Karikavali Muktavali Vivaran Part 01

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 189

20-
Jv
....
~
~
~~
~~
~r
or.
કારિકાવલી-મુક્તાવલી-વિવરણ ઉપસ્થિતિસ્વરૂપ જ્ઞાનમાં મને જન્યત્વ નથી.” આ પ્રમાણે જે જણાવ્યું છે. એની પાછળનો આશય રામરુદ્ધીથી અનુસધય છે.
__ परन्तु समानानां भावः सामान्य तच्च क्वचिन्नित्य धूमत्वादि, . क्वचिच्चाऽनित्यं घटादि । यत्रैको घटः संयोगेन भूतले, समवायेन कपाले वा ज्ञातस्तदनन्तर सर्वेषामेव तद्घटवतां भूतलादीनां कपालादीनां वा ज्ञानं भवति तद बोध्यम् । परन्तु सामान्य येन सम्बन्धेन ज्ञायते . तेन सम्बन्धेनाधिकरणानां. प्रत्यासत्तिः । किन्तु यत्र तद्घटनाशानन्तरं तद्घटवतः स्मरण जात, तत्र सामान्यलक्षणया सर्वेषां तद्घटवतां भान न स्यात् । सामान्यस्य तदानीमभावात् । किञ्रेन्द्रियसम्बद्धविशेष्यक घट इति ज्ञान यत्र जात, तत्र परदिने इन्द्रियसम्बन्ध विनाऽपि तादृशज्ञानप्रकारीभूतसामान्यस्य सत्त्वात् तादृश ज्ञान कुतो न जन्यते ? तस्मात् सामान्यविषयक ज्ञान प्रत्यासत्तिः न तु सामान्यमित्याहआसत्तिरिति । आसत्तिः-प्रत्यासत्तिरित्यर्थः । तथा च, सामान्यलक्षणः' इत्यत्र लक्षणशब्दस्य विपयोऽर्थः, तस्मात् सामान्यविषयक ज्ञान प्रत्यासत्तिरित्यर्थों लभ्यते । ननु चक्षुःसंयोगादिक विनाऽपि सामान्यज्ञान यत्र वर्तते तत्र सकलघटादीनां चाक्षुषप्रत्यक्षं स्यादत आह-तदिति । अस्यार्थः-यदा बहिरिन्द्रियेण सामान्लक्षणया ज्ञान: जननीय, तदा यकिञ्चिद्धर्मिणि तत्सामान्यस्य तदिन्द्रियजन्यज्ञानस्य सामग्रयपेक्षिता, सा च सामग्री चक्षुःसंयोगालोकसंयोगादिक तेनाधिकारादौ चक्षुरादिना तादृश ज्ञान न जन्यते ॥६४॥ . “आसत्तिराश्रयाणां तु......" या सिनु अवतरय ४२१। भूमि: २ये छ.-'परन्तु समानानां......' त्या अथथी, माशय એ છે કે, પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ રાયમાન જાતિ સ્વરૂપે સામાન્યને જ સામાન્ય લક્ષણ પ્રત્યાસત્તિ કહીએ તે તે સનિકર્ષ નિત્ય હેવાથી અનિયસામાન્ય લક્ષણ પ્રત્યાસત્તિની અપ્રસિદ્ધિના કારણે તેને લઈને દોષદભાવન કરીને “સામાન્ય જ્ઞાનને પ્રત્યાત્તિ કહેવાનું અસગત થશે તેથી તાદશકારિકાના અવતરણાનુકૂલ યુક્તિ સ્વરૂપ