabhavane mitra che. pachI kaMIka kahevA mATe tenI pAse gaye eTale sUryabiMbanI mAphaka tenA tejane netrAvaDe te joI zake nahIM, jethI vidyumAlI tyAMthI nAzI gaye. pachI mAyAvInI mAphaka pitAnA tejane apahAra karI te deve vidyumbhAlIne kahyuM. tuM jo kharo ? tArI AgaLa huM keNa ubho ? vinmAlIe spaSTa kahyuM. tuM kaI zakane sAmAnika-moTo deva che, paraMtu huM tAruM nAmAdika jANatA nathI. pitAnuM nAgilanuM svarUpa dhAraNa karI kahyuM. re mitra! je huM tArA pUrvajanmane mitra chuM, zuM mane oLakhate nathI ? Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 kumArapALa caritra agnimaraNavaDe nidAnathI maratAM tane meM nA pADI hatI, chatAM paNa tuM marIne AvI viDaMbanAne bhekatA paMcazailane adhipati thayo. ane huM te jaina dharmanA jJAnathI zrIjinedrabhagavAne kahelA vatanI ArAdhanA karI AyuSya pUruM karI marIne A vaibhavazALI deva thaye chuM. kRSNa sarpa daMza kaMIka sAre, paraMtu kAmarUpI sapane daMza sAre nahIM, kAraNa ke kRSNasarpanuM viSa kadAcita sAdhya thAya che, paraMtu kAma viSa te asAdhya ja hoya che. vaLI he mitra ! kAmarUpI A aparamAra roga vavone paNa asAdhya hoya che, je bebhAna banAvI chevaTe manuSyonA jIvitane haraNa kare che. e pramANe devanuM vacana sAMbhaLI vinmAlI bahu pazcAttApa karI che . he mitra! hAlamAM prasanna thaI tuM mane upadeza Apa. hAlamAM mAre zuM karavuM? deva belyo. zrImahAvIra prabhu hAlamAM gRhastha veSe gRhAvAsamAM rahI muninI mAphaka bhAvavaDe kAtsage rahe che. temanI dIvyamUti banAvIne tuM keIka zraddhAlupurUSanA hAthamAM pUjA mATe samarpaNa kara. jethI AgaLa upara tArUM kalyANa thaze. ratnA'STApadarupyavidrumazilAzrIkhaNDarIryAdibhi__ mUrti sphUrtimayIM vidhApayati yaH zrAddhAbharAdaha tAm / tasmAnnazyati bhIrukeva kugatiH snigdheva sasevate, zakazrI ziteva muktiramaNI tatsaMgama vAMcchati // 1 // ratna, suvarNa, rU, vidrama, pASANu, caMdana ane pittala vige- rethI zrIniMdra bhagavaMtonI dIvya kAMtimaya mUtine bahu zraddhA vaDe je nirmANa karAve che, te puruSathI bIkaNunI mAphaka kugati nAzI jAya che ane . Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIramUrtti 269 snigdhanI mAka iMdrasaMpatti tenI sevA kare che. temaja vaza thayelInI mAphaka mukita ramaNI tenA samAgamanI IcchA kare che. e pramANe devatAe kahelAM vacanane zubhamAnI mApheMka svIkAra karI vidyummAlI yAtrA paripUrNa thayA bAda potAnA sthAnamAM gaye mahAvIramUrti kSatriyakuMDagrAmanI aMdara kAcAsage rahelA amane joI ane himAlaya patamAMthI geAzISa caMdana lai amArI AkRti pramANe kharIkhara mUrti banAvI, bahu adbhuta AbhUSaNeAthI zaNagArI bAkInA zrIkha DacaMdanathI banAvelI peTImAM sthApana karI. pachI te peTI laI Ana Mda sahita vizvammAlI AkAzamAge bhamatA hatA. tevAmAM samudranI aMdara vAyunA utpAtane lIdhe cha mAsathI pharatuM vahANa tenA jovAmAM AvyuM. iMdrajAlanI jema te utpAtanA saMhAra karI vidyumAlIe te peTI vahANumAM rahelA vepArInA hastaka seAMpIne kahyuM. A peTImAM divya pratimA che. tene peAtAnA kezakhajAnAnI jema. laI siMdhusauvIradezamAM rahelA vItabhayanagaramAM tuM jA. tyAM majAranI. aMdara ubhA rahI tuM A pramANe ghASaNA karaje. huM nagaravAsI leAkeA ! A zrIdevAdhidevanI pratimA grahaNa karI ? grahaNa kareA ? ema kahI vithunpAlI tyAMthI vidAya thayA. pachI te zreSThI tenA prabhAvathI nizcita thaI vItabhayapattanamAM gayA. ane teja pramANe teNe sava kAya karyuM.. khajAranI aMdara zreSThInI gheASaNA sAMbhaLI uDhAyanarAjA pate tyAM gayA ane viprAdika anya lAkA paNa ghaNA ekaThA thayA. zaMkara, brahmA ane viSNune vAravAra saMbhArI tItradhArAvALA kuThArAvaDe teo te peTIne bhAMgavA lAgyA. kaThina evA paNa te kuThAra patthara para jema te peTIpara pachADa. vAthI ekadama bhAgI gayA, paraMtu te peTI pAse vanI mAphka kayAMyathI paNa kiMcit mAtra bhAMgI nahIM. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 kumArapALa caritra tyAM garjanA karatA AvelA prabhAvika brAhmaNadika ke duSTanI mAphaka pADA samAna zyAma mukhavAlA thaI gayA. rAjA tyAM sthira thaI ubhe hato. divasa paNa yauvanavayane prApta thaye. te Azcarya jevAnI IcchAvALe heya ne zuM ? tema sUrya AkAzanA madhya bhAgamAM AvI gayo. prabhAvatI rANI bhojanane samaya vyatIta thaI gaye, ema jANI prabhAvatI rANIe rAjAne bolAvavA mATe priyaMvadA nAme pitAnI dAsIne mekalI. te kautaka jovA mATe rAjAe dAsIne AjJA karI. rANIne jaladI ahIM bolAvI lAva. prabhAvatI paNa tyAM AvI. rAjAe sarva hakIkata tene kahI. prabhAvatI bolI. brahmA, viSNu ane zaMkara e zrIdevAdhideva nathI, paraMtu jemanA caraNamAM deva ane deveMdranA samUha name che, te zrI jineMdrabhagavAna ja devAdhideva hoya che. | mATe jarUra A peTImAM pUjavA lAyaka ahaMtu bhagavAnanI mUrti haze. e kAraNathI ja zaMkarAdi devanA maraNathI A mUrti pote pragaTa thatI nathI. mATe huM A jaina mUrtine pragaTa karIza. ema kahI prabhAvatIe caMdana puSpAdikavaDe te peTInI pUjA karI ane stuti karatI uMcA svarathI te bolI, | he jagapate ! sarva devAmAM tame mukhya che. grahonI aMdara saryathI zuM bIjo koI zreSTha che kharo ? je huM tamArA dharmamAM salasAnI mAphaka rAgavALI hAuM, te Apa prasanna thaI nidhinI mAphaka mane darzana Apo. prabhAvatInAM vacanavaDe sUryanA kiraNothI kamala jema te piTI ughaDI gaI. vikaravara puSpamAlAthI vibhUSita ane dIvya alaMkAra sahita zrI jineMdrabhagavAnanI mUrti samudramAMthI lakSamInI jema pragaTa thaI Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhArazrAvaka 271 te samaye prabhAvatIthI jainamatanI unnati thaI. caMdranI kAMtithI kumudavana jema praphulla thAya tema zrI jineMdramatanuM apUrva prabhAvarUpa saurabhya joI jainamatarUpa kamalamAM kAmaranI mAphaka udAyanarAjA bahu rakata thaye. tyArapachI te pitavaNikane pitAnA baMdhunI jema uttama prakAre satkAra karI utsavapUrvaka prabhAvatI rANuM te pratimAne pitAne ghera laI gaI. sAkSAta paramAtmA samAna te mUrtine pitAnA hRdayamAM mAnatI prabhAvatI aMtaHpuranI aMdara tene sthApana karI bahu AdarapUrvaka pUjA karatI hatI. temaja te mUrtinI AgaLa pitAne pati udAyanarAjA pite prIti pUrvaka svara, grAma ane mUcchanAdivaDe ati mahara vaNA vagADate hate. mastakAdika ceSTAovaDe suMdara, cAsaTha hastalAla sahita, batrIza aMgulyAdika aMga vikSepathI ramaNIya, nRtya, gIta ane vAjIMtronA saMsthAna, tADana ane dha vizeSa ekaso ATha karaNa sahita ane bhakti rasAdithI saMpUrNa temaja lAsya ane tAMDava ema baMne bhedathI vibhakata evuM nRtya bhakti rasamAM bahu magna thayelI prabhAvatI rANI devInI mAphaka karatI hatI. e pramANe te pratimAnI pUjA, dhyAna ane nATayAdi kriyAovaDe prabhAvatIe pitAnA khajAnAmAM puNya ekaThuM karyuM. kAraNa ke, vivekanuM phala eja heAya che. " eka divasa prabhAvatI rANa pratimA AgaLa nRtya karatI hatI, tevAmAM gAyana karate udAyanarAjA mUDhanI mAphaka tAla cUkI gaye. tethI rasano bhaMga thaI gayo. eTale prabhAvatIe pitAnA patine kahyuM. he svAmi! nidrAlanI mAphaka Apane ATalI bebhAnatA kema AvI? udAyana che. mAruM bebhAnapaNuM nathI, paraMtu he priye ! nRtya karatI tAruM zarIra mastaka vinAnuM joI huM zUnya sarakho thaI ga. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 kumArapALa caritra A sAMbhaLI rANIe jANyuM ke; jarUra ka MIka aniSTa thavAnu che, ema mAnI te vizeSathI dharmAM dhyAna karavA lAgI. kAraNa ke; dha dhyAna e zAkane dUra karavAmAM mukhya hetu che. eka divasa pUjAnA avasare teNIe peAtAnI dAsI pAse dhAyelAM e zuddha vasra magAvyAM. draSTinI bhrAMtithI mane vastrone lAla joI ekadama te keApAyamAna thai ane melI. 2! ! dAsI ! tuM lAla vastra kema lAvI ? dAsI melI. hai devi ! caMdranI kAMti samAna A vastro ni la che, tame tapAsa karI. pachI te niraila vastro joI prathama utpanna thayelA bhrama ane dunimitta vaDe rANIe jANyu ke; mArUM AyuSya have thAtu rahyuM che, ema mAnI viSamizrita annathI jema viSaceAthI atyaMta virakata thaI cAritra levA mATe vAra vAra rAjAnI prAthanA karavA lAgI. rAjAe kahyu. samaya upara svaga mAMthI ahI AvI tAre mane pratikhAdha karavA. ema vANInA pratibaMdha karI rAjAe dIkSA levAnI AjJA ApI. tyArabAda prabhAvatI guru pAse dIkSA laI taparUpI dhanavaDe saudhama leAkamAM devapaNe utpanna thaI. temaja aMtaHpuramAM rahelI te pratimAnI pUjA rAjAnI AjJAthI devadattA nAme gujjIkAdAsI hamezAM karatI hatI. tyArapachI prabhAvatI deve pUrvabhavanA jJAnavaDe svargomAMthI AvI udAyanarAjAne bahu prayAsathI samyaktvadhArI karyAM. te divasathI AraMbhI jagatane hitakAraka evA zrIjainadhama mAM mahA jainanI mAphaka udyAyanarAjA utkaTa bhAvanAvALA thayA. gAMdhArazrAvaka gAMdhAra dezanA rahIza gAMdhAra nAme zreSThI zAzvata caityAne vAMDhavA mATe vaitADhaca pava tamAM jateA hateA, tenA mULa bhAgamAM gayA. paraMtu tyAMthI upara javA mATe tenI zakita rahI nahIM. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuchajA dAsI 273 pachI teNe ghaNuM upavAsa karI zAsana devInI ArAdhanA karI. devI prasanna thaI. tene manoratha siddha karI sarva kAma pUraNa karanArI ekaso ATha guTikAo ApI teNIe tene tyAM ja mukI dIdhe. pachI gAMdhAra zreSThIe te devAdhidevanI mUrtine namavA mATe vItabhaya nagaramAM rahelI te mUrtinuM dAna karI eka guTikA pitAnA mukhamAM mUkI. te ja vakhate guTikAnA prabhAvathI zreSThI vItabhaya pattanamAM gaye ane kubajAdAsI dvArA teNe bahu bhakitathI te mUrtine vaMdana karyuM. eka divase zreNInA zarIre vyAdhi utpanna thaye. pitAnI benanI mAphaka kujIkAe sAdharmika vAtsalyane lIdhe tenI sArI rIte sAravAra karI. zreSThIe pitAnuM maraNa najIka jANI mahimAnA kathanapUrvaka te sarva guTikAo kunjAnA hAthamAM ApI dIkSA grahaNa karI. kujA dAsI kharAba rUpavALI te kuchajAe vicAra karyo. mAruM svarUpa have mAre sArU karavuM joIe. evA saMkalpathI zreSThIe ApelI guTikA emAMthI eka gebI pitAnA mukhamAM nAMkhI, jethI te devI samAna divya kAMtimaya thaI gaI. have teNInuM svarUpa suvarNa samAna kAntivALuM joIne sava leke tene suvarNagulikA evA nAmathI belAvavA lAgyA. pharIthI teNIne vicAra thaye ke egya patinA abhAvathI A mAruM svarUpa vRthA che, ema jANI teNIe eka goLI punaH mukhanI aMdara nAkhI vicAra karyo. A rAjA pitA samAna che ane bIjA te enA padAti-nekara che, mATe mAlava dezane adhipati caMDapradyota rAjA mAre pati thAya. e pramANe teNInA mane rathane siddha karavA mATe tatkAla zAsana devI caMDapradyota rAjAnI AgaLa gaI ane kukAnA rUpanuM bahu sArI rIte varNana karyuM. bhAga-2 18 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 kumArapALa caritra rAjAe paNa teja vakhate tenI prArthanA mATe pitAne dUta kalya. kujAe paNa dUtanI prArthanA sAMbhaLI satkArapUrvaka javAba Ape. meM tArA nareMdrane kaI vakhata je nathI, mATe huM joyA vinA tene varIza nahIM, tethI tene ahIMyA tuM lAva. phata paNa pitAnA vAmI pAse Ave, tenA kahevAthI kujAnuM vacana teNe mAnya karyuM. caDapradyota rAjA vAyusamAna vegavALA anilaga nAme hAthI para besI caMDapradyota rAjA rAtrIe tyAM AvyuM. "kAmano prabhAva bahu vicitra hoya che." rAjA ane kujAne samAgama thaye. ekekanAM rUpa jevAthI baMnene prema bahu vadhI paDaze. he rAjAe kujAne kahyuM. cakerAkSi ! mArA nagaramAM tuM cAla. kubajA belI. zrIniMdra bhagavAnanI pratimA mAruM jIvana che. tenA vinA huM jIvI zake nahIM. kSaNa mAtra paNa huM kayAMI jatI nathI. | mATe A mUrtinuM pratibiMba karAvI tuM ahIM lAva. jethI te mUrtine ahIM mUkI A mUtine sAthe laI huM tArI sAthe AvuM. - te pratimAnuM svarUpa barAbara joI te rAtrIe rAjA tyAM rahyo ane savAramAM siddhanI mAphaka te ujajayinImAM gaye. sArA caMdanakASThanI tevI pratimA banAvarAvI maharSi kapila pAse pratiSThA karAvI, bahu alaMkArothI suzobhita karI, rAjAe te pratimA pitAnA hAthamAM lIdhI ane anilaga hAthI para besI pharIthI te vItabhayanagaramAM gaye. kukAne te pratimA ApI. dAsI paNa prAcIna mUrti pitAnI sAthe laI navIna mUrti tyAM sthApana karI rAjA pAse gaI. mUrti sahita kujIkAne hAthI para besArI pavanasamAna gativaDe caMDapradyota rAjA potAnA sthAnamAM gaye. rAjA ane dAsI baMne viSaya bhegamAM bahu Asakta thayAM. vidizAnagarI vidizAnagarImAM bhAyalasvAmI nAme eka vaNika rahete Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddhaprayANa 275 hatA, tene te mUrti pUjana karavA mATe temaNe ApI dIdhI. te vaNikanA ghera rahelI te zrIjineMdrabhagavAnanI mUrti ghaNA kAle mithyAdaSTi gupta rIte pUjaze. temaja te mUti'nu' pratibiMba bahAra sthApana karI te mUkha leAkeA bhAyalasvAmI vaNikane Aditya evA nAmathI khelAvaze. temaja leAkeApaNa tenu kaheluM vacana satya mAnI te pratimAnI pUjA karaze. ahA ! dhUtane karyo. kayA da bha vikAsa pAmatA nathI ? prayANa vItabhayanagarInA adhipati udyAyanarAjA snAnAdi kriyA karI prabhAtakAlamAM pUjA karavA mATe devAlayamAM gayA. pratimAnAM kaThamAM myAna thaI gayelI puSpamAlA joI rAjA peAtAnA hRdayamAM vicAra karavA lAgyA. A deva mUrti prathama hatI te nathI, koIpaNa navIna dekhAya che, kAraNa ke; te pratimAnAM puSpa pratikSaNe navIna heAya tema keAI samaye zlAna thatAM na heAtAM ane tenuM pUjana karanArI te dAsI paNa ahiyAM nathI. temaja hAlamAM " mahAvatA kahetA hatA ke; ApaNA hAthI mada rahita thaI gayA che." ema sAMbhaLavAmAM AvyuM che. mATe jarUra ahI anilavega gaMdhahastI AvyeA haze. anilavega hAthI para besI caMDapradyota rAjA ahI' AvI rAtrIe gharamAMthI pratimA tathA mukhTakAne paNa harI gayA, emAM saMzaya nathI, kAntikeyanI mAphaka kApavaDe duprekSya udAyana rAjAe pradyotanI sAthe yuddha karavA mATe sainya sahita prayANa karyuM. temaja tenI sAthe pavatamAMthI nIkaLatI nadIevaDe saMpUrNa gaMgAnA pravAhI jema samudra pratye tema mukuTadhArI daza rAjAe e senA sahita prayANa karyuM. tenA sainike cAlatA cAlatA anukrame araNya bhUmimAM jaI paDayA. tyAM jaLanu biMdu paNa maLe nahIM, jaLanI bhrAMti vaDe mRgalAAnI mAphaka tee Amatema doDavA lAgyA. cAre taraphe pharatAM temanAM Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 kumArapALa caritra tALavAM tRSAthI sukAI gayAM, mAtra eka netranA jaLa vinA bIjuM jaLa dekhAtuM na hatuM, te pANIne trAsa joI udAyanarAjAe prabhAvatI devanuM samaraNa kayuM. | svargamAMthI AvI prabhAvatI deve tyAM suMdara jalathI traNa taLAva saMpUrNa bharyA. kAlanA mukhamAM AvI paDelA sainike tatkAla amRta samAna te jaLanuM vAraMvAra pAna karI jIvatA rahyA. jaLapAna vaDe jIvita lekee te samaye jIvanaya ane amRta e baMne jaLanAM nAma sArthaka mAnyAM. pitAnuM rInya svastha thaye chate rAjAe tyAMthI prayANa karyuM. bahu jhaDapathI cAlatA teo ujajayinImAM jaI pahoMcyA. tyAM udAyana ane pradyota rAjAe paraspara dUta mokalI rathamAM besI yuddha karavuM, evI pratijJA karI. saMgrAmanA abhimAnanI mUrti samAna udAyana rAjA dhanuSa bANa, caDhAvI raNabhUmimAM ubhe rahyo. rathamAM besI A rAjA mArAthI jItAze nahIM, ema jANe rathanI pratijJAne tyAga karI gaMdhahAthI para besI caMDapradyota rAjA yuddha bhUmimAM AvyuM. hAthI para beThelA pradyotane joI kepa karI udAyana che. re! re! tuM Ave balavAna thaIne paNa pratijJAthI bhraSTa kema. thaye? rathamAM besI huM yuddha karIza, ema prathama belIne hAlamAM tuM pite anyathA-hAthI para Avate svajananI AgaLa zuM zaramAtA nathI? anyanA gharamAM praveza karI ceranI mAphaka mUrti ane dAsInuM apaharaNa karatAM tene lAja AvI nahI, te pratijJAne bhaMga karavAmAM tane zI lAja Ave? - je ke jIvavAnI IcchAthI te tArI pratijJA lajajAnI sAthe cheDI dIdhI che, paraMtu mArA hAthathI chaDelAM bAvaDe tuM jIvavAne nathI. ema kahI udAyanarAjA kuMbhAranA cakranI mAphaka bahu vegathI rathane bhamAvI pitAnA zatrune mAravA mATe doDaze. