________________
કારિકાવલી-મુક્તાવલી-વિવરણ
योगज इति । योगाभ्यासजनितो धर्मविशेषः श्रुतिपुराणादिप्रतिपाद्य इत्यर्थः । युक्तयुञ्जानरूपयोगिंद्वैविध्याद् धर्मस्याऽपि द्वैविध्यमिति भावः । युक्तस्येति । युक्तस्य तावद् योगजधर्मसहायेन मनसा आकाशपरमाण्वादिनिखिल पदार्थगोचर ज्ञान सर्वदैव भवितुमर्हति । द्वितीयस्य चिन्ताविशेषोऽपि सहकारीति ॥
इति श्रीविश्वनाथपश्चाननभट्टाचार्यविरचितायां सिद्धान्तमुक्तावल्यां प्रत्यक्षपरिच्छेदः ।
હવે ચેાગજ' સન્નિકતુ નિરૂપણ કરે છે. યોગો...... ઇત્યાદિ કારિકાથી—આશય એ છે કે શ્રુતિ પુરાણાદિ ધ શાસ્ત્રશી જણાવેલા યાગાભ્યાસથી જન્ય જે ધવિશેષ છે, તેને ચેાગજ સનિક કહેવાય છે. એ ‘ચેાગજ' સન્નિક; યુક્તયેાગી અને યુ-જાનયેાગી આ પ્રમાણેના યાગીઓના બે . ભેદના કારણે એ
પ્રકારના છે.
૧૯૨
યુક્તયેાગીને ચેાગજધર્મની સહાયથી મન દ્વારા આકાશ પરમાણુ આદિ સકલપદાર્થ વિષયક જ્ઞાન સર્વદા થાય છે. દ્વિતીય યુ-જાન યાગીઓને યોગજ ધર્માંની સહાયથી; ચિન્તા [ઉપયોગ]ના સહકારથી ધ્યાનાદિસમયે જ તે તે પદાર્થનું જ્ઞાન થાય છે.
॥ इति कारिकावलीस ने तमुक्तावली विवरणे प्रत्यक्षपरिच्छेदः ||
अनल्पानतिविस्तारमनल्पानतिमेधसाम् । व्याख्यातमुपकाराय चन्द्रगुप्तेन धीमता ॥
