Book Title: Jain Tattva Pradip
Author(s): Mangalvijay
Publisher: Abhaychandra Bhagwandas Gandhi
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010022/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramaguru zrI vijayadharmasUribhyo namo namaH / jainatattvapradIpaH / lekhaka: e. ema. e. esa. bItyupAdhiyukta-zAstravizAradajainAcArya zrImadvijayadharmasUrIzvaracaraNAravindabhRGgAyamANaH nyAyavizArada nyAyatIrtha-pravarttakaH munizrImaGgalavijayaH / sa ca anekazrImaddravya sAhAyyena bhAvanagarastha- gAMdhibhagavAnadAsAtmajAbhayacandreNa vArANasIstha candraprabhAmudraNAlaye mudrayitvA prakAzitaH / vikramasaMvat 1974 | ghorasaMyat 2444 / prati 500 / Si Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAINA TATTVA PRADEEP VIU BY Nyaga-Visharad Nyayatirtha Pravartaka SHREE HAAGAL VIFAYSI MAHARAS disciple of Shastra Visharad Jainacharya SHREE VISAYA DHARMASURIJI, A.M.A.S.BR Prijated by Maorger GAURI SHANKAR LAL, at the Chandraprabha Pranko BENARES. Published by ABHAYCHAND BHAGWANDAS GANDHI with them pecuniary help of many gentiemca, Deer-Era 2444, 500 copies. 4, D. 1928. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsrgodgaarH| dhameNa mahatA padbhyAM gatvA gUrjararASTrataH / kAzyAM saMsthApito yena jainavidyAlayo mahAn // 1 // tatratyAn prauDhapANDityamaNDitAn paNDitAn punaH / jainadharma sphurattaniHsandehIcakAra yaH // 2 // yaddeze vihAreNa yena dharmopadezataH / mAMsabhakSinRcetassu ropitaH karuNAkuraH // 3 // kAzInaraMzaprAmukhye srvbhaartpnndditH| yaH punarbhUpayAmAse gariSThapadamAnataH // 4 // hiMsAdopanirAsAya dayAdharmapravRddhaye / vArANasyAM kRpAluryaH pazuzAlAmatiSThipat // 5 // pure yodhapure yena jainasAhityaparpadam / utpAdhodhopayAMcakre zikSAvyApAraDiNDimaH // 6 // pratigrAma pratipuraM sarvataH sArvabhASaNaH / lokopakArakaraNaM vrataM yasyAsti nizcalam // 7 // shrttudhaaNshupiiyuupsundraacaarsundrH| sa zrIvijayadharmAkhyaH sUriH prakhyAta eka hi // 8 // yatkiJcidunnatiM prApto mAdRzo'pi jddaashyH| tatra heturna ko'pyasti tvatprasAdidRzaM vinA // 6 // guro tvatkRpayavA'hamiyatI prApito bhuvam / tvahaNAd muktamAtmAnaM kattuM naivAsmi zaktimAn // 10 // utsRjAmi tathA'pyetat kizcit tvatkarapaGkaje / manye cAto nijaM janma kRtArthIbhUtamaMzataH // 12 // mngglvinyH| Page #8 -------------------------------------------------------------------------- Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // aham // 'namo namaH shriiprbhudhrmsuurye| prstaavnaa| na khalu budhamAnino'pyanyazAstravihitayathocitaprayatnA api vicakSaNAH prAyaH prabhaviSNavo'vagAhituM dustaramapAramAItapravacanAgAdhasAgaram, AsatAmitare sAdhAraNamanIpAzAlino janAH, iti sugabhIrArthamapi tatpravacanaM sukhenAdhigantuM prAktanairbhadravAhukhAmi-vAcakamukhya-siddhasenadivAkara-jinabhadragaNikSamAzramaNa-haribhadrasUrihemacandrAcAryaprabhRtibhirduHSamArarajanibhAskaropamairAcAryapuGgavaistatsAdhanabhUtA aneke pranyA vinirmitAH, tebhyo'pi tAdRzasyopakArasyAsaMbhavaM vibhAvya paropakAraniratamAnasairbhagavadbhiAyavizArada-nyAyAcArya-mahAmahopAdhyAyazrIyazovijayagaNibhiraneke tarkasiddhAntarahasyaparipUrNA viracitA granthAH; kintu kAlabalenAdhikAdhikabuddhimAndyamAvibhratAmidAnIntanajanAnAmatiduradhigamAH saMjAtAste / ato'lpasaMskRtajJAnAmapi samAsato'tha ca sphuTatayA''haMtamatapratipAditapadArthatattvajJAnamicchUnAM janAnAmalpAyAsena tadavabodhAya tattvArthAdhigamAdipranthAnupajIvya saralabhAyAtmako'yaM janatattvapradIpanAmA nUtanapraNAlyA lakSaNapradarzanapurassaraM padArthatatvapratipAdako grantho'lpabuddhinApi mayA suvikhyAtAbhidhAnAnAM guruvaryANAM zAstravizArada-jainAcAryazrImadvijayadharmasUrIzvarANAM, madIyagurubhrAtRNAmanalpazAstravidagdhabuddhInAmupAdhyAyazrImadindravijayAnAM ca kRpayA'vAptasAmarthena praNItaH / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpesaMvegAdiliGgAbhivyaGgyatve sati nisargAdhigamajanyatattvAyazraddhAnajanakAtmapariNAmarUpatvam, zamAdiliGgAbhivyajhyatve sati tattvArthazraddhAnajanakaviziSTAtmapariNAmarUpatvaM vA samyagdarzanasya lakSaNam / / atha tAdRzalakSaNAntargatanisargAdhigamayorkakSaNe pradayete__ anivRttikaraNarUpatvam, paropadezAnapekSatvaM vA nisa. gaisya lakSaNam / paropadezasApekSatvamadhigamasya lakSaNam / pramANanayarUpavizeSahetukatve sati jIvAdipadArthavipa. yakayathArthAvagamarUpatvam, pramANanayanimittakajIvAditatraviSayaphayathArthAvabodhAtmakatvama, viSayapratibhAsitve sati AtmapariNatimat taccasaMvedanaM vA samyagjJAnasya lakSaNam / bhavanimittanivRttizIlatve sati samyagjJAnavato yogavyApAroparamakatvam, bhavanimittanivRttinimittakatve satya'vyavadhAnena mokSajanakatvam, sAvadhayogaviratirUpatvaM vA samyakcAritrasya lakSaNam / eteSAM jIvAdipadArthAnAM vizeSeNa jJAnaM nAmasthApanA. dravyabhAvadvArA, iti tallakSaNapratipAdanAvasara, tatra anyArthe sthitamarthanirapekSaM paryAyAnabhidheyaM vastuno. 'bhidhAnam,paryAyAnabhidheyatve sati anyArthe'nvarthe vA sthita sat tadarthanirapekSasApekSAnyatararUpaM vastuno'bhidhAnam, khecchAnurUpaM vastuno'bhidhAnaM vA nAmno lakSaNam / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo'dhikAraH tadarthaviyuktatve sati tadabhiprAyeNa tatsadRzaM yallepyAdikarmarUpaM tat sthApanAyA lakSaNam, yad sadbhUtArthazUnyaM sat tadbuddhyA tAdRzAkAreNa nirAkAreNa vA'nyasminAropakaraNaM tad vA / atItAnAgatapariNAmakaraNatvam, idAnImasattve'pi bhUtabhaviSyatpariNAma yogyatvaM vA dravyasya lakSaNam / vivakSita kriyAnubhUtiyuktatvam, vivakSitatattatkriyAnubhUtiyuktatvaM vA bhAvasya lakSaNam / atha pramANanayalakSaNaH padArthAdhigamopAya iti, sabhyarajJAnalakSaNAntargata pramANanaya svarUpa jijJAsAyAM vA tallakSaNapratipAdanam, sarvanayAvalambivijJAnavizeSarUpatvam, svaparAvabodhakatve sati jJAnasvarUpatvaM vA pramANasAmAnyalakSaNam / tacca pramANaM dvidhA, pratyakSa-parokSa medAt / tatra prathamataH parokSamamANaM lakSaNadvArA pratipAdyate - indriyAnindriyasApekSatve sati sAkArAvagamarUpatvaM parokSamamANasya lakSaNam / pratyakSalakSaNaM tvidam - indriyAnindriyAnapekSatve sati vyapagatavyabhicArapUrvakasAkArAvagamarUpatvam, indriyAnindriyanirapekSatve sati AtmanaH sAkSAdarya paricchedAtmakatvaM vA pratyakSasya lakSaNam / parokSaM dvedhA, mati zrutabhedAt / tatra - indriyAnindriyanimittakatve sati yogyadezAvasthitavastupariccheda rUpatvaM samyagdarzananaH kSINAkSINadarzana Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatasvadIpesaptakasyAvagrahAdibhedabhimasya jJAnavizepasya yo'pAyAMzastadrUpatvam, avagrahAdibhedabhinnasya jJAnavizeSasya yo'pA. yAMzastadrUpatvaM vA matijJAnasya lakSaNam / sA ca matidhA, zrutanizritAnizritabhedAt / zrutaparikarmitamatervyavahArakAle punarazrutAnusAritayA samutpadyamAnavuddhirUpatvam, zAstraparikarmitamaterutpAdakAle zAstrArthaparyAlocanaM vinaiva jAyamAnabuddhirUpatvaM vA zruta. nizritamatalakSaNam / zrutAbhyAsaM vinA svAbhAvikaviziSTakSayopazamazAjjAyamAnavuddhirUpatvam, sarvathA zAstrArthasparzarahitasya kevalamatijJAnAvaraNakSayopazamAnubhAvana yathAvasthitavastupari* cchedakabuddhirUpatvaM vA'zrutanizritamaterlakSaNam / * tatra zrutanizritaM caturdhA, avagrahahApAyadhAraNAbhedAt / __ anirdizyamAnasAmAnyamAtrArthagrahaNarUpatvamavagrahasya lakSaNam / avagrahazca dvipakAraH, vyaJjanAvagrahaH, arthAvagrahazca / tatra zabdAdirUpeNa pariNatadravyANAmupakaraNendriyaiH saha prathamataH saMprAptasaMvandharUpatvaM vyaJjanAvagrahasya lakSaNam / tasmAd manAgnizcayarUpatvamarthAvagrahasya lakSaNam / avagrahAduttarakAlamapAyAt pUrvaM sadbhUtArthavizeSopAdAnAbhimukho'sadbhUtArthaparityAgapara! "mAyo'tra madhuratvAdayaH zAdharSA upakabhyante, na karkaza-niSThuratvAdayaH zAha, Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpeavadhijJAnAvaraNakSayopazamAdihetusAMnidhye sati A. smanaH sAkSAd rUpipadArthaparicchedakarUpatvam, Atmano rUpipadArthamAtrasAkSAtkArakaraNavyApAravizeSarUpatvaM vAcA dhijJAnasya lakSaNam / manorUpeNa pariNatadravyANAM paricchedakatvam, sarvato. bhAvena manodravyaparicchedakatvaM vA mana:paryAyajJAnasya lakSa. Nam / manaHparyAptinAmakarmodaye satti manoyogyavargaNAdali. kAni gRhItvA jIvena manastvena pariNatAni yAni dravyANi tadrUpatvaM dravyamanasaH, dravyamanaAlambanatve sati jIvasya mananavyApArarUpatvaM bhAvamanasazca lakSaNam / taca mana:paryAyajJAnaM dvividham Rju-vipulamatimana:paryAyabhedAt / tatra sAmAnyAkArAdhyavasAyanivandhanIbhU. takatipayaparyAyaviziSTamanodravyaparicchedakatvamRjumatimana:: paryAyasya lakSaNam / vizeSAkArAdhyavasAyanibandhanIbhUtama. bhUtAprabhUtavizeSaviziSTamanodravyaparicchedakatvaM vipulamatimana:paryAyasya lakSaNam / sarvadravya-paryAyasAkSAtkArakAritvaM kevalajJAnasya lakSaNam, sakalavastustomaparicchedakatvaM vaa| // pratipAditamupayogasvarUpadvArA pramANasvarUpam // pUrvokta upayogo dvividhA, sAkAra-nirAkArabhedAt / tatra sAkAraH savikalparUpa; nirAkAro nirvikalparUpaH / sAkArazcASTavidhaH, pUrvoktajJAnapazcakAjJAnatraya bhedAt / Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prthmo'dhikaarH| tatra jJAnapaJcakaM pratipAditam / athAjJAna pratipAdhate, kutsitaM jJAnapajJAnam, mithyaattenimityrthH| tacca trividham, matyajJAnazrutAjJAna vibhaGgajJAnabhedAta / / nirAkAra upayogo darzanam | viSayaviSayisanipAtAnantarasamudbhUtasattAmAtrAviSayakAvavodharUpatvaM darzanasya lakSaNam / tato jAtamAyaM sattvasAmAnyAdavAntarasAmAnyAkAraviziSTavastRgrAhakarUpatvamavagrahasya lakSaNam / ihAdayastu pUrvoktalakSaNA eva / tacca darzanaM catuppakAram, cakSuracakSuravAdhikevalabhedAt / tatra cakSurindriyaviSayakasAmAnyAvavodharUpatvaM cakSurdarzana sya lakSaNam / cakSurva parendriya-manAMviSayakasAmAnyAvabodharUpatvamacakSurdarzanasya lakSaNam / ___ avadhidarzanAvaraNakSayopazamAdivazAd vizeSagrahaNavaimukhyena rUpidravyaviSayakasAmAnyAvavodharUpatvamavadhidarzanasya lakSaNam / kevaladarzanAvaraNakSayAdinimittavazAt traikAliphavastu. vipayaphasAmAnyAvayodharUpatvaM kevaladarzanasya lakSaNam / atha lakSaNa-vidhAnAbhyAM nayasvarUpa pratipAdyateanantadharmAtmakavastuni dharmAntaraudAsInyapUrvakaikadha Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpermonAyakAdhyavasAyavizeSarUpatvam, anekadharmakadambakope. tavastuno dharmAntarodAsInyapUrvakaikadharmeNAvadhAraNAtmakA. dhyavasAyavizeSarUpatvam, prakRtavastvaMzagrAhItarAMzApatikSe. pyadhyavasAyavizeSarUpatvaM vA nayasya lakSaNam / sa ca dedhA, dravyArthika-paryAyArthikabhedAt / tatra prAdhAnyena dravyamAnagrAdhyavasAyavizeSarUpatvaM dravyA. rthikasya lakSaNam / utpAda-vinAzAdiparyAyamAtra grAhyadhyavasAyavizeSarUpatvaM paryAyArthikasya lakSaNam / tatra dravyAthikastredhA, naigama-saMgraha-vyavahArabhedAt / tatra dezasamagragrAhyadhyavasAyavizeSarUpatvam, sAmAnyavize. pobhayA'bhyupagamaparAdhyavasAyavizeSarUpatvam, pratyakSAdinamANeghaTa-paTAdivastUnAM pRthakpRthakkaraNanimittAyodhAnusArivacanavizeSarUpatvam, lokArthanibodhavipayakuzalAdhyava. sAyavizeSarUpatvam, saMkalpayonirUpatvam, vicitraparicchedakatvaM vA naigamasya lakSaNam / sAmAnyavastusattAsaMgrAhakAdhyavasAyaSizeparUpatvam, negamAyupagatArthasaMgrahapravaNatve satyadhyavasAyavizeparUpatvaM 1 saMgrahapravaNatvaM nAma tanniyatabuddhivyapadezajanakatvam, saMgRhI. tapiNDitArthAbhyupagamaparAdhyavasAyavizeparUpatvaM vA / saMgRhItam = sAmAnyAbhimukhagrahaNagRhItam , mahAsAmAnya vA; piNDita=vivakSitai. kujAtyuparAgaNa pratipipAdayipitam, sAmAnyavizeSarUpatvaM vetyarthaH / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpe____ upabhogAntarAyakSayaprabhavatve sati viSayasaMpadi satyA~ tathottaraguNaprakattidanubhavarUpatvaM sAyikopabhogasya lakSa. Nam, upabhogAntarAyakSayaprabhavatve sati cchatra-cAmarAdimA. tihAryAdInAM puna: punarupabhujyamAnatvaM vaa| / vIryAntarAyakSayaprabhavApratihatazaktivizeSarUpatvaM kSAyikavIryasya lakSaNam / kSAyikadAnAdipaJcakasya lakSaNAntarANyapidAnAntasayAtyantakSayaprabhavatvaM kSAyikadAnasya lkssnnm| lAbhAntarAyAtyantakSayaprabhavatvaM kSAyikalAbhasya lkssnnm| bhogAntarAyakSayaprabhavatvaM kSAyikabhogasya lakSaNam / upabhogAntarAyakSayaprabhavatvaM kSAyikopabhogasya lkssnnm| vIryAntarAyakSayaprabhavatvaM kSAyikavIryasya lakSaNam / kSAyopazamiko'STAdazavidhaH, jJAnAjJAnadarzanadAnAdilabdhisamyaktvacAritrasaMyamAsaMyamabhedAt / tatra matijJAnAvaraNAdikSayopazamaprabhavatvaM kSAryopazamikajJAnasya lakSaNam / kutsitajJAnarUpatvaM tAzAjJAnasya lakSaNam / darzanAvaraNakSayopazamajanyatvaM kSAyopazamikadarzanasya lakSaNam / antarAyakarmakSayopazamajanyatvaM kSAyopazarmikadAnAdilabdhelakSaNam / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo'dhikAraH / 15 anantAnubandhimidhyAtvayoH sarvaghAtispardhakAnAmudIrNasya kSaye'nudIrNasyopazame ca dezaghAtinAmudaye ca sati jAtaM yat tatvArthazraddhAnaM tadrUpatvam, udIrNasya kSaye'nudI - rNasya copazame sati, azuddhakhasya madezodaye sati zuddhasya tasya vipAkodayarUpatvaM vA kSAyopazamikasamyaktvasya lakSaNam / dvAdazakapAyANAmudIrNasya kSaye'nudIrNasyopazame ca saMjvalana - nokApAyayoryathAsaMbhavamudaye ca sati sAvadyeyogebhyaH sarvathAnivRttipariNAmarUpatvaM kSAyopazamikacAritrasya lakSaNam, athavA, antarAya sarvaghAtispardhakAnAmudIrNasya kSaye, anudIrNasyopazame ca dezaghAtispardhakAnAmudaye ca sati sarvaviratipariNAmarUpatvaM tat / kapAyASTakasarvaghAtispardhakAnAmudarNisya kSaye'nudIrNasyopazame ca pratyAkhyAnAdidezaghAtinAM yathAsaMbhavamudaye ca sati dezato triratilakSaNapariNAmarUpatvaM dezaviraterlakSaNam / 1 atra kSAyopazamikabhAvalakSaNaghaTaka spardhakasya avibhAgaparicchinnakarmapradezAnubhAgamacayazreNikramahA nivRddhirUpatvaM lakSaNam | svarUpamapyasya saMkSepato yathA - ekasamayopAtte karmaskandhe ye'NavaH sarvApiSTharasayuktAste'pi cchidyamAnarasAMzakaH sarvajIvAnantaguNAn rasAMzAn prayacchanti / eteSAM cAlparasANUnAM samudAyaH prathamavargaNA / anyApe Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatatvapradIpekSayAtra bhUyAMso'Navo rasAstu stokAH / teSAmaNUnAmekena rasAMzenAdhikAnAM samudAyo dvitIyA vargaNA / iyaM ca vargaNA AdyavargaNAyAH paramANavapekSayA hInA rasAMzApe. kSayA'dhikA / evaM rasavibhAgabhAgAnAme phaikasya vRddhitaH, paramANUnAM vargaNA tAvadvAcyA yAvadabhavyebhyo'nantaguNA siddhAnantAMzamitA / tatra sarvAdyavargaNApekSayA sarvAntyavarga: NoNavo'nantaguNAdhikAn rasabhAgAn prayacchanti / tAsAM vargaNAnAM samudAyaH sprdhkmucyte|| audayikabhAvo'pyekaviMzatividhaH, gatikapAyaliGgamithyAtvAjJAnAsiddhatvAsaMyatalezyAbhedAt / tatra gatinAmakarmodayAt vivakSitabhavAd bhavAntaragamanayogyatvaM gatelakSaNam / cAritramohodayAt kalupitabhAvarUpatvaM kapAyasya lakSaNam / vedodayajanyatve sati maithunecchArUpatvaM ligasya lakSaNam / atace tattvabuddhirUpatvaM mithyAdarzanasya lakSaNam / mithyAtvamohodaye sati atatvajJAnarUpatvamajJAnasya lakSaNam / karmodayamabhavatvamasiddhasya lakSaNam / * apratyAkhyAnAvaraNIyAdikaSAyodaye sati sAvara yogAd viratyabhAvarUpatvamasaMyatasya lakSaNam / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpe- . ... tAni cendriyANi paJcadhA, zrotra cakSu-Ni rasana-spa: nibhedAt / tatra-. kadambapuSpAbhamAMsagolakarUpatvaM zrotrendriyasya