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazapuranagara 277 tyArabAda prata rAjAe eka sAthe gheDa, ratha ane sArathisahita udAyanane mAravA mATe krodhapUrvaka pitAnA gaMdha hastInI preraNA karI. jema jema te ratha phare che, tema tene pakaDavA mATe roSasahita varIno hAthI rathanI pAchaLa vAraMvAra bhame che. udAyanarAjAe tIkSaNa mukhavALAM bAvaDe te hAthInA paga vyAdhanI mAphaka vAraMvAra vIdhI nAkhyA. jethI tenA cAre paga chedAI gayA. ubho rahevAne paNa azakata thaI gaye ane raNabhUmimAM paMgunI mAphaka paDI gayo. udAyanarAjAe hAthInA kuMbha sthala uparathI pradyotane pitAnA mUrtimAna jayanI mAphaka bAMdhIne pakaDI lIdhe. tene bhAlasthalamAM potAnI kItinI prazasti jema spaSTa akSarevaDe "dAsI pati" evuM nAma teNe lakhAvyuM. caMDapradyotanA kahevAthI vidizAnagarImAM rahelI pratimA jANIne mAlaveMdrane sAthe laI udAyanarAjA te nagarImAM gaye. teNe tyAM mUrtinI pUjA karI. pachI rAjAe pratimAne halAvI te paNa te pRthviInI mAphaka acala thaI gaI ane pitAnA sthAnamAMthI calAyamAna thaI nahI. pharIthI vizeSa pUjana karI udAyane kahyuM he prabhe! mArA bhAgyane zuM nAza thayo? jethI Apa mAre tyAM AvatA nathI. - A pramANe rAjAnuM vacana sAMbhaLI te mUrtine adhiSThAtA deva che . he rAjana ! tuM zika karIza nahIM. dhULanI vRSTivaDe tArUM nagara pUrAI jaze, tethI huM tyAM AvIza nahIM. ema te devanI AjJAthI udAyanarAjA hAthamAMthI paDI gayela che ciMtAmaNi jene, evA puruSanI mAphaka ciMtAtura thaI potAnA nagara pratye pAcho vaLe. dazapuranagara udAyanarAjA mArgamAM cAlatuM hatuM, tevAmAM pitAnA udaya vaDe Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 kumArapALa caritra - AM samagra jagat chane jIvADatA mahApuruSanI jema varSAkAla prApta thaye. dareka RtuomAM varSARtu zreSTha gaNAya che. ete ghaTIpraharaRkSaravInducAraiH, sarve'pi yadyapi samA RtavaH sphuranti / bhUyAstathA'pi mahimA'sya ghanAgamasya, yenocchvasantyakhilaviSTapajIvitAni // 1 // ghaDI, prahara, nakSatra, sUrya ane caMdranI gativaDe che ke sarve tuo sarakhI hoya che, te paNa A varSArUtune mahimA ghaNo moTo che. kAraNa ke, samasta prANIo enA vinA jIvI zakatAM nathI." pitAnA varI grISmarUtune haNavA mATe taravArane nacAvate hoya, tema vAraMvAra tejasvI vIjaLIne vistAra to megha zobhavA lAgyo. te samaye meghamAlA ane virahiNI strIe paNa ISyathI jema jala ane AMsuo vaDe bhUtala ane vakSasthalane siMcavA lAgI. . tyArapachI cAre tarapha jalathI bharAI gayelI pRthvIne joI tyAM ja koI ThekANe senAne paDAva karI udAyanarAjAe nivAsa karyo. jalane rokavA mATe dhULanA killA karI deze rAjAe tyAM rahyA. tethI te sthAna dazapura-maMdasora evA nAmathI prasiddha thayuM. udAyana rAjAe bhejanAdikavaDe pradyotane sArI rIte prasanna karyo. kharekhara sapuruSe zatrune paNa kaI divasa satkAra karyA vinA rahetA nathI." vArSika parva paryuSaNa parvane samaya jANa prabhAvatI deva tyAM Avyo ane udAyanarAjAne pratibaMdha karyo, jethI te rAjAe bahu zraddhAvaDe te divase upavAsa karyo. tyAre raseIAe caMDapradyotarAjAne pUchayuM. Aje Apane zuM jamavAnuM che? ema sUpakAranuM vacana sAMbhaLI caMDapradyotanuM hRdaya bhayAkrAMta thaI gayuM. ane te paNa vicAramAM paDaye. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAyana pazcAttApa 279 eNe mane kaI vakhata je nathI, chatAM Aje mane ema pUchavAnuM zuM kAraNa? mATe Aje jarUra mAruM amaMgaLa thavAnuM che. ema vicAra karI te be. Aje ema pUchavAnuM zuM kAraNa che? sUpakAra che. Aje paryuSaNa parva hovAthI rAjAne upavAsa che. tamArA mATe huM zI rasoI banAvuM eTalA mATe tamane pUchayuM. te sAMbhaLI zaTha e te caMDapradyota paNa bo. Aje parvatithinI te mane jANa karI te bahu sArU karyuM. kAraNa ke mArA mAtA pitA paNa jainadharma pALatAM hatAM, mATe mAre paNa Aje puNyakAraka upavAsa karavAnuM che. A vAta raIAe teja vakhate pitAnA svAmI AgaLa karI. teNe paNa kahyuM ke, A dhUrtarAja barobara mAyAvipaNuM jANe che. bhale mAyAvI hoya athavA nimayI hoya, paraMtu jyAM sudhI A rAjA baMdIkhAnAmAM rahe tyAM sudhI mArUM A paryuSaNa parva dharmayukta gaNAya nahIM, ema jANI udAyanarAjAe pradyotarAjAne baMdIkhAnethI mukta karyo. tyArapachI tene sArI rIte khamAvIne tenA bhAlathalamAM karelA cinhane gopavavA mATe paTTo baMdhAvyA. "aho ! sapuruSane viveka keI apUrva hoya che." tyArathI AraMbhIne rAjAonA mastake paTTAbaMdhana thayuM. vaLI tenI pahelAMnA rAjAo mastake AbhUSaNarUpa mukuTo dhAraNa karatA hatA. varSARtu vyatIta thavAthI udAyanarAjAe caMDapradyotane samRddhi ApI pitAnA sthAnamAM vidAya karyo. temaja te dazapuranagara dhanADhayaleke vaDe pRthvI para bahu prasiddha thayuM, kAraNa ke, "moTA puruSoe nirmANa kareluM sthAna meTuM gaNAya che." udAyana pazcAttApa lakSamI vinA jema nirdhana tema zrIjineMdribhagavAnanI mUtivinA udAyanarAjA potAnA hRdayamAM bahu duHkhI thayo. ane vicAra karavA lAgyo Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 kumArapALa caritra mahAkheda thAya che ke, mArU AvuM abhAgya kayAMthI pragaTa thayuM ? jethI gharanI aMdara rahelI chatAM paNa kAmadhenu samAna A zrIdevAdhidevanI mUti cAlI gaI. A pramANe duHkhI thayelA udAyanane joI te samaye prabhAvatI deve rahane lIdhe svargamAMthI AvI zAMta karyo ane kahyuM. he nareMdra ! zrIdevAdhidevanI pratimA mATe tuM zA kAraNathI atizaya kheda kare che? kAraNa ke, kalpavalInI mAphaka te mUrti alapapuNyathI maLI zakatI nathI. jIvaMta svAmInI je navIna mUrti tArA gharamAM rahelI che, te paNa atizaya mAhAsyane lIdhe tAre tIrthaprAya ja samajavI. kAraNake, "vizeSa pratiSThA karavAthI pratimAne prabhAva vadhe che." ane A mUrtinI pratiSThA kevalajJAnI zrIkapilamunie pite karelI che. prathamanI pratimA mAphaka A pratimAnuM paNa haMmezA tAre pUjana karavuM. temaja yegya avasare AtmAne hitakAraka evuM cAritravrata paNa tAre grahaNa karavuM. ema kahI prabhAvatIdevI tyAMthI vidAya thaye. udAyanarAjA bahu bhAvapUrvaka te mUrtinuM ArAdhana karavA lAgyA. vaLI puNyalakSamIrUpa latAnA mULa samAna zubha thAna karavA lAge. jyAM zrI vIrabhagavAna pote vicare che, te deza stuti karavA lAyaka che. temaja jeo tIrthanI mAphaka zrIvara paramAtmAne haMmezAM name che, teo vivekI jANavA. jeo cAritra lamIne svIkAra kare che, te rAjAo tethI kRtArtha jANavA. sUryanI jema pAdavaDe pRthvIne pavitra karatA zrI mahAvIra bhagavAna jo ahIM padhAre te vizuddhabhAvathI huM cAritra grahaNa karUM, evo tene abhiprAya jANI tene dIkSA ApavA mATe caMpAnagarIthI vihAra karI ane tenA nagaramAM AvyA. prabhudezanA udAyana rAjAe harSathI amArA caraNakamalamAM bhramararUpa thaI upadezamaya rasanuM saMpUrNa pAna karyuM. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjarSi pIDA 281 yayA'ya kSetrajJaH parihRtapatha vAGmanasayo zcidAnandaM binda tyanupamasukhA''zleSasubhagam / virakte raktAM tA-mamilaSasi cenmuktiramaNI, ___ tadA tvaM tadRtI-miva kuru kare sarva viratim // 1 // jethI A bhavyAtmA vANuM ane manane agocara apUrva sukhamaya AnaMdane meLave che, virakta puruSa upara rAgavALI te mukitastrIne je tuM Icchato hoya te tenI dUtI samAna sarva viratine hastacara kera, dAnAdika dharmo che, paraMtu teo bhegAdikanA hetu che. mukti ApavAmAM te kevalacAritra lakSamI ja samartha che. A pramANe bhagavAnanA mukhathI cAritrarUpa ka95manuM phala sAMbhaLI udAyana rAjA bhejanapara jema bhUkhe mANasa tema cAritra grahaNa karavAmAM ghaNe usuka thayo. putrane rAjya ApavuM te yogya nathI. rAjya e mahApApanuM kAraNa che. tethI ene je rAjya ApuM te te bhavasAgaramAM vahANanI mAphaka jaladI DUbI jAya. huM ene rAjya ApIne je narakabhUmimAM nAkhuM, te putraviSe mArUM hitakarapaNuM kevI rIte gaNAya? e pramANe vicAra karI teNe potAnA rAjyamAM pitAnA bhANeja kezIne sthApana karyo. pachI te prabhu pratimAnI pUjA mATe ghaNAM gAma bakSiza karyA. tyArabAda putra sahita udAyana rAjAe amArI pAsethI mokSamanA bIjasamAna cAritravrata grahaNa karyuM, ane te saMbaMdhI kezI rAjAe mahotsava karyo. vrata divasathI AraMbhIne udAyanamuni chaTha Adika tapazcaryAnA kaSTavaDe kiraNa vaDe sUryanI jema karma paMka-kAdavane sukavavA mATe udyama karavA lAgyA he zreNikaNuta ! apUrva cAritralakSmInuM pAtra A udAyana rAjAne ame chellA rAjarSi kahyA. abhayamaMtrI bahu khuza thaI pharIthI pUchyuM. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte abhigamana sI haivAnI kalAnA 282 kumArapALa caritra he bhagavAna ! A rAjarSinI AgaLa para kevI sthiti thaze, te Apa kahe. rAjaSi pIDA zrIjinaMdra bhagavAna bolyA. vrata pAlatA udAyanamunine regInI mAphaka kharAba bhejanathI meTo vyAdhi thaze. pitAnA zarIranI paNa apekSA nahIM hovAthI temane upAya. na IcchatA te muninI AgaLa zaidya leke kaheze. tamAre haMmezAM dahI khAvuM eTale tamAre roga maTI jaze. vyAdhi ghaNe vadhI gaye, jethI potAnuM zarIra kSINa thayeluM joI nirdoSa dahInI IcchAthI te muni gejhasthAnamAM jaze. tyAMthI paNa vihAra karI te muni vItabhayanagaramAM jaze. tyAM temanuM Agamana sAMbhaLI duSTamaMtrIo kezI rAjAne kaheze ke; A tArA mAmA nakakI rAjya levAnI IcchAthI ahIM pAchA AvyA che. kAraNa ke duzcaravratavaDe A muni pitAnA hRdayamAM bahu khedAtura thayA che. prathama varAgyathI dRDha cittavALAnI mAphaka emaNe cAritra lIdhuM ane hAlamAM vratathI bhraSTa thaI napuMsakanI mAphaka te sukhanI IcchA kare che. tyArabAda kezI rAjA temane kaheze ke hAlamAM e nyAsa-thApaNanI mAphaka pitAnuM rAjya kema na grahaNa kare? pArakI vastumAM mAre zA mATe lebha kare joIe? tyArapachI maMtrIo tene javAba Apaze ke; "para vastu' e. pramANe tAre bolavuM nahIM. he svAmi ! A rAjya tAruM ja che. tArA bhAgyathI maLeluM che. jenA mATe rAjAo ghaNu yuddha karI kapAI mare che, tevuM pitAnA hAthamAM AveluM rAjaya kAMkarAnI mAphaka keNu gumAve? e pramANe maMtrIonuM vacana satya mAnI kezI temane pUchaze ke, Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSapradAna 283 have mAre zuM karavu? tyAre matrIe kaheze, e munine tu viSadyAna karAva. akaNu -kAna vinAnA athavA ajJAnI salAkAne vAraMvAra daza kare che e ucita che, paraMtu Azcaya' mAtra e che ke; sakaNu chatAM paNa khala puruSa sAdhu puruSAne bahu du:kha de che. khala puruSathI viSanA janma haze ? para Mtu viSamAMthI khalanA janma haze ? kAraNa ke; anyanA prANa levAmAM A baMnenuM sarakhu parAkrama hAya che. sneha-tela=prIti rahita ane malina evA paNa khala-kheALa khalapuruSa sarakhA kevI rIte kahI zakAya ? kAraNake; A khala-khALateA pazuone paNa hitakAraka thAya che. ane khalapuruSa te vidvAnAne paNa duHkhadAyaka thAya che. viSapradAna rAjyamAM lubdha thayelA kezIrAjA koIka geAvAlaNI pAse te munine viSamizrita dahI apAvaze. tyArapachI prabhAvatI deva te viSanA apahAra karI munine kaheze ke; havethI tamAre viSa sahita dahI laI ne khAvuM nahIM. pachI munie dahIne| tyAga kare chate temanA zarIre vyAdhi bahu vadhI paDaze, kAraNa ke, nimitta maLavAthI bhUta, roga ane zatrue kApa kare che. pharIthI kezIe te munine apAveluM viSa pramAdane lIdhe devatA haraNa nahI kare eTale te viSa sahita dahI' khAI jaze. temanA zarI ramAM satra vaSa vyApI jaze. peAte maraNa samaya jANI anazana vratane svIkAra karaze. eka mAsa paryaMta anazanavrata pALI samatArUpa jalanA snAnathI vizuddha thai uThThAyanamuni kevalajJAna pAmI aMte mAkSa lakSmIne prApta karaze. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 kumArapALa candri daivipakepa te vRttAMta prabhAvatI devanA jANavAmAM Avaze. jethI te deva bahu kopAyamAna thaI jaze ane te vitabhaya nagarane dhULathI pUrI nAkhaze. jIvaMta svAmInI te pratimA paNa dhULanA DhagalAothI purI nAkhI nidhAnamAM rahelI samRddhinI mAphaka pRthvInI aMdara raheze. vaLI te munine eka zayyAtara-kuMbhAra hate. tene prabhAvatI deva vItabhaya pattanamAMthI sINupalI nAme mahApurImAM laI jaIne tenA nAmathI kuMbhakAra evuM te nagaranuM navIna nAma pADaze, "he ! devatAone paNa anahada sneha heAya che." punamaMtrI prazna pharIthI abhayamaMtrIe prabhune pUchayuM. he bhagavAna! te zrI ahaMta bhagavAnanI pratimA kayAre pragaTa thaze? te Apa kahe. janagAminI vANI vaDe zrI viraprabhu belyA. amArA nirvANathI (1272) mA varSe lATa, gujarAta ane saurASTranA sImADAmAM aNahIllapura nAme navIna nagara thaze. tenI aMdara anya loke bele temAM navAI zI? paraMtu pAMjarAmAM rahelA zuka-pipaTa vigere prANIo paNa zrAvakonA gharamAM navakAra maMtra bhaNaze. temaja te nagaranI aMdara ranothI banAvelI zrIjidronI pratimAo dhArmika manuSyanA manamAM zAzvata pratimAonA darzananI prIti pUrNa karaze vaLI te nagaramAM dhanADhaya, vidvAna, dharmajJa, ane dIrgha AyuSavALA loke cethA ArAnA manuSyonI mAphaka nivAsa karaze. dareka gharanI aMdara prakAza pAmatI pitAnI zakaya evI lakSamIne joI IrSAthI jema nirdhanatA te lekethI dUra raheze. tyArabAda vIra saMvata 1669 mA varSe te nagaranI aMdara caulukayavaMzamAM AbhUSaNa samAna mULa rAjanareMdranA vaMzamAM dayA, dAkSiNya, Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakadharmaprApti 285 napuzya ane zauDIya Adi guNene eka sthAnabhUta zrImAna kumArapAla nAme rAjA thaze. A rAjA dAna dharma ane yuddhanI eka khyAtivaDe karNa, yudhiSThira ane arjunane anusaraze. temaja gaMgA, vidhyAcala, samudra ane turka, stAna sudhI cAre dizAomAM anukrame pRthvIne jItaze. dharma, artha ane kAma e traNe puruSArthane sAdhaka hevAthI te rAjA prANuM ane dhanathI paNa dharmane adhika mAnaze. zrAvakadharmaprApti eka divasa zrI kumArapAlarAjA vaja zAkhA ane caMdrakulamAM pragaTa thayelA zrI hemacaMdrasUrine joI bahu prasanna thaze. pachI temane namaskAra karI mayUra meghanI garjanAne jema te rAjA temanI vANarUpa devatAe kahele zrAvakadharma sAMbhaLaze. pitAnA kalyANa rAzInI mAphaka tatva samajIne samyakatvapUrvaka zrAvaka dharmane te svIkAra karaze. madyAdika vyasanane nAza karI pRthvI para dayAdharma pravartAvaze ane rUdana karatI strIonuM dhana cheDI daI jainamaMdira baMdhAvaze. eka divasa amAruM caritra vAMcatA pitAnA guru mahArAjanA sukhathI dhULamAM daTAI gayelI te pratimA kumArapAlanA sAMbhaLavAmAM Avaze. pachI te rajA Apta sevaka pAse vItabhaya nagaranuM te sthaLa khedAvI pratimAne ghera lAvI ghaNA kAla sudhI pUjaze. e pramANe zrIgurumahArAje kahelI zrI vIracaritranI vArtA sAMbhaLI zrIyuta kumArapALa rAjAnuM zarIra harSathI romAMcita thaI gayuM ane hRdayamAM vicAra karavA lAgyA. A jagatamAM mane ja dhanya che ane mAro janma saphaLa che. agaNya puNyane huM eka pAtra che. kAraNa ke, zrI vIrabhagavAne abhayamaMtrInI AgaLa sura, asura ane manuSyanI samakSa mArA bhaviSyanuM samagra vRttAMta pite kahI saMbhaLAvyuM. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra tyArapachI te pratimAne kADhavA mATe bhUpatie gurunI AgaLa vinati karI. gurue jyAna karI kahyuM. he rAjan ! tuM udyoga kara. mUrtinI prApti tane thaze. ratnAkarasAgara paNa sukAI jAya, vAyu paNa sthira thAya ane jaLa paNa khALI zake, paraMtu bhagavAnanI vANI asatya thAya nahIM. 286 e pramANe gurunI vANI vaDe ane khIjA bhavya zatrunA vaDe vRddhi pAmyA che utsAha jenA evA dharmAtmA zrIkumArapAla rAjA samajI gayA ke, te mUti mArA hAthamAM Avaze. pachI te pratimAnA kalpakatta nyatA vidhAna ApIne teNe mAkalelA lAke vItabhaya nagaranu` sthAna ALakhI tene utsAhathI kheADhavA lAgyA. pratimA prApti naredranu uttama zrAvakapaNuM hAvAthI zAsanadevIe tyAM bahu sahAyatA karI. kAraNake; " zAsanadevIne dhama kAya mAM sAnnidhya karavu, te ucita che. ' '' te sthaLa khAde chate rAjAnA puNyathI prathama samayamAM pote sthApana karelI heAya tema te pratimA nIkaLI. temaja uDhAyanarAjAe pratimAnI pUjA mATe ApelAM gAmAne AjJAmaya patralekha paNa aMdarathI nIkaLyeA. temanA darzInathI rAjAe mAkalelA puruSA bahu prasanna thayA ane vidhi pramANe mUttinuM pUjana karI mahAtsava pUrvaka rathanI aMdara mUrtine sthApana karI. jenA utkRSTa ane svAbhAvika sugadhita puSpAne lIdhe bhramarAe khecAtA hatA. pUrNacaMdra samAna suMdara cAmarAthI je mUrti vIMjhatI hatI. temaja puNyanA leAbhI evA bhavya puruSa dareka gAmAmAM jenI pUjA karatA hatA. evI te pratimAne pATaNanI najIka tee laI gayA. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 yAtrAphala upadeza te samaye sAkSAt pramodanI mUrti samAna gurune AgaLa karI sarva saMgha sahita zrIyuta kumArapAlarAjA temanA sAme gaye. sAkSAt zrIvIraprabhu samAna te mUrtinA darzanathI prasanna thayelA rAjAe suvarNa pupo vaDe pUjA karI cItya vaMdana karyuM. tyArapachI rathamAMthI te mUrtine pote utArI pitAnI puNyazrInI mAphaka gajeMdrapara besArI mahelanI aMdara laI gaye. zAMtigRhanI aMdara sphaTIkanuM navIna maMdira karAvI temAM pratimAne thApana karI traNe kAla rAjA pote pUjate hate. tenA prabhAvathI rAjAne tyAM divase samRddhi vadhavA lAgI. caMdranA udayathI samudramAM bharatI Ave temAM zuM Azcarya ! paMDarikadi tIrthanI mAphaka te pratimAne namavA mATe dUrathI paNa hajAre dhArmika puruSe tyAM AvavA lAgyA. te pratimAnuM zAsanapatra joIne zrI kumArapAle udAyanarAjAnAM ApelAM gAma mUrti pUjA mATe ApyAM. yAtrAla upadeza eka divasa zrI hemacaMdrasUrie dharmAtmA zrIkumArapAla rAjAne zatru. jyAdi tIrthonI yAtrA karavAthI zuM phala thAya che, te saMbaMdhI spaSTa upadeza Ape. dhyAne palyasahasrasaMbhavamagha prakSIyate'bhigrahe, tallakSAtthamanekasAgarakRtaM mArge samullaDi.ghate / tIrthasyAzrayaNe'bhyupaiti sugatirdevAnanA''lokane, zrIsauMkhyAdi tadarca ne surapadaM tattIvabhAve zivam // 1 // tIrthayAtrAnuM dhyAna karavAthI sahastrapapamathI pragaTa thayeluM pApa dUra thAya che. abhigraha karavAthI lakSa palyopamathI thayeluM ane mArge cAlavAthI eka sAgaropamathI kareluM pApa dUra thAya che. temaja tIrthane Azraya karavAthI sadgati prApta thAya che. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 kumArapALa caritra deva darzana karavAthI lakSamI Adika sukha maLe che. pratimAnuM pUjana karavAthI svarga saMpatti ane devArcana saMbaMdhI tIvrabhAva thavAthI mokSa lakSmI prApta thAya che. kharekhara zubha kAryomAM mukhya tIrthayAtrA ja kahevAya che. dAnAdika sarva dharma paNa tIrthamAM samAI jAya che. vaLI tIrthabaMdhAvavAthI dhana saMpatti kalyANakArI thAya che. kAraNa ke, IkSu-zeraDInA kSetramAM varSa vAthI zuM pANI mAdhuryadAyaka na thAya? ekale paNa buddhimAna puruSa tIrthayAtrA karavAthI kalyANa meLave che. te pachI saMghapati thaIne tIrthane name tene te kahevuM ja zuM? eja kAraNathI bharatAdika rAjAe saptatIthI-sAta tIrthone namaskAra karI zrIsaMghapati thayA. mATe he rAjana ! tAre paNa te mAge pravRtti karavI yogya che. kAraNake, gajeMdranA mArgane nAne hAthI anusare che. yAtrAprayANa tyArapachI teja vakhate tIrthayAtrA mATe zuddha lagnane nirNaya karAvI bhUpatie mahatsava pUrvaka devAlayanuM prasthAna karyuM. keIe jIvahiMsA na karavI, e pramANe amArI paTAnI ghoSaNA karAvI. kArAgRhamAMthI baMdI jone choDI mUkyA. sAdharmika vigere leke satkAra karyo. temaja maityarapana karAvyAM. A prakArane vidhi anya saMghapati te ekavAra paNa bahu mahenata karAve che ane dhArmika jamAM ziramaNi samAna zrIkumArapAla te haMmezAM karAvate hate. saMghamAM zrI hemacaMdrasUri vigere moTA mRtadhara AcArya temaja vAgabhaTa pramukha maMtrIo, prahAdana Adi rANAo, nRpamAnya bahu TyurtimAna nAgaNIne putra AbhaDachI ane nevuM lAkha sonaiyAne adhipati chADA nAme cheDI, Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurukRpA 289 temaja bIjA paNa bahu dhanADhaya zreSThIo yAtrA mATe taiyAra thayA. kharekhara sapuruSane zubha kAryamAM tRpti thatI nathI. rAjAnA AmaMtraNa vaDe cAre dizAomAMthI tIrthayAtrA mATe lokee prayANa karyuM. te samaye bahu vizAla evA paNa rastAe ghaNA saMkIrNa thaI gayA. sarva saMgha ekaTho thayo ane zrIkumArapAlarAjA jeTalAmAM prayANa kare che, teTalAmAM aMtaHkaraNamAM duHkhI thayelA caroe AvIne kahyuM. - he deva ! DAhala dezane adhipati karNarAja balavAna saunyarUpa samudra sAthe yuddha karavAnI IcchAthI be traNa divasamAM ahIMyAM Avaze. ema sAMbhaLavA mAtrathI zrIyutakumArapAlanA bhAlacchalamAM ciMtA ' sAgarathI utpanna thayA hoyane zuM ? tema prasveda biMduo pragaTa thayA. tyArapachI vAgabhaTanI sAthe te ja vakhate ekAMtamAM gurune azravaNIya te vAkya nivedana karI rAjAe kahyuM. he sUrIMdra ! je tIrthamAM jaIzuM te pAchaLathI zatra ahIM AvI pADe jema taLAvane tema mArA dezane DahoLI nAkhaze. have je enI sAme thaI yuddha karUM te baMnenuM sarakhuM bala hovAthI ghaNe samaya lAge ane teTalA samaya sudhI A paradezI lake kevI rIte ahIM rahI zake ? ema vicAra karate huM jala jaMtu samAna ciMtA sAgaramAM paDe chuM. adhama puruSamAM agraNI evA mane dhikakAra che ke, jene puNyarUpa mane ratha vinazaila-parvatamAM rathanI mAphaka athaDAIne takSaNa bhAgI gaye. A zreSThIo bhAgyazALI gaNAya ke, jeo sukhethI saMghapati thAya che. devanI mAphaka huM saMghapatinA bhAgyathI hIna chuM. te mArAmAM zreSThava kayAM rahyuM ? aho ! nIkaLate ja mAro dharma karmane aMkura dAvAnaLa samAna duSTa daive kema bALI nAkhe ? AthI anya zocanIya zuM ? bhAga-2 19 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra gumA tyArabAda dhAna karI zrImAna hemacaMdrasUri nareMdranI hArdika ciMtA rUpa saMtApanI zAMti mATe amRtavRSTi samAna vacana belyA. he nareMdra ! tAre kaI prakAranI ciMtA karavI nahIM. kAraNake suredranI mAphaka te zubha kArya AraMvyuM che, tene koI rIte bhaMga thavAne nathI. bAra praharanI aMdara A vina dUra thaI jaze. ema gurue pite bahu daurya ApyuM, te paNa javarathI pIDAyelAnI mAphaka bhUpatinA hRdayamAM zAMti thaI nahIM. are ! have zuM thaze ? ema atizaya ciMtA karato zrIkumArapAla pitAnA mahelamAM rahyo hato, tevAmAM gurue kahelA samaye caree AvI rAjAne kahyuM, | he svAmi ! savAramAM ja potAnA baLa vaDe huM pATaNa zaherane kabaje karIza. evI pratijJA karI ApanA zatru karNarAjAe ekadama rAtrIe prayANa karyuM. pApathI prerAyelAnI mAphaka te hAthI para besI adha rAtrIe Avato hato. kSaNamAtramAM nidrAvaza thaI gaye. bhara uMghamAM AvelA karNarAjAnA kaMThamAM rahelI sonAnI kaMThI mArgamAM keIka vaDanI zAkhAmAM pAzanI mAphaka bharAI gaI. nIce thaI hAthI cAlyA gaye, eTale tenuM zarIra zAkhAe vaLagI rahyuM ane kaMThe pAsa besavAthI rUMdhAIne tatkAla te marI gaye. tenI sarva dahanakiyA ame pite najare joI ahIM Apane kahevA mATe AvyA chIe. hA ! ekadama ene A zuM thayuM ? ema kSaNa mAtra zokAtura thaI zrIyuta kumArapAla pitAnA guru pAse gayA ane emanA adbhuta jJAnathI camatkAra pAmI teNe karNazajAnuM vRttAMta guru AgaLa nivedana karyuM. yAtrA mahotsava tyArabAda mahatsava karI zrImAna bharatacakInI mAphaka apUrva vibhUtine dhAraNa karatA zrI kumArapAle pite yAtrA mATe prasthAna karyuM. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhaMdhukAnagara 21 bahu mANaso hovAthI A saMgha mAgamAM duHkhI na thAya, eTalA mATe haMmezAM teo pAMca gAU cAlatA hatA. jeDA vinA page cAlatA pitAnA gurune joI zrIkumArapAla paNa bhaktirasamAM magna thayo chatAM ughADA page cAlavA lAgyA. tyAra pachI gurue kahyuM. he rAjan ! mArgamAM page cAlavuM e munione dharma che, kAraNa ke teo prANIonA rakSaka heAya che. paraMtu te kaThina dharma pALave te tane yegya nathI, ane ema karavAthI tene paNa vakhate pramAda AvI jAya, mATe tane bahu kahevuM ucita nathI. yogyatA samajI tuM adhAdika vAhanane svIkAra kara athavA pagamAM joDA pahera. rAjAe vinatipUrvaka jaNAvyuM. he gurumahArAja! prathama avathAmAM daridratAne laI paravazapaNAthI kayA ThekANe huM page nahete cAle ? paraMtu te te nakAmuM hatuM, ane A hAlanuM pAdacArI paNuM te tIrthanuM kAraNa havAthI ati sArthaka che. kAraNa ke enAthI mArA anaMta bhava bhramaNanuM duHkha nivRtta thAya che. ema yukitavaDe gurue karelA vAhana grahaNa karAvavAnA Agrahane dUra karI abhigrahadhArInI mAphaka rAjarSi zrIkumArapAlarAjA mArgamAM teja pramANe cAlavA lAgyuM. rAjaguru ane rAjAne pAdacArI joI temanI bhakita mATe bIjA paNa saMghanA leke munIMdranI mAphaka page cAlavA lAgyA. mAtra Azcarya e hatuM ke, zarIre vaLagatI saMgha prayANanI dhULavaDe yAtrALuo dhAyelA vastranI mAphaka nirmaLapaNuM dhAraNa karatA hatA. dareka sthAnamAM phuraNAyamAna maitya paripATI ane pUjanAdika vaDe gharamAM rahelAnI mAphaka keIpaNa mANasa prayANane parizrama jANatuM na hote. dhaMdhUkAnagara anukrame cAlatA sarva saMghanA leke dhaMdhUkA nagaramAM pahoMcyA. tyAMnA lokee zrI hemacaMdrasUrinA janma sthAnanI bhUmi batAvI. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 yuvA nI majA AvI, kumArapALa caritra tIrtha samAna uttama evI te janmabhUmine joI zrIyuta kumArapAle namaskAra karyo. guru mahArAja ahIM bAlyAvasthAmAM jhelikAmAM rahyA hatAM, ema jANa rAjAe tyAM jhelikA vihAra evA nAmathI caitya baMdhAvyuM. temAM zrImahAvIrabhagavAnanI pratiSThA karAvI. pachI tyAMthI prayANa karI sarvatra jainamatane ughAta karate ane puNya raMgathI taraMgita thayela bhUpati valabhIpuramAM gaye. tyAM tenI najIkamAM sthA5 ane IrSyALu, nAme be parvata hatA. temanA madhya bhAgamAM nivAsa karI, gurumahArAje prabhAta kALanuM Avazyaka dharma kArya karyuM. tyAM dharmadhyAnamAM magna thayelA gurUmahArAjane joI zrImAna kumArapAlanI bhakti bahu vRddhi pAmI, ane baMne parvatanA zikhara upara jANe te baMne parvata heyane zuM ? tema ati unnata be maMdira baMdhAvyAM temaja te maMdiramAM zrI AdinAtha bhagavAna ane zrI pArzva- nAtha bhagavAnanI mUrti padharAvI. puMDarIkagiri tIrtha darzanamAM usuka thayele bhUpati tyAMthI prayANa karI sAkSAta mekSanI mAphaka puMDarIka-zatruMjaya girirAja caDha. tyAM pitAnA maMtrIe karAvelA ujavala caityane joI rAjAe pitAnA manamAM tene kIrtistama-samUha heyane zuM ? tema tene mAnyuM. te caityanI aMdara romAMcanA miSathI harSAkurane pragaTa karate bhUpati gurunI sAthe zrImAna AdinAthabhagavAnane name. te tIrthamAM jaina dharmane atizaya prabhAva joI tenI prAptithI pitAnA AtmAne teNe dhanya mAnya. pachI suvarNa puSpAvaDe zrI AdinAtha bhagavAnanI pUjA karI. bhUpatie IMdranI mAphaka caityaparipATIne mahatsava karyo. je rAo sUryane paNa jetI nahatI teo paNa pUjananI IcchAthI dareka caityamAM pharatI hatI. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAgrahaNa, 26 mAlAgrahaNa madhupura-mahuvAmAM rahenAra, prAgavATa-poravADa vaMzamAM AbhUSaNa samAna. haMmaMtrIne putra ane mArU kukSirUpe sarovaramAM kamala samAna jagata-jagaDu zreSTIe te mahotsavanI aMdara savAreDa mulyane maNi ApIne durlabha evA iMdrapadanI prApti mATe pahelI mALA grahaNa karI. temaja bIjA dhanADhya puruSee paNa eka bIjAnI sarasAI vaDe zubha lakSamInA svayaMvaranI mAphaka bahu AgrahathI mAlAe lIdhI. sarvasva ApIne paNa jinamaMdiramAM ke puruSa mAlagrahaNa na kare ? kAraNa ke, jenA puNyathI A lekamAM paNa manuSyone Idrapada prApta thAya che. bhopaladevI vigere rANIo ane lIlA nAgnI rAjakumArIe paNa udyApanAdika zubha kAryo vaDe pitAnI lakSamIne tIrtha sthAnamAM sadupayoga karyo. uttama vastra, dhana, maNi, suvarNa, hAthI ane azvAdikanA dAna vaDe aneka yAcakane jIvADanA rAjAne joI keIka vidvAna be. naSTAste'rthibhiyeva kalpataravo nAyA~ti pArzva nRNAM, ___ mAneneSa surA ruSeva na vazAH svarNAdisa sidvayaH / laukraH saiSa katha bhaviSyati kalau dhyAtveti vedhA dhruva, ___ tatsthAne vidadhe bhavantamadhunA caulukyabhUmIdhava ! // 1 // he kumArapAlabhUpAla ! yAcakenI bhItivaDe kalpavRkSe nAzI gayAM hoya, tema teo manuSyanI pAse AvatA nathI. deve mAnavaDe ane suvarNAdi siddhio krodha-reSavaDe jema vaza thatI nathI. have A kaliyugamAM A loko zuM karaze ? ema dhArI brahmAe temanA sthAnamAM kharekhara hAlamAM tane utpanna karyo che." Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra prabhubhakita aSTAhika mahatsava ane suvarNa dhavajAropaNAdika kriyAo samApta karI zrI AdinAtha bhagavAnane vaMdana karI zrImAna kumArapAla bhUpAla hAtha joDI stuti karavA lAgyA. he svAmi ! tamArI bhakti vinAnA je divase gayA, hAthamAMthI paDI gayelA suvarNanI mAphaka mane bahu pIDA kare che. viSathI pIDAyela mANasa amRtane jema, vyAdhithI pIDAyele auSadhane jema saMsArathI pIDAyele huM hAlamAM ApanAM darzana karI bahu prasanna thayo chuM. ApanA darzanathI vimukha thaI sArvabhauma thavAnI IcchA rAkhate nathI ane pakSI thaIne paNa huM ApanA maMdiramAM ApanA darzanamAM tatpara rahuM, ema huM IcchuM chuM. devo'rhan gururagraNIvratabhRtAM dharmaH kRpAMbhAnidhi__ lokaaddhyngkrnnii ramA parahitavyApArapArINatA / uccaiH sajjanasaMgamo guNaratizcAdhyAtmaniSNAtatA, ___ svAmin ! me tvadanugrahAt pratibhavaM bhuyAsurete'nizam // 1 // he svAmi ! ahaMta deva, muniomAM zreSTha evA guru dayAsAgara dharma, lekene dhanADhya karanArI lamI, paropakArarUpa vyApAramAM mukhyatva, haMmezAM puruSone samAgama, guNepara prIti ane adhyAtmajJAnamAM kuzalatA, e sarve ApanA anugrahathI dareka bhavamAM mane haMmezAM prApta thAo. ema prArthanA karatA zrI kumArapAlane joI devanI najIkamAM ubhele keIka cAraNa A pramANe ucita vANI che. je eka puSpa vaDe nara, amara ane mokSanI saMpatti Ape che, te zrImAna AdinAthabhagavAnanI bhaktinuM te kahevuM ja zuM?" e pramANe tuM vAraMvAra bola, ema bhUpatinA kahevAthI te navA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurukRta stuti 295 vAra A kaleka bo. eTale zrI kumArapAle tene nava lAkha sayA khuzI thaIne ApyA. gurukRta stuti zrI hemacaMdrasUrie pAMca zakastava vaDe devavaMdana karI AnaMdanA maMdirarUpa zrI tIrthakara bhagavAnanI stuti karI. tvamIzastvaM tAta-stvamatisadayastva hitakara stvamaya'stvaM sevya-stvamakhilajagadrakSaNacaNaH / atastvatpreSyo'ha, bhavaparibhavatrastahradayaH, __ prapannastvAmasmi, tvaritamava mAM nAbhitanaya ! // 1 // he AdinAtha bhagavAna ! tame svAmi che, tame pitA che, tame ati dayAluM che, tame hitakArI cho, tame pUjaya che, tame sevavA lAyaka che. temaja sarva jagatanuM rakSaNa karavAmAM kuzala paNa tame ja che. eTalA mATe Apane kiMkara huM saMsAra paribhavathI trAsa pAmI ApanA zaraNamAM Avyo chuM te jaladI Apa mAruM saMrakSaNa kare. tyArapachI zrI kumArapAlabhUpati yAtrA pUrNa karI, tyAMthI utarI temanuM ja dhyAna karate keTalAka divase ujayaMtagirirAjanI najIkamAM A . ujayaMtagiri sUradra ane nareMdra baMne eka sAthe girIMdrapara caDhe chate rAvaNe upADelA aSTApada girinI mAphaka te giri kaMpavA lAgyo. zrI mahArAja kumArapAle gurune pUchayuM ke, A parvatane kaMpavAnuM zuM kAraNa? guru belyA. he rAjana ! A mArgamAM chatrazilA nAme eka zilA. rahelI che. tenI nIce eka sAthe be puNyazAlI jI nIkaLe, to. temanA mastaka para A zIlA paDe, ema prAcIna loke kahe che. ApaNe baMne puNyazALI chIe, mATe ahIMyAM jatAM ApaNuM upara raivatAcalanA kaMpavAthI A zilA kadAcita paDe. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra eTalA mATe tu prathama tIrtha para jA, peAtAnuM kArya siddha kara. huM. pachIthI AvIza ane zrI neminAthabhagavAnane vaMdana karIza. zrIkumArapAle kahyu. ema karavAthI mArA avinaya thAya, mATe Apa prathama jAe. huM pachIthI AvIza. te pramANe karIne surI'dra ane zrIyuta kumArapAla sagha sahita anukrame girirAja para gayA ane baMne jaNa kAmajavarane nAza karanAra zrItItha''karane namyA. tyArapachI tyAM zrI jinendrabhagavAnanI snAtrapUjA temaja mahucaMdana puSpAdi uttama dravye vaDe pUjA karIne rASi` sAthe anya lAkoe paNa ghaNuM puNya upArjana karyuM. 