Karikavali Muktavali Vivaran Part 01

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 58

સાધ་નિરૂપણ
પ
प्रति समवायिकारण घटः, तेन सह कंपालरूपस्यैकस्मिन् कपाले श्रत्यासत्तिरस्ति । तथा च क्वचित् समवायसम्बन्धेन, क्वचित् स्वसमवायिसमवेतत्वसम्बन्वेनेति फलितोऽर्थः । इत्थञ्च कार्यै कार्य-कारणैकार्था - न्यतरप्रत्यासत्त्या समवायिकारणे प्रत्यासन्नं कारणं ज्ञानादिभिन्नमसम- वायिकारणमिति सामान्यलक्षण पर्यवसितम् । आभ्य—समवायिकारणाસમવાચિજારાયામ્ , પ ં-મિન્નારળ, તૃતીય —નિમિત્તજ્ઞારણનિત્યર્થઃ ॥૮॥
// વૃત્તિ વારનિરવનમ્ ।
અન્યથાસિદ્ધિથી શૂન્ય નિયત પૂર્વવત્તિને કારણ કહેવાય છે. જેમાં સમવાય સબંધથી કાય ઉત્પન્ન થાય છે તેને સમાયિ કારણ કહેવાય છે. સમવાય કારણમાં સમવાય અથવા સ્વસમવાયિ સમવેતત્વ સંધથી વત્તમાન કારણને અસમવાય કારણ કહેવાય છે. પટાત્મક કાર્ય'નુ' સમાય કારણ તંતુ છે. એ તતુમાં સમવાય સંબંધથી વર્તમાન તંતુ સયાગાત્મક કારણ 'પટની પ્રત્યે અસમવાયિ કારણ છે. તેમજ પટરૂપાત્મક કાર્યાંના સમવાયિ કારણ પટમાં સ્વસમય સમવેતત્વ સંબધથી વર્તામાન તત્તુનુ રૂપ પટના રૂપનુ અસમવાય કારણ છે. યદ્યપિ પટાત્મક કાર્યના સમવાયિકારણ તન્તુમાં સમવાય સ...બધથી વત્ત`માન તુરીતન્તુ સચૈાગાત્મક (પટનું) કારણ પણ છે. તેથી તુરીતન્તુના સચાગ પટની પ્રત્યે અસમવાયિ કારણ થશે. તેવી રીતે ઇચ્છાદિ સ્વરૂપ કાય ની પ્રત્યે જ્ઞાનાદિને પણ અસમવાય કારણ માનવા પડશે. કારણ કે તે પણ ઈચ્છાદિના સમવાય. કારણ આત્મામાં સમવાય. સબધથી વત્તમાન છે. અસમવાયિકારણના નાશથી કાના નાશ થતા હૈાવાથી પટની પ્રત્યે તુરીતંતુના સચૈાગને, અસમવાય કારણ નથી માનતા. તેમજ આત્માના વિશેષ ગુણાને પણ અસમવાય કારણ માનતા નથી. (અન્યથા તુરીત'તુ સયાગ કે જ્ઞાનાદિના નાશથી પટ અથવા ઇચ્છાદિના નાશ થશે.) તેથી તેમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ અતિવ્યાપ્તિ આવે છે. પરંતુ તેના નિવારણ માટે અસમવાયિ કારણના સામાન્ય લક્ષણમાં આત્મ