lakSaNam masUradhAnyasamAnAkRtirUpatvaM cakSurindriyasya lakSaNam / atimuktakapuSpasamAnAkRtirUpatvaMghrANendriyasya lakSaNam kSuraprasamAnasaMnivezarUpatvaM rasanAyA lakSaNam / vividhAkRtirUpatvaM sparzanendriyasya lakSaNam / paJcendriyA dvidhA-saMjhyasaMjJibhedAt / tatra sudIrghAtItArthasmaraNazIlatve sati 'kathaM nu nAma kartavyam' ityAgAmyarthacintanaprayojakatvaM saMjhino lkssnnm| * tadbhinnatvaM cAsaMjJino lakSaNam / jIvasya gatidhA-Rju vakrabhedAt / tatraekasAmayikagatimattvamRjugatelekSaNam / dehAntaropAdAnAya parabhavaM masthitAnAM jantUnAM kuTilagamanarUpatvam, zarIrAntaranimittabhUtabhavAntaravakragamanarUpatvaM vA vakragatelakSaNam / tadbhavasidhyamAnasya jIvasya RjvI eva gatiH, anyeSAM tu deza-kAlAdikamapekSya bhejnaa| cakragatipasthitAnAM jantUnAM kArmaNazarIreNava saha saMvandhaH, na zepazarIra-vAg-manovyApArairiti / karmakRtam, karmaNo vikAraH, karpaNAMsamUhovA kArmaNam / sAkSAta sukha 1 bhajanA=vikalpaH RjurvakragativetyarthaH / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamo'dhikAraH / duHkhAdyupabhogarahitatvaM kArmaNasya lakSaNam / jIvAnAM saMsaraNaM dvedhA -- dezAntara - bhAvAntaraprAptibhedAt / tatra ye jIvAH pUrvazarIraparityAgapUrvakaM dezAntaraM gatvA janmAntaraM prApnuvanti teSAM dezAntaraprAptirUpaM saMsaraNam / ye punarmRtAH santaH svazarIra eva kRmyAdibhAvenotpadyante teSAM bhAvAntaraprAptirUpaM saMsaraNam / 21 jIvAnAM gatiranuzreNirbhavati, na vizreNiH / tatrAkAzapradezAnuzreNirUpeNa jIva- pudgalAnAM yA gatistadrUpatvamajutheNigatelakSaNam, AkAzamadezapaGktyanusAreNa gamanarUpatvaM vA / sajIvAnAM dvivigrahaparyanteva gatiH / vigraho nAma vakratA = kuTilatA, tatmadhAnA gatirvakragatiH / tatraikavigrahA hai sAmayikI, dvivigrahA tu sAmayikI / sthAvarANAM tvekavigrahAdicaturvigrahaparyantA gatiH / atredaM dhyeyam - trasAnAM nizcayanayAnusAreNaikavigrahAyAM dvisAmayikyAmapyeko'nAhArakasamayaH, vyavahArAnusAreNa tu ubhayatrApyAhAro'styeva / dvivigrahalakSaNatrisAmAyakyAM tu dvAvanAhArakasamayau nizcayanayamate, vyavahAranaye tvekasamayosnAhArakaH / evaM trivigradAyAM nizcayena trayaH samayA anAhArakAH, matAntare dvau / caturviprahAyAM catvAraH, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jainatattvapradIpevyavahAranaye trayazceti / tatraudArikAdipudgalAnAmAdAnarUpatvamAhArasya lakSaNam / . sa cAhArastrividha:- ojo-loma-kAvalikabhedAt / tatra taijasa-kArmaNayogenaudArikAdizarIrayogyapudgalAnAmAdAnarUpatvamojaAhArasya lakSaNam / tvagindriyAdidvArA zarIropaSTambhakapudgalAdAnarUpatvaM lomAhArasya lakSaNam / mukhe kavalanikSeparUpatvaM kAvalikasya lakSaNam / tAzAhArAbhAvarUpatvamanAhArasya lakSaNam / tadvAMzvAnAhArakaH / janma tredhA- samUcchima-garbhopapAtabhedAt / tatra garbhasAmagrI vinA samudbhUtasvarUpatvaM saMmUrcchimasya lakSaNam , lokatraye yathAyogaM dehAvayavaviracanarUpatvaM vA / zukrazoNitasaMmIlanAdhArapradezavatvaM garbhasya lakSaNam / kSetraprAptimAtranimittakaM yajjanma tadrUpatvam, garbhasaMmR. chimaprakArarAhityena jAyamAnatvaM vopapAtajanmano lakSaNam / janma yonidvArA bhavatIti tallakSaNa-vidhAnAni prati. . : pAdyante / tatra * taijasa kArmaNazarIravanto jantava audArikAdirIrayogyaskandhasamudAyena yatra sthAne yujyante tArasthAnarUpatvaM yonelakSaNam / sA tredhA, saMtRta-vikRta-mizrabhedAt / tatra Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 . jainatattvapradIpebdAyupalabdhiviSayakopabhogajananAbhAvarUpatvaM vA kArmaNazarIrasya lakSaNam / punarapi te jIvAstredhA, strI-puruSa napuMsakaliGgabhedAt / yonimRdutAsthairyamugdhatA-stanalIvatA-puMskAmanAbhimatAdicihnavatvaM strIliGgasya lakSaNam / / mehana-kharatA-dAya-zauNDIya zmazru-dhRSTatAdicihnavacaM puruSaliGgasya lakSaNam / mohAnalamudIpitatve sati stana zmazru-kezAdibhAvA. bhAvasamanvitatvaM napuMsakaliGgasya lakSaNam / jIvAnAmAyudhA, sopakrama-nirupakramabhedAt / tatra.. AgamoktAdhyavasAnAdyAyumkSayakAraNairvahukAlena bhogyaM yadAyuralpakAlena bhujyate tadrUpatvam , bandhakAle zakyA. pavartanasvarUpazithilavandhanena yadAyurvaddhaM tadrUpatvaM vA so. pakramasya lakSaNam / yad gAdanikAcanena bandhakAle'zakyApavartanasvarUpakramavedyaphalakamAyurvaddhaM tadrUpatvaM nirupakramasya lakSaNam / punarapi sa jIvazcaturvidhaH, naraka-tiryag-manuSya-devagatibhedAt / tatra 1 atra piNDIkRtarajjudahanamudAharaNam / 2 AyatIkRtarajjudahanamiha nidarzanam / - Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prthmo'dhikaarH| azubhatarAzubhatamalezyAdipariNAmavattve sati narakagatinAmakarmodayarUpatvaM narakagaterlakSaNam / tiryaggatinAmakarmodayarUpatvaM tiryaggaterlakSaNam / manuSyagatinAmakarmodayarUpatvaM manuSyagatelakSaNam / tatra manuSyA dvividhAH, Arya mlecchabhedAt / tatra hiMsA-'satyAdiheyadharmAd dUrIbhavanazIlatvamAryasya, tadviparItasvarUpavatvaM ca mlecchasya lakSaNam / AryAzca karmabhUmijA iti tallakSaNaM nigadyate samyagdarzanAdirUpamokSamArgajJAtRtvopadetRtvAdInAmutpattisthAnarUpatvaM karmabhUperlakSaNam / . prAyazaH zubhatarAdilezyAdipariNAmavacce sati devagatinAmakarmodayarUpatvaM devagatelakSaNam / devAzcaturvidhAH, bhavanapati-vyantara-jyotiSka-vaimAnikabhedAt / tatra devagatinAmakarmodaye sati bhavananivAsazIlatvaM bhavanapatelakSaNam / devagatinAmakarmodaye vividhapradezeSu nivAsazIlatve ca sati aniyatagatipracArarUpatvaM vyantarasya lakSaNam / devagatinAmakarmodaye sati prakAzakhabhAvarUpatvaM jyotiSkasya lakSaNam / ' vimAne bhavanazIlatvaM vaimAnikasya lakSaNam / bhavanapati-vaimAnikanikAyayordazadhA devAH santi, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . jainatattvamadIpeindra-sAmAnika-trAyastriMza-pArpadyAtmarakSaka-lokapAlAnIka- . prakIrNakAbhiyogya kilviSaphabhedAt / tatra. devagatinAmakarmodaye satyAdhipatyazALirUpatvamindrasya lakSaNam / devagatinAmakarmodaye satyAdhipatyAbhAve ca satIndrasamAnardikatvaM sAmAnikasya lakSaNam / indrasyaiva mantri-purohitasthAnAdhirUDhatvaM trAyastriMzasya lakSaNam / tasyaiva vayasyasthAnIyatvaM pArSadyasya lakSaNam / tasyaiva ArakSikArthacarasthAnAdhirUDhatvaM lokapAlasya lakSaNam / tasyaiva zirorakSasthAnAdhirUDhatvamAtmarakSasya lakSaNam / tasyaiva senAsthAnAdhirUDhatvamanIkasya lakSaNam / tasyaiva.paurajanasthAnAdhirUDhatvaM prakIrNakasya lkssnnm| tasyaiva dAsasthAnAdhirUDhatvamAbhiyogyasya lakSaNam / tasyaivAntyajasthAnAdhirUDhatvaM kilvipikasya lkssnnm| vyantara-jyotiSkayo.kapAla-trAyaviMzavarjA assttdhaa| bhavanapati-vyantara-jyotiSka-saudharmezAnaparyantAdevAH kAyena pravIcAraM kurvanti / tatra pravIcAro nAma maithunavyavahArarUpatvam / zepeSu dvayordvayoH sparza-rUpa-zabda-manoviSayakamavIcArA bhavanti / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpedravyaM dvedhA, adravyaM dravyam , anekadravyaM dravyaM ca / guNa-paryAyavatvaM dravyasAmAMnyasya lakSaNam / sahabhAvitvaM guNasya lakSaNam / kramabhAvitvaM paryAyasya lakSaNam / nanu hastizarIravartI jIvo yadA karmavazAt kITikAzarIraM gRhNAti tadA tAvanmAtrazarIrasthAnAmAtmamadezAnAma- . bAlpattarazarIre kathaM samAvezaH ? ityAzaGkAyAmucyate pradezasaMhAravisargAbhyAM socavikAzau bhvtH| . kArmaNazarIranimittavazAd gRhItasUkSmanAmakarmAnuvarttanarUpatvam, karmavazAd gRhItasUkSmanAmakarmAnusaraNarUpatvaMvA pradezasaMhArasya lakSaNam / kArmaNazarIranimitcAd vAdaranAmakarmAnusaraNarUpatvaM pradezavisargasya lakSaNam / ___ jIvapudgalAnAM gatau dharmAstikAyasyopakAraH / teSA meva sthitau taavddhrmaastikaaysyopkaarH| .. ____ avgaahymaanpdaarthaanaamvgaahnlkssnnkriyaayaamaakaashsyopkaarH| zarIravAmanaHprANApAnadvArA puglaanaamupkaarH| 1 yasya samAnajAtIyadravyAntaraM nAsti tadadravyaM dravyamucyate / 2 yasya samAnajAtIyadravyAntaraM samasti tadanekadravyaM dravyaM kathyate, yathA jiiv-pudglau| Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhikaarH| tatra zarIramanaso lakSaNaM kathitam / bhASAdInAM tu nigadyate / tatrApi bhASAvAgyogayoLakSaNadvArA pArthakyaM padayate: bhASApravartakatve sati jantuprayatnavizeSarUpatvaM vAg. . yogasya lakSaNam / bhApAtvenApAditabhASAIdravyasantatirUpatvaM lakSaNaM bhA. paayaaH| ____ kaupThyaprabhavocchvAsalakSaNo yo vAyustadrUpatvaM prA. Nasya lakSaNam / atra ca lakSaNaghaTakocchvAsasyApi lakSa. Namucyate___ ucchvAsatvenApAditA yA dravyasantatistasyAH punavyApArakaraNazIlatvamucchvAsasya lakSaNam / antaH kriyamANo yo vAhavAyustasya punani:zvAsarUpatvamapAnasya lakSaNam / sukhaduHkhajIvitamaraNadvArA'pi pudgalAnAmupakAro bhavati / . sAtAvedanIyodayAdAtmanaH prasannatAnurUpatvaM sukhasya lakSaNam / asAtAvedanIyodayAdAtmanaH saMklezarUpatvaM lakSaNaM duHkhasya / AyurnAmakaryodayAt prANasyAvyuparamarUpatvaM jIvita.. sya lakSaNam / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .jainatattvapradIpeAyurnAmakarmocchedAt prANasya vyuparamarUpatvaM maraNasya. lkssnnm| jIvasya svasvAmibhAvAdisaMvandhadvArA parasparampakAro bhvti| . vartanApariNAmakriyAparatvAparatvAdidvArA kAlasyopakAro bhvti| __ sAdisAntAdilakSaNasthitI yena kenacit prakAreNa * dravyANAM yadvarttanaM tadrUpatvaM vartanAyA lakSaNam / ___ athavA svayameva vartanazIlAnAM padArthAnAM prayojakatvam / athavA pratidravyaparyAyamantItaikasamayasvasattAnu. bhUtirUpatvam / . dravyANAM prayogavilasAjanyanUnanatvapurAtanatvAdirUpA yA pariNatistadrUpatvaM pariNAmasya lakSaNam / athavA dravyasya svajAtyaparityAgena parispandetaraprayogajanyaparyAyasvabhAvarUpatvam / anavasthitAdikArthAnAM bhavatva-vartamAnatva bhaviSyattvaviziSTaceSTAvizeSarUpatvaM kriyAyA lkssnnm| pUrvabhAvitvaM parasya lakSaNam / pazcAdbhAvitvamaparasya lakSaNam / gatistredhA, prayogavisrasAmizrabhedAt / jIvapariNAmasaMprayuktazarIrAhAravarNagandharasasaMsthAna- / / viSayakatvaM prayogagatelakSaNam / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpeskandhasyotpattinimittaM bhedasaMghAtAdayo bhavanti / paramANunimittaM tu bheda eva / snehasaumyavigame sthitikSaye ca sati dravyAMntareNa bhede khabhAvagatyA ghaNukAdiskandhabhedenopajAyamAnarUpatvaM bhedajanyANorlakSaNam / . punarapi skandho dveSA, cAkSupetarabhedAt / ' ___ svata eva pariNativizeSarUpatve sati vAdaratve ca sati cAkSuSapariNAmabhAktva ca sati bhedasaMghAtAbhyAM samupajAya. mAnatvaM cAkSupaskandhasya lakSaNam / athavA bhede sati anya. saMghAtAntarasaMyoga sati sUkSmapariNAmoparamatve ca sati sthUlatayA jAyamAnatvam / pUrvoktAd viparItarUpatvamacAkSuSasya lakSaNam / utpAdavyayadhauvyayuktatvamityanena padArthasAmAnyasya lakSaNamuktam / tAdRzalakSaNAntaragatAnAmutpAdAdInAmapi lakSaNAnyuktAni / athavA lakSaNAntaragatAnAM madhye dhrauvya. sya lakSaNaM tu nityatvalakSaNakayanenaiva kathitam / utpAdavyayayostu lokamatItatvAt pUrva sAmAnyata uktattvAca vizepato nocyate / vizeSajijJAsAyAM tu kizciducyate, arpitAnarpitadvArApyutpAdAdInAM vyavahArasya siddhirbhvti| __ anekadharmAtmakavastuno vivakSitena kenaciddhaLNa prApi . taprAdhAnyarUpatvamarpitasya lakSaNam / athavA kiJcidvastu Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiiyo'dhikaarH| viziSTAbhidhAnArpitatve sati samyavahArasAdhakatvam / athavA . zabdaparimApitavyavahArarUpatvam / mukhyavyavahArarUpatvaM vaa| pUrvoktalakSaNAd viparItarUpatvamarpitasya lakSaNam / athavA gauNavyakvahArarUpatvam / / atha parasparaM vizliSTAMnAM paramANUnAM vandhapratipAdanAya prakAraH pradazyate snigdharUkSatvalakSaNaguNaviziSTAnAM paramANUnAM vandho bhavati / tatra ca. snigdharUkSau sparzavizeSau / atyalpasnigdhaguNayuktAnAM paramANUnAmatyalparUkSaguNayuktaMparamANubhiH saha parasparaM vandho na bhavati-ekaguNarUkSANAM paramANunAmekaguNasnigdhaparamANubhiH saha vandho na bhavatItyatra tAtparyam / evaM tulyaguNasnigyasya tulyaguNasnigdhena saha, evaM tulyaguNarukSasya tulyaguNarUkSeNa sahApibandho na bhavati / tathA ca tulyaguNasnigdhasya tulyaguNannigdhena saha vandho nAsti / kutaH ? paraspara pariNatarUpazaktyabhAvAt , tulyavalAMvazi malladvayAnyonyAbhighAtavat / ekmakaguNasnigdho'pi naikaguNasnigdhaiH saha vandhamAmoti / tathA dviguNAdisnigdhAH paramANavo dviguNAdisnigdhaiH samaguNairanantaparyavasAnaiH snigdhaguNaviziSTaparamANubhirapi na vadhyate / evaM rUkSepi bAtavyam / Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 jainatatvamadIpe___ guNavaiSamye sati sadRzAnAM guNadvayAdhikAnAM bandho bhavati / vandhe ca sati samaguNasya samaguNapariNAmo bhavati / hInasya cAdhikaguNapariNAmo bhavati / tatra pariNAmo nAma bhAvAntarApAdakatvaM pAriNAmikasya / tathA ca svagatasnehaguNaH kadAcid rUkSatayA pariNamati / evaM svagatarUkSaguNaH kadAcit snigdhatayA pariNamati / guNasAmye tu sadRzAnAM pratiSedhaH / imo tu visadRzau / eko dviguNasnigdho'nyo dviguNarUkSaH san parasparaM vandhamAmoti / snaharUkSayAMzca bhinnajAtIyatvAnnA. sti sAdRzyam / tatra guNAnAM lakSaNe tu - dravyAzrayatve sati nirguNatvaM guNasAmAnyasya lakSa. Nam / ayaM bhAvaH-sthityaMzo dravyaM, sa eva Azrayo yeSAM pariNAmavizeSANAM guNAnAM te dravyAzrayA, arthAt pariNAmavizeSaguNAnAM pariNatikAraNarUpaM dravyamucyate / eSu jJAnazuklAdiguNeSu nAnye guNAH santIti nirguNAsta guNA bhavantIti ca dravyAdanyatireke sati tadupapadyate / guNa guNinozca bhedastu nAstyeva sarvathA, janamate sakakasya vastuno. bhedAbhedarUpatvAt / ___ .yadA tu dravyameva tathA pariNataM jJAnAdyAtmanA tadA 1 dviguNAdyadhikasnigdhasya dviguNAdyadhikasnigdhena saha dviguNAdyadhikarUkSasya ca dviguNAdyadhikakSeNa saha bandho bhavatItyatra taatprym| Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpe dradhyAnAzrayatvamazubhayogasya lakSaNam / punarapi sa Azravo dvedhA, sAMparAyikeryApathiMkadAt / sakASAyikatrividhayogakRtakarmAgamanarUpatvaM sAMparAyikAsravasya lakSaNam / athavA saMsAraparibhrAntikAraNakatve sati yathAsaMbhavaM trividhayogakRtakarmAgamanarUpatvam / akaSAyakRtatvaikasamayasthitikatvayoH satoryathAsaMbhavaM trividhayogakRtakarmAgamanarUpatvamairyApathikAsratrasya / atha saparAyikAzravasya bhedA ucyante / indriyakapAyAvratakriyAH sAMparAyikAzravasya bhedAH / tatrendriyAyuktAni / kaSAyAstu vakSyamANAH / itarabhedAstu ucyante / hiMsAdInyatratAni sakalakarmajAlamUlAni / tatmavRttau AzraveSu pravRttistanivRttau tu nivRttiH / teSAM hiMsAdhatratAnAM lakSaNaM tu agre vakSye / * kriyAstu paJcaviMzatidhA, samyaktvAdikriyAbhedAt / samyaktvaM cAtra zuddhadalikAnubhavarUpaM jJeyam / 44 . sAca prazama- saMvega - nirvedA 'nukampA ''stikyalakSa NA jIvAdipadArthaviSayA zraddhA jinasiddhagurUpAdhyAyayatijana yogya puSpadhUpa- pradIpa cAmara - Atapatra namaskaraNAdivakhapAtrAnnapAnazayyAdAnAdyanekavidhavaiyAvRttyAbhivyaGgyA samyaktva sadbhAva saMvardhana padavIbhUtA sadvedyabandhahetubhUtA devAdijanmakAraNarUpA samyaktvakriyA / ato viparItA mithyAkriyA / " - Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhikaarH| 45 tAsAM lakSaNAnyapi mocyante, jinasiddhagurvAdInAM pUnAnamaskAravastrapAtrAdipradAnarUpavaiyArattyAbhivyaGgyatve sati samyaktvamavarSakatvaM samyaktvakriyAyA lakSaNam / . tadviparItapravRttirUpatvaM mithyAkriyAyA lakSaNam / yogatrayakRtapudgalAdAnarUpatvaM samAdAnakriyAyA lakSaNam / athavA yoganirdettisamarthapudgalagrahaNarUpatvam / . tatra dhAvanavalAMnAdirUpaH kaayvyaapaarH| paruSA. 