________________
૨૪
ઉલાધરાઘવ : એક અધ્યયન
આપે છે કે “ઇન્દ્રની કૃપાથી અપત્યરૂપ મુક્તાફલ આપનારી તમ્રપણી નદી જેવી આ સીતા થશે.” (શ્લા, ૩૩), ‘સીતા વિશેના આ કુશળ સમાચાર જલદીથી ક્રાઈક ચાગ્ય વ્યક્તિ મેલીને પિતા જનકરાજાને પહેાંચાડવા જોઈએ' એમ ઇન્દ્ર રામને જણાવે છે. તે કામ સીતાના ઈશારાથી જ હનુમાન માથે લે છે અને લક્ષ્મણ તેની કદર કરે છે. ત્યારબાદ ઇન્દ્ર બધા વાનરને સજીવન કરીને, દશરથને લઈને પાછા સ્વસ્થાને જય છે.
અવષ્ય નામના વૃદ્ધ અમાત્ય આવીને રામને વિભષણના રાજયાભિષેક કરવાની વિનંતી કરે છે. રામ પણુ વિભીષણને તે કુલપુરુષ અવષ્યનું કહ્યું. માનવાનું જણાવે છે. વિભીષણુ રામની અનુજ્ઞાથી લક્ષ્મણુ સુગ્રીવ તથા અન્ય વાનરોને તેમના સત્કાર કરવા પેાતાની રાજધાનીમાં લઈ જાય છે. તેથી રંગભૂમિ પર રામ-સીતા એકલાં પડે છે. તે પરસ્પર પેાતાના જ દાષ જુએ છે. “પેાતાને કારણે જ સામી વ્યક્તિને આટલું દુઃખ પડયુ...”—એમ માને છે. એવામાં નેપથ્યમાંથી વિભીષણુની ઉક્તિથી અયે ધ્યા જવા માટે પુષ્પક તૈયાર થયાના સમાચારની રામને ખબર પડે છે તેથી તેઓ વિભીષણુ પાસે જવા નીકળે છે,
અંક ૮
વિભીષણ પુષ્પક વિમાનને અયાખ્યા તરફ્ વરિત ગતિએ જવાની આજ્ઞા આપે છે. વિમાનમાંથી પસાર થતી વખતે રામ સીતાને લંકાની યુદ્ધભૂમિનું વન કરે છે. સુગ્રીવ રાવણુ પક્ષે રામને કેવા કઠાર ત્રાસ આપેલ તે યાદ દેવડાવે છે ત્યારે સુગ્રીવને રામ રેકે છે, ને સીતાએ તેના ખુલાસા સમાચાર જાણ્યા છતાં રામ પેતે વૃથા પ્રેમ કરનાર હૈાવા છે તેથી લિજ્જત છે એમ સીતાને પેાતાની લાચારી જણાવે છે. તે સાંભળીને સીતા પણ તે જ રીતે રામના ખાટા મસ્તકને જોઈને સાચુ`. માનીને મૃત્યુ પામી નથી એમ કહેતાં કહેતાં લજ્જિત બને છે. સીતા જણાવે છે કે ત્રિજટાના ખુબ આશ્વાસનને લીધે જ પોતે રામના દર્શનને માટે જીવિત રહી શકી છે.
પૂછતાં તેમના માઠાં છતાં, જીંવત રહ્યાં
હવે બીજી વાત પર આવવા માટે રામ યુદ્ધભૂમિનું એક સ્થાન સીતાને બતાવે છે. રામ સીતાને રાવણના મૃત્યુનું સ્થાન બતાવે છે, ત્યારે લક્ષ્મણુ રામના ઉદાત્ત સ્વભાવનાં વખાણ કરે છે. રામ સગરપુત્રાએ લેકકલ્યાણકારી તળાવ વગેરે ટાપૂ કર્યાં તે સ્થાન, સમુદ્ર, સેતુબ`ધ અને મૈનાક પર્યંતનું વર્ણીન કરે છે અને લક્ષ્મણુ, સુગ્રીવ અને વિભીષણુ સરસ્વતી-સાગર સંગમનું વર્ષોંન કરે છે(પૃ. ૧૪૧). રામ સ’પાતિની તપાભૂમિ મહેન્દ્રપત બતાવે છે, (શ્લા, ૨૦).
