________________
૧૪૨
કારિકાવલી-મુકતાવલી-વિવરણ છે. જે, પરમાત્માને સુખ સ્વરૂપ માનવામાં અનુપપન થશે. યવપિ “મુવમેં આ પદને “ર વિલે મુવં ચત્ર આ પ્રમાણે નસ બહુ વહિ સમાસની વિવક્ષામાં પરમબ્રહ્મ “સુખવદ નથી પરંતુ સુખ૨વરૂપ છે. આ પ્રમાણે અર્થ શા માટે ન કરવો એ પ્રશ્ન અસંભવિત નથી. પરંતુ આ રીતે બહુવીહિ સમાસની વિવક્ષામાં અન્ય પદાર્થની કલ્પનામાં કિલષ્ટ કલ્પનાને પ્રસંગ આવે છે. તેના નિવારણ માટે “સુવમ્' અહીં ઉપર જણાવ્યા મુજબ બહુવીહિ. સમાસ ન કરતા “સુમિતિ મુવમ્' આ પ્રમાણે ન તપુરુષ સમાસ જ કરવો જોઈએ. જે પરમાત્માની સુખભિન્નતાને જ જણાવે છે. યદ્યપિ નખતપુરુષ સમાસ ઘટક તમને પણ ભેદાશ્રયમાં લાક્ષણિક માનવાનું આવશ્યક હોવાથી ઉભયત્ર કિલષ્ટકલ્પનાપત્તિ તે સમાન જ છે. પરંતુ ', અહીં બહુવીહિ સમાસ કરવાથી પ્રકરણવિરોધ પણ આવશે કારણ કે “યૂઢ અનg, અને શીર્ષ...ઈત્યાદિ પ્રયોગમાં સર્વત્ર બહુત્રીહિ સમાસ અનુપપન્ન હોવાથી જેમ નગતપુરૂષ છે. તેવી રીતે એ પ્રયોગોની સાથે પ્રયુક્ત “સુર” અહીં પણ નમતપુરુષ સમાસ જ વિવક્ષિત છે, બહુશ્રીહિ નહીં. આથી
સ્પષ્ટ છે કે “સુ” આ પદથી પરમાત્માનું સુખભિનવ જ - સમજાવવામાં આવે છે. અન્યથા બહુવ્રીહિ સમાસની વિવક્ષાથી જે પરમાત્મામાં સુખાભાવને સમજાવનારૂં એ પદ એ પ્રમાણે માનીએ તે “નમ' અહીં પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ મસ્વર્ગીય “અ” પ્રત્યયને વિરોધ આવશે. કારણ કે તાદશ અચૂ પ્રત્યયાન્ત 'આનંદ' . પદ પરમાત્મામાં સુખવત્ત્વનું બેધક છે. માટે આનંદમ' આ મત્ત્વથીય અર્ પ્રત્યયાન્ત પદાનુસાર ‘સુરમ્ અહીં બહુવ્રીહિની વિવક્ષા અયુક્ત છે. એ સમજી શકાય છે. આ પ્રમાણે સંક્ષેપથી નિત્ય વિજ્ઞાન સ્વરૂપ આત્માને માનનારા વેદાન્તીઓના મતનું નિરાકરણ કરીને સાંખ્યમતનું નિરાકરણ કરવા માટે આરંભ કરે છે તેના ત્તિ.....ઈત્યાદિ સંથથી.