'nRtAdirUpo vAgvyApAraH / abhidohAdirUpo mano. vyaapaarH| IryApathakarmakAraNarUpatvamIryApathikakriyAyA lakSaNam / gamanAgamanAdiceSTAvizyakapravRttinimittakatvaM prayogakriyAyA lakSaNam / sacisAdidravyeSu mameti mamatvakaraNarUpatvaM parigraha* kriyAyA lakSaNam / * dAmbhikattitayA manovAkAyAnAM pravRttI prerakatvaM mAyAmatyayikakriyAyA lakSaNam / . cAritramohanIyodaye sati sAvadhayogAdiSu pravRttirUpatvamapratyAkhyAnakriyAyA lakSaNam / kAyaceSTAvizeSarUpatvaM kAyikakriyAyA lakSaNam / / khagAdinirvartanarUpatvamadhikaraNakriyAyA lakSaNam / mAtsaryakaraNarUpatvaM prApikakriyAyA lkssnnm,| duHkhotpAdanarUpatvaM pAritApanyAH kriyAyA lakSaNam / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatatvapradIpepramattayogAt prANAtipAtarUpatvaM prANAtipAtaMkriyAyA lakSaNam / azvAdicitrakarmakriyAdarzanArtha gamanarUpatvaM dAzikyA: kriyAyA lakSaNam / rAgAdinA jIvAdInAM spRzataH pRcchato yA kriyA tatkaraNarUpatvaM sparzanapratyayikakriyAyA lakSaNam / jIvAdInAzritya yA kriyA tatkaraNarUpatvaM pratItyakriyAyA lakSaNam / harSavazadizvarathAdikaM zlAghayato yA kriyA tatkaraNarUpatvaM sAmantopanipAtikyAH kriyAyA lakSaNam / ___ svahastagRhItajIvAdinA jIvaM mArayato yA kriyA tatkaraNarUpatvaM svAhastikyAH kriyAyA lakSaNam / yantrAdinA jIvAjIvAdIn nisRjato yA kriyA tatka: raNarUpatvaM naisargikyAH kriyAyA lakSaNam / athavA pApA. dAnAdinA pravRttivizeSAbhyupagamakaraNarUpatvam / anyAcaritapApAnAM prakAzanarUpatvaM vidAraNakriyAyA lakSaNam / AnayanaM samuddizya khaparaiH kriyAkaraNarUpatvamAnayanakriyAyA lakSaNam / jinoktakatrtavyavidhiSu pramAdavazato'nAdararUpatvamanavakAGkakriyAyA lakSaNam / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhikaarH| . apvA'pramRjya ca bhUmau vastrapAtrAdyAdAnanikSepAdi-. rUpatvamanAbhogikakriyAyA lakSaNam / . athavA upayogarAhityena kriyAyAM pratikaraNarUpa. tvamanAbhogakriyAyA lakSaNam / . chedana-bhadana-tAina-tarjanAdikarmaviSayakamavRttikaraNarUpatvamArambhikakriyAyA lakSaNam / uktA ekonacatvAriMzat sAMparAyikAsavANAM bhedaaH| atha tatkarma bananAM jIvAnAM pariNAmatAratamyavazata AzravataratamatApadarzanArthamucyate / upayogapUrvakaprANAtipAtAdimIttarUpajJAtabhAvAt , anupayogapUrvakamANotipAtAdau pravRttirUpAnAtabhAvAta, prakRSTapariNAmarUpatIvabhAvAt , jagha. nyapariNAmarUpamandabhAvAt , parAkramarUpacIvizeSAda , zanAdirUpAdhikaraNavizepAt , sAmparAyikAsaveSu vizeSo praSTavyaH, tathA ca prakRSTakamavandhajaghanyakarmavandharUpapariNA. matAratamyopayogA'nupayogapUrvakamANAtipAtAdipravRttiparAkramavIryavizepazastrAdhikaraNavizeSaH sAMparAyikAbhaveSu vizepo draSTavyaH / / prastutasAparAyikakarmavandhasya vizepo'dhikaraNarUpAzravaH / tIbAdInAM ca jIvAdiviSayatvAt jIvAjIbAdIn vipayIkRtyaM satcAH tIvrAdipariNApena pravartante / te ca jIvAjIvAstItrAdibhAvena pariNanturAtmano viSaya. mupetAH sAMparAyikakarmavandhahetavo bhavanti / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janatattvapradIpe tazcAMdhikaraNaM dvividham, dravyAdhikaraNabhAvAdhikaraNa me' dAt / tatra dravyAdhikaraNaM dazadhA, cchedana-dahana-mAraNa- upaghAta-sneha-kSArAmlAnupayuktamanovAkkAyalakSaNAdhikaraNa 48 bhedAt / tadeva ca lakSaNadvArA pratipAdyate - prANipAdAdInAM parazvAdinA cchedana karaNarUpatvaM chedanAdhikaraNasya lakSaNam - sacetanA'cetanAnAM vahninA dAharaNarUpatvaM dahanA sakaraNasya lakSaNam | sacetanAnAM viSAdiprayogeNa mAraNarUpatvaM mAraNAdhikaraNasya lakSaNam / pRthivIkAyAdInAmupaghAtakaraNarUpatvamupaghAtAdhikara Nasya lakSaNam / ghRtatailAdisnehena teSAmevopaghAtakaraNarUpatvaM snehAdhikaraNasya lakSaNam | kSAreNa sakalatvagmAMsAdya karttanarUpatvaM kSArAdhikaraNasya lakSaNam / AranAlAdyamlena pRthivIkAyopaghAtakaraNarUpatvamamoAdhikaraNasya lakSaNam / anupayuktaH san manovAkkAyAdinA yAM yAM ceSTAM nirvartayati tayA tathA karma badhyata ityevaMrUpatvamanupayuktamanovAkkAyalakSaNAdhikaraNasya lakSaNam / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo'dhikAraH / uktaM dravyAdhikaraNaM lakSaNavidhAnataH / atha bhAvAdhikaraNamucyate tatra bhAvastIvAdirUpAtmapariNAmaH sa evAdhikaraNaM bhAvAdhikaraNam / taccASTottarazatabhedabhinnaM bhavati, tathAhi, jIvAdhikaraNaM saMkSepatastrividhaM saMrambhasamArambhArambhabhedAt / lakSaNaM tu teSAM nigadyate. mANAtipAtAdiviSayaka saMkalpavizarUpatvaM saMrambhasya lakSaNam / prANAtipAtAdiviSayaka sAdhana sannipAtajanitaparitApanAdirUpatvaM samArambhasya lakSaNam / prANAtipAtAdirUpakriyA nirvRttirUpatvamArambhasya lakSa 1 Nam / 46 samArambhAdirUpAdhikaraNamapi pratyekaM trividham, manovAkkAyabhedAt ; tathA ca manaHsaMrambhAdhikaraNaM vacaHsaMrambhAdhikaraNaM kAyasaMrambhAdhikaraNam / evaM samArambhArambhAdhikaraNayorapi jJAtavyam / iti nava bhedAH saMjAtAH / punarapi kRtakAritA'numodanabhedato ye bhedA bhavanti te'pi pratipAdyante, tathAhi, kRtakAyasaMrambhaH, kAritakAya saMrambhaH, anumoditakAyasaMrambhazca / evaM vAGmanaH saMrambhayorapi / * iti saMrambhamAdAya navabhedAH, ArambhamAdAyApi nava bhedAH, saMkalane jAtAH saptaviMzatiH / tatrApi krodhakRtA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 jainatattvapradIpestAvantaH, mAnakRtAstAvantaH, mAyAkRtAstAvanna:, kobhakRtAzca tAvantaH / iti sarvasaMkalane jAtA aSTottarazatam / ____ adhikavicAraNayA tu adhikA api bhavanti / tathAhi, anantAnuvandhikaSAyakRtA aSTottarazatam, evamamatyAkhyA. nakRtAstAvantaH, pratyAkhyAnakRtA api tAvantaH, saMjvalanakRtA api tAvantaH, saMkalane jAtA dvAtriMzaduttarA ctuHshtii| evaM svapratiSThitAnyapratiSThitobhayapratipritApatiSThitabhedaiH saMkalane jAtA aSTAviMzatyuttarasaptazatAdhi. kasahasrasaGkhyAH / iti dravyabhAvato jIvAdhikaraNaM cintitam / ___ atha kramaprAptamajIvAdhikaraNaM parAmRzyate-. ajIvAdhikaraNasya mUlabhedAzcatvAraH, nirvartananikSepasaMyoganisargabhedAt / anIvaviSayakanirvartanAdIn kurvan eSa AtmA sAMparAyikaM karma vanAti / ___ tatra nirvartanA dvividhA, mUlottaraguNanirvartanAbhedAt / tatra mUlaguNanirvartanAdhikaraNaM pazcavidhaM zarIraM vAG-mana:prANApAnAdikaM ca / uttaranirvartanAdhikaraNaM kASThakarmAdirUpam / taca lakSaNato nigadyate___ audArikazarIraprAyogyavargaNAvyanirmApitaM yadaudAH rikasaMsthAnaM tat prathamasamayAdArabhya mUlaguNanirvartanA. dhikaraNaM bhavati, karmabandhanimittatvAt / tAdRzaudArikasyA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhikaarH| jopAGgakarNadhAvayavasaMsthAnAdikaM tu mUlApekSayocaraguNanirvartanAdhikaraNaM bhavati / ___ evaM vaikriyazarIramAyogyavargaNAdravyanirmApitaM yad vaikriyasaMsthAnaM tat prayamasamayAdArabhya mUlaguNanirvanAdhikaraNamAtmano bhavati, karmavandhanimittatvAt / tasyaivAhopAgakezanakhadantAdikamuttaraguNanirvartanAdhikaraNaM bha. vati mRlApekSayA AhArakazarIramAyogyavargaNAdravyanirmApitaM yadAhArakasaMsthAnaM tat prathamasamayAdArabhya mUlaguNanirvartanAdhikaraNaM bhavati / tasyaivAlopAGgAdikamuttaraguNanirvartanAdhikaraNaM bhavati mRlApekSayA / zItoSNapItapAvakaH zaktibhAjaH zApAnugrahakAriNaH taijasasyA'pi taijasazarIrasAyogyavargaNAdravyanirmApitaM yat tejasa zarIrasaMsthAnaM, nat prathamasamayAdArabhya mUlaguNanirvartanAdhikaraNaM bhavati / ___ evaM kArmaNasyApi jJeyam / evaM vAmanIvargaNAvyanirmApitaM yad vAGmanaHsaMsthAna tadapi mUlaguNanivartanAdhikaraNaM bhavati, tathA prANApAnapAyogyavargaNAdanyanirmApitocchvAsaniHzvAsAvapi mUla-. guNanirvartanAdhikaraNaM bhavataH / kRtrimapurupAdInAM nirmANakaraNarUpatvaM kASTakarmarUpocaraguNanivartanAdhikaraNasya lakSaNam / evaM sUtracIvarakAdinA grathitakRtrimaputrakAdinirmANa Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU2 jainatattvapradIpekaraNarUpatvaM pustakarmanirvartanAdhikaraNasya, citrakarmakaraNarUpatvaM citrakarmanirvartanAdhikaraNasya ca lakSaNam / evaM lepyapatracchedyajalakarmabhUmikarmAdizastrakarmAdinivartanAnAM parigrahaH kAryaH / atha nikSepAdhikaraNaM praNigayate / tadapi caturvidham, . pratyavekSitanikSepAdhikaraNa duSpramArjitanikSepAdhikaraNa-dezanikSepAdhikaraNA-'nAmogikanikSepAdhikaraNabhedAt / . apratyavekSitabhUpradeze nikSepya vastrAdivastuno nikSe. pakaraNarUpatvamapratyavekSitanikSepAdhikaraNasya lakSaNam / duSpramArjitabhUmadeze nikSepya vastrAdivastuno duSpamAjiMtarajoharaNenApramArjitena vA nikSepakaraNarUpatvaM duSpramAjiMtanikSepAdhikaraNasya kakSaNam / apramArjite duSpamArjite vA deze nikSepya vastuno nikSepakaraNarUpatvaM dezanikSepAdhikaraNasya lakSaNam / tathA ca ekataH supramArjitamanyato'pramArjitaM duSpramArjitaM vA sahasA zaktyabhAvAd vA tatra nikSepakaraNaM dezanikSepAdhikaraNam / . anupayogapUrvakapratyavekSite supramArjite vA deze nikSapya vastuno nikSepakaraNarUpatvamanAbhogikanikSepAdhikara pAsya lakSaNam ! Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpebhUtavratyanukampAdAnasarAgasaMyamAdiyogazAntizaucA. ni kurvANo jIvaH sAtAvedanIyaM karma badhnAti / AyurnAma karmodaye sati bhavanti bhaviSyanti abhUvanniti bhUtAni . ekendriyAdipaJcendriyaparyantAni / vratAbhisaMvandharUpatvaM vatinaH parapIDAmAtmIyAM kurvANasyAnugrahArdIkRtAntAkaraNasya cAnu pazcAt parakIyaduHkhadarzanAnantaraM hRdayakampanarUpatvamanukampAyaryA lakSaNam / . svaparAnugrahAthai svakIyasya vastuno'tisarjanarUpatvaM dAnasya lakSaNam / saMjvalanalobhAdikapAyo rAgaH, tatsahavartitvaM sarAgasya lakSaNam / paJcamahAvratavaM saMyamasya lakSaNam / sarAgasya saMyamaH sarAgasaMyamaH / mUlottaraguNasaMpallobhAyubhaya. bhAja iti yAvat / niravadhakriyAnuSThAnarUpatvaM yogasya lakSaNam / sarAgasaMyamAdInAM yogaH sraagsNymyogH| . dharmapraNidhAne sati manovAkAyaiH krodhaniharUpatvaM, uditakrodhasya kathaMcid vaiphalyApAdanarUpatvaM, krodhodaya 1 anukampA dvidhA, bhUtaviSayA, vrativipayA ca / tatra hRdayakampanarUpAnukampA bhUtaviSayA, vrativiSayA tu bhaktirUpAnukampA jJeyA, anukampAzabdasyAtra bhaktivAcitvAt, pUrvAcAyairapi tathaiva pratipAditatvAca / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhikaarH| / 57 nirodharUpatvaM vA kSAntelakSaNam / lAbhakapAyaraktAtmavAsasaH saMtopacAriNA vimalA. pAdanarUpatvaM zaucasya lakSaNam / tacca zaucaM dvividha, dravyabhAvabhedAda / snehagandhalepodvartanApavartanaprAzukajalAdinA zarIrazu. ddhikaraNarUpatvaM dravyazaucasya lakSaNam / ___ akuzalamavRttiniruddhamanovAkAyasya caraNatapo'nuSThAyinazca prAyo nirjarAphalarUpalaM bhAvazaucasya lakSaNam / ' ___ anye'pi saMyamAsaMyamavAlatapo'kAmanirjarAdharmAnurAgadharmazravaNazIlavatapoSadhopavAsatapakhimlAnayAttyAnuThAnamAtRpitRbhaktisiddhacatyanamanapUjAzubhapariNAmAdayo'pi sAtAvedanIyasyAzravA bhavanti / __atha mohanIyasyAzravaH pratipAdyate; taca dvividhA, darzanavAritramohamedAt / tatrApi prathamato darzanamohasyAthavA ucyanta kevalizrutasaGghadharmadevAvarNavAdAdikaM kurvANo jIvo darzanapohanIyaM karma vanAti / atrApi sAmAnyato'varNavAdasya lakSaNamucyate--- rAgadvepamohAvezAd sadbhUte vastUni dopodbhAvanarUpatvamavarNavAdasya lakSaNam / kavalAhArAbhAvarUpatva-digambaratva-samavasaraNabhUmyapa Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpe kAyAdyArambhAnumoditvaduSkaraduHkharUpamArgopadezitvAdikathanarUpatvaM kevalyavarNavAdasya lakSaNam / atra ca kevalyavarNavAdaghaTakakevalitvaM kakSaNato ni pUDa gadyate-- * sakaLajJAnAvaraNakSayasamudbhUtaM samastajJeyaviSayakAcavodharUpatve sati sAkSAdarthaparicchedi cetanAparyAyarUpatvaM kevalasya, tadvattvaM ca kevalino lakSaNam / . * mAMsabhakSaNamadyapAnAdInAmanavadyAbhidhAnarUpatvam, avidagdhaprAkRtabhASAnivaddhAdikathanadvArA janasamudAyeSvaprItyutpAdakatvas, kevalikavalAhArAbhAvAdikathanarUpatvaM vA zrutAvarNavAdasya lakSaNam | atha pUrvoktamapi zrutAvarNavAdaghaTakazrutasya lakSaNamatra vizeSata ucyate tIrthakaropadiSTatve sati buddhyatizayavadgaNadharairavadhAritarUpatvaM zrutasya lakSaNam / tIrthakarAdinAmakarmodayavartitIrthakarAdinA proktarUpatvamaGgAkhyazrutasya lakSaNam / tAdRzAGgArthAnuvAditvamupAMGgAdInAM ca / - pazcAniSTAsahiSNutvagavAdyapUjanAdirUpatvaM saGghAvarNavAdasya lakSaNam / kocAdikaSTakAriNo vAhyazaucarahitA prAgadattAdA S Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpe - cAritramohodaye sati AtmanaH kuTikarUpatvaM tairya gyonAzravasya lakSaNam / tathA ca mithyAtvAvaSTambhA dharmadezanAparigraha kUTakarmanIlakA pota lezyA pariNAmAtrttadhyAnonmArgaprajJApanamArganAzanasAticAra vratazIlatAvasudhArAjitulyakrodhAdikaM kurvan jIvastairyagyonasyAyurvadhnAti / svabhAvamArdavArjavA lpecchArambhAdikaraNarUpatvaM mAtupAyurAzravasya lakSaNam / tathA ca vAlukA rAjisadRzaka pAyatAsvabhAvamadhuratAlokayAtrodAsInatA devatAgurupUjanazIlatAtithisaMvibhAgatAkApotA dilezyA pariNAmadharmadhyAnAdikaM kurvANo jIvo mAnuSAyurvabhAti / niHzIlavratarUpatA sarveSAM nArakatairyagmAnuSAyuSAmAnavakAraNaM bhavati / ayaM niSkarSa:- niHzIcatratatvaM devAyuSaH kAraNaM na bhavati, zIlavratavatAM deveSUtpAdAdityanyatroktatvAt / sarAgasaMyamasaMyamAsaMyamAkAmanirjarAvAlatapaHzIla 62 * vratAdInAM madhye'nyatamakaraNarUpatvaM devAyurAzravasya lakSaNam / saMjvalana lobhalakSaNarAgasahavarttitve sati sAvadyayogaviratirUpatvaM sarAgasaMyamasya lakSaNam / 1 dezataH prANAtipAtAdibhyo nirvRttirUpatvaM saMyamAsaM Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhikaarH| 63 yamasya lakSaNam ! bhaugopabhogAdInAM nirodhecchAyA abhAve'pi pAratantryeNanirodhakaraNarUpatvam, anupayogapUrvakapApapudgalaparizATakaraNarUpatvaM vA akAmanirjarAyA lakSaNam / lokottaraniravadyakriyAnuSThAnarahitate sati laukikA. bhimatakriyAnuSThAnayuktatvam, mithyAtvasahacaritarAgadveSAdi. yuktasya janasya dharmAya pazcAgnyAdisevanayAhiMsAdikaraNarUpatvaM vA cAlatapaso lakSaNam / __ atha vAlatapaso bhAvArtha ucyate-bAlA nAma mithyAjJAnoparaktAzayAH zizava iva hitAhitamAptivimukhAstaponuSThAnajalAnalapravezagirizikharabhRgupAtAdikArakAstApasAMdayasteSAM tapo vAlatapaH, ajJAnakAmiti / . . zIlavatatvaM nAma dezataH sarvathA vA brahmacaryapAlanarU. patvam, paradArANAM tu sarvathAvarjanarUpatvam / tathAca sagagasaMyamAdikaM kurvANojIvo devaayurvnaati| yogavakratA-visaMvAdanAdikaM kurvANo jIvo'zubhanAmakarma vanAti / kAyavAGmanolakSaNayogasya kuTilatayA pravRttirUpa- . tvaM yogavakratAyA lakSaNam / anyathA pratipAdanarUpatvaM visaMvAdanasya lakSaNam / etadviparItaM yogArjavAdi-saMvAdanAdikaM kuMrvANo Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpejIvaH zubhanAmakarma vanAti / darzanavizuddhivinayasaMpannatAzIlavataviSayakAnaticA* rajJAnopayogasaMvegayathAzaktityAgatapAsamAdhivaiyAvRttyAIdA. cAryabahuzrutapravacanabhaktiAvazyakAparihANimArgamabhAvanApravacanavatsalatvAdikaM kurvANo jIvastIrthakaranAmakarma vanAti / jinoktatattvaviSayakasamyagdarzane niHzaGkitatvAdhaSTAsevanarUpatvaM darzanavizuddherlakSaNam / / samyagjJAnAdau tadvatsu cA''darakaraNarUpale sati mAnanivRttikaraNarUpatvaM vinayasaMpannatAyA lakSaNam / / ___ayamarthaH, vinIyate'panIyate'STaprakAraM karma yenAsau vinayaH, tena saMpanno vinayasaMpannaH; tasya bhAvo vinayasaM. pannatA / sa caturdhA, jJAnadarzanacAritropacAravinayabhedAt / kAlA'kALA'dhyayanA'nadhyayanavahumAnopadhAnAdi. karaNarUpatvaM jJAnavinayasya lakSaNam / niHzaGkaniSkAsAdibhavanarUpatvaM darzanavinayasya la. kSaNam / samitiguptipradhAnAcaraNarUpatvaM cAritravinayasya la.. kSaNam / __ abhyutthAnAsanapradAnAJjalyAdikaraNarUpatvamupacA: ravinayasya lakSaNam / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpeNarUpatvaM, dveSabuddhyAjyasya duHkhotpAdanarUpatvaM vA hiM. sAyA lakSaNam / kapAyAdipramAdapariNatAtmanA sadudbhUtanihavA'sadbhaH todbhAvanarUpatvaM, pramattayogamAzritya sadbhAvapratiSedharUpatve sati asadbhAvodbhAvanarUpatvaM vA'satyasya lakSaNam / ' tatra sadbhAvapratiSedho nAma 'nAsti jIvo 'nAsti para lokaH' iti pratipAdanarUpatvam / __ asadbhAvodbhAvanaM nAma zyAmAtandulamAtro'yamAtmA, aGguSThaparvamAtro vA / tathA ca zAstrapratiSiddhavAganuSThAnalakSa. NagardA'pi tyAjyA / tathAhi-hisAyuktaM vacaH sadbhatA. rthapratItikAryapi mRpA eva, ato hiMsAnivRttiparirakSaNArtha mRpaanivRttirupdissttaa| paraparigRhItadhanadhAnyAdInAmAkrAnsA cauryAdilakSaNazAstrapratiSiddhaniSedhAcaraNena vA grahaNarUpatvam , kapAyA. dipramAdakaluSitavujhyA parakIyA'dattaNAdirUpadravyajAta. syAdAnarUpatvaM vA steyasya lakSaNam / ___ kapAyAdipramAdapariNatAtmano mohodaye sati cetanA'catanasrotasorAsevanarUpatvaM, mohodayajanitarAgapariNAmavazAt parasparaM svayameva vA''zleSajanitasukhamupalabhamAnayoH strIpuMsovilakSaNasaMyogavizeSarUpatvaM vA, uditavedayoH strIpuMsoH parasparaM svayameva vA vilakSaNasaMyogapUrvakazarIrAlape sati rAgapariNAmarUpatvaM vA'brahmaNo lakSaNam / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo'dhikAraH / 66 sacittAcittamizradravyeSu mamatvalakSaNatRSNArUpatvaM, pramayogamAzritya vAhyAbhyantaradravyeSu mameti mamatvabhAvalakSaNamUrcchArUpatvaM, pramattayogAnuvRttisAmarthyAd vAhyAbhyantaratRSNArUpatvaM vAhyAbhyantaradravyasyArjana rakSaNa saMskArAdivyApAraviSayakatRSNArUpatvaM vA parigrahasya lakSaNam / " evaM coktapaJcAzravaparityAgarUpatvaM viraterlakSaNam / sAca viratidvedhA, deza- sarvaviratibhedAt / enaM mArayAmItisaMkalpapUrvakArambhaviSayakahiMsAyAH parityAgarUpatvaM dezataH prANAtipAtavirateLakSaNam | kUTasAkSidAnAdirUpasthUlamRpAvAdaparityAgarUpatvaM dezato mRSAvAdaviraterlakSaNam / parakIyaparilaghuvRNakASThAdidravyANAM patitavismRtAdi. rUpANAmanAdAnarUpatvaM dezataH steyaviraterlakSaNam | svadAra saMtoSa pUrvakaM paradArANAM vidhavA - sadhavA vezyAkanyA - lakSaNAnAM sarvathAvarjanarUpatvaM dezato'brahmaviratela" kSaNam / dhanadhAnyAdikadravyANAM parimANakaraNa dezataH parigraha. viraterlakSaNam / pUrvokta hiMsA'satya steyA'brahmaparigrahalakSaNAnAM pazcAnAmAzravANAM sarvathA varjanaM sarvaviraterlakSaNam / atha ca teSAmeva pazcAnAmAzravANAM sarvathAvarjanarUpamahAvratAnAM sthairyArthamakaikasya vratasya bhAvanApaJcakaM krameNa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpepranipAdyate, tathAhi- ryAsamiti-manogupti-papaNAsaminiAdAnanikSapeNAsamityAlokitapAnAnnabhojanarUpAH prathamamahAvratasya paJca bhAvanA bhavanti / lokAtivAhite mUryAzucumbite mArge janturakSaNArthamAlokya samyaggamanalakSaNacirUpatvamIryAsamiterlakSaNam / * ArauidradhyAnamacAranirodhapUrvakadharmadhyAnAdimacArarUpatvaM, mamastakalpanAjALavimuktirUpatve sati samatvamatiThApUrvakAtmaramaNatArUpatvaM vA manoguptalakSaNam / dvicatvAriMzadbhikSAdopavarjanapUrvakAnnapAnAdInAM gave. . paNarUpatvamepaNAsamitalakSaNam / . - audhikaupagrAhikopadherAdAnanikSepayorAgamAnusAreNa pratyavekSaNapramArjanalakSaNasamyAttirUpatvamAdAnanikSepaNA. samitalakSaNam / __pAtramadhye gRhItazudapiNDasya cakSurAdinA pratyavekSaNIyatve sati puna: sAMpAtikajIvasaMrakSaNArtha pratizrayamAgatya divA prakAzavatmadeze sthitvA sumatyavekSaNapUrvaka pAnAnnabho. janalakSaNapratirUpatvamAlokittapAnabhojanasya lakSaNam / atha dvitIyasya bhAvanApaJcakaM nigadyate AlocitabhASaNa-krodha-lobha-bhaya-hAsya-pratyAkhyAnalakSaNAzca paJca bhAvanA dvitIyasya bhavanti / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpe varbhavati / kAryAkAryAnapekSo bhavati / paratra cAzubhA - GgopAGgo lubdhako'yamiti garhitacacano bhavati / tato - mahA klezakAraNAt parigrahAd vyuparamaH zreyAn / athavA hiMsAdiSu duHkhameva kevalaM bhavatIti pratipakSabhAvanayA bhAvanIyam / tatra duHkhaM nAmAniSTasaMyoga nimittakaM zarIramanaH pIDAtmakaM vyApattiparyavasAnamiti / tacca saccAnAmapriyaM vadhavandhanacchedanapATanAdihetukaM bhavati / tataca hiMsAdipu duHkhameva bhavatIti phalitArthaH / kiJca, tAdRzamahAvrata sthairyArtha maitrIpramodakAruNyamAdhyasthyalakSaNAzcatasro bhAvanA api bhAvanIyAH / kRtakAritAnumativiziSTayogairanyeSAM bAdhAnutpattiviSayakacintanarUpatvaM, 'kenApi pApaM na karttavyaM, ko'pi duHkhI mA bhavatu, sarveSAM ca muktirbhavatu " ity| kAracintanarUpatvaM vA maitrI bhAvanAyA lakSaNam / samyagjJAnatapo'dhikasAdhujaneSu parAtmobhayakRta pUjAjanitasarvendriyAbhivyaktamanaH praharSalakSaNapramodarUpatvam, samyagjJAnAdiguNAdhikasAdhujaneSu prasannamukhAditayA'bhivyajyamAnAntarikabhaktirAgarUpatvaM vA pramodabhAvanAyA 74 lakSaNam / klizyamAneSu anugrahAtmaka pariNAmarUpatvaM kAruNya * bhAvanAyA lakSaNam - Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhikaarH| krUrakarmalakSaNA'vinItepUdAsInatAlakSaNAtmapariNAmarUpatvaM mAdhyasthyasya lakSaNam / api ca, jagatsvabhAvaH saMvegArtha bhAvanIyA, vairAgyArthaM tu kAyasvabhAvaH / utpAdavyayadhrauvyAtmakatvaM, priyaviprayogapsitA'lA. bhadAridyadaurbhAgyadaurmanasyavandhanAbhiyogA'samAdhiduHkhasavedanarUpatvam, 'catasRSu gatipu jIvA nAnAvidhaduHkhaM bhuktvA bhuktvA paribhrAmyanti' na ca kiJciniyatamasti, jalavuvudopamaM ca jIvitam , vidyutmakAzavaJcalA vibhUti: ityAdicintanarUpatvaM vA jagatsvabhAvasya lakSaNam / saMsArabhIrutvAdicintanarUpatvaM saMvegasya lakSaNam / tathA ca jagatsvabhAvacintanaM saMvegAya bhavati / anityatvA'zucitvapUtigandhitvaniHsAratAdicintanarUpatvaM kAyasvabhAvasya lakSaNam / sAMsArikaviSayavaimukhyalavdhakapAyopazamasyabAhyAbhya. ntaropadhiSu anabhiSvaGgarUpatvaM, sAMsArikabhogaviSayakama* rahitatvaM vA vairAgyasya lakSaNam / // iti nirUpitA bhAvanA // atha ca tilakSaNaM kathyateniHzalyayuktatve sati prANAtipAtAdiviratiyuktatvaM pratino lakSaNam / atra ca lakSaNaghaTakazalyapadArtho nigadyate - Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 jainatattvapradIpeklezajvarasvarUpavatve sati saMyamasvarUpabheditvaM zalyasya lakSaNam / tacca zalyaM trividham , mAyAnidAnamithyAdarzanabhedAt / tatra ca mAyAzalyaM prsiddhmsti| nidAnazalyaM tu nigadyate cakravartikezavAdInAM saubhAgyAdiguNasaMpadaM vilokya bhUritapaAcaritaparikheditamAnaso'dhyavasyati, 'mamApi amuSya tapasaHprabhAvAdevaMvidhA-bhogA bhavantu' iti cintanalakSaNanidAnakaraNarUpatvaM, mauktikasukhaprativandhapUrvakasAM. sArikasukhaviSayakacintanarUpatvaM vA nidAnazalyasya lakSaNam / . tattvArthA'zraddhAnarUpatvaM mithyAdarzanazalyasya lakSaNam / tadabhAvavattvaM niHzalyasya lakSaNam / sa ca vratI dveSA, agAri-anagAribhedAt / tatrA'gAro nAma vezma, tadupalalitArambho vaa| ___ samyagdarzanasaMpannatve sati aNuvrataguNavatazikSAtratAnAM madhye'nyatamena kenacit sarveNa vA yuktatvaM, samya- . gdarzanasaMpannatve sati sthUlapANAtipAtaviratirUpatvaM, prati. pannasamyaktvANuvratatve sati yatibhyaH sakAzAt sAdhu. zrAvakANAM sAmAcArIzravaNazIlatvaM vA agAriNo lakSaNam / dIkSAdicUsAdArabhya tapazcaraNazIlatve sati sakala Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80. jainatattvapradIpekevalAgamagamyepu atyantamUkSmajinoktapadArtheSu saMzayakaraNarUpatvaM zaGkAticArasya lakSaNam / ihalaukikapAralaukikabhIgopabhogaviSayakA'milApA. ' rUpatvapAkAGkSAticArasya lakSaNam / idamapyasti kiJcit' ityAkArakavibhramarUpatvam , 'idamapyastIdamapi' ityAkArakamativiplavarUpatvaM vA vicikitsAticArasya lakSaNam / abhigRhItAdimithyAtvavatA kriyAvAdyAdInAM prazaMmAkaraNam , kriyAvAdyAdipAkhaNDinAM manasA jJAnAdiguNamakarpodbhAvanaM vA'nyadRSTiprazaMsAticArasya lakSaNam / teSAM pAkhaNDinAM vacanadvArA bhUtAbhUtaguNotkIrtanarU. patvamanyadRSTisaMstavalakSaNAticArasya lakSaNam / vadhavandhacchedAdikadhArAsepaNAnapAnAdinirodhalakSaNAH paJcAticArAH prathamANuvratasya bhavanti / . sthAvarAdInAM vadhakaraNarUpatvaM vadhalakSaNAticArasya lakSaNam / sAnAM vandhanarUpatvaM vandhalakSaNAticArasya lakSaNam / vRkSAdInAM tvakchedakaraNarUpatvaM chedalakSaNAticArasya akSaNam / puruSahastyavagomahIpAdInAmadhikamArAropaNarUpatva. madhikabhArAropaNasya lakSaNam / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo'dhikAraH / teSAmevAnnapAnAdInAM nirodhalakSaNAticArasya lakSaNam / mithyopadeza rahasyAbhyAkhyAna sahasAbhyAkhyAnakUTalekha vizvasta mantrabhedalakSaNAH paJcAticArA dvitIyANutratasya bhavanti / . 81 pratiSedhakaraNarUpatvamannapAna pApajanakopadezakaraNarUpatvaM, pareNa svayaM vA'nyasyAtisaMdhAnarUpatvaM vA mithyopadezasya lakSaNam / guhyaprakAzanarUpatvaM, rahasyenAsadadhyAropaNarUpatvaM vA rahasyAbhyAkhyAnasya lakSaNam / anAlocya 'caurastvam, 'pAradAriko'yam' ityasadvacanarUpatvaM sahasAbhyAkhyAnasya lakSaNam / anyasadRzAkSaramudrAkaraNarUpatvaM, paraprayogAdhInatayA 'nyenAnuktasyApi vacanasya lekha karaNarUpatvaM vA kUTalekhasya lakSaNam / vizvAsamupagatAnAM janAnAM vicAralakSaNamantrasya prakAzakaraNaM vizvastamantrabhedasya lakSaNam / nyAsIkRta hiraNyAdInAmapalapanaM nyAsApahArasya lakSaNam / stena prayoga tadAhRtAdAna- viruddha rAjyAtikrama-pratirUpakavyavahAra - hInAdhikamAnonmAnalakSaNAH pazcAticArAstRtIyANuvratasya bhavanti / d Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpe. cauryakriyAyAM caurasya preraNAkaraNarUpatvaM stenaprayo. - gasya lakSaNam / caureNAhatadravyasya mudhA krayeNa vA grahaNaM tadAhatAdAnasya lakSaNam / rAjyamaryAdAmullavayA'nyaprakAreNAdAnarUpatvaM viruddha. rAjyAtikramasya lakSaNam / kutsitadravyasyApi suvarNarUpyAdisazavarNAdiyuktaM kRtvA loke suvarNarUpyAdivyavahArakaraNarUpatvaM, kRtrimasu. varNAdikaM niSpAdya loke satyasuvarNAdivyavahArakaraNarUpa. tvaM vA pratirUpakavyavahArasya lakSaNam / kUTatulamAnAbhyAM parapratAraNArtha kUTakrayavikrayakakSaNavyavahArakaraNarUpatvaM kUTakrayavikrayasya lakSaNam / ___ anyavivAhakaraNevaragamanaparagRhItAgamanA'naGgakrI. DAtIvakAmalakSaNAH pazcAticArAzcaturthavratasya bhavanti / svApatyavyatiriktasya kanyAphalalipsayA nehasaMba. ndhena cA vivAhakaraNamanyavivAhakaraNasya lakSaNam / ____ sAtAvedanIya cAritramohanIyodaye sati anidevAdi. sAkSipUrvakapANigrahaNarUpatvaM vivAhasya lakSaNam / pratipuruSagamanazIlAyAM sAdhAraNastriyAM phizcitkAlaM bhATimadAnAdinA grahaNapUrvakagamanarUpatvAmitvaragamanasya lakSaNam / / yoniprajananalakSaNasthAnaM tyaktvA'nyatrA'nekavidha Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 jaitatattvapradIpe- . rasya lakSaNam / atrApi sAvadyAhAraviSayakakRtapratijJasyAnAmogAdinA pravRttAvaticAra: syAt / arddhakhinna-yavamudgagodhamAdInAmanAbhogAdinA bha. kSaNaM duSpakAhArasya lakSaNam / anAbhogAdinA pravRttAvatrAticAra: syAt / kandarpakaukucyamaukharyasaMyuktAdhikaraNopabhogAdhikatvA. samIkSyAdhikaraNalakSaNA'ticArAstRtIyaguNavratasya bhvnti| rAgodaye sati hAspayuktAsabhyavAkprayogarUpatvaM kandapasya lakSaNam / mohanIyodaye sati hAsyayuktAsabhyavAgvyApAropArjanapUrvakAsabhyaphAyavyApArakaraNarUpatvaM kaukucyasya lakSaNam / ' asaMbaddhamalApitvaM maukharyasya lakSaNam / udUkhalazakaTadhanUrUpAdhikaraNAntareNa saha musalaphAlayugazarAyadhikaraNAdInAM saMyogakaraNaM saMyuktAdhikaraNasya lakSaNam / * yAvatlAnAlaGkArAdibhiryasya prayojanaM tato'dhikagraha- . NarUpatvamupabhogAdhikyasya lakSaNam / anAlokyAdhikaraNamasamIkSyAdhikaraNam / kAyavAnoduSpraNidhAnA'nAdarasmRtyanupasthAnalakSaNAH paJcAticArAH prathamazikSAvratasya bhavanti / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtiiyo'dhikaarH| 7 . zarIrAvayavAnAM pANipAdAdInAmanabhRtatAvasthApanarUpatvaM kAyaduSpaNidhAnasya lakSaNam / / . varNasaMskArAbhAve sati arthAnacagamarUpatvaM vAgdupraNidhAnasya lakSaNam / krodhalobhadrohA'bhimAnAdikAryavyAsajanyasaMbhra. marUpatvaM manoduSpraNidhAnasya lakSaNam / sAmAyikaviSayAnutsAharUpatvamanAdarasya lakSaNam / sAmAyikasya smRtAvanupasthApanarUpatvaM smRtyanupasthApanasya lakSaNam / AnayanamepyaprayogazabdarUpAnupAtapudgalakSepalakSaNA: paJcAticArAH dezAvakAzikasya bhavanti / / saMdezakapradAnAdinA sacittAdivastUnAmAnayanapAnaya. naprayogasya lakSaNam / amigRhItadezavyatikramabhayAd bhRtyaM preSya tvayA mama gavAdikamAneyam' iti preraNAkaraNaM preSyaprayogasya lakSaNam / svagRhabhUpradezavipayakAbhigrahakRtAnantaramutpannaprayojane'bhyucchvAsitAdikaraNena pravodhanarUpatvaM zabdAnupAtasya lakSaNam / ___ evaM rItyA svakIyavarNAdinA pravodhanarUpatvaM svAvayavapradarzanadvArA parAgamanasUcakatvaM vA varNAnupAtasya lakSa. Nam / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SE jainatattvapradIpe___kAryArthinA koSThakASThAdikaM prakSipya AgamanasUcakatvaM pugakakSepasya lakSaNam / 'apratyavekSitAmamArjitabhUmAvRtsargAdAnanikSepAH, anAdarasmRtyanupasthApane ceti paJcAticArAH poSadhalakSa. tRtIyazikSAvatasya bhavanti / uccAraprasravaNakhelasiyANakAdInAM pratyavekSaNapramAjanAbhAvavadbhUmau parityAgarUpatvamapratyavekSitabhUmAvutsargakakSaNaprathamAticArasya lakSaNam / yaSTiMpIThaphalakapAtrakambalAdInAM pratyavekSaNapramArjana makRtvA bhUmau grahaNanikSepakaraNarUpatvamapratyavekSitabhUmau grahaNalakSaNAticArasya lakSaNam / darbhakuzakambalavastrAdilakSaNasaMstArakasya pratyavekSaNa pramArjanamakRtvA bhUmau nikSepakaraNarUpatvaM tRtIyAticArasya lakSaNam / pauSadhe'nutsAhakaraNamanAdaralakSaNacaturthAticArasya lakSaNam / - pauSadhopavAsaviSayakapatipattirUpakartavyakriyAyAM smR. tibhraMzarUpatvaM smRtyanupasthApanalakSaNapazcamAticArasya lakSa. Nam / sacittanikSepa-sacittapidhAna-paravyapadeza-mAtsarya-kA. lAtikramalakSaNA: pazvAticArA atithisaMvibhAgasya bhavanti / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhikaarH| abhihito lakSaNavidhAnAbhyAM kAyavAmanaHkarmayogalakSaNa AzravaH / adhunA bandhaH pratipAdyate mithyAdarzanAviratikaSAyayogA iti paJca vandhahetavo bhvnti| tatra mithyAtvaM nAma tattvArthAzraddhAnalakSaNaM samyagdaniviparItarUpamuktameva / matyajJAnAdinA parikalpayato'samyagdarzanaparigrahaviSayako yo'yaM tadeva satyam / ityabhyupagamaH, tatmatipatyA gRhItamithyAtvarUpatvaM, matyajJAnAdinA'bhyupetyAsamyagdarzanaviSayakaparigraharUpatvaM vAbhigRhItamithyAtvasya lakSaNam / tAhamithyAtvaM yeSAM santIti mithyAtvinaH / te ca triSaSTyuttarazatatrayasaMkhyAkA bhavanti / tathAhi-saptapaSTirajJAnavAdinAM mugataziSyaprabhRtInAM bhedAH santi / sAkalya-vaSkula-sAtyamuni-cArAyaNa-mAdhyandina-mauda-pippalAda vAdarAyaNa-jaimini-vasuprabhRtayo'pi jJAtavyAH ! kriyaavaadinaamshiityuttrshtbhedaaH| te ca marIcikumArakapilolUkagAryaprabhRtayaH / caturazItibhedA akriyAvAdinAm / te ca koklkaannttheviddhi-kaushikmbhRtyH| Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhikaarH| dvAtriMzadbhedA vinayavAdinAm / te ca vaziSTa-pArAzarajAtukarNa-vAlmIka-romaharpa-satyadatta-vyAsa-ilAputraprabhR. tyH| abhigRhItamithyAtvAdanyad yanmithyAtvaM tadanabhigRhItAdikam / tadapi tattvArthAzraddhAnarUpaM bhavati / pUrvoktaviratilakSaNAd viparItarUpatvamAviratelakSaNam / saMsAramAptinimittarUpatvaM