________________
૧૮
સંલેખનાવસ્તુક | અભ્યધત વિહાર | ‘પંચ તુલના' દ્વાર | ગાથા ૧૩૦૯-૧૩૮૦
ગણાવચ્છેદક=ગણના દેશની પાલનામાં ક્ષમeગચ્છના એક ભાગનું પાલન કરવામાં સમર્થ : - આ પાંચ પુરુષો પ્રાયઃ અહીં અભ્યદ્યત વિહારમાં, અધિકારી છે. આમની ઉપર બતાવ્યા એ ગણિ આદિ પાંચની, આ=વફ્ટમાણ=આગળમાં કહેવાનારી, તુલના હોય છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે. ભાવાર્થ:
સંયમજીવનમાં પોતાની ભૂમિકા અનુસાર ઉચિત કૃત્યો કર્યા પછી અભ્યદ્યત વિહાર સ્વીકારવા માટે, ગચ્છાધિપતિ, ઉપાધ્યાય, પ્રવર્તક, સ્થવિર અને ગણાવચ્છેદક : આ પાંચ પ્રકારના સાધુઓ અધિકારી છે; કેમ કે આ પાંચેય પ્રકારના સાધુઓ ગીતાર્થ હોય છે. શાસ્ત્રથી પરિકર્મિત મતિવાળા હોય છે, પોતાના પદને અનુરૂપ ઉચિત કૃત્યો કરનારા હોય છે અને ગચ્છ પર ઉપકાર કરનારા હોય છે. માટે આ પાંચેય અભ્યદ્યત વિહારના અધિકારી છે અને તે પાંચેય સાધુઓ આગળમાં કહેવાશે એ પ્રકારની તુલના કરે છે અર્થાત્ પોતાના ગણિ આદિ પદ ભવિષ્યમાં જેઓમાં સ્થાપવાના છે, તેઓ પોતાના જેવી ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરીને તે પદનો પોતાના તુલ્ય જ સમ્ય નિર્વાહ કરી શકે છે કે નહીં? એનો નિર્ણય કરવારૂપ તુલના તેઓની પરીક્ષા કરવા દ્વારા કરે છે, જેનું સ્વરૂપ ગ્રંથકારશ્રી સ્વયં આગળમાં બતાવે છે. [૧૩૭૯ અવતરણિકા :
પૂર્વગાથામાં કહ્યું કે ગણિ આદિ પાંચ પુરુષોની આગળમાં કહેવાનારી તુલના છે. તેથી હવે તે તુલનાનું સ્વરૂપ જ બતાવે છે –
ગાથા :
गणणिक्खेवित्तिरिओ गणिस्स जो वा ठिओ जहिं ठाणे ।
सो तं अप्पसमस्स उ णिक्खेवई इत्तरं चेव ॥१३८०॥ અવયાર્થ :
સિં ગણિનો પિવિત્તિોિ ગણનિક્ષેપ ઇત્વરિક=અલ્પકાળવાળો, હોય છે. જો વી= અથવા જે નહિં તારે જે સ્થાનમાં રિમો સ્થિત હોય, તો તે તંત્ર તેને તે સ્થાનને, રૂત્તર રેવ ઇવર જ અલ્પકાળ જ, મuસમસઆત્મસમમાં જ પોતાના જેવી ગુણોવાળા અન્ય સાધુમાં જ, વિવેવ નિક્ષેપે છે સ્થાપે છે.
ગાથાર્થ :
ગણિનો ગણનિક્ષેપ અલ્પકાળવાળો હોય છે. અથવા જે ઉપાધ્યાયાદિ જે સ્થાન ઉપર રહેલા હોય, તે ઉપાધ્યાયાદિ તે સ્થાનને અલ્પકાળ જ પોતાના જેવા ગુણોવાળા અન્ય સાધુમાં જ સ્થાપે છે.
ટીકાઃ
गणनिक्षेप इत्वरः परिमितकालो गणिनो भवति, यो वा स्थितो यत्र स्थाने उपाध्यायादौ, स तत्पदमात्मसमस्यैव निक्षिपतीत्वरमेव अपरस्य साधोरिति गाथार्थः ॥१३८०॥
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
