________________
પાત્રસૃષ્ટિ
૧૫. યજ્ઞ નામના મુનિકુમાર્
વા. રા. માં આવતા યજ્ઞથી આ નાટકનું આ પાત્ર ભિન્ન છે.૮૬ વા.રા. માંથી માત્ર નામગ્રહણ અહીં થયુ` છે, પરંતુ વ્યક્તિતત્વ જુદું જ છે.
૧૨૫
આ નાટકમાંના સુયજ્ઞ ભરદ્વાજ ઋષિના પ્રિય શિષ્ય છે. અને તેણે વિમાનમાંથી ભરદ્વાજના આશ્રમ આગળ આવેલા એ ગધર્માંતે રામ વિશે તથા ભરતશત્રુઘ્ન વિશે સધળા વૃતાંત વર્ણવ્યા અને તે તેની સાથેના પરિચય મેળવ્યા તે વિરાધ રાક્ષસના વધના ખુશી ખબર વનમાં ઋષિએતે જણાવવા માટે અત્યંત ઉતાવળે થઈ જાય છે. આ નાટકમાં મત્ર ચોથા અંના થાડા ભાગમાં આવી અવનવી રીતે આ પાત્રની રજૂઆત થઈ છે.
૧૬. ધારાક્ષ :
રવણતા આ પ્રશિધિ વા. રા. માં કે અન્ય નાટકે માં પશુ ખાસ જોવા નથી મળતો. આ પ્રાકૃતભાષી અર્થાત્ સેવકનું પાત્ર પોતાના સ્વામી રાવણને વફાદાર છે. વા. રા: માં ધાર નામના રાક્ષસ–પ્રમુખને ઉલ્લેખ આવે છે ખરા ૮૭ તે મહારાજ રાવણને સંદેશા મારીચને જણાવવાનુ` કા` કરે છે. દશક ધરે સોંપેલું' કાર્ય અસાધ્યું જણાવાથી વિષાદ કરતા મારીચને તેના કાય"ને વફાદારીથી પાર કરવા માટે ધેારાક્ષ નીચેના શબ્દોમાં પ્રેત્સાહિત કરે છે—
4
आर्य ! यदि युष्माकमपि ईदृश: सन्देहः, तत कार्य सिद्धिरपि તાલુી મતિ (બ્રુ. ૭૧),
રાવણુ મારીયની યુક્તિ પાર પાડવાની તથા સીતાનું અપહરણ કરવાની તકની રાહ જુએ છે એમ રાવણના–સમાચાર આપવા માટે ઘેર ક્ષનુ પાત્ર ચેાજાયું છે. તે મારીચની યુક્તિ અને સીતા એકલાં કેવી રીતે પડયાં તે વાત વિગતવાર રાવણને જણાવે છે; અને સીતાને દૂરથી બતાવીને ઓળખાવે છે. રાવણની સીતાની સાથેની વાતચીત તથા સીતાના અપહરણના આખા પ્રસંગ ઘેરાક્ષ બાજુએ ગ્રૂપ ઈ તે નિહાળે છે. સીતાનુ અદ્ભુત સૌ ખતી જાય છે; અને તેને વાગે છે કે પોતાના સ્વામી દેખીતું છે. અત્યંત મુગ્ધ અને આનતિ થઈ જઈને સંસ્કૃતનો આશ્રય લઈને વ્યકત કરે છે (પૃ, ૮૪). સોમેશ્વરે સુ. ઉ માં પાવતીના સૌંદર્યાંના વનતા જે શ્લોક શુભાસુરના મુખમાં મૂકયા છે તે બ્લેક અહી
જોઈ ને તે પણ મુગ્ધ રાવણ તેને મેહ કરે તે પોતાના ભાવની ઉત્કટતા