kapAyasya lakSaNam / yogastu pazcadazavidhA pramAdo'pi / atra yadyapekSitA, varhi so'pi ucyate / lakSaNato yadi kapAyAdipvantarbhUtaH, ahi teSAM kakSaNakathanena so'pi saMgRhIto bhavati / smRtyanavasthAne sati kuzalebanAdararUpatve ca sati yogaduSpaNidhAnarUpatvaM pramAdasya lakSaNam / tasya ca pramAdasya paJca prakArAH santi madya-viSaya-kapAya-vikathA-nidrArUpAH / eSAM mithyAdarzanAdInAM vandhahetUnAM pUrveSAM sadbhAve sati uttarepA niytbhaavH| uttarottarasAve tu pUrveSAM bhajanA aniyatabhAva ityarthaH / / atha bandhahetupatipAditaM zrutvA para utkarNAyate-hastAdhabhAve sati AdAnazaktivirahAt kathamamUrtasyAtmanaH karmagrahaNaM prati vyaapaarH| ucyate, iyameva tAvadasthAnArekA 1 kaNyante-pIDyante prANinaH parasparaM yasminnasau kaSaH saMsAraH, tamayanta prApnuvanti jantavo'neneti kapAyaH krodha-mAna-mAyA-lobha ruupH| Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpe jainaprakriyAnabhijJasya devAnAMpiyasya, kenAtmano'mUrta tAbhyupetA ? karmajIva saMbandhasyA'nAditvAdekatvapariNAme sati kSIrodakavad vahanyayogolakavad vA mUrta evAtmA, kArmaNazarIrasaMvandhAt karmagrahaNe vyApriyate / ato nAsti zaGkAkaraNasamayaH / sakaSAyatvalakSaNahetunA jIvaH karmaNo yogyAn pudgalAn gRhNAti / 64 syAdetat pUrvaM sAmAnyavandhahetugrahaNe kapAyo'pi gRhIta eva, punaH kimarthaM gRhyate / iti zaGkAyAM samAdhIyatearatat kaSAyANAM prAdhAnyakhyApanArthe punaH kapAyapadamupAttam / athavA, kaSAyeSu satsu tIvramandamadhyamAzayAnurUpasthityanubhAgo bhavatIti vizeSapratipatyarthaM punaH kaSAyapadaM gRhItam / vandhanaM vandhaH, karmayogya pudgalAnAM parasparamAzleSaH, athavA prakRtyAdinA vadhyate asvAtantryamApadyate AtmA sa bandhaH pudgala pariNAmaH kSIrodakavat / sa cAtmamadezeSu rAgAdyabhyaJjaneSu karmayogya pudgalAnAmA zleSamAtratvena yo vandhaH sa eva bandhapadArthaH / tathA ca mithyAtvAdivandhahetuvazAdAdrakRtacetasaH sarvato yogavizeSAt sUkSmaikakSetrAva gAhyanantapradezAnAM karmayogyAnAM vargaNAnAmupazleSarUpatvaM bandhasAmAnyasya lakSaNam / * rAgAdisnehAbhyaJjanasyAtmano'pUrva karmagrahaNayogyatAdhArakatvaM kArmaNazarIrapariNAmasya lakSaNam / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho'dhikAraH / tathA ca AtmazarIrayoH kathaJcidaikyAdanAbhogavIyataH karmavandho bhavati / sa eva kArmaNazarIra pudgalagrahaNakRto bandhazcaturvidhaH / lakSaNataH pratipAdito bandhaH, saMprati vidhAnata ucyate uktalakSaNo bandha eko'pi kAryabhedAt prakRtyAdivibhAgamAsAdayati / yathA manuSyaH krauryanIcaistvAdilakSaNakAryabhedAnnAnAtvaM pratipadyate / sa ca dvedhA, dravyabhAvabhedAt / tatra dravyavandhastRNakASThAdiSu prasiddhaH / bhAvavandhastu nigadyate - bhAvavandhaJcaturvidhaH, prakRti-sthityanubhAga-pradezabandha - - 65 * @ bhedAt / anAbhogapUrvAdhyavasAya vizeSe sati AhArapariNAmavat sthityAdilakSaNakarmapariNatirUpatvaM prakRtivandhasya - kSaNam / sa ca karmAtmanoraikyatApAdanasvarUpaH / kartrA parigRhIta pUrvoktakarma pudgalarAzerAtma pradezeSvavasthAnavizeSarUpatvaM sthitibandhasya lakSaNam / kAlAntarA'vasthAne sati vipAkavartipariNAmavizeparUpatvaM, prayogakarmaNeopAttAnAM zubhAzubhakarmaprakRtInAM prakRtisthitirUpANAM tIvramandAdyanubhAvatayA'nubhavarUpatvaM vA anubhAgavandhasya lakSaNam / sa cAnubhAgabandhaH samAsAditaparipAkAvasthasya vada Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRda jainatattvapradIpe rAderivopabhogya srvghaatygh|tyekdvitrictuHsthaanikshubhaashubhtiivrmndaadibheden vakSyamANasvarUpaH / svapradezeSu karmagalasaMcayakaraNarUpatvaM yathoktanimittasadbhAve sati pudgalAdAnarUpatvaM vA pradezavandhasya kakSaNam / atra ca modakadRSTAntaH paribhAvanIyaH / tathAhi--- prakRtayo dvedhA, mUlottarabhedAt / mUlA jJAnAvaraNAdirUpA, uttarAstu matijJAnAvaraNAdirUpAH / teSAM kAlavizeSaniyamanaM sthitiH, tasyA eva snigdhamadhuratvAdyekadviguNAdisadbhAvo'nubhAgaH / punastasyA eva kaNikkAdivad dravya - pariNAmaH pradezaH, arthAt karmaNaH pulapariNAmanirUpaNaM pradezacandhaH / tathA ca pratyekAtmapradezAH karmAvayavairanantAnantakairvaddhAH santaH karmANi vananti sAtatyayogena / tatra ca prakRtya / dicaturvidhavandheSu prathamabhedaH prathamatayA nirUpyate - mUlottarabhedAt prakRtivandho dvedhA, tatrApi mRLaprakRtibhedastvaSTavidhaH, jJAna-darzanAvaraNa- vedanIya- mohanIyAyurnAmagotrA -'ntarAyabhedAt / uttaraprakRtibhedastu saptanavatividhaH, athavA aSTapa JcAzaduttarazataviSaH / tathAhi -- jJAnAvaraNaH paJcavidhaH, matizrutAvadhimanaHparyAyakevalabhedAt / darzanAvaraNo navavidhaH, cakSura Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhikaarH| 67 cakSuravadhikevaladarzana-nidrA nidrAnidrA-pracalA-pracalAmacalA-styAnadibhedAt / evaM rItyottarottaraM vkssyte| . . ____ atha ca prathamataH kramaprAptaM paJcavidha jJAnAvaraNaM pratipAdyate-- sAmAnyavizeSAtmakavastuno 'vizeSAvavodharUpatvaM jJA. 'nasya lakSaNam / 'taca jJasvabhAvasthAtmana: prakAzarUpasya jJAnAvaraNakSayopazamakSaya samudbhavaH prakAzavizepo bhatijJAnAdivyapadezabhAg bhavati / tasyAvArakaM karma jJAnAvaraNanAmadheyaM bhavati / ___* aSTAviMzatibhedabhinnaM matijJAnaM yenA''viyate tanmatijJAnAvaraNaM dezaghAti, locanapaTavat / zrotropalabdhirUpazrutajJAnaM yenA''triyate tacchutajJAnA. caraNam, vadApi dezaghAti bhavati / indriyA'nindriyanirapekSatve sati Atmano'vadhijJAnAvaraNakSayopazamajanyapudgalaviSayakaprakAzAvirbhAvarUpamavavijJAnaM yenA''triyate tadavadhijJAnAvaraNam ; tadapi deshghaati| sAkSAdAtmano manodravyaparyAyAn nimittIkRtya manupyakSetrAbhyantaravartisaMjJipaJcandriyamanogrAhiprakAzavizeSarUpaM manaHparyAyajJAnaM yenA''triyate tanmanaHparyAyajJAnAvaraNam , tadapi dezaghAti / / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradvIpe - kevakajJAnAvaraNakSayasamudbhUtamAtmaprakAza svarUpaM kevalajJAnaM yenAssvriyate tatkevalajJAnAvaraNam tacca sarvaghAti bhavati / atha darzanAvaraNaM pratipAdyate - ha pazyatyanenAtmeti cakSuH sarvamevendriyamAtmanaH sAmAnyavizeSabodhasvabhAvasya karaNaM taddvArakaM yatsAmAnyamAtropalambhanamAtmapariNatirUpaM cakSurdarzanam, tadghAti cakSurdarzanAvaraNam, tacca dezaghAti bhavati / zeSendriyamanoviSayakramaviziSTama cakSurdarzanaM, tadghAti karmAcakSurdarzanAvaraNam / taca vetrisamaM bhavati / avadhidarzanAvaraNakSayopazamasamudbhUtamavadhidarzanam / sAkSAdAtmanaH sAmAnyamAtropalambhanaM kevaladarzanAvaraNakSayasamudbhUtaM kevaladarzanam / tayorAvArakaM karmAvadhidarzanAvaraNaM kevaladarzanAvaraNaM ca bhavati / sukhaprabodhasvabhAvAvasthAvizeSarUpatvaM, sukhajAgaraNastrabhAvakhApAvasthAvizeSarUpatvaM vA nidrAyA lakSaNam / duHkhajAgaraNasvabhAvasvA pAvasthAvizeSarUpatvaM duHkha pratibodhasvApAvasthAvizeSarUpatvaM vA nidrAnidrAyA lakSaNam / sthitApasthitasvA pAvasthAvizeSarUpatvaM pracaLAyA lakSaNam / 'caMkramaNaviSayaka svApAvasthAvizeSarUpatvaM pracalAma calAyA lakSaNam / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhikaarH| dinacintitArthAtikAsAviSayakasvApAvasthAvizeSarUpatvam, nAgadavasthAdhyavasitAryasaMsAdhanaviSayakAbhikAmAnimittakasvApA'vasthAvizeSarUpatvaM vA styAna - kSaNam / ___ atra nidrAdayastu samadhigatAyA darzanalabdherupAte pravartante / cakSurdarzanAvaraNAdicatuSTayaM tu darzanodgamocchedittvAd mUlaghAtaM nirvahanti / vaMdanIyaM dvividha, sadasavedanIyabhedAda / / mohanIyaM mULato dvividhaM, darzanacAritramohanIyabhedAt / tatra darzanamohanIyaM trividham, samyaktva mizra-mithyAtvamohanIyabhedAt / tatra tattvAryazraddhAnarUpaM samyaktvam / tattvAryAzraddhA. narUpa mithyAtvam / tadubhayasvabhAvaM pizram / cAritramohanIyaM dvividham, kapAyamohanIyanokapAyamoha. nIyabhedAt / tatra kapAyamohanIyaM caturvidham , anantAnubandhyAtyAkhyAna-pratyAkhyAna-sajvalanabhedAt / tadapi pratyekaM caturvigha, krodha-mAna-mAyA lobhmedaav| samyaktvalakSaNAtmIyaguNaprativandhakale sati saMsArA. anubandhanazIlatvam, anantasaMsArakAraNatve sati mithyA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattva pradIpe tvAnubandhazIlatvaM vA anantAnubandhikapAyamohanIyasya lakSaNam / yasyodaye sati alpamapi pratyAkhyAnaM na bhavati taMdUpatvam, dezaviratiprativandhakatvaM vA'pratyAkhyAnakaMpAyamoha - nIyasya lakSaNam / sarvaviratilakSaNa mUlaguNapratibandhakatvaM pratyAkhyAnakapAyamohanIyasya lakSaNam / yathAkhyAtacAritraprativandhazIlatvaM, samastapApasthAnarahitaviratibhAjo'pi yaterduH paha paripahasannipAte sati yugapatsaMjvalanazIlatvaM vA saMjvalanakapAyasya lakSaNam / " 100 parvatarAjisadRzo'nantAnubandhI krodhaH / tatra parvataH pApANapuJjaH, tadekadezo'pi zilAdivibhAgarUpa upacArAt parvata ucyate / tasya rAjirnAmabheda:, parvatasya rAjiH parvatarAjistayA sadRzaH parvatarAjisadRzaH, sAdRzyaM tu vakSyamANarItyA jJeyam ; - zilAyAmutpannA yA rAjiH, sA ca yAvacchilArUpaM tAvadavatiSThate, na tasyAH saMdhAnamasti, evamanantAnuvandhI krodha utpannaH san yAvajjIvati tAvadanuvartate, na ca tasyopacAntirasti / tadanu mRtvA ca bhUyo narakagamanaM bhavati / tathA bhUmirAjisadRzo'pratyAkhyAnakrodhaH / . 1 1 alpapratyAkhyAnamapratyAkhyAnaM, dezaviratirityarthaH, tatpratibandhako dvitIyaH kaSAyaH / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jainatattvapradIpedhaduHkhotpattisthAneSu vivasanaM bhavati tadrUpatvaM tiryagA. yuSo lakSaNam / yasyodaye sati prAyeNa zArIrikamAnasikamukhaduHkhanivandhanamanuSye putpattiH syAt tadrUpatvaM manuSyAyupo lakSaNam / yasyodaye sati prAyeNa sukhapracuradeveSu janma bhavati tadrUpatvaM devAyupo lakSaNam / // nirUpitA''yuSkarmaprakRtiH / / saMprati nAmakarma nirUpyate - taca nAmakarma vyadhikazatavidha, gati-jAtizarIrA.. jopAGga-vandhana-saMghAtana saMsthAna-saMhanana sparza-rasa-gandha-cajAnupUrvI-vihAyogati - parAghAto cchvAsAtapodyotAgu. rulaghu-tIrthaGkaranirmANo-paghAta-trasaM-bAdara-paryApta pratyekasthira-subha-zubhaga-susvarAdeyayazAkIrti-sthAvara-mUkSmAparyApta-sAdhAraNAsthirAzubha-durbhagaduHsvarAnAdeyA'yazAkI- . tibhedAt / tatra gatizcaturdhA, naraka-tiryag-manuSya devagatibhedAt / jAtiH pazcadhA, ekadvitricatuSpaJcendriyabhedAt / zarIraM pazcadhA, audArika vaikriyA ''hArAka-tejasa-. kArmaNabhedAt / bandhanaM paJcadazavidham , audArikaudArikavandhanau-dA- . . rikataijasavandhanau-dArikakArmaNavandhana-vaikriyavaikriyavandhana Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhikaar| vaikriyataijasavandhana-kriyakArmaNavandhanA-''hArakAhArakavandhanA-''hArakataijasavandhanA-''hArakakArmaNavandhanau-dArikanaijasakArmaNavandhana-vaikriyataijasakArmaNavandhanA-''hArakataijasakAmaNabandhana-tainasataMjasabandhana-taijasakArmaNavandhana-kArmaNakArmaNabandhanabhedAt / / ___saMghAtanaM pazcadhA, audArika-vaikriyA-hAraka-vaijasakarmiNasaMghAtanabhedAt / saMsthAnaM poDhA, samacaturasra-nyagrodha-sAdi-vAmana-kunjahuNDakasaMsthAnabhedAt / / ___ saMhananaM pohA, vajrarpabhanArAcaRpamanArAca-nArAcA. 'rdhanArAca kIlikA-sevArtasaMhananabhedAt / sparzo'dhA, mRda-khara-guru-laghu-zItoSNa snigdha rUkSa. bhedAt / . rasaH paJcadhA, tikta kaTu-kapAyA 'mla-madhurabhedAt / gandho dvividhaH, surabhi-durabhigandhabhedAt / varNaH paJcadhA, kRSNa-nIla-lohita-hAridra zuklavarNabhedAt / * AnupUrvI caturdhA, naraka tiryag-manuSya-devAnupUrvIbhadAda / bihAyogatidhA, zubhA'zubhavihAyogatibhedAt / atha lakSaNato nAmakarma pratipAdyate Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 jainatattvapradIpe yasyodaye sati vivakSitabhavAd bhavAntare jIvAnAM gamanaM syAt tadrUpatvaM gatinAmakarmaNo lakSaNam / yasyodaye sati narakagamanarUpatvaM tannarakagatinAmakarmaNo lakSaNam / 1 yasyodaye sati tiryaggatigamanarUpatvaM tatiryaggatinAmakarmaNo lakSaNam / yasyodaye sati manuSyagatigamanarUpatvaM tanmanuSyagatinAmakarmaNo lakSaNam / yasyodaye sati devagatigamanarUpatvaM taddevagatinAmakarmaNo lakSaNam / yasyodaye sati ekendriyAdijAtivyavahArabhAk syAt tadrUpatvam, ekendriyAdisaMjJAvyapadezanimitta katvam, nA.rakAdigatiSu avyabhicAri sAdRzyenai kI bhUtArthAtmikA yA jAtistadvyapadeza bhAnimittakatvaM vA ekendriyAdijAtinAmakarmaNo lakSaNam / yasyodaye sati cetanasya nivAsasthAnarUpazarIraniSpattiH syAt tadrUpatvaM zarIranAmakarmaNo lakSaNam / sArasthULa pudgaladravyavargaNa nirmApita rUpatvamaudA rikazarIrasya lakSaNam / tatprAyogya pudgalagrahaNanimittakatvaM tannAmakarmaNo lakSa 106 Nam / " Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 jaina tattvapradIpe - yAmakaM 'anenAGgopAGgenAtraiva viniveSTavyam ityevarUpaM niyamakAri AnupUrvInAmakarma | labdhizikSaddhinimittakatve sati AkAzagamananimittakatvam, AkAzaviSayakagamananimittakatvaM vA vihAyogatinAMmakarmaNo lakSaNam / tacca dvedhA, zubhAzubhabhedAt / tatra prazastA gatirhasagajAdInAm, aprazastoSTrazRgAlAdInAm / labdhirdevAdInAM devayanyutpannAvinAbhAvinI, zikSayA Rddhi: zikSarddhiH, tapasvinAM pravacanamadhIyAnAnAM vidyAdyAvarttanaprabhAvAd vA / tathA ca labdhizikSarddhijanyatve sati AkAzagamanabhUtatvaM vihAyogatinAmakarmaNo lakSaNamiti phalitArtha: i: 1 paraM prati trAsamatighAtAdijanakatvaM, darzanamAtreNa sabhyAnAM kSobhApAdakarUpatrAsajanakatve sati parapratibhAmatighAtajanakatvaM vA parAghAtanAmakarmaNo lakSaNam / prANApAnayogya pudgalAdAnasAmarthyajanakatvam, yannimittakocchvAsa niHzvAsau bhavatastadrUpatvaM vocchvAsanAmakarmaNo lakSaNam / lakSaNaghaTakaprANApAnau prAguktAvapi vizeSapratipatya yamucyete -- UrdhvagAmisamIraNarUpatvaM prANasya lakSaNam / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhikaarH| . 11 adhogAmisapIraNarUpatvamapAnasya lakSaNam / mANApAnau caanntmdeshpudglskndhprinnaamjnyau| AtapazaktijananasAmarthyanimicakatvamAtapanAmakarmaNo lakSaNam / athavA, yasyodaye sati svayaM zItasvabhAvA api parAn tApayanti tadrUpatvam / taMca. sUryamaNDalavativAdarapRthivIkAyeSu eva vipacyate, nAnyatra / anuSNaprakAzasAmarthyajanakatvamuddyotasya lakSaNam / taca khadyotAdiSu jJeyaM, na sUryamaNDalAgnyAdau / agurukaghupariNAmaniyAmakatvamaguruladhunAmakarSaNo lakSaNam / bhAvArtha ucyate-yasya pharmaNa udayAt kunthvAdInAM sarvajIvAnAmAtmIyazarIrANi na guruNi, nApi laghUni ca; kintu agurulaghupariNAmamevA'varundhanti tatkarmA'gurulaghuzabdenocyate / nizcayanayApekSayA sarvadravyANi sthi. tyAdisvabhAvena pariNamanta iti jainsiddhaantH| . tatra aguruladhvAkhyo yaH pariNAmastasya niyAmaka tadeva tatrodbhUtetarazaktikaM nidhatta ityagurulaghu nAma / sarvazarIrANi ca nizcayanayAzrayAd 'na guruladhvAdivyapadeza. bhAJji / vyavahAranayAzraye tu anyonyApekSayA traividhya* mnurudhynte| yasyodaye sati tribhuvanasyApi pUjyo bhavati tadrUpatvaM tIrthakRnnAmakarmaNo lkssnnm| tacca kaivalyAvasthAyAM vipcyte| Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 jainatattvapradIpe___ sarvajIvAnAmAtmIyazarIrAvayavAnAM vinyAsaniyamanimittakatvaM nirmANanAyakarmaNo lakSaNam, prAsAdAdinimaNikalAkauzalopetavardhakIvat / zarIrAGgopAGgAnAM yasyodaye sati anekadhopaghAta: kriyate tadrUpatvaM, svazarIrAvayavalambikAdibhiH svAvayavAnAM vighAtoyanimittako bhavati tadrUpatvama, svakIyaparAkramAdyapaghAtajanakatvam , yasyodaye sati sthaparakRtodvandhanAyupaghAto bhavati tadrUpatvaM vopaghAtanAmakarmaNo lakSaNam / dvIndriyAditrasabhAvanirvartakatvam ,yasyodaye sati dvIndriyAdivatpattirbhavati tadrUpatvaM vA trasanAmakarmaNo lakSaNam / yasyodaye sati jIvAnAM sthUlatvalakSaNavAdaratvaM syAt tadrUpatvaM, sthUlasvarUpavAdarazarIranirvartakatvaM vA bAdaranAmakarmaNo lakSaNam / * yanimittakAhArAdivargaNAdravyANAmAdAnapariNAmayoH zaktirutpannA tadrUpatvaM paryAptanAmakarmaNo lakSaNam / sAca pohA, AhAra-zarIre-ndriya zvAsocchvAsa-bhASAmanaHparyAptibhedAt / zarIrendriyavAmanaHprANApAnayogyavargaNAdalikadravyAharaNakriyAMparisamAptirUpatvamAhArapayomalakSaNam / * nijocitagRhItAhAravargaNAdravyANAM pRthak khalarasa: rUpeNa pariNatiryanimittA bhavati tadrUpatvam , rasIbhUtAhAra- . sya zarIrayogyA pariNatiyannimittA bhavati tadrUpatvam / ... Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ jainatattvapradIpe___ kathito mULaprakRtivandhaH / adhunA sthitibandho nirUpyate / sthitiravasthAnaM vandhakAdArabhya yAvadazepaM nirjIyave tAvatparyantA / lakSaNaM tu prAguktameva / / adhunA pratyekakarmaprakRtInAM sthitiH pratipAdyate jJAna-dazanAvaraNa-vedanIyA-'ntarAyalakSaNamakRtInAM triMzatsAgaropamakoTAkoTilakSaNA parA sthitiH| nAmagotraprakRtInAM viMzatisAgaropamakoTAkoTilakSaNA parA sthitiH| : AyupastrayastriMzatsAgaropamaLakSaNA parA sthitiH / jaghanyA vedanIyasya dvAdazamuhUrtA / antarmuhUrtA'pi mtaantre| zeSANAM jJAna-darzanAvaraNa-mohanIyA-''yuSkA-'ntarA. yANAmantarmuhUrtA jaghanyA sthitiH / uktaH sthitivandhaH / adhunA'nubhAgavandhaH matipAdyate anubhAgo nAma vipAkA, vividhaM pacana vipAkA, udayAvalikAyAM karmadalikAnAM pravezaH, athavA karmaNAM viziSTo nAnAbhakAro vA pAko vipAkaH / aprazastapariNAmAnAM tIvratA, zubhapariNAmAnAM ma. ndatA / yathoktakarmavizeSA'nubhavanaM sarvAsAM karmaprakRtInAM phalam / vipAkodayAnubhavanaM vandhAdArabhyAbAdhAkALaM maH . ktvA jIvasyAnusamayaM karmAnubhavanam / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhikaarH| * . tadyayA-jJAnAvaraNasya phalaM jJAnAvarodhaH / darzanAdharaNasya darzanazaktyavarodha ityaadi| . * yathA yenA'dhyavasAyavizeSeNa yAzarUpaM baddhaM karma tacayA tenaiva prakAreNa vipacyate, anyamakAreNApi / vipAko rasaH, sa ca tiivrmndmdhymaadyvsthaabhedbhinnH| tatra kadAcicchubhamapi azubhatayA'nubhUyate, azubhaM ca zubharasatayeti / sa cAnubhAvasaMjJo rasastItrAdibhedAbhino'nekaprakArakaH karmaNi bhavati / tatra ca kiJcit karma pudgaleSu vipacyate, pudgalAMn pariNamayati nAnAprakAreNetyayaH, ttpudglvipaakiityucyte| ' kiJcit karma bhavAvipAki bhavati, prAptajanmanaH zarIrapadAtmani vipacyate,aparaMtu kSetravipAki kSetrAntare vipacyate, anyat kicijjIvavipAki jIva eva vipacyate / - jJAnAvaraNAdInAM samabhedAnAM pratyekamanvarthanirdezaH kRtH| yadi vipAko'nubhAva iti kathyate tarhi tat karmAnubhUtaM sada kimAvaraNavadavatiSThate uta niHsAraM sat pracyavate ? iti zaGkAyaryA samAdhIyate / tasmAd vipAkalakSaNAnubhavAva karmaNo nirjaraNaM bhavati, AtmapradezebhyaH patipatana bhavatItyarthaH / nirjarA kSayo vedaneti pryaayaaH| tatra nirjarA hAni:, kSayo vinAzA, karmapariNatervigamo vedanA, rasA. nubhava aarmphlopbhogprismaapteH| . . . Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 jainatattvapradIpe sA ca nirjarA dveSA, vipAkajetara bhedAt / tatra bi.. pAkanA saMsArasamudre paribhrAmyamANasyAtmanaH zubhAzubha- - karmaNo vipAkakAlaprAptasya yathAyathamudayAvalikAthotasi patitasya phalopabhogAdupajAtasthitikSaye sati yA nivRttiH sA vipAkajA nirjarA bhavati / yatkarmA'prAptavipAkakAlamaupakramika kriyAvizeSasAma ryAdanudIrNamapi valAdudIryodayAvalikAyAmanupravizyate, panasatindukAgraphalapAkavat, sA tu avipAkajA nirnarA bhavati / tAM tu 'tapaso nirjarA bhavati' iti vyAkhyAnA'vasare pratipAdayiSyAmi / ukto'nubhAgabandhaH / atha pradezavandho nigadyate / nAmapratyayAH sarvato yogavizeSAt sUkSmaikakSetrA'vagA - dasthitAH sarvAtmapradezeSu anantA'nantapradezAH / vyAkhyA tvasya nAmapratyayAH pudgalA jJAnAvaraNAdivighnaparyavasAnaM nAma tasya pratyayAH kAraNAni mithyAdarzanAdIni sarvataH tiryagUrdhvamadhazca badhyante / kAyavAymanolakSaNayogavizeSAca sUkSmAzca badhyante, na tu bAdarAH / atra ca sUkSmatvamApekSikam / tathAhi - paramANorArabhya yAvadanantapradezAH skandhAstAvadapi atisUkSmatvAnna vandhayogyA bhavanti / ananta'pradezavargaNAyAmapi kecid grahaNayogyAH, kecicca na, ataH sUkSmagrahaNam / evaM krameNaudArika - vaikriya - AhArakatejasa - bhASA - prANApAnamanovargaNAM samullaGghya karmavarga Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cturtho'dhikaarH| 11. jAyogyAH sUkSmapariNavirUpA eva vadhyante, na vAdarapariNavibhAjaH / evaM krameNApi sUkSmapariNatibhAjaH kecidrahaNayogyA:, kacica n| yatrAvakAce jIvAvagADhastatraiva ye karmayogyAH pudgalAsta eva vadhyante na kSetrAntarAvagADhAH / tatra vartamAnAste ca snehaguNayogAdAtmani laganti, na kSetrAntarAvagADhAH, . tadbhAvapariNAmA'bhAvAn / te'pi pudgalAH sthitA eva badhyante, na gatisamApannAH / mati mAtAstu gacchantyeva, pariNAmavizeSAd nAtmani lipyante, vegavattvAt / sarvaprakRtipudgalAH sarvAtmapradezeSu vadhyante / .. ekaiko hyAtmapradezo'nantAnanvakarmapradezaiH baddho'saMkhyapradezAtmakajIvasyakaikapradezo'nantAnantajJAnAvaraNakarmaskandhairvadaH / evaM darzanAvaraNAdikarmaskandhairapi anantA'nantapradezAH karmagrahaNayogyAH pudgalA baMdhyante / ayaM phalitArtha:-Atmana ekakapradeze jJAnAvaraNAdipahalA anantA'nantapradezAH skandhAH karmavargaNAyogyA vadhyante-zleSamupayAnti, ayogyAstu na badhyante / - pradezavandha uktH| atha prasaGgAt puNyaprakRtirapi pratipAdyate- saddedyasamyaktvahAsyaratipuruSavedazubhAyunAmaMgotrala. kSaNAH punnyprkRtyH| tatra sadvecaM bhUtavratyanukampAdihetukam / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpe-. 120 tathAhi - bhUtavatyanukampAdAnaM sarAgasaMyamAdiyogaH zAntiH zaucamiti sadyasya kAraNAni / samyaktvaM tattvArthazraddhAnalakSaNam / tadapi kevalizrutaH saGghadevAnAmavarNavAdaniSedhapUrvaka varNavAdAdihetukam / varNavAdastu sadbhUtaguNodbhAvanaM pUjAparyupAsanaM, taeva hetavo yasya taddhetukam / hAsyavedanIya hAsyAkAreNAnubhavanIyam / rativedanIyaM ratyAkAreNAnubhavanIyam / puruSavedanIyaM puruSavedarUpeNAnubhavanIyam / zubhAyurmAnuSadevAyurlakSaNamiti bhASyakArAbhiprAyaH / karmaprakRtigrandhAnusAriNastu tiryagAyurapi zubhamAcakSate / zubhagotramuccatraM zubhanAma gatijAtinAmAdInAM madhyA dudvartitavyam / sadvedyAdikamaSTavidhaM puNyasaMjJitaM kathitam / tathA cAryalabhyaM pApaM vyudasanIyam / yadyapi kathitA puNyaprakRtiH, tathApi prakArAntareNa spaSTatayA dvAcatvAriMzaducyante sadvedyaM tiryagmanuSyadevApi manuSyadevagatI paJcendri jAtiH zarIrANi pazca samacatukhasaMsthAnaM vajrarSabhanArAcasaMhananamaGgopAGgatrayaM prazastavarNagandharasasparzA manuSyadevAnupUoya agurulaghupaghAte ucchvAsa Ata podyotaH prazasta S Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthI'dhikAraH / vihAyogatitra savAdaraparyAptipratyeka sthirazubhasubhagasusvarAdeyayazaH kIrtiparyavasAnAH zubhA nirmANatIrthaMkarAccairgotraiH saheti pUrvaprakRtiviparIta bhUtAH pApaprakRtaya iti kathito vandhAdhikAraH / 1. Ara. * 121 iti e- em-e-is-vItyupAdhiyukta zAstravizArada - jainAcArya - zrImadda jaMyadharmasUrIzvaracaraNAravindabhRGgAyamANana nyAyatIrtha nyAyavizAradopAdhiyuktena pravarttakamaGgalavijayena viracite janatattva- pradIpAdaye pranthe bandhatattvavarNananAmA caturtho'dhikAraH samAptiM yAtaH // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jainatattvapradIpe paJcamo'dhikAraH / athA pUrvapudgalAdAnocchedanimittabhUtasaMvaratatvaM lakSa NavidhAnAbhyAM pratipAdyate - AzravanirodhanimittakatvaM saMvarasya lakSaNam / sadvedhA, dravyaM bhAvabhedAt / karmapulAdAnocchedaparimANarUpatvaM dravyasaMvarasya blakSaNam / bhavahetukriyAtyAgalakSaNapariNAmarUpatvaM bhAva saMvarasya lakSaNam / tatrAzravaH karmapradezavicayAH zubhAzubhalakSaNAH kAyAMdayastraya indriyakaSAyAvatakriyAH paJcacatuSpaJcapaJcaviMzatisaMkhyAkAH, teSAM nirodho nivAraNaM saMvaraH smRtaH / karmopAdana hetu bhUtapariNAmAbhAvarUpatvamiti phalitalakSaNaM saMvarasya / sa ca punardevA, sarvadeza medAt / tatra sUkSmabAdarayoganirodhakAle sarvasaMvaraH, zeSakAle cAritrapratipatterArabhya dezasaMvarapariNatibhAgAtmA bhavati / ayaM bhAvaH- sAmAyikAdicAritravatAM parispandavaccesatyapi viditatattvAnAM saMsArasamudraM tarItumabhivAcchatAM pradhAna saMvarAbhAve'pi nyastasamastapramAdasthAnAnAM dezasaMvaraH khallu samastyeveti pratipAdanAya mocyate Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamo'dhikAraH / sa ca saiMvaro gupti-samiti-dharmAnuprekSA-paripaha-jayacAritralakSaNopAyairbhavatIti teSAM svarUpaM pratipAdyate rAgadvepapariNatijanyArttaraudradhyAnAdhyavasAyAd manonivRtyaparityaktaihikAmuSpikaviSayAbhilASasya manoguptatvAdeva karma nirudhyate / samyagdarzanajJAnapUrvakatrividhayogasya zAstrokta vidhisvAdhIna mArgavyavasthApana rUpatvaM guptisAmAnyasya nA lakSaNam / 123 sA ca tredhA, manovAkkAyaguptibhedAt / samasta kalpanA jAlaparityAgapUrvakatve sati samatve. * supratiSThitasya manasaH yadAtmaramaNatArUpatvaM, kuzalAkuzalasaMkalpanirodharUpatvaM vA manogupterlakSaNam / vAcanamacchanapraznavyAkaraNAdiSvapi sarvathA vAgniroMrUpatvaM sarvathA bhASAnirodharUpatvaM vA vAgguplekSaNam / zayanAsananikSepasthAnacaGkramaNAdiSu kAyaceSTAniyamarUpatvaM kAyagupterlakSaNam / * tatra kuzala saMkalpAnuSThAnaM sarAgasaMyamAdilakSaNaM, akuzalaM tadviparItarUpam, kuzale sarAgasaMyamAdau pravRtteH sadbhAve'pi akuzale saMsArahetAvabhAvAdeva manoguptiH | yoganirodhAvasthAyAM tu sarvathAbhAvAdeva manoguptiH, tatkAle sarvakarmakSayArtha evAtmana: pariNAmo bhavati / * Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 jainatattvamadIpe__ iti pratipAditA guptiH / atha samitikharUpaM pratipAyate samyakmIttarUpatvaM samitalakSaNam / sA ca paJcadhA, bhASeSaNAdAnanikSepotsargasamitibhedAt / . ___ saMyamArthamavazyatayA sUryAloke sati sarvato yugamAtranirIkSaNAyuktasya jIvarakSArtha zanaizcaraNayoAsarUpatva. mIryAsamitalakSaNam / hitamitAsaMdigdhAnavadyArthaviSayakaniyamitabhASaNarU. patvam , niravaMdyArthabhASaNatve sati styaastyaamRssaalkssnnyossiyoyo| sUtrAnusAriNorbhASaNarUpatvaM vA bhASAsamitelakSaNam / ___ annapAnarajoharaNapAtracIvarAdidharmasAdhanAnAM prati. zrayasya codgamotpAdaneSaNAdoSavarjanapUrvakagaveSaNarUpatvamepaNAsamitelakSaNam / rajoharaNapAtracIvarapIThaphalakadaNDakAdInAM nirIkSaNapramAjanapUrvakagrahaNanikSepakaraNarUpatvam, rajoharaNAdi. dharmopakaraNAnAmavazyatayA nirIkSya pramRjya ca grahaNanikSepakaraNarUpatvaM vA AdAnanikSepaNAsamitelakSaNam / .. jantuvarjitabhUmau nirIkSya pramRjya ca mUtrapurISAdInAM parityAgakaraNarUpatvamutsargasamiterlakSaNam / . Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 jainatattvapradIpesamudre paritrAyako nAstIticintAnurUpatvaM vA'zaraNabhAva. nAyA lakSaNam / * rAgadveSAM'nubhAvasvarUpasaMsAre cakravajjanmajarAmaraNA. dirUpeNa bhramaNAnucintanarUpatvaM, rAgadveSamohAbhibhUtajantubhiranyonyAbhighAtavavandhAkrozajanitAni duHkhAni prApyante, aho ! kaTarUpaH khalu saMsAraH, iti cintanArUpatvaM vA saMsArabhAvanAyA lakSaNam / __ evaM cintayataH saMsArabhayaM bhavati, tasmAnirvedaH, nirviNNazca saMsAraparihANAya ghaTate / ekAkiparibhoktRtvarUpeNa janmajarAmaraNAdiklezA-, 'nucintanarUpatvam, eka evAI na me kazcit svakIyaH parakI. yo vA vidyate, eka eva jAye, mriye vevi cintanArUpatvaM . vA ekatvabhAvanAyA lakSaNam / / zarIrAdibhyo'pi Atmano bhedAnucintanarUpatvam , anyo'ham , anyaccharIramiti zarIrAtAnArbhedAnucintanarUpatvaM vA anyatvabhAvanAyA lakSaNam / * AzuttarakAraNA'zucitvA'zucibhAjanatvA-zucipariNAmapAkA'nuvandhasvarUpA'zucitvAdirUpaM khalu zarIramiti cintanA'nurUpatvamazucibhAvanAyA lakSaNam / ___ ayaM bhAva:- zarIrasyAcaM kAraNaM zukrazoNitarUpaM, tacA'tyantAzucirUpaM bhavati / tathA kavalAhArAdiprastamAtra Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pnycmo'dhikaarH| 126 eva mamAyo bhavati, zleppaNA dravIkRto'tyantA'zucirbhavati, tataH pittAzayaM prApya pacyamAno'mlIbhUto bhavati, vato vAyunA vibhaktaH pRthag rasarUpaH khalIbhUtasyA'zucirUpo bhavatItyAdirItyottarakAraNasyA'zucitvAdazucibhUtameva zarIramiti / zarIrakarNanAsAdi khalu azucibhAjanam , kalalArjudapezIdhanavyUhasaMpUrNagarbhakaumArayauvanAdinananarUpA'zubhapariNAmasya malAdInAmudbhavarUpapariNAmasya 'cAzucitvAdazucIbhUnameva zarIram / pAkenAnubandhAd durgandhisvabhAvaM durantaM bhavati, tasmAdazucibhUtameva zarIram / __ manovAkkAyalakSaNayogAH zubhAzubhakarma yasmAdAzra. vanti sa AzrayaH / tatazca zrotrAdIndriyavipayaprasaktahariNAdivad vinipAtamapi gacchattIti cintanAnurUpatvam, kAyikAdiyogAdibhyaH zubhAzubhakarmAgamanAnucintanarUpatvaM vA AzravabhAvanAyA lakSaNam / mahAtrataparipAlanasAhAyyIbhUnaguptyAdInAM mUlottaraguNavaJcintanAnurUpatvaM, yadyadupAyakako yo ya AdhabanirodhastacadupAyA'nucintanarUpatvaM vA saMvarabhAvanAyA lakSaNam / tAdRzopAyazca pratipAdyate-- samayA krodha, mRdutvena mAna, Rjutvena mAyAM, saMtopeNa Dobha, akhaNDasaMyamena viSayAMzca bandhyAtU / visabhi Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 kurvato badhaparISahajayo bhavet / yAcanA mArgaNA, sAdhorvastrapautrAnnapAnamatizrayAdeH paratastasya labdhe sati na harSo, yadi ca na labdhaM, na tadA zoko'pi, evaM kurvato yAcanAparISahajayo bhavet / jaina tatva pradIpe + alAbhastu yAcite sati vidyamAnamapi annapAnAdikaM kadAcid dadAti kadAcicca na, kastatrAsantoSA'vakAzaH, evaM vicArayato'lAbhaparIpahajayo bhavet / rogo jvarA - tisAra-kAsa-zvAsAdikarUpaH, tasya prAdu satyapi na cikitsAM prati pravarteta, prAk karmaNAM pa ripAko'yamiti cintayet, gacchvAsinastu alpabahutvAlocanayA samyak sahante pravacanoktavidhinA / evaM kurvato rogaparISahajayo bhavet / * azupiratRNadarbhAdeH paribhogo'nujJAto gacchanirgatAnAM gacchvAsinAM ca yatra zayanamanujJAtaM tatra tAn tRNadarbhAdIn bhUmAvAstIrya saMstArottarapaTakau ca tadupari pidhAya te zerate / caurApahRtopakaraNA vA pratanukau saMstArocarapaTTakAvatyantajINa vA, tathApi tatparuSakuzadarbhAdiNasparza samyaka sahante / evaM kurvataH tRNasparzaparIpahajayo bhavet / malastu rajaH parAgamAtraM svedavArisaMparkakaThinIbhUte vapuSi sthiratAM prApto grISmoSyasaMtApajanitadharmajalArdravAM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pnycmo'dhikaarH| 135 * mato yadyapi durgandhimahAntamuvegamutpAdayati / tathApi tadapanayanAya na kadAcidapi abhiSekAcabhilApaM karoti / eraM kurvato maLaparIpahajayo bhavet / / prajJA buddhyatizyA, taM prApto'pi garva nododiti kurvataH, prajApatipakSIbhUtena mandabuddhitvaM prAsana parIpaho bhavati, nA'haM kinijAne, mo'haM sarvaiH paribhUto'hamevaM parivApAgatasya parISaho bhavati, tadakaraNAt karmavipAko 'yamiti cintayato vA prajJApaMrIpahajayo bhavet / ___ jJAnaM zrutAkhyaM caturdazapUrvarUpaM dvAdazAharUpaM vA mayA'dhItaM, samastazrutagharo'hamivi vA garvamudhate, tatra cAgarvakaraNAt jJAnaparIpahajayo bhaveda, athavA jJAnapratipakSeNAvijJA. 