296 punaH teja jagaDu zreSThIe pUrvanI mAphaka mAlA paridhAna karI adbhuta tevA ja maNi ApIne iMdrapadmanA svIkAra karyAM. tyArabAda tItha ne ucita evAM sava kAya karAne zrI kumArapAla nRpati zrI neminAthabhagavAnanI stuti karavA lAgyA. he bhagavan ! ApanA dhyAnarUpa pavana rAzivaDe megha maDalI jema mArI pApa maDalI lIna thaI gaI. kAraNa ke, mahAprabhAvika evA ApatuM mane darzana thayuM. he svAmi ! mahA megha samAna Apa mArA hRdayamAM rahyA che, chatAM A saMsArarUpa dAvAnalathI utpanna thayelA tApa mane kema duHkha de che ? huM vizveza! ApanA ja zaraNe rahelA evA mArI upara prasanna thAe ke, jethI ApanA dhyAnavaDe mArU mana Apane viSe ja lIna thAya, Apamaya thAya. tyArabAda kusuma samAna kAmala stAntrAvaDe cirakAla zrI jinendra bhagavAnanI stuti karI zrI hemacaMdrasUri paNa prArthanA karavA lAgyA. - mayA prApto na tvaM kvacidapi bhave prAci niyataM, 9 bhavabhrAnti cetu mama kathamiyattAvirahitA / sarat prApto'smi, tribhuvanavibho puNyavazata stato bhaktavA kleza, racaya ruciraM me zivasukham // 1 // Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devapattana 297 he tribhuvana vibhe ! pUrvabhavamAM kaIpaNa samaye ApanAM darzana mane nakkI thayAM nathI, anyathA pramANu rahita bhavabhramaNa mane kevI rIte prApta thAya ? vaLI hAlamAM puNya yogathI huM Apane prApta thayela chuM, mATe mArA kalezane dUra karI utkRSTa mekSa sukha mane Ape. - tyArabAda sAMkaLanAM pagathIyAMvaDe parvatapara caDhavuM bahu muzkela mAnI zrIkumArapAlarAjAe surASTra dezanA adhikArI zrImAlajJAtinA AbhUSaNa samAna rANAzrI AMbadevanI pAse junAgaDhanI dizAthI AraMbhIne navIna sukhAvaha se pAnapaMkti baMdhAvI. devapattana tyAMthI prayANa karI saMgha sahita zrIkumArapAlabhUpati devapattana prabhAsamAM gayA. tyAM caMdrathI adhika kAMtimaya zrI caMdraprabhajinaMdranA caraNa kamalamAM sarve namyA. ahIMyAM paNa te ja uttama maNi ApIne jagaDu zreSThI pUrvanI mAphaka prathameMdra thaye. kharekhara puNyamAM puruSanI tRSNA adhikAdhika hiya che. sarva lekane ullaMghana karanAra tevuM jagaDu zreSThInuM caritra joI zrIkumArapAlarAjarSi vismita thaye ane saMghAdhipati tene karyo. tyArapachI rAjarSie tene pUchayuM rAjAone paNa durlabha evAM savA karoDa mUlyanAM traNa rane tArI pAse kayAMthI AvyAM ane A pramANe udAratAthI puNya kAryamAM te kema ApI dIdhAM? kAraNa ke tArI mAphaka bIjo koI mANasa dareka sthAnamAM AvAM ratna Ape nahI. jagaDu zreSThI bolyo. he rAjana ! A dezamAM mahuvA nAme suprasiddha nagara che. temAM lakSmIvaDe rAjAothI paNa adhika mArA pUrvajo hatA. temaNe saMpAdana karelAM A pAMca rane mArA pitA haMsAmaMtrInA hAthamAM hatAM. ' Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 kumArapALa caritra temAMthI traNa ratna A traNa tIrthomAM vAparavA mATe ane mukti sukhane svAdhIna karavA mATe mArA pitAnI IcchA hatI. e uttama temane ghaNe vicAra hate chatAM paNa temanAthI yAtrA thaI zakI nahIM ane daivayoge mRtyu samaya Avyo. tyAre temaNe mane pAse bolAvI kahyuM. he putra ! A pAMca ratna huM tane ApuM chuM. temane tuM svIkAra kara. emAMthI traNa ratna zatruMjayAdi tIrthomAM eka eka Apaje. bAkInAM be ratnathI potAnA kuTuMbane te nirvAha karaje. ema kahI pAMca ratna mane ApI mArA pitA marI gayA. mATe meM emanuM kaheluM vacana satya karyuM. hAlamAM be ratna mArI pAse rahyAM che. A juo ? ema kahI teNe baMne ratna bhUpatinA hAthamAM ApyAM. sUryasamAna tejasvI te rane pitAnA hAthamAM laI rAjA ane saMghanA loke vAraMvAra jevA lAgyA. huM pRthvI pati chuM, topaNa mArI zreSThatA gaNAya nahIM ane A vaNika che, paraMtu tene dhanyavAda ghaTe che, kAraNa ke; eNe AvAM ratna vaDe zrI jidrabhagavAnanI pUjA karI. ema vicAra karI zrI kumArapAle tene aDhI karoDa dhana apAvIne tenI pAsethI te be ratno laI lIdhAM. pachI te baMne maNiyane madhyanAyaka karI be amUlya hAra banAvarAvI bhUpatie raivatAcala ane zatruMjayagirirAja para zrI jinendrabhagavAna mATe mekalI dIdhA. tyArapachI tyAMthI nIkaLI zrIkumArapAlabhUpati mahatsavapUrvaka pATaNamAM gayA. | sarva yAtrALu lekene satkAra karI temane Adara sahita pita. pitAnA sthAnamAM vidAya karyA. jainatatvabodha zrIkumArapAlarAjAne tatva jANavAnI IcchA thaI. zrImAna hemacaMdrasUri sAta tatvanuM svarUpa kahevA lAgyA. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane ajIva 299 jaina matamAM jIva, ajIva, Azrava, saMvara, nirjara, baMdha ane mokSa, ema sAta tava kahevAya che. temAM jJAnadarzanAtmaka, anAdianaMta, kartA, bhaktA ane pariNAmI evA jIve che, ema zrI jidrabhagavAne kahyuM che. vaLI te jIve saMsArI ane muktanA bhedavaDe be prakAranA kahelA che. teomAM saMsArI jIvo sthAvara ane vasa, evA bhedavaDe be prakAranA che. temAM pRthvI, jala, agni, vAyu ane vanaspati e sthAvara che. ekedriya hoya che. temAM prathamanA cAra sUkSama ane bAdara paNa hoya che. ane vanarapati che te pratyeka ane sAdhAraNa bhedavaDe be prakAranA hoya che. temAM pratyeka vanarapatikAya te bAdara ja hoya che. ane sAdhAraNa to sUkSama ane bAdara hoya che. be Indriya, traNa Indriya, cAra indriya ane paMcedriyapaNAthI trasa jIve cAra prakAsnA hoya che. temAM zaMkha, jaleI ane rkamI Adi jI dvidriya jANavA. lIkSA-likha, kIDI, yUkA-ju, ane kuMthu Adi trikriya jANavA. temaja bhramara, makSikA ane daMza vigere caturiMdriya jANavA. bAkInA tiryaMga, narayika, manuSya ane devatAo paMcaMdriya jANavA vaLI teo paNa saMjJI ane asa zI ema be prakAranA che. samanaska hovAthI jeo zikSA-upadeza vigerene jANe che, te saMjJI jANavA. bAkIne asaMsI jANavA. AyuSa, ucchavAsa, pAMcaIdriya temaja mana, bhASA ane Ayu e daza prANabalanA saMbaMdhathI jIvene prANI kahelA che. e keMdriyamAM cAra, dvIMdriyamAM che, trIdiyamAM sAta, caturiMdriyamAM ATha, asaMjJI paMceMdriyamAM nava ane saMjJI paMceMdriyamAM daza prANa kahyA che. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 kumArapALa tri vaLI te jIvA paryApta ane aparyAptapaNAthI be prakAranA kahyA che. temAM paryApta jIvA paryAptie pAmIne aMtarmuhUttamAM utpanna thAya che. te paryAptie samastapaNAthI AhAra, zarIra, Indriya, ucchavAsa bhASA ane mana evI sajJAvaDe sajJa bhagavAne cha prakAranI kahI che. paryApti kama vaDe te paryAptie ekedriyAne cAra, vikale.. driyAne pAMca ane paMcendriyAne cha hoya che. vaLI te jIvA vyavahArI ane avyavahArI ema be prakAranA che. sarve vyavahArI jIvA sthUla hAya che ane avyavahArI jIve nigeAdu ja hAya che. te jIvA sakama hAvAthI sAMsArI hAya che ane karmonA sathA kSaya thavAthI kAMta maneAhara leAkAMtamAM vizrAMti pAmelA ane anata catuSTayathI siddha thayelA jIvA mukta thAya che. cidAna damaya je akSayasukhane mukta jIvA anubhave sukhane buddhimAna puruSA paNa kAI samaye kahI zakatA nathI. jIva ane ajIva che, te dha, adhama, AkAza kAla ane pudgala e pAMca ajI kahyA che. jIvanI sAthe e chane jainamatamAM dravya kahyAM che. jema jalacaraprANIonA AdhAra jaLa che, tema peAtAnI zakti vaDe savaCtra prasaratA jIva ane pudgalenA sahAyaka dhama kahyo che. pAMthajanAne vRkSanI chAyA jema peAtAnI meLe ja sthiti karatA jIva ane ajIvanI sthitinuM kAraNa adhama che, eka jIvapradezAtmaka ane asa khya pradezasamUhAtmaka evA dharma ane adhama leAkAkAzane abhivyApI rahelA che. jIva ane pudgaleAne avakAza ApanAra temaja svapratiSThita evu' AkAza, anaMta pradezanA ceAgathI leAkAleAkane abhivyApI rahelu che. je kAla paramANue leAkAkAzamAMrahyA che, te kAla mukhya che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthakarAdi caritra 301 tiSamAM kSaNAdika je kAla kahevAmAM Ave che, te vyavahArathI gauNa che. sarva padArthanuM je bhUta, bhaviSya ane vartamAnapaNuM kahevAya che, te sarvajJanA vacanathI kAlakIDita vaDe jANavuM. | sparza, rasa, gaMdha ane varNa, vaDe sahita pudagalo mAnyA che. teo abaddha hoya te aNu ane baddha hoya tyAre sakaMdha, ema zAstramAM kahyuM che. vaLI vAMta, Atapa ane udyotarUpa te kaMdhe sUkSama ane bAdara hoya che. temaja karmazabdAdikanA janaka ane sukha duHkhAdikanA hetu che. mana, vANa, kAya, ane kriyA e Azrava kahevAya che. vaLI te zubhano hetu hoya to zubha ane azubhanI prAptimAM azubha jANu. utkRSTa dhyAnathI saMgata thayeluM mana zubha kAmane pragaTa kare che. ane duryAna vAsita te citta azubhakarmane utpanna kare che.' mithyAtva rahita ane zrutajJAna sahita evuM vacana prANIone zubhadAyaka thAya che ane ethI viparIta vacana azubhadAyaka thAya che. temaja guptadehavaDe prANI zubha karma bAMdhe che. ane guptirahita moTA AraMbha karanAra prANI azubha karma bAMdhe che. Azrava-pApane nirAdha tene jJAni puruSoe saMvara kahyo che. te saMvara dravya ane bhAva vaDe be prakArane kahyo che. temAM dravyasaMvara navIna karma pudgalene grahaNa karatuM nathI, ane bhAva saMvara te saMsAranA hetubhUta kAryone nAza kare che. pUrve grahaNa karelAM karmone jINuM karavAM, te nirjarA kahI che. te nirjarA munione sakAma ane anya mAnavene akAma hoya che. * mithyAtvAdikanI sahAyathI prANInA je karmayogya pudgalenuM grahaNa karavuM. te baMdha kahevAya ane te baMdha jIvane parataMtratA karanAra che. prakRti, sthiti, anubhAva ane pradezavaDe te baMdha cAra prakAra che. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 kumArapALa caritra temAM jJAnAvaraNIyAdika kamene svabhAva te prakRti kahevAya. jaghanya ane utkarSathI karmonuM kAlaniyatapaNuM te sthiti kahevAya. temane rasa te anubhAva ane karmadalIyAne samUha te pradeza kahevAya che. mithyAtva, avirati, kaSAya ane vega e cAra karmonA baMdhamAM hetu che. zrI jine droe nizeSa karmathI mukta thavuM, tene mokSa kahyo che. ane te mokSa kharekhara kevaLajJAnI AtmAone ja thAya che. A jagatamAM sarvathA duHkhanA nAzavaDe prANIo je zAzvata sukha meLave che, te mokSa sarvane priya hoya che. he rAjana ! je puruSa A sAta tane sAMbhaLI paripUrNa zraddhA rAkhe che, te samyagudaSTi thaI aMta samayamAM mokSapada pAme che. tIrthakarAdi caritra zrIkumAra pAlabhUpatine tIrthaMkarAdikanAM caritra sAMbhaLavAnI IcchA thaI tyAre teNe bahu AdarathI potAnA guruzrI hemAcAryanI prArthanA karI. pachI uttama rasathI vyApta, chatrIsa hajAra zleka pramANa, virAvalI caritra jenA aMtamAM raheluM che temaja daza vaDe manohara saMskRta bhASAmaya, triSaSTizalAkA puruSa caritra drAkSApAka samAna kavitvavaDe racIne zrI hemacaMdrasUrie zrI kumArapAlane saMbhaLAvyuM. temaja bhUpatinI prArthanAthI gurumahArAje jJAnavaDe dIpaka samAna bIjA paNa yogazAstrAdika graMtho ane zrIvItarAgabhagavAnanAM stavane paNa banAvyAM. | muni ane zrAvakanA AcAravaDe suMdara cogazAstranuM adhyayana karI zrIyuta kumArapAlarAjA te gurumahArAja pAse vyAkhyAna karAvate hate. e pramANe siddhAMtane sAra sAMbhaLatA zrIkumArapAlane jagatamAM vicAracaturmukha-vicAramAM brahmA evuM birUda prApta thayuM. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAja abhigraha 303 rAjaabhigraha bahu gurubhaktithI rAjAe niyama karyo. pitAnA gurue racelA sarva zrethe mAre lakhAvavA. e nizcaya karI te the bahu lekhake lahIyAo pAse haMmezAM rAjA atizaya bhAvanApUrvaka lakhAvato hate. jethI khajAnAmAM tADapatra sarvathA khuTI gayAM. te lekhana kAryane adhikArI tyAM AvyuM ane zrI kumArapAlane kahyuM ke, hAlamAM tADapatrane sarvathA abhAva thaye che, tethI sarva lekhana kriyA baMdha rahI che. te sAMbhaLI rAjAe vicAra karyo. navIna graMtha racavAmAM gurunI akhalita zakti che. te graMtha lakhAvavAmAM paNa mArI zakti nathI. e pramANe lajajAne svAdhIna thaI rAjA sAyaMkAlanA samaye zebhAmAM naMdanavanasamAna bahAranA bagIcAmAM a5 parivAra sAthe gaye. te bagIcAnI aMdara lakhavAmAM anupayegI kharatAla vRkSonuM caMdanAdika vaDe pUjana karI maMtrasiddhanI mAphaka rAjAe pote kahyuM. pitAnA AtmAnI mAphaka jaina matamAM mAruM mana je daDha haya te tame sarva uttama tAlavRkSa thAo, ema kahI bhUpatie sonAnI eka kaMThI eka tADa vRkSanA skaMdhapradezamAM sthApana karI. tyArapachI rAjA pitAnA sthAnamAM AvI dharma dhyAnamAM tatpara tha. zAsanadevIe te vRkSane uttama tADavRkSa karI nAkhyAM. prabhAvika camatkAra - prabhAtakAlamAM udyAnapAlaka zrItADavRkSone jeI zrImAna kumArapAla nareMdra pAse AvyA. gurunI pAse beThelA nareMdrane vRttAMta nivedana karI temaNe vadhAmaNa ApI, udyAnapAlene pAstioSika ApI bahu prasanna karyA. tyArapachI rAjAe temane kahyuM ke, tADapatra lAvI lekhakene IcchA pramANe Apa. A tADapatra kayAMthI ? ema gurunA pUchavAthI rAjAe sarva sabhA samakSa camatkArika te vRttAMta gurunI AgaLa nivedana karyuM. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 kumArapALa caritra kAnane amRta samAna te vRttAMta sAMbhaLI zrI hemacaMdrasUri rAjA ane sabhya lekenI sAthe te udyAnamAM gayA. temaja lokonA mukhathI te vRttAMta sAMbhaLI mithyAtvI evA brAhmaNadika paNa te jovA mATe te bagIcAmAM gayA. kaThora tAlavRkSomAM te samayanuM navIna zrItAlapaNuM jaI zrIhemAcArya Adi sarva loke atyaMta Azcarya pAmyA. tyAra pachI zrImAna hemacaMdrasUri madhura kaMThathI sarva miyAtrIone saMbhaLAvatA chatA jainamatanI stuti mATe bolyA. astyevA'tizayo mahAn bhuvanaviddharmasya dharmAntarAd , __ yacchakttayA'tra yugeDapi tAlataravaH zrItAlatAmAgatAH / zrIkhaNDasya na saurabha yadi bhavedanyadutaH puSkalaM, tadyogena tadA kathaM surabhitAM durgandhayaH prApnuyuH // 1 // anya dharmathI kharekhara jainadharmane moTo atizaya varte che, jenI zakita vaDe A yugamAM paNa tAla vRkSa zrItAla vRkSa thaI gayAM. je ke, anya vRkSathI zrIkhaMDa caMdananuM saurabhya adhika na hoya te tenA vegathI durgadha varatue sugaMdhapaNAne kevI rIte prApta thAya? te vRkSethI utpanna thayelAM puSkala ane sukemala patro vaDe mukhya lekhake e sUrie karelA ghaNu graMtha sukha zAMtithI lakhyA. dhamaniyama anyadA zrI kumArapAlarAjarSi guru mahArAjanAM darzana karI vinaya pUrvaka beTho hate. - gurue dezanA prAraMbha karyo, vivekI puruSoe varSArUtumAM pitAnA sthAnamAMthI bahAra javuM nahIM. kAraNa ke, varSArUtumAM bahu pANIne lIdhe sarva pRthvI jIvAkula thAya che te para unmatta mahiSapADAnI mAphaka paribhramaNa karate mANasa jIvone haNe che. mithyAtvie paNa jIva rakSA mATe kahe che ke, DAhyo mANasa eka gAu cAle ane cAturmAsa eka sthAnamAM rahe, e kAraNathIja Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ turka zAha 305 prathama zrIneminAthabhagavAnanA upadezathI zrIkRSNa varSARtumAM bahAra javAne niyama karyo hate. te sAMbhaLI vivekI zrIkumArapAlarAjAe niyama lIdhe ke, AjathI have varSA RtumAM mAre kaIpaNa ThekANe bahAra javuM nahIM. | sarva jaina darzana ane gurumahArAjane vaMdana vinA varSo kAlamAM prAye nagaramAM paNa huM nIkaLIza nahIM. bAhya ane AMtarika kAdava rUpI rogane dUra karavA mATe moTA kAryamAM paNa te grahaNa kareluM vrata barAbara pALatuM hatuM. pachI tevA prakArane zrI kumArapAlane niyama pRthvImAM prasiddha thaze. puNyarUpa-ketakIne kIrtirUpa sugaMdha gupta rahetuM nathI. tukazAha zrI kumArapALanA niyamanI vAta sarvatra pharatA pitAnA cAra puruSanA mukhethI sAMbhaLI samRddhi vaDe svarga samAna gUrjara dezane mAnI turkastAnane bAdazAha pracaMDa ramainya sahita te dezane bhAgavA mATe te samaye kRtAMta-yamanI mAphaka pRthvIne kaMpAvate chatAM nIkaLyo. uttara dizAmAM pharatA cAra puruSoe te vRttAMta ekAMtamAM gUrjarendrane jaNAvI vizeSamAM kahyuM. he svAmi ! zatruone tapAvanAra tenA pratApa rUpa sUryane sahana karavA mATe azakata evA kayA rAjAo kauzika-ghuvaDanI mAphaka nathI thatA? rInya sahita-parvatanA madhyabhAga sahita moTA evA paNa rAjAo-parvane cAre taraphathI bhIjAvata-AkramaNa karatA ane prasarate tene sainya sAgara kenAthI rokI zakAze ? tenA subhaTo sAthe spardhA ane yuddhanI vArtA paNa dUra rahI. paraMtu tenA sanmukha jevAne paNa kaI subhaTa zaktimAna nahIM thaI zake. e pramANe cara puruSanI vijJapti sAMbhaLI zrI kumArapALa kaMika ciMtAtura thaye ane maMtrI sahita te guru pAse jaI be. bhAga-2 20 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 kumArapALa caritra - he prabhe ! Aje cara puruSoe samAcAra ApyA che, mahAbaLavAna turkasthAnane adhipati gajanI zaherathI prayANa karI yuddha karavA ahIM Ave che. tene jItavAne huM samartha chuM, paNa varSokAlamAM gharamAMthI bahAra na javuM e abhigraha karavAthI hAlamAM huM azakta je thaye chuM. mArAthI bahAra nIkaLAya tema nathI. mATe khaLabhaLelA samudranA taraMga samAna uchaLatA raunikovaDe te svecacha adhipati ahIM AvI mArA dezane bhaMga kare te huM zuM karuM? eka tarapha A mAre niyama che ane bIjI tarapha zatru Ave che. "eka tarapha nadI ane bIjI bAjue vyAghra" e nyAya mane prApta thaye che. guru bolyA, he rAjana! tArI buddhi dharma mAM bahu nirmaLa che. che, mATe tArA dezane A zatra bAdha karI zakaze nahIM. te ArAdhanA karelA jaina dharmanA mahimArU5 agasti muni agAdha evA paNa tArA ciMtAsAgarane jarUra pI jaze. divya palaMga zrI hemacaMdrasUri rAjAne e pramANe zAMta karI pavAsanavALI ISTadevanuM kaIka dhyAna karavA beThA. pachI be ghaDIvAra thaI eTale AkAza mArge Avate divya vathI AcchAdita eka palaMga rAjAnA jovAmAM AvyuM. AkAzamAM nirAdhAra vidyAdharanI vimAnanI mAphaka A palaMga kevI rIte Ave che, ema vismaya pAmI rAjA te tarapha vAraMvAra jete hate. teTalAmAM AkAzamAMthI utarI te palaMga kSaNa mAtramAM gurunI AgaLa AvI sthira thaye. tenI aMdara eka puruSa sute hate. ahIMyAM A palaMga kayAMthI ? ane A puruSa koNa sute che? e pramANe nareMdranA pUchavAthI gurue kahyuM. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUri prabaMdha 307 tArI upara caDhI Avate mahAparAkramI bAdazAha palaMgamAM sute hato. tenA sainyamAMthI sutele tene palaMga sahita ahIM huM lA chuM. te sAMbhaLI rAjA tenA mukha sAmuM jue che, teTalAmAM saMdhramathI jAgrata thayele zakAdhIza paNa vicAra karavA lAge. te sthAna kayAM gayuM ? te saunya kayAM ? ane huM ahIM kayAMthI Ave ? A mArI AgaLa keNa ubhA che ? A sarva svapna samAna zuM che? cAre dizAomAM divya daSTi prasAratA gururAja bolyA. he zakA dhIza ! zAkhAthI bhraSTa thayelA vAnaranI mAphaka tuM ze vicAra kare che? sUri prabodha A jagatamAM pitAnA dharmanuM eka chatravALuM Azvarya calAvatA je rAjAnI sahAya devatAo paNa kare che. temaja je rAjA ghara ane bhUminA madhyamAMthI paNa zatrubhUta rAjAone potAnI zakti vaDe kikaranI mAphaka kSaNamAtramAM pitAnI pAse lavarAve che. ane garviSTha rAjAonA garvarUpa rajane haraNa karavAmAM vAyu samAna te A zrIkumArapAlarAjAe pitAnA dezamAM AvatA tane dAsanI mAphaka bAMdhIne ahIM lavarAvyuM che. he zakanAyaka ! evI enI apUrva zakitane vicAra karI pitAnA hita mATe zaraNa karavA lAyaka enuM tuM zaraNa kara. e pramANe surIMdranuM vacana sAMbhaLI Azcarya, bhaya, udvega, ciMtA ane lajajAdikabhAvane prApta thayelA bAdazAhe garvanI sAthe palaMgane tyAga karyo. - sAkSAt vidyAnA prakAza samAna zrI hemacaMdrasUrine praNAma karI pazcAta bAdazAhe rAjAne namaskAra karyo. ahe! manuSyanI paravazatAne dhikkAra che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 kumArapALa caritra bAdazAha hAtha joDI be. he rAjana ! anya rAjAone durlabha evI devatAonI sahAya tamAre che, ema huM jANute nahe. he satyadhArI ! AjathI AraMbhI huM jIvuM tyAM sudhI tamArI sAthe mAre kaI prakArano virodha nathI. e bAbatamAM mArA zapatha segana che. kumArapAlavacana zrI kumArapAlarAjAe bAdazAhane kahyuM. zatruone tapAvanAra mArUM parAkrama tArA jANavAmAM hatuM, chatAM tuM ahIM zAmATe Ave ? bAdazAha be. niyamadhArI hovAthI tuM varSAkAlamAM nagaramAMthI bahAra nahIM nIkaLe ema jANe kapaTathI tArA dezane bhAgavA mATe meM prayANa karyuM hatuM. paraMtu he rAjana ! AvA samartha guru vidyamAna chatAM kapaTathI tane jItavA mATe kevI rIte huM samartha thAuM? kAraNa ke, maMtravAdI samIpamAM hoya, tyAre bhUtapretAdikanI zakitane nAza thAya che. vaLI he vIra ! tAruM parAkrama prathama mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM hatuM, paNa te huM bhUlI gaye. have huM koI divasa bhUlIza nahIM. vAraMvAra A maraNa mane rahyA karaze. ' he bhUpate ! tAruM kalyANa thAo. mane mArA sthAnamAM tame vidAya karo. nahIM te mArA sainike bahu duHkhI thaze. pharIthI zrIkamArapALa rAjAe kahyuM. potAnA nagaramAM cha mAsa sudhI je tuM amArI jIvahiMsA niSedha pravartAve te tane ahIMthI huM chuTo karUM, nahIM te tane choDavAne nathI. bala athavA chaLa vaDe prANIonA prANanuM je rakSaNa karavuM teja mAruM sarvasva ane Atmahita che. temaja mArI AjJA pramANe barobara tAre vartavuM ane prANIenI rakSA karavI, ethI tuM moTo puNyazAlI thaIza. kAraNa ke, jIva rakSA samAna bIjuM kaI zubha kArya nathI. mATe je tAre Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana svIkAra 309 ghera javAnI IcchA hoya te tuM ATaluM mAruM vacana mAnya kara. nahIM te kArAgRhanI mAphaka mArA sthAnamAM tuM ahIM ja nivAsa kara. vacana svIkAra pAdazAhe vicAra karyo. gurjaradranI zakita apAra che. mATe emanuM vacana mAnya karyA sivAya ahIMthI huM chuTavAne nathI. ema dhArI teNe zrI kumArapALanuM vacana kabula karyuM. kharekhara alavAnanI AgaLa pitAne dhArele vicAra siddha thatuM nathI. tyArapachI zrIkumArapAlarAjA tene pitAnA ghera laI gaye ane tene bahu satkAryo. pachI temAM prasiddha karavA mATe traNa divasa pitAnA gharamAM tene rAkhe. tyArabAda bhUpatie jIvarakSA mATe zikSA ApI pitAnA hita puruSa sAthe pAdazAhane AjJA ApI potAnA sthAnamAM ekalI dIdhe. tyAM jaIne rAjAnA Apta puruSe cha mAsa sudhI gIjanImAM rahyA ane pAdazAhanI AjJAthI jIva rakSA pravartAvI. pachI pAdazAhe rAgya ghaNI bheTa ApI rAja puruSane vidAya karyA teo paNa pATaNamAM AvyA, naredranI AgaLa pAdazAhe ApelI vividha prakAranI azvAdika bheTa mUkI amArI karaNa-jIvarakSAnI vArtAvaDe temaNe zrI kumArapAlane bahu prasanna karyo. rAjarSi abhigraha rAjarSi zrI kumArapAle pite e abhigraha lIdhe ke; jevA tevA paNa jainamunine mAre vAMdavA. e niyama lIdhA pachI eka divasa zrI kumArapALa ramainya sahita hAthI para besI rAjamArgamAM cAlatuM hatuM. tevAmAM eka hAthe pAna bIDuM pakaDeluM, pagamAM jeDA paherelA, kAmanI ceSTAo vaDe vArAMganA-vezyAnA kaMdhapara eka hAtha mUkelo ane jAra puruSanI mAphaka kharAba ceSTAo karate kaIka muni tenA javAmAM Ave. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 kumArapALa caritra AcArathI bhraSTa evA te munine joIne paNa rAjAe zreNikarAjAnI mAphaka hAthInA kuMbhasthaLapara mastaka namAvI AnaMdapUrvaka praNAma karyAM. vaLI bhUpatie vicAra karyAM ke; A muninA kiMcita mAtra paNa doSa nathI. kAraNake; dharmAMna puruSa paNa peAtAnA karmone lIdhe bahu kharAma kama upArjana kare che. kAI vakhata jIva alavAna thAya che ane kAI vakhata kama` alavAna thAya che. ATalA kAraNathI ja e bannenA paraspara nira tara mATA dveSa rahelA che. uttama sAdhunI mAphka vratathI bhraSTa thayelA te munine namelA rAjAne joI tenI pAchaLa rahelA nahula rAjAe hAsya karyu. te joI vAgbhaTa maMtrIne lajjA AvI ane tenuM mana paNa ahu duHkhAyuM, jethI teNe zrIhemacaMdrasUrinI AgaLa te vAta jAhera karI. tyArabAda sUrIzvare vAdya ane avadhanA vicAra jaNAvavA mATe rAjAne upadeza ApyA. jJAna ane daza nayukta, kaSAyarahita, jIteMdriya ane sAmAyikamAM tatpara evA munie satpuruSAne vAMDhavA lAyaka che. temaja pAzvastha, avaSaNuka, zAstramAM kahelA kuzIla-zIlabhraSTa, sasakta ane icchA mujaba vanAra sAdhue avadha che. temAM sava ane dezathI pAzvastha e prakAranA che. sAna ane danAdikanA pArzva bhAgamAM rahI je pravRtti kare, te savathI ane zayyAtarAdithI je jIvikA kare, te dezathI pAstha kahyo che. temaja sava ane dezathI avaSaNu paNa e prakAranA kahyo che. temAM bahu zayyAdikane grahaNa kare ane rAkhI mUkeluM bheAjana kare, te Adya jANavA. ane AvazyakAdi kriyAemAM je nyUnAdhika kare te bIjo jANavA. temaja jJAna, darzana ane cAritranI apekSAe traNa prakArane kuzIla jANavA. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munipazcAttApa 311 temAM akAlamAM adhyayanAdi karanAre, jJAnakuzIla jANu. zaMkAdika karavAmAM je taiyAra hoya, te sadarzana kuzIla jANa. dravya prAptinA upAyanI janA kare, te vakazIla jANa. paMca Azrava-prANAtipAdikamAM tapura, traNa prauDha gaurava-Rddhi, rasa ane sAtAthI garviSTha temaja strI gRhAdikathI saMkilaSTa hoya te saMsata kahevAya che. pote utsavanuM AcaraNa karate svachaMdatAmAM rahI je lekamAM utsatrano ja upadeza kare che, te yathAchaMda kahe che. he rAjana ! AvA munionA vaMdanathI kIrti temaja nirjarA paNa thatI nathI, ulaTo kAyakaleza ane karma baMdha thAya che. e pramANe gurune upadeza sAMbhaLI rAjAe vicAra karyo ke te muninA vadananI vAta jarUra keIe kahelI haze. jethI emaNe mane A pramANe zikSA ApI. pachI rAjA kiMcit hAsya karI be ! Ape mane zikhAmaNa ApI te bahu sArU karyuM. havethI huM haMmezAM ApanA kahyA pramANe cAlIza. munipazcAttApa rAjAe namaskAra karyo, tethI te adhama munine lajajA AvI ane te bhavyAtmA hevAthI pitAnA hRdayamAM vicAra karavA lAgyA. adhama puruSamAM ziramaNi samAna mane dhikakAra che. je meM ati durlabha vratarUpa ciMtAmaNi pAmIne paNa tene mehathI pramAdarUpa sAgaramAM pheMkI dIdho. prathamanA munio vidyamAna chatA paNa bhegone tyAga karI vrata grahaNa karatA hatA ane vratadhArI e paNa huM te avidyamAna bheganI IcchA karUM chuM. zakita nahIM hovAthI je puruSa dIkSA lete nathI, te kaMIka sAro paraMtu je puruSa vrata laIne cheDI de che, te niMdAne pAtra thAya che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 kumArapALa caritra vaLI A rAjAne dhanyavAda ghaTe che ke jeNe huM bhraSTa chuM, chatAM paNa mane praNAma karyo. temaja mArA je kaI A duniyAmAM kharAba nathI, AvA dharmiSTha rAjAne jeNe vaMdana karAvyuM. je pite AcArathI bhraSTa thaI sadAcArIone vaMdAve che, tevA anAtmajJanI gati narakamAM paNa thatI nathI. mATe sarvane tyAga karI hAlamAM huM tevI kaI pravRtti karuM ke, jethI huM ane rAjarSi baMne paNa keI vakhata lajajAne pAtra thaIe nahIM.. ema vicAra karI te munie baMdhananI mAphaka sarva dhanAdikano tyAga karI gurunI pAse AlocanA pUrvaka pharIthI cAritra vrata lIdhuM. anazana rUpa jaLavinA pApa rUpa tApathI utpanna thayelI mArI meTI moTI vipattio zAMta thaze nahIM, ema jANI te ja vakhate te munie anazana vrata lIdhuM. dukhe tyajavA lAyaka e paNa mahAmoha rAgadveSanA tyAgathI sukhethI tyajI zakAze. ema jANa teNe sukRtanAdveSI evA rAgadveSane tyAga karyo. saMsAra dAvAnalathI baLelA jIvanI zAMti samatAmRtavaDe thAya che, ema jANI te munie samatAmRtanuM pAna karyuM. te sAMbhaLI dareka pADAomAM rahenArA pATaNanA leke haMmezAM te muninI pAse AvatA ane uttama bhAvanAo vaDe prabhAvanAo karatA hatA. anazana dhArI te munine jANa zrI kumArapAla paNa bahu harSathI tyAM prabhAvanA mATe jatA hatA " puruSa puNyanI IcchA na kare?" gurune prathama namaskAra karI rAjA te munine name che, teTalAmAM namaskAra niSedha karI munie rAjAne kahyuM. he rAjana ! sAkSAt tame mArA guru che, huM tamane kevI rIte vahAvuM? kAraNa ke, ApatA nasanathI mane baMdha thayo ane anazana vrata dhArI huM thaye chuM. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjabhakti 313 te vakhate tevI sthitimAM paNa mane Ape vaMdana je na karyuM heta te kalyANakArI A mArUM cAritra ane anazana vrata kayAMthI siddha thAta ! bhavasAgaramAM DUbatAM mane Apane namaskAra moTA vahANanI mAphaka hAthanuM AlaMbana thaye, je A dhArmika loko harSathI mArI prabhAvanA kare che, te sarva ApanA prasAdanuM phala che. rAjabhakita rAjAe paNa te vRttAMta sAMbhaLI munine kahyuM, Apa bahu bhavyA zaya che. ATalA ja mATe namaskAra mAtrathI Apane jaladI bodha thaye abhavya prANIone te pote zrImAna sarvajJabhagavAna baMdha Ape te paNa teo skUla pASANunI mAphaka koI divasa bodha pAmatA nathI. sukha duHkhanI prAptinI mAphaka prANIone dharmAdharmanI prAptimAM paNa pitAnuM karma ja kAraNa bhUta thAya che. anya te mAtra sahAya kAraka thAya che hAlamAM tame ja dhanyavAdane lAyaka che. jeNe AvuM duSkara kArya karyuM. kAraNa ke, "alapa sukhane paNa tyAga karIne duSkara vrata pAlana keNa kare ?" jema kAdavamAM kheMcI gayela koIka ja hAthI pitAne uddhAra kare che, tema mehamAM magna thayele keIka ja prANI bhraSTa vratane uddhAra kare che. tame sukRtane viSe sthira thAo. uttama tejane anubhava kare. bhava-saMsArane bhedavAmAM zaktimAna thAo temaja mekSa sukhamAM vyApta thAo. e pramANe stuti karI balAtkAre te munIMdrane namaskAra karI zrIkumArapAla rAjAe puNyarUpa bagIcAne amRtanI nIka samAna prabhAvanA karI. tyArabAda zubhadhyAnarUpe pavanavaDe raja-doSa rahita thayuM che mana jenuM, evA te anazanadhArI muni keTalAka divasa pachI vargatha thayA. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 kumArapALa caritra e pramANe zrIkumArapAla rAjA zatruMjyAdika uttama tIrthayAtrA ane siddhAMta tavanA zravaNAdika kAryo vaDe puNyazrIthI ati pavitra divasene nirgamana karatA hatA. devIprAdurbhAva zrIkumArapAlarAjAe vinayapUrvaka zrI hemacaMdrasUrine pUchayuM. he gurumahArAja! pUrvabhavamAM huM koNa hatA? bhaviSyamAM huM ke thaIza ? siddharAje mArI upara balAtkAre zAmATe draSa karyo? - udayanamaMtrIne ane tamAre prema mArI upara zA kAraNathI rahyo che. pUrvabhavanA saMbaMdha vinA koIpaNa samaye keInI sAthe vara ane mitrapaNuM atyaMta hetuM nathI. keIka jJAnavaDe A hakIkata jANIne satyavAta mane kahe. ApanA vinA bIjo koI mAro saMdehanuM samA. dhAna karavA mATe samartha nathI. sUrIzvara belyA. jo ke hAlamAM keIpaNa evuM jJAna nathI. chatAM paNa devyAdikanA AdezathI tArA praznone uttara huM kahIza. tyArapachI rAjAne vidAya karI sUrIzvara siddhapura jaI sarasvatI nadInA pavitra taTapara beThA. tyAM mAtramaya snAna karI dhyAnamAM sthira rahI sUrie traNa divasa sudhI sUrimaMtranuM ArAdhana karyuM. tethI temanI AgaLa traNa lekanI svAminI te sUrimaMtranA Adya pIThanI adhiSThAtrI devI mUrtimatI smRti heyane zuM? tema pragaTa thaI. he sUricUDAmaNi ! zA kAraNathI ApazrIe mAruM dhyAna karyuM che? ema devInA pUchavAthI sUradra khuza thaI devIne kahevA lAgyA. he devi ! divya netra vaDe samyapha prakAre jANIne zrI kumArapAlarAjAnA bhUta ane bhaviSyanA sarva bhava mane tuM nivedana kara. hAthamAM rahelA mukatAphalanI mAphaka samagra bhAvane jANatI. devI sUrie pUchelA praznone uttara kahI pitAnA sthAnamAM cAlI gaI.. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 pUrvabhava - prAtaHkAlamAM gurumahArAje potAnA sthAnamAM AvI pAraNuM karyuM. pachI temaNe rAjAnI AgaLa tenA pUrva bhava kahevAne prAraMbha karyo. pallIpati zrImedapATa-mevADa dezamAM keIka uMcA parvata para paramAra vaMzamAM janmela jayatAka nAme pallIpati rahete hate. jene bhuja raNasaMgrAmanI kharaja vaDe pracaMDa bhuja daMDane dhAraNa karatA zatruonA darpajavarane zAMta karavA mATe auSadharUpa hate. temaja te varakuMjare zatruonA gAmone bhAgI bhAgIne pitAne prabhAva prasiddha karyo hato. kAraNa ke, zaurya vaDe kaMIpaNuM duSkara hetuM nathI. eka divasa dhanadatta nAme sArthavAha aha dhana bharI pitAnI pallInA najIka mArgamAM Avate tenA jevAmAM AvyuM. te sArthanI upara paDIne te pallI patie pitAnA luMTArA subhaTo. sAthe tenuM samagra dhana laI lIdhuM. ane sAthe pati te keIpaNa sthale nAzI gaye. pachI sarvasva nAza thavAthI temaja tiraskArarUpa agnivaDe dhanadattanuM hRdaya bahu baLavA lAgyuM ane te vicAra karavA lAge. pizAcavaDe rAkSasa jema ati krUra zerothI vIMTAyele A paddhapati unmatta thaI lokone atyaMta upadrava zA mATe kare che ? hAlamAM je A duSTane huM upAya nahIM karuM to A dubuddhi vAraMvAra mArA sAthane luMTI leze. mATe hAlamAM mArI pAse bhaMDAramAM je dhana hoya te kharacIne rAjAnA sainya vaDe kaMdanI mAphaka A duSTane je huM mULamAMthI ukheDI nAkhuM te sukha thAya. mAlava rAjA dhanadatta sArthavAha bheTa laI mAlava dezanA rAjA pAse gaye ane pitAne parAjaya tenI AgaLa nivedana karyo. mAlaveMdra bo. tuM tArA sthAnamAM cAle ja. pallImAMthI tene nimaeNla karI tAruM dhana huM mekalAvI daIza. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316' kumArapALa catri dhanadatte krIthI kahyuM. huM rAjana! mAre dhananI kaMI jarUra nathI. paraMtu mArI pratijJA evI che, e duSTane mArI jAte ja mAre nirmUla karavA. mATe ApanuM sainya mane Ape!, jethI mArI icchA huM pUrNa karU ane ApanA anugrahuthI veravALI huM sukhI thAuM. e pramANe dhanadattanuM vacana svIkArI prasanna thaI mAlavAdhIze sainya sahita uddhata evA peAtAnA senAdhipati tene ApyA. madAnmatta hAthI velaDIne jema dhanadatta zreSThI te sainyane AgaLa karI tyAM jaI pallInI cAre tarapha gherA ghAlI Ubhe! rahyo. daityenA sainya samAna ati pracaMDa tenu sainya joi sagrAmamAM kuzala evA paNa te jayatAka tyAMthI nAzI gaye.. pachI yuddha karavAmAM uddhata evA tenA subhaTanA saMhAra karI samagra pakSIne bALI nAMkhI ane tyAMthI nAsatI te padmIpatinI sagarbhA strIne teNe pakaDI lIdhI. mAda ni ya thaI teNe peAtAnA hAthe te strInuM udara cIrI te bALakane kASTanI mAphaka pattharapara pachADA. pachI peAtAnI lakSmI vyAja sahita tyAMthI laI dhanadatta kRtA thayeA chatA mAlave dranI pAse gayeA. nRpatikApa kukRtyanI mAka dhanadattanuM kukama' sAMbhaLI mAlava dezanA rAjA bahu kopAyamAna thayeA. bhayaMkara bhrakuTI caDhAvI te khelyeA. re karmAMcaDAla ! tu viNaka kulamAM utpanna thayA che chatAM paNa ka vaDe cAMDAla dekhAya che. kAraNake, peAtAnA hAthe te strI ane bAlanA dhAta karyAM. 2 2 duSTa ! baMne lAkane virUddha je kAya' te' kayu che, kAya koi cAMDAla paNa koi divasa kare nahIM. tevuM mATe 2 pApiNa ! mArI AgaLathI tuM dUra jA. tArU mukha pazu jovA lAyaka nathI. tArA daza nathI paNa huM pApathI lepAu chuM. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyazobhadrasUri 317 e pramANe rAjAe tene bahu tiraskAra karI tenuM sarvasva luMTI laI tene dezamAMthI kADhI mUke. kharekhara tIvra pApa tatkAla phaladAyaka thAya che." te rAjAnA tiraskAra vaDe bahu duHkhI thayele te sArthavAhAdhipati tApasa thaI kaI vanamAM ati dustapa tapazcaryA karavA lAgyo. te tApasa tIvra tapavaDe marIne Idra samAna tejavI gUrjaradezane adhipati jayasiMha nAme rAjA thayo. zrIyazobhadrasUri keIka moTA vanamAM zaraNa rahita nAsatA jayatAne zrI yazobhadra sUri maLyA. bhaviSyamAM bhadrakatAne lIdhe bhaktithI nagna thayelA jayatAkane sUrIzvare kahyuM. " he bhadra ! zuM keIe tAro tiraskAra karyo che? jethI tuM AvI dIna avasthAmAM AvI paDe che. caurya vaDe sArthAdhipati-dhanadattathI potAnA parAjayanuM kAraNa kahIne teNe sUrIzvara pAse kaIka khAvAnuM bhAtu mAgyuM. - tyAra pachI gurumahArAja bolyA. uttama lakSmI pAmIne paNa te zA mATe vRthA corI karI ? jethI A pramANe tuM duHkhI thaye che. nirdhana mANase paNa je corI karavI yogya nathI, chatAM te rAjyAdhipa thaIne te cauryakarma karyuM. tethI tAre parAjaya thayo te egya che. je corI karavAthI tatkAla sthAnane bhraMza, kulane nAza ane sarva vaibhavane kSaya thAya che, tevI cerIne kaye buddhimAna puruSa kare? vaLI janmaparyata daridrapaNuM kaMIka sArU, temaja lekenA tyAM dAsapaNuM sArUM, paraMtu prANunAzaka cerIthI prApta thayela mahAna vaibhava sAro nahIM. | mATe he mahAzaya ! sajajanee nidita evA cauya karmane janma paryata tyAga karI zreSTha kArya karavAmAM tuM ughukata thA. ekazilA nagarI vijaLInA dIvA samAna gurunA vAyavaDe te ja vakhate tene sanmArganuM jJAna thayuM ane tatkAla teNe kumAgane tyAga karyo. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 kumArapALa caritra sUrIzvare bahu premavaDe zrAvake pAsethI ghaNuM bhAtu tene apAvyuM. tyArapachI te jayatAka pharato pharato ekazilAnagarImAM gaye, tyAM prauDha lakSamIvAna sarvasaMpattionA nidhAnarUpa eTaranAme prasiddha zreSThI rahete hato. tene tyAM dAsavRtti vaDe te dariddhI rahyo. anukrame vihAra karatA te yazobhadrasUradra paNa lokanA kalyANa arthe tyAM padhAryA. jyatAkane mAluma paDavAthI sUrIzvaranA darzana mATe gaye. duHkhanA samaye hita upadeza ane mArgamAM apAyelA bhAtAnuM maraNa karatA kRtajJa te jayatAka gurumahArAjanI sevA karavA lAgyo. eka divasa ADhara zreSThIe tene pUchayuM. AjakAla Akhe divasa tuM kayAM rahe che? jayatAka bolyo. yazobhadra nAme mArA guru ahIM padhAryA che. temanA vacanAmRtanuM pAna karate huM temanI pAse rahuM chuM. ATharazreSThI jyatAkanuM vacana sAMbhaLI oDhara zreSThIne gurumahArAjanA darzananI IcchA thaI. jayatAka ane vivekane AgaLa karI zreSThI guru pAse gayo ane vinayapUrvaka teNe vaMdana karyuM, tenI bhadraktA jaI sarva prANIonA eka hitakArI gurumahArAje zrAvaka dharmane kaMIka upadeza Ape. zayyAmAMthI jAgrata thayelAnI mAphaka te baMne jaNe gurunuM vacana sAMbhaLI zuddha zraddhAvaDe zrAvaka dharmane svIkAra karyo. pachI pramudita thaI ADhara be. he pra! ApanA anugrahathI mane jaina dharmanI prApti thaI. Apane dakSiNAmAM huM zuM ApuM? mahAmuni belyA. amAruM darzana-sAdhu mArga niHsaMga hoya che. tethI brAhmaNanI mAphaka ame dakSiNA letA nathI. chatAM paNa mane kaMIka sevA batAve, ema bahu AgrahathI teNe pharIthI kahyuM. tyAre gurumahArAje kahyuM che tAre bhAva hoya te tuM suMdara eka caitya-jinAlaya baMdhAva. tyArapachI bahu puNyazAlI te utkRSTa oDharazreSThIe AkAzagaMgAnA Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 pravAha samAna AcaraNa karatI patAkAovaDe gaganAMgaNane AcchAdita karatu zrIvIra bhagavAnanuM bhavya madira khaMdhAvyuM. tyArabAda zrIyazAbhadrasUrinA mAMgalika haste te caityanI aMdara maheAtsava pUrvaka zrIvIrabhagavAnanI pratiSThA karAvI. zatakhalAja tyAramAda surIzvaranI anya sthaLe vihAra karavAnI IcchA hatI, chatAM paNa ADhara zreSThInI bahu prAthanAthI varSAM kAlamAM paNa guru-- mahArAja tyAM ja rahyA. te samaye megha ane sUrIzvara ane madhura svare garjanA karatA mATe bhAgyazALI janAnA kSetromAM puNyarUpa aMkurAone pragaTa karavA lAgyA. temaja guru ane megha e mane jaNe dhArA madha dharmAmRtanI vRSTi kare chate keTalAka bhravya jIve aMtara ane bahAranA paka-pApa samUhanuM prakSAlana karavA lAgyA. paryuSaNApava'mAM ADhara zreSThInI sAthe jayatAke pAMca kADIthI kharIdelAM puSpAvarDa zrI jinedrabhagavAnanI pUjA karI. ane te divase upavAsa karI dhama kArya mAM tatpara thaI bhakti pUvaka munione AhAra jhArAvyA bAda teNe pAraNuM karyuM. have ADhara zreSThI AyuSanA aMte marIne pUrvApAta puNyanA samUhavaDe uddayana maMtrI thayA. temaja he rAjana ! te jayatAka kAla dhama pAmIne gUrjara dezanA nAyaka evA tuM zrI kumArapAlabhUpAla thayA. ane zrIyazeAbhadrasUri paNa kAla karI ujavala puNyathI hemaca'dra nAme huM tArA pavitra dharmAMguru thayA chu. pUrvabhavanA vairathI sA"vAhanA jIva siddharAja bhUpati tane mAravAnI atyaMta IcchA karatA hatA. kAraNake; "vairabuddhi koI divasa jINu thatI nathI" uDDayanamaMtrI ane huM pUrva bhavanA snehathI mAhita thai tArI upara bahu snigdha thayA chIe. kharekhara sneha paNu pUrvabhavanA saMkha'dhane anusare che. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 kumArapALa caritra pUrvabhavamAM keTalAka divasa tuM cIyadi siMgha kArya mAM rakta thaye hatuM. tenA pApathI A bhavamAM keTalAka samaya sudhI tAre kaleza bhogavo paDe. temaja pAMca keDIthI kharIdelAM pupivaDe je te zrImAna jinenadrabhagavAnanI pUjA karI ane bahu bhakita pUrvaka je munione dAna AvyuM. tethI utpanna thayelA saMpatienA nidhAnanI mAphaka pracaMDa puNya vaDe tuM pUjya lakSamIne adhipati paramahaMta rAjA thaye. - bhAvapUrvaka tevI zrIniMdrabhagavAnanI pUjA kayAM ekavAra ApeluM te munidAna kayAM? ane AvuM addabhuta prakAranuM tArUM aizvarya kayAM? aho ! dharmane mahimA alaukika hoya che. he rAjana! A tAro pUrvabhava meM kahyo. emAM tane saMzaya hoya te ekazilAnagImAM kaI tArA hita puruSane mokalI A bAbata tuM . pUchAvI tapAsa kara. oDhara zreSThInA putranA gharamAM kaI vRddha dAsI che. te vRddhA mULathI AraMbhI A sarva vRttAMta kaheze. zatabalarAjA he rAjana ! have ahIMthI AyuSya pUrNa karI paMDitamRtyu-jJAna pUrvaka mRtyuvaDe tuM yaMtara gatimAM uttama deva thaIza. tyAM paNa kalyANanI IcchAvALe ane dethI alaMkRta te surema bhUtalapara pharI pharIne zAzvata caityanaM darzana karaze. temaja te surattama saudharma suredranI mAphaka bhAva vaDe naMdIzvarAdi dvIpamAM moTA aSTAkSika mahatsava karaze. vaLI te suttama mahAvidehAdi kSetramAM pavitra munione vAraM vAra namaskAra karI zrotrane amRta samAna pAna karavA lAyaka temanA upadeza rasanuM bahu bhAvathI pAna karaze. aneka zrI-lakSamI samAna devIo vaDe alaMkRta te surattama naMdanAdi vanamAM potAnI IcchA pramANe vilAsa karaze. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmanAbha jinendra 321 pachI tyAMthI cavI te vyaMtaredra A bhAratakSetramAM rahelA bhattilapura nagaramAM zatAnaMda rAjAne tyAM dhAriNI rANInI kukSithI utpanna thaine atizaya vaibhavazALI zatabala nAme prakhyAta putra thaze. bAlyAvasthAmAM paNa bRhaspatinI mAphaka kalAcA nI. pAse rahI te kumAra uttama kalAomAM bahu nipuNa thaze. bhAganI prAthanA karatI evI paNa anya pramadAenA tyAga karatA te tamala yauvana vayamAM paNa suzrAvakanI mAphaka zIlavrata pALaze. tyArabAda rAjyapadavIneA svIkAra karI upadeza vinA paNa te nRpati prAcIna dayAlutAne lIdhe hiMsAdika sAvadya kArya karaze nahI". temaja te sAkSAt parAkramanI mUrti samAna uddhata sainyeAvaDe cakravattinI mAphaka lIlA mAtrathI pRthvIne jItaze. padmanAbha jinendra te samaye prathama naraka bhUmimAMthI nIkaLI zreNika rAjAnA jIva A bharatakSetramAM padmanAbha jinendra thaze. anyadA dIkSA laI tapazcaryAMvaDe kAne kSINu karI kevala jJAnapAmI, yAcakavarDa dAnavIra jema uttama sAdhue vaDe sevAtA bhUtalapara vihAra karatA puNyavaDe jaMgala kalpavRkSa hAyane zu' ? tema teo zrI bhaThThilapuramAM Avaze. leAkeAnA mukhathI dhArmi kanI mAphaka temanuM Agamana sAMbhaLI sajjananI mAphaka pramudita thaI zrIzatakhala rAjA temanI pAse jaI vaMdana karaze. pachI te atizaya saMsAra tApathI tapI gayelAnI mAphaka bahu utkaMThita thaI alaukika mA rasathI bharelI bhagavAnanI dezanArUpa amRtanu' pAna karaze. khAdya prabuddha thayelA te peAtAnA putrane rAjya ApI zrIjinedra bhagavAna pAse puNyazrInI sahacAriNI evI dIkSAne huNa karaze. pachI te zatakhalamuni dvAdazAMgInA abhyAsa karI agIyAramA gaNadhara thaze. bhAga-2 21 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 kumArapALa caritra bahu tapazcaryAo vaDe kamane kSINa karI kevalajJAna pAmaze. pachI te zatabala mahAzaya kevalajJAna rUpa sUrya vaDe kamalanI mAphaka vizvane prakAzita karI mukti strIne varaze. he rAjana ! e pramANe A bhavathI trIje bhave jaina dharmanA prabhAvavaDe kharekhara tane mokSa lakSamI prApta thaze. e pramANe zrIsUrimaMtranI adhiSThAyaka devInA vacanathI meM tArA bhUtabhaviSyanA bhava yathArtha rIte kahyA.1 sthiradevIdAsI pitAnI siddhi najIkamAM thavAnI che, ema sAMbhaLI tenA lAbhathI jema bahu khuza thaI gUrjarezvara zrI kumArapAla rAjA gurune vinaMti pUrvaka kahevA lAgyo. jJAnanAzaka A kaliyuganI aMdara hAlamAM sarvajJanI mAphaka ApanA sivAya bhUtabhaviSyanI vArtA bIjo keNa kahI zake? jema zrImAna sarvajJabhagavAnanI vANI anyathA na thAya temaja A ApanI vANI paNa bhagavad dhyAnanA atizayathI jema satya haze. paraMtu he gurumahArAja ! Ape je mane pUrvabhava saMbaMdhI vRttAMta kahyuM, te saMbaMdhI mane kautuka hevAthI koI Apta puruSane ekazilAnagarImAM ekalI te vRddha dAsIne huM pUchAvI jouM. 1 svayamapi cirakAla saMyama pAlayitvA, svanazanavidhinA ca prApya mRtyu sukhena / nikhilasukhamanojJa devaloka turIya, nihatasakalazoka saMgamiSyAma Arya ! // 1 // bharatabhuvi naratvaM prApya bhUyo'pi bhavya, kRtasukRtamanaskau tvatabhogA'bhilASau / caramavayasi zuddha sayama pAlayitvA, zivapadamapasAda bhUpa ! yAsyAva AvAm // 2 // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyaciMtA 323 rAjana ! A vRtAMta vizeSa karI tuM pUchAvI che, ema gurunA kahevAthI teja vakhate teNe pitAnA Apta puruSane eka zilAnagarImAM meka. "kharekhara kautukIne ALasa hetI nathI." te Apta puruSa eka zilAnagarImAM eTara zreSThInA putrone ghera gaye. tyAM sthiradevI dAsIne mUlathI AraMbhI sarva vRtAMta teNe pUchI lIdhuM. "he rAjana ! ame paNa bahu samaya sudhI saMyama pALIne samyapha prakAre anazanavidhivaDe samAdhi pUrvaka kAla karIne samagra sukhamaya ane samasta zeka rahita evA cethA devalokamAM jaIzuM." ' he bhUpAla! bharata kSetramAM pharIthI paNa uttama narabhava pAmI sukRtanI rUcivALA ane bhogAbhilASAnA tyAgI evA ApaNu baMne jaNa vRddhAvasthAmAM zuddha saMyama pAlIne sarva sukhamaya evA mokSapadane pAmIzuM. ema zrIcAritrasuMdaragaNi svaracita zrI kumArapAlacaritramAM kahe che. pachI oDhara zreSThIe baMdhAvelA zrI vIrabhagavAnanA caityanAM darzana karI te sevaka rAjAnI pAse Avyo ane yathAsthita te sarva vRttAMta teNe bhUpatinI AgaLa nivedana karyuM. te sAMbhaLI zrIkumArapALa naredrane bahu pratIti thaI jethI bahu AnaMdavaDe teNe saMgha samakSa potAnA gurune "zrIkalikAla sarvajJa" nuM evuM birUda ApyuM. rAjyaciMtA zrImAna kumArapAlarAjA potAnI vRddhAvasthA joI rAtrinA samaye ekAMtamAM rahI potAnA gurunI AgaLa kahevA lAgyA. | sarva vidyAonA sAgara samAna Apa sarakhA guru vidyamAna chatAM mA abhAgyane lIdhe gRhasthAzrama rUpa vRkSanA phalarUpa putra mane prApta thayuM nahIM. ane divase divase aMgane kRza karatI A vRddhA vasthA rAjyadAnane lAyakanI ciMtA sAthe balavAna thAya che. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 kumArapALa caritra mATe he bhagavAna! A rAjyanI kaMIka vyavasthA karI huM samatArUpa amRtasAgaramAM haMsanI mAphaka AcaraNa karavAne IcchuM chuM. A rAjya ajayapAla nAme mArA bhatrIjAne ApuM? ke pachI pratApamalli nAme mArA bhANejane ApuM? ApanI zI AjJA che ? vicAra karI sUrie kahyuM. ajayapAla bahu duSTa che, mATe te dAsI putranI mAphaka rAjyane lAyaka nathI. vaLI aizvaryane prApta thayele A ajayapAla varInI mAphaka dharmarathAnanI zreNI samAna vanasthalIne madonmatta hatI jema bhAgI nAkhaze. ane A pratA5malla te te duSTa buddhivALo nathI. mATe pitAne rAjavaibhava tuM ene Apa, jethI pariNAme te hitAvaha thAya. guNavAna puruSane viSe je lamI sthApana karAya che, paraMtu saMbaMdhine apAtI nathI. kAraNa ke; pitAne putra zani vidyamAna chatAM paNa sUrya pitAne prakAzadIpamAM sthApana kare che. he gurumaharAja ! samaya upara ApanuM huM vacana siddha karIza. ema kahI zrIkumArapALa rAjA pitAnA sthAnamAM gaye. bAlacaMziSya zrI mahAvIra vAmapara gozAlaka jema zrI hemacaMdrasUri para duSTa AzayavALa bAlacaMdranAme temane ziSya hatA. najIkamAM gupta rahelA teNe rAjA ane sUrIzvarane gupta vicAra sAMbhaLI lIdhe. te ja vakhate teNu ajayapAla nAme pitAnA bALamitrane te sarva vRttAMta nivedana karyuM, "kharekhara khela puruSane aniSTa kartavya ucita hoya che." te vRttAMta sAMbhaLI ajayapAlanuM mukhakamala vikazvara thaI gayuM ane te che . | he muni ! Agupta vicAra te jA, te bahu sArU thayuM. A vicAra rU5 relIne teM ja saphala karI. kAraNa ke, rAjAnA manamAM rahelA vicAra mArI AgaLa te pragaTa karyo. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtimadezanA 325 vaLI he muni! hAlaa zrI kumArapALarAjAnA A hemAcArya guru che, tema je mane rAjaya maLaze, te te samaye tuM ja mAro guru thaIza. ema bAlacaMdrane kahI te divasethI AraMbhI duSTabuddhi ajayapAla zreNika rAjApara keNikanI jema zrI kumArapAla nareMdra para dveSa karavA lAgyA. aMtimadezanA anveda, yajurveda ane sAmaveda rUpa traNa vidyAethI adhiSThita navIna zabdAnuzAsana Adi zubha graMtha vaDe jJAna yajJane pravartAvatA, kriyA mArgamAM pite pravRtti karatA ane anya janene paNa sthApana karatA, chaThTha, aThThama Adika tapazcaryAevaDe dharmane vadhAratA, caMdra kumudachaMdane jema jainamatane vikasvara karatA zrI hemacaMdrasUrie corAzI varSanuM AyuSa pUrNa karyuM pachI kaI paNa jJAnanA atizaya vaDe pitAnA AyuSanI samApti jANe pitAnA gurubhAI zrI pradyumnasUrine gacchanI zikSA ApI zuzrIe saMgha sahita nareMdrane belA. pitAnA zarIre paNa vairAgya bhAva dhAraNa karatA guru mahArAje sarvanI samakSa vidhi pramANe anazana grahaNa karyuM. te samaye janmathI AraMbhI keI divasa adaSTanI mAphaka temanA mukhakamalanA darzana mATe samasta leke ahaMpUrvikA eka bIjAnI sarasAI vaDe tyAM ekaThA thayA. - tyArabAda rAjA ane sarva saMgha sAvadhAna thaye chate guru mahArAje virAgya rasathI bharapUra dezanA prAraMbha karyo. A asAra saMsAramAM bhAvika janane karmanA vegathI cAregatimAM kiMcita mAtra paNa sukha nathI. prathama A che kAya sthitine Azraya laI anaMta samaya sudhI nigada sthAnamAM rahe che. vaLI te jIve temAM eka zvAsozvAsamAM sattara vakhata mRtyunI duHsaha vedanA haMmezAM bhegave che. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 kumArapALa caritra narakasthAnamAM nArakI jene je uTaka duHkha thAya che, tethI anaMtagaNuM nigadanA chane te duHkha thAya che, pachI bahu duHkhavaDe tyAMthI nIkaLI te ja pRthvI, jala, agni ane vAyukAyamAM asaMkhyAta utsarpiNI kAlasudhI rahe che. mahAka vaDe teomAMthI nIkaLI te anaMta kAla sudhI bahu duHkha bheLavIne hajAra varSa sudhI vikalaiMdrimAM rahe che. tyArabAda vividha prakAranA bhavabhramaNa karI te ja paMcedriyapaNuM pAmI jala, sthala ane khecara evA tiryamAM utpanna thAya che. tyAM sthUla zarIravALA masyAdikane jALa vaDe jalamAMthI kheMcI laI pUra evA kaivatta--matsI mAro tINa kuThAra kASThanI jema cIrI nAkhe che. kSudhA, tRSA, aMgacheda, vicheda, bha-DAma ane vAhAdika kriyAo vaDe atyaMta pIDAtA vRSabhAdika che pratyakSa dekhAya che. vAgurA-jAla vigerenA prayoga vaDe mRgalAM vigere prANIone bAMdhI mAMsa pAkamAM pravINa evA vyAdha leke tailAdikanI aMdara pakAve che. temaja bahu khedanI vAta che ke, dayAhIna evA kasAI loko vividha prakAranA kapaTa vaDe cakalAM vigere pakSIone pakaDI letAdikanA khIlAo para temanuM mAMsa pakAve che. tyAM krUratA vaDe hajAro pApa karI te prANIo zaraNarahita naraka enine pAme che. tenI aMdara utpanna thayelA te ja dareka aMga cheda, vajaagni samAna dAha ane netra karSaNAdikavaDe ghaNI pIDAone sahana kare che. vaLI pUrvanuM vara saMbhArI parasparazanA ghAtavaDe muzaLathI khAMDelA dANuonI mAphaka te pote TukaDAo thAya che. naraka sthAnamAM pacAtA nArakI jAne haMmezAM je duHkha thAya che, te kahevAnuM lakSa jInahAvALe paNa koI samartha nathI. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 aMtimadezanA bAda kicita puNyanA bhegathI kathaMcita prakAre naraka sthAnamAMthI nIkaLelA prANIo naraka samAna strIonA garbhamAM utpanna thAya che. dareka rUMvATAomAM tapAvelI sUcI-se vaDe bhedAtA prANIne je duHkha thAya che, tethI AThagaNuM duHkha garbhavAsamAM thAya che. gavAsamAM utkRSTathI bAra varSa sudhI nIce mukhe rahIne te prANIo janma samaye kaSTathI muDadA samAna acetana thAya che. bAlyAdika traNe avasthAomAM azucipaNuM, virahAgni, vikalatA ane pracaMDa regAdikane lIdhe manuSya bahu duHkhathI gherAI jAya che, temaja nirdhanatA, strI putrane abhAva, dAsya, vara, yuddhAdika ane janakAdikanA tiraskAra vaDe manuSya kevala duHkhanA pAtra thAya che. tyAM paNa kaMI sukRta karI dAnAdika uttama karmovaDe bhadra AzayavALA keTalAka manuSya devapaNuM pAme che. temaja tyAM paNa duSkarmanA udayathI keTalAka kilivaSikAdika devasvAmInI sevA vaDe kikaranI mAphaka bahu kheda kare che. vaLI keTalAka deve bIjA devenI zrI samRddhi ane strIone joI vAgninA khIlAethI sAyelA hoya, tema pitAnA hRdayamAM baLe che. keTalAka kAmAMdha thayelA deve uttama evI anya devIonuM * haraNa karI kRSNarAjI vimAnamAM coranI mAphaka saMtAI jAya che. te temanuM akRtya jANI temane adhipati Idra temanA mastaka para vA mAre che. jethI tenI pIDAvaDe teo mUchitanI mAphaka cha mAsa sudhI bahu AThaMda kare che. ' vaLI teo potAnI bhaviSyamAM thanAra durgati mAnIne temaja tevA prakArane vaibhava mAnI je dukha bhogave che, tene kahevA mATe keIpaNa samartha nathI. e pramANe IrSA, mAna, mAyA, lAbha, udvega ane bhayAdika vaDe atyaMta vyAkula thayelA de kevI rIte sukhI hoya ? Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra ema kevala duHkhamaya samagra saMsAranA vicAra karI vivekI puruSAe ekAMta sukhamaya mukita sAdhavAmAM udyuta thavu. vaLI te mukitanuM mukhya sAdhana satpuruSAne AtmajJAna ja kahyuM che. kAraNa ke akurAnI utpati khIja sivAya anyathI hAtI nathI. jethI A peAtAnA AtmAnuM svarUpa jaNAya teja zAstra, vivekIpaNuM cAritra, tapa, dhyAna ane samAdhi paNa teja kahevAya. jee A samasta vastune jANavA mATe bRhaspatisamAna thAya che. teo paNa peAtAnA AtmAne jANavA mATe mUDhanI mAphaka ma thAya che. sphuraNAyamAna meharUpI mahA nidrAthI vyApta thayelA traNe leAkamAM kharekhara jJAna cakSuSavALA eka AtmajJAnI ja jAge che. jyAM sudhI utkRSTa dhyAnarUpa amRtanA pUra vaDe A AtmA dhAvAtA nathI, tyAM sudhI duHkharUpI zyAmatAmAM lIna thayele! te zuddha thatA nathI. 328 sava` iMdrie jene vaza thai hAya, kAmAdika kaSAyAnA vijaya karyAM hAya, hRdayamAM vairAgya rahyo hAya, temaja maigyAdithI jenuM aMtaHkaraNa suvAsita haiAya evA satyapuruSa dhyAnane ucita thAya che. buddhimAna puruSe AtmajIjJAsA mATe piMDastha, padastha, rUpastha ane rUpAtIta-rUpa vata ema cAra prakAranuM dhyAna karavuM. zarIramAM rahelA kamathI nimukta ane jJAnavAna evA zrI jinendra bhagavAna jenI aMdara smaraNu karAya, te pi MDastha dhyAna kahyu' che. zrImad arhamya ane caMdranA sarakhAM ujavala je maMtra po hRdaya kamalamAM ciMtavana karAya, tene padastha dhyAna kahyuM che. prAtihAya sahita samavasaraNamAM beThelA zrI jinedra bhagavAnanuM temaja temanI pratimAnuM je dhyAna karAya, te rUpastha dhyAna kahyuM che. amRtta-mUti rahita cinmaya siddha svarUpa,. jyAtimaya ane nirajana evA paramAtmAnuM jenI a Mdara smaraNu karAya, te rUpAtIta dhyAna kahyu che. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nareMdravilApa 329 A cAra prakAranuM dhyAna karanAra tevA bhAvathI raMjIta thayela dhyAnI puruSa jamarI rUpa thayelA kITanI jema tanmayatAne pAme che. dhyAtA ane dhyAna, e baMnene nivRtta karanAra dhyeyanI sAthe jyAre ekatA thAya che, tyAre A aMtarAtmA paramAtmAne viSe lIna thAya che. tyArabAda ghAtI karmone nAza karI kevalajJAna pAmI daSTigocara thayelI vAtunI mAphaka samagra vizvanuM avalokana kare che. sarva kalezathI mukta thayela ane jIvana muktapaNAne prApta thayele te AtmA paramAtmAnI mAphaka A lekamAM paNa paramAnaMdane bhagave che. aMtechevaTamAM zailezI dhanavaDe zeva karmane kSaya karI, zarIrane tyAga karavAthI AtmA paramAtmArUpa thaIne mokSa sukhamAM lIna thAya che. | sarvanuM sarvakAlamAM je sukha hoya che, te mokSa sukhanA anaMtamA bhAga jeTaluM paNa hetuM nathI. mATe he bhavyAtmAo! jevI rIte mikSa sukha tamArA hasta gocara thAya, tevI rIte pramAdano tyAga karI tame yatna kare. jo ke kAlanA mahimAthI A janmamAM mukti sukha maLavAnuM nathI. te paNa AtmadhyAnamAM raphata thavAthI te mokSa sukha bhavAMtaramAM paNa prApta thAya, ema kahI AcArya mahArAja zAMta rahyA eTale keTalAka bhavya puruSoe mAnava bhavane durlabha mAnI samyaphavAda abhigraha lIdhA. nareMdravilApa rAjarSi zrIkumArapALarAjA kSamApanAnA samaye caraNakamalamAM paDI netramAMthI azu varSAvate gadgadda kaMThe gurune kahevA lAgyo. dareka bhavamAM strI varga tathA rAjya sukhAdika sulabha che, paraMtu kalpavRkSa samAna A5nA sarakhA kalyANakArI guru maLavA bahu durlabha che. he bhagavAna ! tame mane kevala dharma ApanAra nathI, paraMtu jIvita ApanAra paNa tame ja che, mATe ApanA aNumAMthI huM kevI rIte mukta thaIza? Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330. kumArapALa caritra he bhagavAna ! Ape svargamAM javanI taiyArI karI che, te hAlamAM mane akhaMDita dharma kriyAnA samUharUpa nRtyanI zikhAmaNa koNa Apaze? aMtima samayamAM agAdha evA moha sAgaranI aMdara DubatA mane tamArA vinA nirdhAmaNArUpa hastAvalaMbana keNa Apaze ? he svAmi ! ApanA caraNakamalanI upAsanA je mArA manoratha pUrNa karanAra hoya te te vaDe mokSa paryata tame ja mArA guru thAo. e pramANe rAjAnA vilApavaDe sUrIzvaranuM hRdaya bhedAI gayuM ane netramAM prasaratA azrune bahu kaSTathI rekIne te sUradra pitAnA caraNamAM paDelA zrIkumArapAlane ati prayAsavaDe ubhuM karI gaMgAnI laherI samAna zuddhavANI vaDe kahevA lAgyA. he rAjana ! janmathI AraMbhI nikhAlasa bhaktimaya tArA hRdayamAM, ketarAyelAnI mAphaka huM svargamAM jaIza, te paNa tArAthI judo nathI. zuddha manavaDe jaina dharmanI te ArAdhanA karI che, mATe tArI AgaLa mokSa paNa durlabha nathI. te sadagurunuM te kahevuM ja zuM ? he rAjana! amArA vacanathI jaina dharmane svIkAra karI bhUmaMDalamAM tenuM sAmrAjaya pravartAvI, tuM trANurahita kema na thayo gaNAya? salkiyA sthApana karavAmAM AcArya samAna he rAjarSi ! kriyAthI bhraSTa thayelA anya lokone kiyA mArgamAM tuM pravartAve che, te have tAre kaMI zikSA bAkI rahI che? - prathama sarva lokonI sAkSIe jene parAjaya karyo che, te meha aMta samayamAM paNa kevI rIte tAro parAjya karaze ? mATe sahaja dIrya vaDe tuM pitAnuM mana daDha kara, kAraNa ke, amArA maraNa pachI najIkamAM tArUM mRtyu thavAnuM che. maraNa samaye kSamApanA ane anazanAdika kriyA tAre sArI rIte karavI, kAraNake te sivAya prAcIna zubha kArya bhasmamAM hemelA hatyanI. mAphaka vRthA thAya che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa mUcha 331 paraleka saMbaMdhI sarva kriyA pitAnI meLe ja tAre karavI, kAraNa ke putranA abhAvane lIdhe tArI pAchaLa te kriyA kaI paNa karavAne nathI. svargavAsa e pramANe subhASitanI mAphaka gurunI vANane svIkAra karI zrIkumArapAlarAjA Amannati mATe bahu bhakti karavA lAgyA. anya rAjakumArI IcchA pramANe nRtya karavA lAgyA. zrAvake rAsa gAvA lAgyA. bhaTTa leMke birUdAvalI belavA lAgyA. gAyaka leke gAyana karavA lAgyA. pArzvabhAgamAM rahelA naredrAdika dharmavyayamAM lakSathI adhika navakAra mahAmaMtranuM smaraNa karavA lAgyA ane hajAre puNya karavA lAgyA, ati najIkamAM maraNa jANI dhyAna karavAnI IcchAthI sUrIzvare sarvatra prasaratA kolAhalane niSedha karAvyo. ati unnata nivRtti rUpa lagAma vaDe utkaTa azva samAna Idri. ene rodha karI, yAnarUpI pAzavaDe vAnara samAna caMcala cittane bAMdhI, bahu samaya sudhI apUrva paramAtma saMbaMdhI tejanuM ciMtavana karatA zrI hemacaMdrasUrie brahmaraMdhra dvArA prANa tyAga karyo. kumArapALa mUcha kAladharma pAmelA gurumahArAjane joI teja vakhate zrI kumArapAla rAjA potAnA jIva vaDe gurunA jIvanI pAchaLa gaye heya tema acetana thaI gaye. kSaNamAtra pachI sacetana thaI sarva jagatane zunyanI mAphaka jete ane ISTajanone zekAtura karate, te bhUpati gadgadda kaMThe bolyo. he prabhe! Aja sudhI mArI upara A apUrva dharma sneha dhAraNa karI hAlamAM Ape zA mATe nirmama dhAraNa karyuM ? kAraNa ke mane ahIM mUkIne Apa cAlyA gayA? Apane pitAnA zarIra para paNa saneha na hatuM, chatAM meM Apane Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 kumArapALa caritra viSe atizaya neha , te kevala mArI bhrAMti ja che. "kAraNa ke, hAlamAM Ape nehane tyAga karyo che." manuSyane bodha ApI kharekhara hAlamAM deve bedha ApavAnI IcchAthI Ape svargavAsa karyo, "kAraNa ke, saMtapuruSe sarvane hitadAyaka hoya che." he gurumahArAja ! vAraMvAra eTale badhe mane pazcAttApa thAya che ke, rAjya maLyA pachI meM Apano kaMIpaNa upakAra karyo nathI. ziSyavarga pitAnA gurunA svargavAsathI aMtaHkaraNamAM duHkhI thayelA rAmacaMdrAdika zive te samaye karUNasvare vilApa karavA lAgyA. he prabho ! ApanA svargavAsathI prabhAvarUpI sAgara sukAI gaye. uttama guNene Akara-nidhAna baMdha thaI gaye ane jJAnarUpI yajJa kSINa thaye. udara mAtranI pUrti karanAra AcArya hAlamAM ghaNuM che, paraMtu tamArI mAphaka rAjAne bedha ApI jagatane uddhAra keNa karaze ? ' he bhagavAna! jJAnanA pradIpa samAna A5 nirvANa pada pAme chate ajJAnarUpI aMdhakAranA tarage pRthvIne DubAvaze. viSavRkSanI mAphaka mithyAtvane nimaeNla karI kalpavRkSanI mAphaka tene sthAnamAM samyakatvane keruM sthApana karaze? A pramANe vilApa karyA bAda zakAzruthI alpa sarovarane nirmANa karatA saMgha ane rAjAe maLIne divya racanAthI suzobhita eka suMdara pAlakhI tatkAla taiyAra karAvI. prathama snAna karAvyuM. pachI caMdana lepa karyo temaja uttama rezamI vastra ane sugaMdhita mAlAothI alaMkRta gurumahArAjanI mUrtine vRddha munioe te zibikAmAM rathApana karI. bAda meTA utsava sAthe uttama zrAvake pAlakhIne nagaranI bahAra laI gayA pachI kapUra ane agarU caMdananA kAThe vaDe gurumahArAjanA dehane saMskAra karyo. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarga kAla 333 te samaye sUrya pariveSa-azubha sUcaka kuMDALAvALA arthAta AMkhA thaI gayA. sarva dizAe dhULathI vyApta thai gaI ane divasa bhUkharA. thaI gayA. ahA ! "tevA uttama puruSanA svargavAsa kAne duHkhadAyaka na thAya ?" jyAre te citAgni zAMta karyAM, tyAre guru para atyaMta bhakti hAvAthI zrI kumArapAlabhUpatie peAte te citAmAMthI bhasma laI peAtAnA mastakapara sthApana karI. pachI dezAdhipa-sAmata rAjAo, zrAvaka ane sarva nagaravAsIlee lezamAtra bhasma laI pAtapeAtAnA mastake dhAraNa karI, jethI te citAnI bhUmimAM DhIMcaNu jeTale khADA paDayeA. hAlamAM paNa pATaNanI najIkamAM hemagarno-khADa evA nAmathI te gattAM prasiddha che. "aheA ! mahAna puruSAnI saMskAra bhUmi paNa khyAtine pAme che." svarga kAla zrI kumArapAlabhUpatie gurunA svargavAsa nimitte pATaNamAM temaja anya nagarImAM vistArapUrvaka moTA aSTAdghika utsava karAvyA. zrI vikrama rAjAthI agIyArasA pIsatALIsamA (1145) varSa kArtikIpUrNimAnA divase zrIhemacaMdrasUrinA janma. agIyArasA cApana (1154)mAM temanA dIkSA mahetsava. agIyArasA chAseTha (1166) mAM sUripada ane khArasA egaNatrIsa (1229)mAM svargavAsa thayeA. zrI hemAcAya gurunA viyeAgavaDe sarvathA zUnya cittavALA hAyane zu' ? tema zrI kumArapAlarAjA peAtAnA kAya mAM vimUDha thaI gayA. tyArabAda rAmacaMdrAdika paDitAe hamezAM Adha karI keTalAka divaseAe tenA zeka mahAmuzIbate kaIka Ache. karAce. viSaprayAga zrIkumArapAle vicAra karyuM ke, zreSTha divasa joI pratApamala Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 kumArapALa caritra bhANejane pitAnI rAjyagAdIe besArUM te ThIka ema te dhArate hate, teTalAmAM bahu tApane vistArate Akasmika javara pracaMDa javAlAthI vyApta agninI mAphaka tenA zarIramAM pragaTa thaye. javarAtura nareMdrane je vedya leka ekadama te javarane utAravA mATe yatnapUrvaka sarva upacAra karavA lAgyA. te samaye duSTa hRdayavALA ajayapAle bahu yuktithI rAjAne jalanI aMdara viSa ApI dIdhuM. keza- khajAnAnI kuMcI laI ane keTaluMka sainya balAtkAre pitAne svAdhIna karI te duSTabuddhi rAjayagrahaNa karavAmAM usuka thaI beThe. have pitAnA zarIramAM saMkramelA viSane joI rAjAe jaladI viSane dUra karanAra chIpa potAnA bhaMDAramAMthI maMgAvI. kezAdhipatie kahyuM. he ravAmi ! bhaMDAranI kuMcI ajyapAla mArA hAthamAMthI balAtkAre laI gayela che ane te kozane cAre bAjue rokIne beTho che. e pramANe kezAdhipanuM vacana sAMbhaLI vizuddha manavALA rAjAne bIlakula ajayapAla upara keda thaye nahIM. ane pote vicAra karyo ke, bhavitavyatA sivAya kaMIpaNuM banatuM nathI. A vega paNa bhavitavyatAne lIdhe ja thaye che. rAjAe pite maMgAvelI chIpa nahIM AvelI che, te samaye tenI pAse rahele keIka cAraNa be. | he rAjana ! ATalAM badhAM maMdire tame zA mATe baMdhAvyAM che ? kAraNa ke Apa savAmI chatAM paNa ApanI maMgAvelI eka chIpa nA AvI te A maMdiranI keNa sevA karaze? kharekhara enuM kahevuM satya che, ema camatkAra pAmI bhUpatie te cAraNane dAridra nAzaka pAritoSika ApyuM. pachI te ja samaye bhUpatie sarva caityamAM niraMtara pUjAo pavartAvI temaja sAdharmika sevA ane dInAdikane annAdikadAnanI pravRtti karAvI. