________________
\
નિવિકલ્પક નિરૂપણ કલ્પક જ્ઞાન ન માનીએ તે તાદશ વિશેષણ વિષયકજ્ઞાનના અભાવે તવિશિષ્ટ વિષયક જ્ઞાન નહીં થાય. તેથી ચક્ષુગાદિ પછી થનારા “લાં ઘર' ઇત્યાઘાકારક વિશિષ્ટ વિષયકજ્ઞાનની ઉત્પત્તિ માટે એની પૂર્વે વિશેષણ વિષયક જ્ઞાન અવશ્ય માનવું જોઈએ અને તે ઘટ, ઘટત્પાદિનું વૈશિષ્ટ્રય [સંબંધો] નવગાહી જ્ઞાન નિર્વિ કલ્પક છે. આ નિર્વિકલ્પકજ્ઞાનનું પ્રત્યક્ષ થતું નથી. નિર્વિક૯૫કજ્ઞાન જે રીતે પ્રત્યક્ષને વિષય બનતું નથી; તેને સ્પષ્ટ કરે છે. તથાહ... ઇત્યાદિ ગ્રંથથી–આશય એ છે કે, પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ એ સ્પષ્ટ છે કે નિર્વિકલ્પકજ્ઞાન વિશિષ્ટવૈશિષ્ટયનું અનવગાણિ હોય છે. એ વિશિષ્ટવશિષ્ટયાનવગાણિ જ્ઞાનનું પ્રત્યક્ષ થતું નથી. કારણ કે “દમ નાનક' ઈત્યાદ્યાકારક જ જ્ઞાનનું જ્ઞાન થાય છે. તાદશ જ્ઞાનના જ્ઞાનમાં, આત્મામાં પ્રકારરૂપે જ્ઞાન ભાસિત થાય છે. જ્ઞાનમાં ઘટ ભાસિત થાય છે અને ઘટમાં ઘટત્વભાસિત થાય છે. જે પ્રકાર છે, તેને વિશેષણ કહેવાય છે. અને વિશેષણનું જે વિશેષણ છે, તેને વિશેષતાવચ્છેદક કહેવાય છે. વિશેષતાવરચ્છેદક પ્રકારકજ્ઞાન, વિશિષ્ટવૈશિષ્ટયાવગાણિ જ્ઞાનની પ્રત્યે કારણ છે. “પરમર્દ નામિ” ઇત્યાઘાકારક જ્ઞાન [જ્ઞાનનું જ્ઞાન] ઘટવિશિષ્ટજ્ઞાનના સૈશિષ્ટ્રયનું અવગાહિ છે. તાદશજ્ઞાનની પ્રત્યે વિશેષતારછેદક ઘટવપ્રકારક ઘટવિષ્યક “ચં :” ઈત્યાઘાકારકજ્ઞાન વિષય વિધયા કારણ છે. નિર્વિકલ્પકજ્ઞાનમાં ઘટસ્વાદિ પ્રકાર નથી હોતા. તેથી તાદશ નિર્વિકલ્પકજ્ઞાનથી ઘટત્વાદિવિશિષ્ટ ઘટાદિના વૈશિષ્ટયનું ભાન જ્ઞાનમાં સંભવિત નથી. અને જ્ઞાનનું જ્ઞાન તે સદૈવ વિશિષ્ટ શૈશિષ્ટ્રય નિષ્ઠવિષયતા નિરૂપક જ હોય છે, તેથી નિર્વિકલ્પજ્ઞાન, જ્ઞાનને [પ્રત્યક્ષને] વિષય બનતું ન હોવાથી તે અતીન્દ્રિય છે. યદ્યપિ ઘટવાદિ જેમાં પ્રકાર નથી. એવા ઘટાદિશિષ્ટજ્ઞાનનું જ્ઞાન માનીએ તે તાદશનિર્વિકલ્પકજ્ઞાનનું જ્ઞાન થઈ શકશે, પરંતુ ઘટવાઘપ્રકારક અને ઘટાદિવિશિષ્ટ જ્ઞાનને સંભવ નથી. કારણ કે ઘટવાદિ જાતિ અને અભાવવાદિ સ્વરૂપ અખંડે પાધિને છોડીને અન્ય ઘટાદિ