'nenAgamazanyatayA parIpaTo bhavatIti jJAnAvaraNakSayopazamo. dayavijambhitametaditi cintayan svakRtakarmaphalaparibhogA.. dapaiki, tapo'nuSTAnena ca, evaM paryAlocayato jJAnaparIpahajayobhaven / __ aMdarzanaparIpAstu sarvapApasthAnebhyo virataH prakR. havapo'nuSThAyI niHsaGgavA'haM tayApi dharmAdharmadevanArakAdIn nekSe, mRgatRSNAsamametaditi darzanaparIpahaH / tatraivamAlo. cayed , dharmAdharSoM puNyapApalakSaNo yadi karmapudgalAtmako, tatasto kAryadarzanAdanumIyate / athavA kSamAkrodhAdirUpau, taka svAnubhavatvAdAtmapariNAmarUpatvAca pratyakSa evaM / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 * jainatattvapradIpa devAstu atyantaratamukhAsaktaMtvAd manuSyaloke va kA. bhAvAMda duHkhAnubhAvAca darzanagocaraM na AyAnti, nArakAstu tIvravedanArttAH pUrvakRta karmodaya nigaDhabandhanavazIka tatvAdasvatantrAH kathamAyAntItyevamAlocayato'darzana parIpahajayo bhavet / ete parISadA jJAnAvaraNavedanIyadarzanacAritramohanIyAntarAyalakSaNAnAM paJcAnAM karmaprakRtInAmudayena prAdurbhavanti / teSAM ca parapahANAM madhye kSutpipAsAzItoSNadaMzamazakacaryA'lAbhamajJAjJAnazayyAvadha roga tRNasparzamala lakSaNAcaturdaza parISahAH sUkSma saMparAyasya chadmasthavItarAgayatezva bhavanti / tatra saMparAyo nAma lobhAkhyaH kaSAyaH, tasya vAdarakhaNDAni parizATitAni, navame guNasthAne dazame guNasthAne ca sUkSmalobhaparamANavo vidyante / 1 trA tathA ca sUkSmaH saparAyo yasyAsau sUkSmasaMparAyaH zamakaH kSapako vA saMyatastasya sUkSmamaMparAyayateH chadma Ava' raNaM, tatra sthitAH chadmasthAH sAvaraNajJAnA ityarthaH / vItAMspeto rAgaH sakalamoDopazamAt samasta mohakSayAcca yasyAsau vItarAgaH krameNaikAdazaguNasthAnavatrttI dvAdazaguNasthAnavarttI ca saMyatau grAhyau / evaM ca dazamaikAdazadvAdazaguNasthAnavaciMSu saMyateSu pUrvoktAthaturdeza parISadA bhavanti / 1 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 * jainatattvamadIpe-: samasvacAritramohasyopazamakSayAnyavarUpatve sati zudAtmasvabhAvAvasthAnApekSArUpatvaM yayAkhyAtacAritrasya lakSaNam / iti e-em-e-esa-bItyupAdhiyukta-zAstravizArada-jainAcArya-zrImadvijayadharmasUrIzvaracaraNAravindabhRGgAyamANena nyAyatIrtha nyAyavizAradopAdhiyuktena pravartakazrImaGgalavijayena viracite jainatattvapradIpAkhye pranthe saMvaratattvavarNananAmA paJcamo'dhikAraH smaaptH| Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ssssttho'dhikaarH| atha lakSaNavidhAnAbhyAM nirjarAMsvarUpa pratipAdyatelakSaNaM tu prAguktamapi prakaraNavazAdatrApi nigadyate paripakvabhUtAnAM karmAvayavAnAmAtmapradezebhyaH parizATanarUpatvaM nirjarAyA lakSaNam / sA ca nirjarA tapasA bhavati / abhinavakarmapravezAbhAvarUpatve sati pUrvopArjitakarmaparikSayarUpatvaM tapaso lakSaNam / . tapaH sevyamAnenAtmapradezebhyaH karmANi vighavyante / . zuSkarasIbhUtaM karma niHsnehaM sad bandhanAt parizastItyarthaH / tenaiva tapasA saMvaro bhavati nirjarA ca / tathAhianazanAdiprAyazcittadhyAnAditayA yukto'vazyatayaiva saMha. tAzravadvAro bhavati / . tacca tapo dvividha, vAhyAbhyantarabhedAt / tatrApi vAhyaM poDhA, anazanAvamaudaryavRtiparisaMkhyAna. rasaparityAgaviviktazayanAsanalInatAlakSaNavAhyatapobhedAt / aya teSAM lakSaNadvArA svarUpamucyate saMyamarakSaNakarmanirjarAprayojanatve sati caturthapaSThAH mAdirUpatvaM samyaganazanatapaso lakSaNam / . Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 jainatasvamadIpe' avamaudarya nAma nyUnAhAra, taccAhAraparimANe sAte. satyavamaudarya jJAyate / vathA cAhAraparimANaM kathyate / . tatra puMso dvaatriNshtkvlprmaannmaahaarH| __ aSTakavalAbhyavahArarUpatve sati nyUnodararUpatvammuskRSTAvamaudaryasya lakSaNam / dvAdazakavalAbhyavahArarUpatve sati nyUnodararUpatvamupA. vimodayasya lakSaNam / / dvAtriMzatkavalAhArasya madhye ekenonAhArarUpatve sati kiJcinyUnodararUpatvaM jaghanyAvamaudaryasya lakSaNam / . nikSiptacayAdInAM kulamAsAdInAM ca madhye'nyatamama.bhigRhA zeSasya ca pratyAkhyAnarUpatvaM vA, bhakSyasyAgamavihitavidhinAbhigrahakaraNarUpatvaM vA ciparisaMkhyAnasya lakSaNam / . madhu-maya-mAMsa-navanItalakSaNAbhakSyasya sarvayA parityAge sati kSIra-dadhi-guDa-tailAdirUpabhakSyavikRtInAM kAra* NamuktvA'nyatra parityAge ca sati virasadravyAdiviSayakAbhigrahakaraNarUpatvaM rasaparityAgalakSaNavAdyatapaso lakSaNam / gAhitajanasaMpAtarahitatve sati ekAntena bAdhArahitasthAne zavyAsanakaraNarUpatvaM vivikazyayAsanalakSaNanAsatapaso lakSaNam / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ So'dhikAraH / 143 zUnyAgAradevakulasabhAparvatagRhAdInAM madhye'nyatamasmin sthAne samAdhyarthe vyavasthAnakakSaNagAtrasaMkocanakaraNarUpatvaM lInatArUpavAdyatapaso lakSaNam / AgamAnusAreNAtmanaH kAyadvAreNa vIrAsanAdyAsanajanyavAghAsahanarUpatvaM kAyaklezarUpavAhyatapaso lakSaNam / ' yadi lInatA'trAntabhUtAM, tarhi pRthag na vaktavyA, kintu vairAgyArthaM pRthagucyate / yadi cAsyApekSayA kizcidbhedamupAdAya bhinnA kathyate tataH sutarAM bhinnapratipAdanamasyAH / athavA kAyotsargavIrAsanotkaTukAsanaikapArzvadaNDAyatazayanAtApanaluJcanAdikaSTarUpatvaM kAyaklezasya lakSaNam / IgalakSaNaM yadyucyate, tarhi lInatAyA lakSaNaM sarvathA na vaktavyaM, anenaiva gatArthatvAt / asmAt padvidhAd bAhyatapasaH saMgatyAgazarIralAghavendriyajayasaMyamarakSaNakarmanirjarAdayo bhavanti / * tatra niHsaGgo nAma bAhyAbhyantaropApeSu nirmamatA / tatazca mAsakalpavihAratyAyogyatAvarjanAt zarIralAghavam, tatazcAmaNItazarIrasyonmAdAnudrekAdindriyajayaH, tatatha bhaktapAnArthaM gacchatatharyAjanitajantUpaghAtAbhAvAt saMyamarakSaNaM, tatakha niHsaGAdiguNayogAdanazanAditapo 1. tatra samAdhirnAma jJAnadarzanacAritratapovIryAtmakaH pazvadhA, teSAM yA vRddhistasyA icchA tadarthamityarthaH / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainataravapradIpe. aSTavidhakarmacayariktakaraNanimittakatve sati bhUtanaH . karmabandhAkaraNarUpatvaM cAritravinayasya lakSaNam / . . . tatra jJAnavinayaH paJcadhA, matyAdijJAnapazcakabhedAt / darzanavinayazabdena samyagdarzanavinaya ucyate / ataH sasya svarUpaM nigadyate arhatmaNItasya dharmasyAcAryopAdhyAyasthavirakulagaNa. saMghasAghusAMbhogikAnAmanAsAdanaprazamasaMveganidAnukampAstikyasaMpAdanadvArA samyagdarzanavinayo bhavati / cAritravinayaH paJcadhA, paJcavidhacAritrabhedAt / samyagdarzanazAnacAritrAdiguNAdhike'bhyutthAnAsanapra. dAnavandanAnunamanAdikaraNarUpatvamupacAravinayasya lkssnnm| vaiyAvRttyaM pratipAtrate. tacca dazadhA, ahaMdAcAryopAdhyAyatapasvizaikSakaglA. nakulasaMghasAdhusamanojJavaiyAvRttyabhedAt / .. .. ; prakRSTatapoyuktaH tapasvI tasya vayAttyam, adhirapravajitaH zaikSakaH, athavA zikSAmaItIti zaikSaH, zikSa: zIla zaikSA, tasya vaiyAttyam; sthavirasaMtatisthitirgaNaH, kukamekAcAryasaMtatisaMsthitiH, sNghshcturvidhH| " .. mUlottaraguNasaMpannAH sAdhavo manojJAH, manojJAnivA jJAnadarzanacAstriANitaiH saha vartante te smnojnyaaH| . Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pssttho'dhikaarii| . epI vastrapAnAnapAnapratizrayapIThaphalakasaMstArakA. dimirdharmasAdhanayAvRtyaM kAryam / . api ca, zuzrUpAbhepajakriyAkAntAraviSamadurgopasargapvabhyupapattiritkhAdirUpaM vaiyAvRttyaM kAryam / khAdhyAyaH paJcadhA, cAcanAmacchanAnuprekSAnnAyadhayopadezabhedAda / tepA lakSaNaM tu krameNa nigadyate ziSyAdhyApanarUpatvaM, kAlikotkAlikasyAlApakamadAnarUpatvaM vA vAcanAyA lakSaNam / saMzayIkaraNArtha mUtrArthayoH pracchanarUpatvaM praccha. nAyA lakSaNam / ___ udAttAdiyopaparizuddhipUrvakaparasavarcanarUpatvamAnnAyasya . lakSaNam / zrutacAritralakSaNadharmopadezarUpatvamupadezasya lakSaNam / pravacanoktavidhinA saMsaktAsaMsaktAnapAnavalapAtrAdInAM vyutsargopacati; sa ca dvividho vAhyAbhyantarabhedAt / tayoH krameNa lakSaNaM nigadyate-paryantaMkAlaM parijJAyaudhiko 'paMpATikopaMdhizarIrAdInAM parityAgakaraNarUpatvaM vAyavyu. ssargasya lakSaNam / . kAmakrodhamadaharyAdInAM parityAgakaraNarUpatvamAbhyantaragyutsargasya lakSaNam / . Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 jainatattvapradIpe atha dhyAnaM pratipAdyate / tatra prathamato dhyAnaMsya sA - mAnyalakSaNamucyate . uttama saMhanana syaikAgracintAnirodharUpatvaM dhyAnasAmI nyasya lakSaNam / tazca dhyAnaM caturvidhamArttagaidradharmazuklabhedAt / zokAkrandanavilapanAdirUpatvamAttadhyAnasya lakSaNam / krUrapariNAmAdirUpatvaM raudradhyAnasya lakSaNam / jinamaNIvabhAvazraddhAnAdinimittakatvaM dharmadhyAnasya 1 lakSaNam / avAdhyA saMmohAdikaraNarUpatvaM zukladhyAnasya lkssnnm| tacca dhyAnamantarmuhUrttakAlaparimANaM bhavati, nAdhikaM, zaktyabhAvAt, mohanIya karmAnubhAvAt, kezAd vA / tAdRzacaturvidhadhyAnAnAM madhye dharmazukle mokSahetU bhavataH, Arttaraudre ca saMsArahetU bhavataH / 1 atra uttamasaMhananapadena vajrarSabhanArAcapebhanArAcamArAcalakSaNAni trINi saMhananAni gRhyante, tadvadekAgra cintAnirodho dhyAnamucyate, tathA cottamasaMhananasyaikasminnAlasvanIbhUte padArthe cintA - nirodho yaH tad dhyAnaM kathyate / cintAnirodhastu, calacittameva cintA tasya nirodha ekatrAvasthApanam, anyatra pracAranirodho vA, tatra cchadmasthaviSayaM dhyAnaM nizcalaM sthiramadhyavasAnamekAlambanIbhUtam kevalinAM punaryoganirodha eva dhyAnaM manaso'bhAvAt na hi avAtakevalasya manovyApAraH samasti, sakalakaraNaprAmanirapekSatvAt / " Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatasvadIpeyat tadrUpatvamekatvavinako vicArazukladhyAnasya lakSaNam / sUkSmakriyApratipAtirUpatvaM vA niruddhayogadvayAvasthAva. sve sati kevalakAyavyApAravatAM yaddhyAnaM tat tRtIyazu. kladhyAnasya lakSaNam / vyuparatakriyAnivRttirUpatvaM vA zailezyavasthAnAM hasvAkSarocAraNasamakAlAnAM yogatrayarahitAnAM yaddhyAnaM bhavati tat caturthazukladhyAnasya lakSaNam / . pRthaktvavitarkasamavicAraikatvavitarkAmavicAralakSaNe zukladhyAne upazAntakaSAyakSINapAyayorbhavataH / atha bhAvAryaH pratipAdyate ghaNNAM dravyANAM madhye ekadravye utpAdavyayadhrauvyAdiparyAyAnekatayArpitatvaM pRthaktvaM tasya cintanaM vitarkasahacarisaM samavicAraM yatra tat pRthaktvavitakasamavicAra, tatra vitarkaH zrutaM vicAro'rthavyaJjanayogasaMkrAntiH / tathA ca phalitalakSaNamucyate--pUrvagatamAGgakazrutAnupAreNArthavyaJjanayogAntarANAM yatra saMkrAntistatraiva nirodharUpatvaM prathamazukladhyAnasya lakSaNam / ___ tathA cArthAd vyaJjanasaMkrAntiH, manoyogAta kAyayo. gasaMkrAntiH, kAyayogAd manoyogasaMkrAntiH, evaM vAgyogAdhanoyogasaMkrAntiH, kaayyogsNkraantishc| evaM rItyArthavyaanayogasaMkrAntiyA / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paThosdhikAraH / 15 de ekatvagato vitarka ekatvavitarkaH, trayANAmeka eva yogastathArthavyaJjanamapi ekameva / tathA ca phalitalakSaNamucyateutpAdavyayadhauvyAdiparyAyANAmekasmin paryAye niSprakampapUrva gatabhUtAnusAricetasA cintanarUpatvaM vA, paryAntarAnarvitaka paryAya cintanarUpatvaM vA dvitIyazukladhyAnasya lakSaNam, nirvAtasthapradIpavat / Adhe zudhyAne pUrvavido bhavataH / pare dve kevala trayodaza caturdazaguNasthAnayoH krameNa bhavataH, na chadmasthasya / tadetaccaturvidhazukladhyAnaM triyogAyogAnAM bhavati / tatra triyogAnAM pRthaktvavitarka lakSaNaprathamazukrudhyAnam, trayANAM madhye'nyatamai kayogAnAmekatvaMvitarka lakSaNadvitIyazukladhyAnam, kAyayogAnAM sUkSmakriyApratipattilakSaNavRtIyazukladhyAnam / ayogAnAM vyuparatakriyAnivRttilakSaNacatuzukladhyAnam / * ekadravyAzraye savitarphe pUrvadhyAne, tatrApi savicAraM prathamam, avicAraM dvitIyam / etadabhyantaratapaH saMvaratvAbhinavakarmopacayapratiSedhakaM purANakarmanirjarakaM pUrvopacitakarmanirjaratvAMzca nirvANamA- | pakam / kiMca, samyagnyAdInAM kramazo'saMkhyeyaguNanirjarA bhavati / tathAhi - samyagdRSTyapekSayA zrAvakasyAsaMkhyeyaguNa Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 jainatattvapradIpenirjarA bhavati, zrAvakApekSayA viratasya, tadapekSayAnantAnuvandhiviyojakasya, tadapekSayA darzanamohakSapakasya, tadapekSayA mohopazamakasya, tadapekSayopazAntamohasya, tadapekSayA mohakSapaMkasya, tadapekSayA kSINamohasya, tadapekSayA jinasya / asya vaicitryabhAgina saMvaracAritrasya ke svAmina iti pradarzanArthamucyate, pulAkavakuzakuzIkanigranthasnAtakA nirgranyA bhavanti / kakSaNavAkyaM tu nigadyate'nirvANahetubhUtajinoktAgamAdaparibhraSTazraddhAnapUrvakajJA. nAnupAreNa kriyAnuSThAyitve sati labdhyupajIvitarUpatvaM puMlAkanimranyasya lakSaNam / saca pulAkaH paJcavidhaH, jJAna-darzana-caraNa lina sUkSmapulAkabhedAt , teSAM krameNa lakSaNamucyate / AvazyakAdisUtraviSayakaskhalanAdikaraNarUpatvaM jJAnapulAkasya / kudRSTibhiH saha saMstavAdikaraNarUpatvaM darzanapulAkasya / mULottaraguNapratisevanAsaMpAdanatvaM caraNapulAkaspa / . pravacanotaliGgasyAdhikaraNarUpasaMpAdanatvaM liGgalA. kasya / . . .. kizcitmamAdakaraNarUpatvaM sUkSmapulAkasya / ..... Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jainatattvapradIpe liGgadvAram / liGgaM dvividham, dravyabhAvabhedAt- / . * tatra dravyaliGgaM rajoharaNamukhavastrikAdika, bhAvaLiGga jJAnadarzanacAritrANi / tathA ca sarve pulAkAdayo bhAvane bhavanti dravyaGgiM tu bhajanA, kadAcidrajoharaNAdikaM bhavati kadAcinneti marudevIt / 158 . zyAdvAram | pulAkasya pItapadmazuklanAmAnaH tisro bhavanti, cakuzapratisevanAkuzIlayoH sarvAH paDapi lepyA bhavanti, parihAravizuddha saMyamamAptasya kapAyakuzIlasya tisra uttarA kezyA bhavanti sUkSmasaMparAya saMyamaprAptasya pAyakuzIlasya tathA nirgranthasya tathA sayogistAnakasya ca trayANAM zuklaiva lezyA bhavanti, zailezImatipannasya strAMta - kasya lezyA nAsti / upapAtadvAram / pUrvabhavaM parityajya bhavAntaraprAptiru * spAtaH / tatra ca pulAkasye tpattiH sahasrAradeve, vaMkuzamati - sevanAkuzIlayorAraNAcyutakalpayoH, kapAyakuzILanirya : nyayoH sarvArthasiddhivimAne, snAtakasya nirvANam / sarveSAmapi nirgranthAnAM jaghanyotpattiH palpopamapRthaktvasthitiSu deveSu saudharmeSu / atha sthAnadvAram / sarvajaghanyasaMyamasthAnAni pulAka Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTho'dhikAraH / 154 kuzIlayoH, tau yugapadasaMkhyeyasthAnAni gacchataH / tataH pulAko vyucchidyte| kapAyakuzIlastu asaMkhyeyasthAnAni ekaiko gacchati, tataH kaSAyakuzIlapratisevanAkuzIlavakuzA yugapadasaMkhyeya sthAnAni gacchanti, tato bakuzo vyucchi - dyate / tato'saMkhyeya sthAnAni gatvA pratisevanAkuzIlo vyucchidyate / tato'saMkhyeyasthAnAni gatvA kapAyakuzIlo vyucchidyate / ata UrdhvamakapAyasthAnAni nirgranthaH pratipadyate / so'pi asaMkhyeyasthAnAni gatvA vyucchidyate / ata UrdhvasthAnaM gatvA nirgranthasnAtako nirvANaM prApnotItyeSAM saMyamalavdhiranantaguNA bhavati / atra sthAnapadenAdhyavasthAnaM vA pariNAmasthAnaM vA saMyamasthAnaM vA gRhyate / tatra yAvatkapAyastAvat saMklezavizodhayo'vazyabhAvinyaH / kSINakaSAyasya tu vizodhireva na saMklezaH / tatra kaSAyasyAsaMkhyeyAni saMyamasthAnAni, bhAvanA tviyaM kAryA-pulAkakapAyakuzIkayoH sarvajaghanyasthAnAni yAni santi, adhastatastau yugapaMda saMkhyeya sthAnAni gacchataH, tulyAdhyavasAyatvAt, tataH bulAko nyucchidyate, hInapariNAmatvAt / vyucchinne pulAke kapAyakuzILa eka evAsaMkhyeyAni sthAnAni gacchati, vardhamAnapariNAmatvAt, kapAyamatisevanAkuzIlavakuzA yunapadasaMkhyeyasthAnAni gacchanti, tato vakuzo vyacchidyate, tataH tAvanti gatvA pratisevanAkuzIko vyucchidyate / tatastAvanti gatvA kapAyakuzIko vyucchidyate / tato nirpra Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvapradIpe nyo'saMkhyeyasthAnani gatvA vyucchidyate / ata UrdhvaM