________________
ચેાગ્યાનુપ્લમ્બિં નિરૂપણ
૧
हि-यत्राssलोकसंयोगादिकं वर्त्तते तत्र यत्र घटः स्यात् तर्हि उपलभ्येतेत्यापादयितुं शक्यते, तत्र घटाभावादेः प्रत्यक्ष भवति । अन्वकारे तु नापादयितुं शक्यते, तेन घटाभावादेरन्धकारे न चाक्षुपप्रत्यक्ष, स्पार्शनप्रत्यक्षन्तु भवत्येव, आलोकस' योगादिक' विनाऽपि स्पार्शनप्रत्यक्षस्यापादचितु शक्यत्वान् । गुरुत्वादिकं यदयाम्य तदभावस्तु न योग्यः, तत्र गुरुत्वादिप्रत्यनस्यापादयितुमशक्यत्वात् । वायावुद्भूतरूपाभावः पापाणे सौरभाभावः, गुडे तिक्ताभावः, वह्नावनुष्णत्वाभावः, श्रोत्रे शब्दाभावः, आत्मनि मुखाद्यभावः एवमादयस्तत्तदिन्द्रियै गृहयन्ते तत्तत्प्रत्यक्षस्याssपादयितुं शक्यत्वात् । संसर्गाभावप्रत्यक्षे प्रतियोगिनः योग्यता, अन्योन्या· भावप्रत्यक्षे ऽधिकरण योग्यताऽपेक्षिता । अतः स्तम्भादौ पिशाचादिभेदोऽपि ચક્ષુષ નૃત્યંત ૫૯-૬૦-૬-૬ા
અભાવના પ્રત્યક્ષની પ્રત્યે યેાગ્યાનુપલબ્ધિ અર્થાક્ યાગ્ય ઉપલમ્બના (જ્ઞાનનેા) અભાવ, કારણ છે. ભૂતલાદિમાં ઘટાદિનુ ભ્રમાત્મક જ્ઞાન થયે છતે, તે ભૂતલાદિમાં ઘટાભાવાદિનું જ્ઞાન થતું નથી. તેથી અભાવના ઉપલમ્સની પ્રત્યે પ્રતિયેાગિના ઉપલભ્ભના અભાવ કારણ છે. આ પ્રતિયેાગિ ઉપલમ્માભાવમાં યેાગ્યતા હૈાવી આવશ્યક છે. અર્થાફ્ યાગ્યપ્રતિયેાગિઉપલભ્ભાભાવ, અભાવેાપલભ્ભમાં કારણ છે, ત્યાં પ્રતિયેાગિઉપલભ્ભાભાવમાં રહેલી યાગ્યતા પ્રતિયોગિસપ્રસ-જન. પ્રસજ્જિતપ્રતિયોગિકત્વ' સ્વરૂપ છે. અર્થાદુ પ્રતિયોગિઘટાદિના સત્ત્વના આપાદનથી આપાદિત છે. ઉપલભ્રાત્મક પ્રતિયેાગી જેના એવા ઉપલભ્ભાભાવ ચાગ્ય છે. અને તે અભાવના ઉપલભ્ભની પ્રત્યે કારણુ છે. આશય એ છે કે, જ્યાં આલેાકસયાગાદિ ચાક્ષુષાદિ પ્રત્યક્ષની સામગ્રી છે. ત્યાં ભૂતલાધિકરણમાં યંત્ર ઘટઃ સ્વાન્ તૢિ જીમ્મેત” આ પ્રમાણે આપાદન શકય છે. ત્યાં ઘટાભાવાદિનુ પ્રત્યક્ષ થાય છે.. ઉપરના આપાદનમાં ઘટાભાવના પ્રતિયેાગી ઘટના સત્ત્તાપાદન દ્વારા ઉપલભાભાવના પ્રતિયેાગી ઉપલભ્ભનું આપાદન છે. તેથી અહી પ્રતિચેાગી [ઘટ] ઉપલભ્ભાભાવમાં ‘કૃત્તિયોનિસત્ત્વસ નવ્રાિતનિયોનિસ્ત્ય' છે. એ સમજી શકાય છે. એતાદેશ ઉપલભ્ભાભાવ ઘટા
·