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 aMtima kSamApanA aMtima kSamApanA rAjarSi zrIkumArapAle rAmacaMdra munIzvarane bolAvyA. temaNe aMtima ArAdhanA karavAne vidhipUrvaka prAraMbha karyo. - sUryanA biMba samAna tejasvI zrI jineMdra bhagavAnanI mUrti pitAnI AgaLa sthApana karI vidhi pramANe pUjana karI vAraMvAra namaskAra karyA. zrIniMdra bhagavAnane sAkSIbhUta karI zrImAna kumArapAlabhUpatie pApa prakSAlananI IcchAthI zuddha manavaDe muninI AgaLa kahyuM. janmathI AraMbhI Aja sudhI sthAvara ane traNa prANIone je kAMIpaNa meM vadha karyo hoya, te tenI huM vAraMvAra kSamA mAguM chuM. svArtha athavA parArtha vaDe skUla ke sUkSma je kaMI amRtavacana bolavAmAM AvyuM hoya, tenuM huM ati yatnathI mithyA duSkata mAguM chuM. nIti athavA anIti vaDe pArakuM dhanAdika dravya, je ApyA vinAnuM meM lIdhuM hoya, tene huM nirapekSa buddhie tyAga karUM chuM. pitAnI athavA para strI sAthe je meM maithuna sevyuM hoya athavA je divyabheganuM ciMtavana karyuM hoya, tenI huM DaravAra niMdA karUM chuM. dhana, dhAnya, kSetra, gRha, suvarNa, dAsa ane azvAdikamAM adhika vRddhi pAmelI tRSNAne huM ekAgra manathI tyAga karUM chuM. janmathI AraMbhI meM rAtrIe je bhejanAdika karyuM hoya temaja abhakSyanuM bhakSaNa karyuM hoya, te sarva garvitanI huM niMdA karUM chuM. digvirati vageremAM ane sAmAyikAdikamAM meM je aticAra karyA che, temane huM pharIthI nahIM karavA mATe tyAga karUM chuM. pRthvIkAyAdinA svarUpa vaDe thAvaromAM vAsa karatA mArAthI je jIne aparAdha thaye heya, te sarva nI huM kSamA mAguM chuM. sapaNAmAM temaja tithaca, naraka, nara ane devatAonA bhavamAM rahI meM je jIvane dukha ApyuM hoya, te prANIo mArI upara kSamAvAna thAo. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 kumArapALa caritra dukayAdika kahevA vaDe saMghane viSe je koI prANIone meM pIDA karI hoya, temane huM hAtha joDI trikaraNa zuddhi-mana, vacana ane kAyAvaDe khamAvuM chuM. | sarva jIva jAtiomAM bhramaNa karatA meM mana, vacana ane kAyA. vaDe je kaMI pApa karyuM hoya, te mane mithyA duSkRta thAo. dakSiyavaDe athavA lebhavaDe anyane je meM mRSA upadeza karyo hoya, te sarva mAruM mithyA thAo. pramAdAdikanA gavaDe dharmakAryamAM meM je bala chupAvI rAkhyuM hoya, te saMbaMdhI mithyA duSkRta thAo. caraNAdikanA sparza vaDe pratimA pustakAdikanI je AzAtanA thaI heya, te sarva AzAtanA nAza pAme. anazana vrata A pramANe kSamApanAvaDe jema snAnavaDe sarvathA vizuddha che AtmA jene, evA zrI kumArapAlarAjarSie anazana grahaNa karyuM. pachI teNe kahyuM. nyAya mArga vaDe dhana saMpAdana karI-sAta kSetramAM je kaMI paNa meM vAgyuM hoya, te puNyanI huM anumodanA karUM chuM. deva ane sugurunI pUjAo vaDe temaja amArikaraNa ane ni5traka vidhavAonA dhananI muktivaDe je puNya upArjana karyuM hoya, tenuM huM smaraNa karUM chuM. pApane dUra karanArI zatruMjyAdika tIrthonI yAtrAo karI je puNya meM meLavyuM hoya, tenI huM bhAvanA karuM chuM. tIrthakara bhagavAna, siddha bhagavAna, sAdhu ane dharma e cAre mAruM zaraNuM thAo, temaja te jagata pUjya cAre mArA maMgala rUpa thAo. caitanyamaya svarUpa dhArI A mAre AtmA ja mAre che. A sarve dehAdika bhAva sAMgika hevAthI pRthapha-bhinna che. A lekamAM chane je duHkha thAya che, te kharekhara dehAdikavaDe Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAvi salavAsa 337 thAya che, mATe mana, vacana ane kAyAvaDa avaratha tyAgavA lAyaka te dehAdikano huM tyAga karUM chuM. ema smaraNa karyA bAda rAjarSie cittane sAvadhAna karI zubha dhyAna vaDe prapaMcarahita paMcaparameSThinA namaskAra navakAra maMtranuM smaraNa karyuM. rAjarSi svargavAsa pachI rAjarSi-zrIkumArapAla pite samAdhistha thayA. pitAnA hRdayamAM sarva bhagavAna zrIhemacaMdraguru ane pAparUpI maLIne prakSAlana karavAmAM jaLasamA temaNe kahelA dharmanuM samaraNa karI zrIkumArapAlapati viSanI laharIthI pragaTa thayelI mUchavaDe kAla karI vikrama saMvata (1230) mAM vyatareMdrapaNe utpanna thayA. zrIkumArapAlabhUpatine svargavAsa thavAthI temane sarva parivAra khinna thaI gayA. "sUryane asta thavAthI kamalAkara-kamalasamUha vikasvara kayAMthI rahe?? moTI trAddhivaDe rAjarSine saMskAravidhi karIne ajayapAla vigere temanA bhatrIjAoe sarva aMtyakriyAo karI. tyArabAda tevA uttama prakAranA dhArmika gUrjarezvaranI vipattithI khinna thayAM che mana jemanAM ane jemanA guNa gauravanuM vAraMvAra smaraNa karatA uttama kavioe kAvya racanAo karI. kSINo dharma mahodayo'dya karuNA prApta kathA roSatAM, zuSkA nItilatA vicArasaraNiH zIrNA gatA sAdhutA / aucityaM ca paricyutaM jinamatollAsaH krazIyAnabhUcchIcaulukayamahIpatau kSititalAt sva.kamAseduSi // 1 // Aje zrIkumArapAlabhUpati bhUtalane tyAga karI sarva lekamAM padhAryA, tethI dharmane mahodaya kSINa thaye. karUNA-dayA nAma mAtra thaI gaI, nItirUpalatA velI sukAI gaI vicArasaraNi vikharAI gaI. sAdhutA naSTa thaI gaI. bhAga-2 22 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 kumArapALa caritra ucitapaNuM nirmala thayuM, temaja jaina matano prabhAva bahu durbala thaI gayo." nizcima yurAvI kavi kAro nItaH kAmaghaTaH kapAlaghaTanAM cintAmaNizcarNitaH / ekaikocitadattalakSakanakaprojjIvitArthivraja, devenA'dya kumArapAlanRpati nItvA yazaHzeSatAm // 6 // deve Aje zrIkumArapAlarAjAne svarga sthAnamAM ekalI kalpavRkSane bALI nAkhe, - kAmadhenune prANuthI vimukta karI. - kAmaghaTane bhAMgI nAkhe, eTaluM ja nahIM paNa ciMtAmaNi ratnanA cUrecUrA karI nAkhyA. kAraNake, je bhUpatie ekeka ucita ApelAM lakSa suvarNa dAnavaDe aneka yAcakane jIvADayA hatA." - " atyaMta bhuja baLavALA ghaNAya rAjAo thayA, paraMtu temAMthI keIpaNa bhUpati zrI kumArapAlanI samAnatAne pAme tema nathI. kAraNa ke * * jeNe samagra pRthvI maMDalamAM ghUtAdika sAte vyasanenuM nivAraNa karI, rUdana karatI vidhavAonA dravyane cheDI daI cauda varSa sudhI sarvatra amArI pravartAvI." loko mUDhatayA prajalpatu divaM rAjarSiradhyUSivAn, brUmo vijJatayA vayaM punarihaivAste cirAyuSkavatUM / svAnte saccaritainabhobdhimanubhiH kailAsavaihAsikaiH, prAsAdaizca bahiya deSa sukRtI pratyakSa evekSyate // 1 // zrIkumArapAlarAjarSi svarga sthAnamAM gayA, ema ajJAnatAne lIdhe leke bhale bele, paraMtu ame to samajIne kahIe chIe ke ciraMjIvInI mAphaka te rAjA A lekamAM ja virAje che, kAraNake, hadayamAM uttama caritrevaDe ane bahArathI kailAsagirinuM upahAsa karanArA caudasocALIza (1440) prAsAda-jinamaMdira baMdhAvavA vaDe A bhAgyazALI rAjA pratyakSa ja dekhAya che.. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajayapAla 339 ajayapAla ; bhujamalavaDe te rAjya lakSamIne pitAnI meLe ja dhAraNuM karate jANIne rAjyanA adhikArI puruSoe mahatsavapUrvaka ajayepAlane rAjagAdIe besAryo. potAnI kAMtivaDa nene siMcana karatA ane navIna udaya pAmatA caMdra samAna ajayapAlane joI nagaranA leko aMtaHkaraNamAM moTA ulAsane pAmI te samaye kumuda samAna praphulala thayA." e pramANe aneka dhArmika kathAonA sArathI alaMkRta ane zreSTha vicArothI bharapura evuM A zrIkumArapAlanaredranuM caritra saMkSepavaDe saMpUrNa thayuM. vaLI te puNya puruSanuM AdaMta caritra vistArapUrvaka kahevA mATe pite bRhaspati sahastra chaThThA dhAraNa kare, to paNa te samartha thAya nahIM. A pavitra caritranI aMdara yathAcita dharmAdika samagra puruSArtha pratipAdana karavAmAM AvyA che. mATe te dharma vigerenA jIjJAsu bhavya janee haMmezAM A caritra samyapha prakAre sAMbhaLavuM. vaLI caritra kartA kahe che ke mAre A caritra racavAne parizrama prAcIna kavIzvaranA yazanI prApti mATe nathI. temaja Adhunika samayamAM vidyamAna vidvAnanI samAnatA mATe nathI. che ane pitAnI buddhi jaNAvavA mATe paNa nathI, paraMtu satparuSanuM raceluM caritra anaMta puNyanI samRddhi mATe thAya che, ema vicAra karI meM A zrI kumArapalirAjAnuM addabhuta caritra racyuM che. AvA prakAranuM rAjarSinuM prAcIna caritra keI ThekANe racAyeluM nathI, paraMtu puruSanA mukhamAM nAnA prakAranA prabaMdha vilAsa kare che. prabhAvaka caritrAdikamAM jevuM A caritra mArA jevAmAM AvyuM. te pramANe meM A racanA karI che. mATe vidvAnee mane nyUnAvikane doSa Apa nahIM A caritramAM apUrva ane navIna padaracanA nathI. mane raMjaka vicitratA nathI. zuddha alaMkAra nathI ane bhaya rasa paNa dIpate nathI, te paNuM A zrImAna kumArapAlanareza Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 kumArapALa caritra caritra jANI sukRtanI IcchAvaDe buddhimAna puruSAe zuddha karIne vAMcavu' tathA sAMbhaLavu, zrIvikramarAjAthI caudasAmAvIza (1422) me varSe A graMtha racAye che. tenuM pramANa anuSTupa zleAka(6307) che. anya magala yAvad dyotayataH khadIdhitibha rairghAvApRthivyantara, sUryAcandramasau nirastatamasau nityapradIpAviva / tAvat tarpayatAdida navasudhAnisyandavat sundara, pRthvIpAla kumArapAlacaritaM cetAMsi puNyAtmanAm // 1 // " nitya pradvIpa samAna adhakAranA sahAra karanAra sUrya ane caMdra peAtAnI krAMtinA samUhavaDe AkAza bhUminA atarane jyAM sudhI prakAzita kare, tyAM sudhI navIna amRtanA jharaNAnI mAphaka zrIkumArapAla rAjAnuM A su Mdara citra puNyAtmaprANIonA hRdayane tRpta karI, prazasti 8 zrImahAvIrabhagavAnanA gaNadhara zrIsudharmAMsvAmI hatA. temanA vazamAM zrIAya suhasti svAmI thayA. temanA ziSyAmAM mukuTa samAna zrIguptasUrIzvara thayA. jemane cAraNamuninI labdhi prApta thaI hatI. te sUrIzvarathI cAraNu nAme gaNu prasiddha thayA. te cAraNagaNunI kalpavRkSanI mAphaka devanA samUha jema aneka vidyAnA sevA karatA hatA.' te gaNunI cAra zAkhAo che, temAM vajra nAgarI nAme tenI cAthI zAkhA che. jenA vistAra sarva dizAmAM prasarI rahyo che. guNaiAthI uttama evI te zAkhAnA palava samAna zrIsthitadhama nAme dvitIya kula che. tenI aMdara sImArahita labdhienA sthAnabhUta, namana karatA devAnA samUDAe prasiddha karyuM che tapa jemanu, dayAnA sAgara evA zrIkRSNe nAme muni hatA." ane peAtAnA mitranA nAza thavAthI bahu duHkhI thaI jemaNe cAritra vrata lIdhu. ane du-hu evA abhigraheA dhAraNa karyA. temaja peAtAnA caraNAdakavaDe jemaNe sama viSathI vyAkuLa thayelA prANIone jIvADayA. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajayapAla 341 vaLI dareka varSe te munirAja mAtra ceAtrIza ja pANDAM karatA hatA. samatArUpa saMpattine cAN karatA ane rAjAone upadeza ApatA te zrIkRSNa muni bhavyAtmAenA hu` mATe thAo. temaja te munirAje peAtAnI amRtamaya vANIvaDe zrInAgapura nagaramAM nArAyaNu zreSThIne upadeza ApI, tenI pAse uttama prakAranuM eka caityajinamadira A dhAnyu. ane temAM zrIvIr saMvat (719) zuci --jyeSTha=ASADha zuThThI paMcamInA divase zrImahAvIra svAmInI pratiSThA karIne khetera (72) geAzvika-kAya vAhaka gAThIonI sthApanA karI, temanI pATapara parAe vismayakAraka ane suMdara cAritra dhAraka ghaNA sUrIdra thayA. anukrame vikrama savat (1301)mAM sUrya`samAna tejasvI ane muniomAM cUDAmaNi samAna zrIjayasiMhasUri thayA. jemaNe marUdezamAM pIDAtA saMdhane maMtrathI AkaNu karelA jalavaDe jIvADayA. temanI pATe prabhAvazAlI muniomAM cUDAmaNi samAna, namra janAne ciMtAmaNi samAna ane utkRSTa muddhivALA zrIsatracaMdrasUri thayA. jemanA caraNakamalane rAjAe peAtAnA mastakane dhAraNa karelA mukuTarUpa sUryanA aneka karAvaDe vikavara karatA hatA. temanI pATe zrI mahedrasUri thayA. dareka varSe TvIna ane duHkhI janeAnA uddhArarUpa sukRta mATe lakSasAnaiAnuM mAnapUrvaka dAna ApatA hatA. tenA tRNanI mAphaka nile'bhapaNAthI ekadama tyAga karI je mahAtmA zrImahamadasAhi naredranA stuti pAtra thayA ke; emanA sarakhA anya kAi munIMdra nathI, evA zrImahedrasUri sa tApane zAMta karI. temanI pATarUpa pUrvAMcalane dIpAvavAmAM khAsa sUryaae samAna khIjA zrIjayasihasUri thayA. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 kumArapALa caritra jemaNe guru prasAdathI A zrIkumArapAla nareMdranuM caritra racyuM. temanA praziSya avadhAnamAM, pramANu-nyAyazAstramAM ane kavitvamAM kuzala evA zrInayacaMdrasUri thayA. jemaNe guru bhakti vaDe A graMthane prathama Adarza lekha lakhe. atizaya manahara ane ulAsa pAmato samudra e ja che jala jenuM, dizAe rUpa patrenI zreNIthI zuzobhita, pAtALamAM rahelA zeSanAgarUpa nAlavaDe saMyukta ane lakSmIdevInA vilAsane ucita evA pRthvIrUpa kamalamAM jyAM sudhI meragiri karNikA-kozapaNAne vahana kare, tyAM sudhI A vizuddha caritra vidvAne ne atyaMta AnaMda Ape. 3 zAMtiH samAMta Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nainya smararrIya sadabhAvanA zivamastu sarva jJAtA parahita niratA bhavaMtu bhUtagaNAH / roja kathAnA, sarvatra sukhI bhavatu lokaH // sarvathA sahu sukhI thAo, pApa na koI Acare; rAga dveSathI mukta thaIne, ziva sukha sahu jaga vare. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinadarzanane prabhAva darzanAd durita dhvaMsI, - vandanAt vAMchitapradaH / pUjanAt pUrakAzriNAM, vinA sAkSata suradumara che zrI jinezvara paramAtmAnA darzana antAkaraNanI pavitratA pUrvaka karavAthI ananta janmanA pApamaya azubha karmone nAza thAya che. paramAtmAne vizuddha bhAve vandana karavAthI sarva prakAranA IcchItanI prApti thAya che. zrI jinezvara paramAtmAnI aneka prakAre bhaktipUrvaka pUjA karanArane sarva prakAranI lakSamI prApta thAya che. mATe ja kahyuM che ke zrI jinezvara paramAtmA sAkSA-pratyakSa jagama ka9pavRkSa che. iNameva niggaMthaM pAvayaNaM za, parama, roSe va zrI jinezvara paramAtmAe kaheluM nigrantha pravacana ja artha che, parama (zreSTha) artha che ane bAkI anya sarva anartha che. gha rakSati kSatiH | mananI makkamatA ane daDhatApUrvaka pAlana karAyela dharma ja AtmAnuM avazya rakSaNa kare che. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmika tathA kathA sAhitya ghoco, vaMcAuo. vasAvo puraka 6] jAma kiMmara racayaHI . 1 kasrayAga mA-1-2-3 50-00 pU. zrImad buddhisAgara sUri ma.sA. 2 Awidha51 pada sAghArthe bhA..2.3 75-00 3 ma857 padasaMgraha pa-00 4 zrAvaka ghasIrUpa pa-OO -GDa TUrNapathAra, pa-00 5 paramAtma jyoti 11-00 9 paramAmadaza47 21 OO 8 TaCucho Tradhya 10- 00 9 pAtheya pa-00 A 10 2821sAvacaurAMtikA 10-00 pU.A. zrIma a921sAgarasUri.ma.sA. cthA eIDjhasTAI, 11 laghurANa 24817 pai-00 12 raMgAghANI(prA) saMskRta 20-00 13 gItA ra6IIkara - pa-00 14 Jfl1 pramAkara I pa-00 , 15 sranAThI HIJI [bhImasaikAcari) 80-00 " 16 sarasuMdarIrijha-bhA.1-2 40* 00 0 17 gheTAnAJa-5QsaMskRta gujarAdI] ra0 00 pU zrImadazaliticaThaEApAdhyATAsurasaMsA ra0 00 muni zrI udaya karasadhAra prAkSastha6 - | mahasIrjhana .sUpa TrasTa maThaDIed.(vijhApura) zaiat.-us - zrI buddhisAgara saritasamAdhimaMdira srara74rauSINHpura(61)3&/90 phoThat. Roy zrI pradya-ka-rAja-pakArALA TrasTa.ra74..4ra8. 'sulakIyA'6Yuuda sosAyaTI, 5NAvikAsagRha sAme,pADI amadATaing 3200oche. - stuflet 68. RheTI, sAgara prInTarsa pAdazAha pILa,amaellllE- 380006 . 18 ciMkAvArI