________________
૧૮૨
કારિકાવલી-મુક્તાવલી-વિવરણ __ मुक्तावली ।
एवं प्रत्यक्ष लौकिकालौकिकभेदेन द्विविधं, तत्र लौकिकप्रत्यक्षे पोढा सन्निकर्षा वर्णिताः । अलौकिकसन्निकर्षस्त्विदानीमुच्यतेअलौकिकस्त्विति । व्यापारः-सन्निकर्षः । सामान्यलक्षण इति । सामान्य लक्षण यस्येत्यर्थः । तत्र लक्षणपदैन यदि स्वरूपमुच्यते तदा सामान्यस्वरूपा प्रत्यासत्तिरित्यर्थों लभ्यते, तच्चेन्द्रियसम्बद्धविशेष्यकज्ञानप्रकारीभूत बोध्यम् । तथा हि-यत्रेन्द्रियसंयुक्तो धूमादिः तद्विशेष्यक । ' धूम इति ज्ञान यत्र जातं, तत्र ज्ञाने धूमत्व प्रकारः, तत्रं धूमत्वेन सन्निकर्षेण धूमा इत्येव रूप सकलधूमविषयक मान जायते । अत्र .यदीन्द्रियसम्बद्धप्रकारीभूतमित्येवोच्यते, तदा धूलीपटले धूमत्वभ्रमानन्तरं सकलधूमविषयक ज्ञान न स्यात् तत्र धूमत्वेन सहेन्द्रियसम्बन्धाभावात् । मन्मते विन्द्रियसम्बद्ध धूलीपटलं तद्विशेष्यक धूम इति ज्ञान, . तत्र प्रकारीभूत धूमत्व प्रत्यासत्तिः इन्द्रियसम्बन्धश्च लौकिको ग्राहूयः । इदं च बहिरिन्द्रियस्थले, मानसस्थले तु ज्ञानप्रकारीभूतं सामान्य प्रत्यासत्तिः ॥६३॥ .
હવે અલોકિક પ્રત્યક્ષના કારણભૂત ત્રણ સનિકનું વર્ણન उशय छ.-'अलौकिकस्त......' त्याहि रिशथी. त्या व्यापारना અર્થ પૂર્વેની જેમ જ “સનિક છે. તેથી જ ત્વઘટિત વ્યાપારત્વને સામાન્ય લક્ષણાદિમાં અભાવ હોવા છતાં અસદ્ગતિ નહીં આવે. સામાન્ય લક્ષણ, જ્ઞાનલક્ષણ અને ગજ, આ ત્રણ અલૌકિક સનિક છે. એ સજ્ઞિક અલૌકિક પ્રત્યક્ષના કારણ હોવાથી તે સનિકને અલોકિક કહેવાય છે. એમાં સામાન્ય છે લક્ષણ જેનું એ સનિકર્ષને સામાન્ય લક્ષણ સન્નિકર્ષ કહેવાય છે. જે “સામાન્ય લક્ષણ પ્રત્યાસત્તિ'ના નામે પણ પ્રસિદ્ધ છે. અહીં લક્ષણપથી જે “સ્વરૂપ हीये तो भूक्षय 'सामान्यलक्षण' पहने। म सामान्य३१३५॥ પ્રત્યાતિ” આ પ્રમાણે થાય છે. આ, સામાન્ય સ્વરૂપ; ઈન્દ્રિયસમ્બદ્ધવિશેષ્યકજ્ઞાનપ્રકારીભૂત જાણવું જોઈએ. અર્થાદ ચક્ષુરાદિ ઈન્દ્રિયસમ્બદ્ધ છે વિશેષ્ય જેમાં એવા જ્ઞાનના પ્રકારીભૂત સામાન્યને