gatvA kSapitasakalakarmaza: snAtako nirvANaM prApnoti / 160 iti e- em-e- es vItyupAdhiyukta-zAstravizArada - jainAcArya zrImahijayadharmasUrIzvaracaraNAravindabhRGgAyamANena nyAyatIrtha-nyAyavizAradopAdhiyuktena pravarttakazrImaGgalavijayena viracite . jaina tatra pradIpAkhye pranthaM nirjarAtattvavarNananAmA SaSTho'dhikAraH samAptaH / ga Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 jainatattvapradIpedharmAstikAyAbhAvAt / jIvapudgalAnAmupagrahakAraNaM dharmA. stikAyaH, tasyAbhAvAt parato gatinAsti, yathA'lA. . punonAdho nApi tiryak kintu tatraivordhvamanuzroNi gatiH, evaM mukto'pi niSkriyo lokAnte'vatiSThate / . pandhacchedAditi, yathA rajjvA gAda vaddhAyAH kIcaka. vidalaghaTitAyA rajjubandhacchedAduparitanapuTasyAgamanamUrva dRSTam , yathA vA bIjIkozaH phalaM phalI vA tasyA bandhanaM gADhasaMpuTatA, tasyAH savitRkiraNatApazoSitAyAH pari. NatikAle saMpuTodbhedalakSaNazcchedaH, tasmAd bandhacchedA. deraNDAdiphalabhede bIjAnAM gatiH, yathA vIjAnyuDDIya.dare patanti, tathA karmabandho'tra phalAdisthAnIyaH, tasya cche. dAttadvighaTanAnantaramevovaM gacchatyAlokAntAt / / tathA gatipariNAmAca siddhyamAnasya gatirbhavati / ga. timattvamatra jIvazudgalAnAM bhavati, nAnyadravyANAm / tatrAdhogauravadharmANaH pudgalAH, UrdhvagauravadharmANo jIvA:, eSa svbhaavH| tathA ca satsu prayogAdiSu gatikAraNeSu jAtiniyonAstiryagUrva svAbhAvikyo loSTavAyuvahInAM gata. yo dRSTAH, tathA karmasaGgavimuktasyordhvagauravArdhvameva si. khyamAnasya gatiH, saMsAriNastu karmasaMyogAdadhastiryagvaM vagatayo bhavanti / . evaM ca nisargAdhigamayoranyataratra tattvArthazraddhAnAtmakaM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptamo'dhikAraH / zaGkAdyaticAra viyuktaM prazamasaMveganirveda / nukampAstiktyAbhivyaktilakSaNaM vizuddhasamyagdarzanaM prApya samyagdarzanopalambhAva vizuddhajJAnaM prApya pramANanayanikSepAdyupAyaijIvAjIvAnAM tathA paJcAnAM bhAvAnAM svarUpaM jJAtvA tathA'nAdimatAM dharmAstikAyAdidravyANAmAdimatAmindradhanurAdInAM 165 sthityutpattivyayAnAmanugrahopaghAtakAraNaM jJAtvA sAMsArikabhAvebhyo viraktaH pazcasaMmititriguptiyukto dazalakSaNa dharmAnuSThAnAt phaladarzanAca nirvANaprAptiprayatnAbhivarddhitazraddhAsaMvego bhAvanAbhirbhAvitAtmA'nuprekSAbhiH sthirIkRtAtmA saMvRtatvAdanabhiSvaGgo nirAzravatvAd viraktatvAd vigatatRSNatvAcca vyapagatAbhinavakarmApacayaH, parIpahajayAcca vAhyAbhyantaratapo'nuSThAnAdanubhAvatazca samyagdRSTiviratAdInAM jinaparyantAnAM pariNAmAdhyavasAya vizuddhisthAnAntarANAmasaMkhyeyaguNotkarSa prApto'pUrva karma nirjazyan sAmAyikAdInAM sUkSmasaMperAyaparyantAnAM saMyamavizuddhisthAnAnAM pulAkAdinirgranthAnAM pALanavizuddhisthAnavizeSANAmuttarottarapratipa ghaTamAno'tyantamahINArttaraudradhyAno dharmadhyAnavijayA davAptasamAdhibalaH pRthaktvaikatvavitarkazukladhyAnayozcAnyatarasmin varttamAno nAnAvidhalabdhivizeSAn prApnoti / tato'sya nistRSNatvAtteSvanabhiSvaktasya mohakSayapariNAmAvasthasyASTAviMzatividhaM mohanIyaM nirvizeSato hIyate / tatazca cchadmasthavItarAgatvaM prAptasyAntarmuhUrtena jJAnadarzanAvaraNAnta * Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThaM Emm - - ' bhanaGgakrIDA anantAnubandhikaSAya / anabhigRhItAdikamidhyAtva . anarthadaNDa bhanavakAGkakriyA anAdara bhanAdivistrasAbandha anAdeyanAmakarman anAbhogabakuza anAbhogikakriyA bhanAbhogikanikSapa bhanAhAra anityabhAvanA anizritagrAhitva anIka anukampA anutseka anupayuktamanovAkAya anubhAgabandha bhanuzreNigati antarAya antarAya bhanyasthaulya ' Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ annapAnanirodha anyatvabhAvanA anyadRSTiprazaMsA anyadRSTisaMstava anya vivAhakaraNa apara aparyAptinAmakarman apAna apAna apAya apAyavicayadharmadhyAna apratyavekSitanikSepa apratyAkhyAnakapAyamohanIya apratyAkhyAnakriyA atrAn abhavyatva abhigRhItamidhyAtva [3] amanaska amoAdhikaraNa ayazaH kIrttinAmakarman aratimohanIya aratimohanIyAzrava arthAvagraha pRSThaM 81 128 80 80 82 34 114 33 111 5 151 52 100 45 68 17 92 18 48 115 102 61 s paGkiH 2 16 10 12 16 . 18 17 14 ' 12 2 9 18 22 20 11 19 12 8 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avagraha avagraha avadhijJAna avadhijJAna avadhijJAnAvaraNa avadhidarzana avadhidarzana avadhidarzanAvaraNa avamaudarya avarNavAda avasthita avicyuti avirati azaraNabhAvanA azucibhAvanA azubha azubhayoga azrutanizritamati asaMjJin asaMdigdhaprAhitva asaMyata asaMvRttatrakuza asatya [ 8 ] gg 11 98 97 98 98 142 57 31 93. 128 128 43 44 4 20 6 16 155 68 . paGkiH 18 9 11 17 13 11 14 20 k 16 6 2 ' 19 19 1 16 '' 5 17 22 9 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] 124 19 utsargasamiti udyota udyota udbhAvana upakaraNabakuza upakaraNendriya upaghAta upadhAtanAmakarman upaghAtAdhikaraNa upacaraNabakuza upacAravinaya upacAravinaya upadeza upapAtajanman upabhogAdhikya upabhogAntarAya upayoga upayoga upayogendriya upasthApanAprAyazcitta upArdhAvamaudarya uSNayoni 146 147 145 142 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Urvavyatikrama Rjugati RjumAtamanaHparyAyaH 0 128 152 106 ekAvabhAvanA ekatvavitakApravi, ekendriyAdijAtinAmakarman evaMbhUna epaNAsamiti epaNAsamiti . aipithikAzraya bhojaAhAra autpAtikI / bhAdayika auTArika bhAdArikanAmakarman audArikavandha bAdArikazarIra 106 108 106 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] aupazamika bhopazamikacAritra 20 42 143 kandarpa karman karmabhUmi kaSAya kapAya kaSAyakuzAlanirmanya kApotalezyA kAya kAyakleza kAyaklaza kAyagupti kAyaduSpraNidhAna kAyanisargAdhikaraNa. kAyayoga kAyasvabhAva kAdhikakriyA kAyikazubhAzrava kAyikAzubhAzrava kAruNyabhAvanA kArmaNa 21 22 2014 45 43 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 11 ] pRSThaM patiH kArmaNazarIra 26 . 51 kArmaNazarIranAmakarman kArmaNazarIrapariNAma kArmikI kAlasaMpat kAlAtikrama kAvalika kASTakarmarUpottaraguNanirvarttanAdhikaraNa kilbipika kUTakrayavikraya kUTalekha kUrmonnatayoni kRSNalezyA kevala kevalajJAna kevalajJAnAvaraNa kevaladarzana kevaladarzana kevaladarzanAvaraNa kevalin kevalyavarNavAda kaukucya Ver er er ram Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA kriyAvattva krodhanizritavacanapratyAkhyAna kSamA kSAnti kSAyika kSAyikacAritra kSAyikajJAna kSAyikadarzana [12] kSAyikadAna kSAyikadAna kSAyikabhoga kSAyikabhoga kSAyikalAma kSAyikalAbha kSAyikavIrya kSAyikavIrya kSAyikasamyaktva kSAyikopabhoga kSAyikopabhoga kSAyopazamika kSAyopazamika kSAyopazamikacAritra pRSThaM 34 31 71 125 57 12 13 13 13 12/3 14 14 {o 13 14 14 14 13 14 14 12 14 15 paGkiH 16 18 5 11 1 16 13 19 16 19 10 12 21 11 8 14 12 4 m x 20 13 15 17 10 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 13 ] kSAyikopazamikadarzana kSAyikopazamikadAnAdilandhi kSAyopazamikasamyaktva kSAyopazamikAjJAna kSArAdhikaraNa kSipra kSetra kSetrapramANAtikama kSetravRddhi mati gatinAmakarman gandhAdinAmakarman garbha guNa guNa guNasAmAnya guNAcchAdana guptisAmAnya gRhasthasacAvarNavAda ghANendriya Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakSudriya cakSudarzana vartana cakSudarzanAvaraNa caturthabhAvanA caturthazukrAna caturthavicAra caturthAdhyAna narakunIla cANapulAka cAritra cAritramohanIya cAritracinaya cAritracinaya citrakarmanirvacana ha chAyA chedanAdhikaraNa chedaprAyazcitta chedAticAra chaMdopasthApanIya jagatsvabhAva [ 1 ] 4 ga d ' ly // ,' *.4 d 88 1** 60 64 146 92 Rs7 48 145 80 139 phar EUR 1* ' ai 15 !d kefe 18 lAdina layA ha 3 18 8 -. 6 18 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 15 ] paThaM . pahi javanyavimaudarya . jarAyu jarAyuja jAti jIva jIva jIvita jIvitAzaMsA jugupsAmohanIya . : jugupsAmohanIyAzrava jJAna 155 154 jJAnakuzIla jJAnapulAka jJAnavinaya jJAnavinaya jJAnAvaraNakarman / jJAnopayoga jyotiSka 945 97 tapas tapas tamas sApa 65. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16 ] on rrrr - tiryaggati tiryaggatinAmakarman tiryagAyuH tiryagdigvyatikrama tIrthakanAmakarman tIvakAma sutIyabhAvanA tRtIya zukladhyAna tRtIyAticAra tRtIyA dhyAna tejolezyA taijasazarIra tejasazarIra taijasazarIranAmakarman tairyagyonAzraya sAga tyAga trasa prasanAmakarman prAyastriMza 20 2029 .. darzana darzanakuzIla Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 1 paGkira 154 darzanapulAka darzanavinaya darzanavinaya darzanavizuddhi dahanAdhikaraNa dAtuvizeSa dAna dAna dAnAntarAya dArTikIkriyA dAsIdAsapramANAtikama digdrata duHkha 55 115 duHsvaranAmakarman durbhaganAmakarman duSpakAhAra duSpramArjitanikSepAdhikaraNa deva devagati devagatinAmakarman devAyurAzrava devAyus 104 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 20 ] nidAnazalya nidrA nidrAnidrA nindA nigrantha nibndhn nirjarA 139 139 nirjarA nirmANanAmakarman nivizyamAnakaparihAravizuddhacAritra nirviSTakAyikaparihAravizuddhacAritra nivRttIndriya niSkriyatva niva. nIcaigotra nIcavRtti nAlalezyA negama 2202262902220 nyAsApahAra paJcamabhAvanA pasamAticAra padArthasAmAnya Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacalezyA para paramANu paravyapadeza parAvAta nAmakarman paripraha parigraha kiyA pariNAma pariNAma pariNAma paridevana parihAraprAyazcitta: parihAravizuddha cAritra parISaha parokSapramANa paryApta nAmakarman paryAya paryAyArthika pAtravizeSa pAriNAmika pAriNAmikI pAritApinI pArSadya [ 29 ] pRSThaM 17 34 37 89 110 69 45 34 40 41 55 145 139 131 3 112 32 8 91 12 10 45 28 paGkiH 14 17 17 5 13 13 4 10 19 8 13 12 19 15 4 5 13 20 14 22 9 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalakSepa pudgalAstikAya puruSaliGga puruSavedamohanIya puruSavedAzrava pulAka nirmantha pRthaktvavitarkasapravicAra potaja pauSadha prakIrNaka prakRtibandha pracalA [ 22 ] pracalApracalA pracchanA pratikramaNa prAyazcitta pratikramaNAlociteobhayarUpaprAyazcittaM pratirUpakavyavahAra pratisevanAkuzIla pratItyakriyA pratyakSa pratyAkhyAna kaSAyamohanIya pratyekanAmakarman prathamabhAvanA pRSThaM 88 31 26 102 60 154 191 24 78 28 95 98 dara 147 144 144 82 155 46 4 100 113 72 paGkiH 2 11 21 16 12 21 19 10 14 13 19 22 10 16 18 10 14 201 1 6 14 30 ove 11 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 23 ] pRSThaM 16 . prathamavargaNA prathamazukladhyAna prathamAticAra prathamArtadhyAna pradeza pradezabandha pradezavisarga pradezasaMhAra pradopa pramANasAmAnya * * * * * pramAda pramodabhAvanA prayogakriyA prayogagati prayogavandha pravacanavAtsalya pravIcAra prazaMsA prANa prANa prANAtipAtakriyA prANAtipAtavirati prANApAvaparyApti * * * * * * * * * * * * * * 113 . . Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 24 ] . praviSikakriyA prAyazcitta praSyaprayoga bakuzanigrantha bandha bandhananAmakarman bandhasAmAnya bandhAticAra bahuprAhitva bahuviSa bAdaranAmakarman bAdaraskandha bAlatapas nAhanirvRtti bodhidurlabhabhAvanA brahmacarya bhakti bhayanizritavacanapratyAkhyAna bhayamohanIya bhayamohanIyAtrava bhavanapati Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavyatva bhAva bhAvanA bhAvamanas bhAvazIca bhAvasaMlekhanA bhAvasaMvara bhASA bhASAparyApti bhASAsamiti bheda bhogAntarAya bhogopabhoga matijJAna matijJAnAvaraNa manaHparyApta manaH paryAyajJAna mana:paryayajJAnAvaraNa manaH prayIcAra manuSyagati manuSyagatinAmakarman manuSyAyup [ 25 ] pRSTha 17 3 127 11 57 79 122 33 113 124 37 115 77 4 97 113 11 97 29 27 206 104 19 16 7 {6 8 10 11 *6 17 15 7 12 12 12 11 7 8 8 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 26 ] paDita manogupti manogupti manoduSpraNidhAna manonisargAdhikaraNa manoyoga maraNa maraNAzaMsA mAtsarya mAtsarya mAdhyasthya mAnasikazubhAzrava mAnasikAzubhAzrava mAnupAyurAzrava mAyApratyayikakriyA mAraNAdhikaraNa mAraNAntikI mArgaprabhAvanA mArdava mitrAnurAga midhyakriAyA . mithyAtva midhyAdarzana mithyAdarzanazalya 20-12 var For 2221 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyopadaza mizra mizragati mizrayoni mizrayoni mizrayoni mukta mRSAnubandhidvitIyaraudra mRSAvAdavirati maitrIbhAvanA maukharya sroojn yathAkhyAta cAritra yazaH kIrttinAmakarman yoga yoga yoga yogavakratA yoni ratimAhanIya rasanA rasaparityAga [ 27 ] pRSThaM 81 36 35 23 23 24 18 149 69 74 86 27 140 114 41 42 56 1 22 102 20 142 paGkiH 14 2 22 11 15 13 3 8 15 14 19 21 ~ 17 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 28 // rahasyAbhyAkhyAna rUpapravicAra sadhyAna labdhIndriya 148 154 143 liGgakuzIla liGgapulAka lInatA lezyA lokapAla lokabhAvanA lobhanizritaSacanapratyAkhyAna lomAhAra vaMzIpatrayoni vakragati vadha vadhAticAra varNAnupAta vartanA bAggupti vAgduSpraNidhAna vAgnisargAdhikaraNa 123 53 . 11 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 29 ] vAgyoga dhAgyoga vAcanA vAcikAzubhAzraya vAsanA vAstupramANAtikrama vicikitsAticAra vidAraNakriyA vidhivizeSa vinaya vinayasaMpannatA vipAka vipAkavicaya vipulamati virati. viruddharAjyAtikama vidhAha viviktazayyAsana vikRtayoni vivekaprAyazcitta vizvastamantrabheda viSayAnubandhiraudradhyAna visaMpAdana Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 30 ]. pUrva m" 115 142 13 " : vilasAgati vihAyogatinAmakarman vihAyogatinAmakarman vIryAntarAya vRttiparisaMkhyAna vedaka vedanotthadvitIyAdhyAna vaikriya vaikriyazarIra vaikriyazarIranAmakarman vainayikI vaimAnika vaiyAvRttya vairAgya vyajanAvagraha jyantara vyaya vyavahAra batin zAticAra zaskhAvarttayoni zabda zabda / 2 0 : 24 . 9 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutajJAna zrutajJAnAvaraNa zrutanizritamati zrutAvarNavAda zrotrendriya saMgraha saMgha saMghAta nAmakarman saMghAvarNavAda saMghAvarNavAda saMjJin saMnvalana saMyama saMyama saMyamAsaMyama saMyamisaGghAvarNavAda saMyuktAdhikaraNa saMrambha saMlekhanA saMvara saMvarabhAvanA saMvRttatra kuza [ 32 ] pRSThaM 10 97 4 58 20 50 8 99 108 58 59 20 100 56 126 62 59 86 49 79 122 129 155 paGktiH 18 13 12 11 3 15 11 13 20 8 10 10 11 13 21 2 15 8 4 17 .i Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 33 ] saMvRttayoni saMvaga . saMga .. saMsArabhAvanA saMsAritva saMsthAnanAmakarman saMsthAnavicayadharma saMhanana sacittanikSepa sacittapidhAna sacittamizrAhAra sacittasaMvaddhAhAra sacicA don ' ' " 20 " Ver m satkAra satyabhASA sadbhAvapratiSedha samanaska samabhiruDha samAdAnakriyA samAdhi samArambha samiti samUchima ms Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 34 ] pRSThaM samyakcAritra samyaktva samyaktva samyaktva samyaktvakriyA .. samyaganazanatapas samyagjJAna samyagdarzana sarAga sarAgasaMyama sarvavirati sahasAbhyAkhyAna sAMparAyikAzrava sAdhAraNanAmakarman sAmantopanipAtikI; sAmAnika sAmAnyaraudradhyAna : sAmAyika sAmAyika sAra sukha sukhAnubandha subhaganAmaka : 28 150 138 10006 . Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 35 ] paGkiH pRSTha 114 156 114 155 sukharanAmakarman sUkSmakuzIla sUkSmanAmakarman sUkSmapulAka sUkSmavakuza sUkSmasaMparAya sUkSmaskandha sopakramaH saukSmya skandha stenaprayoga steya steyavirati steyAnubandhin / styAnarddhi strIliGga strIvedamohanIya . strIvedAzrava sthApanA sthAvara sthAvaranAmakarman sthitivandha sthiranAmakarman ,