Jain Shasan 2003 2004 Book 16 Ank 01 to 48

Author(s): Premchand Meghji Gudhka, Hemendrakumar Mansukhlal Shah, Sureshchandra Kirchand Sheth, Panachand Pada
Publisher: Mahavir Shasan Prkashan Mandir

Page 136

જૂના મિત્રો જ શ્રેષ્ઠ
શ્રી જેનશાસન (અઠવાડીક)
વર્ષ: ૧૬ જે અંક: ૧૩ ૪ તા. ૧૦-૨-૨૦૦૪
ના મિત્રો જ શ્રેષ્ઠ
-. . .
*
રહેવું પડે તો તકલીફ ! આવી દરેક જૂની કહેવતમાં એક તથ્ય સંપત્તિ મિત્રો મેળવી આપે છે હોય છે. મોરોકકોની એક કહેવત એવી દે કે તમારા સાચા
અને વિપત્તિ મિત્રોની પરીક્ષા મિત્રો એ જ જે તમને જેલખાનામાં કે દવાખાનામાં વિના કરે છે. સંસ્કૃતમાં આવાં અને સુભાષિતો છે અનેક દરેક | સંકોચ મળવા આવે ! ભાષામાં મૈત્રી વિશે કોઈ ને કોઈ ઉક્તિઓ મળી આવે છે. અંગ્રેજ લેખક હેઝલિટ કહે છે કે મિત્રો-આપણાં આજે ધંધાદારી મૈત્રીઓની બોલબાલા છે, પણ માત્ર બે મિત્રો આપણા માટે બધું જ કરવા તૈયાર હોય છે. સિવાય કે વ્યક્તિઓ વચ્ચેની જ દોસ્તી એટલી વ્યાપક જોવા મળતી નથી. આપણે તેમને સોપેલું કામ ! અમેરિકન હાસ્યલેખક માર્ક ટ્વેઇન કોઇ કોઇ રીતે વળી કહે છે - દોસ્તી હતી જૂના જમાનામાં - મજાકમાં કહ્યું છે: “સાચો મિત્ર એ કે જે આપણે ખોટા હોઈએ આજના જમાનામાં વળી દોસ્તીને કોણ પિછાને છે ? પણ ત્યારે પણ આપણો પક્ષ લે ! બાકી આપણે સાચા હોઈએ ત્યારે આજના જમાનામાં પણ કયાંક બે સારા જૂના મિત્રોની જોડી તો કોઈ પણ માણસ આપણો પક્ષ લેનાવો ! ' આપણા લેખક જરૂર જોવા મળે છે. દોસ્તીની જોડી આંખ ઠારે છે.
ધૂમકેતુએ એવું કહ્યું છે કે, હું કિશોર હતો ત્યારે મને પૈસાદાર દુનિયાભરના સાહિત્યમાં મૈત્રી વિશે ઘણુંબધું લખાયું થવાનું બહુ મન થતું એક જ કારણસર મારા મિત્રોની છે. ફેન્ચ સાહિત્યકાર વોલ્ટર મૈત્રીને “બે આત્માનાં લગ્ન’ | ગરીબીને દૂર કરી શકું તે માટે !' 21 કહે છે. પણ તેમાં “છૂટાછેડા' ની શકયતા પણ સ્વીકારે છે.
- જૂના મિત્રો સારા કે નવા મિત્રો સારા ? ગોલ્ડસ્મિથે ઇસવી સંવત પૂર્વેના પ્રથમ સૈકાના પુબ્લીલિયસ સાઇરસે તેથી એવું કહ્યું છે કે, મને તો બધું જૂનું જ ગમે છે ! જૂના મિત્રો, | ઊલટું વિધાન કર્યું છે. એ કહે છે કે, 'જે મૈત્રીનો અંત આવી જૂનો સમય, જૂની રીતભાતો, જૂના પુર તકો અને જૂનો KIી શકે તે મૈત્રી શરૂ જ થઇ ન કહેવાય !'
શરાબ !' જેન સેલ્ડને કહ્યું છે કે જૂના મિત્રો જ શ્રેષ્ઠ. રાજા અમેરિકાના મહાત્મા એમર્સન કહે છે કે, 'જેમ જેમ્સ હંમેશા જૂના જોડા જ પસંદ કરતો-૫ ને તે બહુ માફક | સદગુણનો બદલો-લાભ સદ્દગુણ પોતે જ છે, તેમ મિત્ર | આવે છે. મેળવવાનો એકમાત્ર માર્ગ પોતે જ કોઈકના મિત્ર બનવું તે - પન્નાલાલ પટેલે પોતાના એક પુરાકમાં અર્પણમાં છે!' એમર્સન વધુમાં કહે છે કે, જે વહેવાર મારાં પુસ્તકો | વાપરેલા શબ્દોના ઉપયોગ કરીને કહીએ તો એમ કહી શકાય સાથે રાખું છું તે જ વલણ મિત્રો અંગે રાખું છું. તેમને હાથવગા કે, હારેલા-થાકેલા આપણે જેને ઘેર જઇને રાહતનો દમ રાખું છું, પણ તેમનો ઉપયોગ ભાગ્યે જ કરું છું !' લઇ શકીએ તે સાચો મિત્ર ! સાચો મિત્ર એ જે દુ:ખમાં
જીવનમાં કયારેક એવું બને છે કે એક માણસ પોતાના આસ્વાસન આપે અને આપણા સુખમાં આપણી ઇર્ષા ન કરે મિત્રને તેની મુશ્કેલીની ઘડીએ મદદ કરી શકતો નથી. તેની ! સાચા મિત્ર થવાનું કામ બહુ મુશ્કેલ છે અને છતાં માણસનો | સચ્ચાઇમાં કોઈ કમી નથી હોતી પણ સંજોગો જ તેને લાચાર ઇતિહાસ નોંધે છે કે બ્રુટસની જેમ કોઇક મિત્ર સિઝરની બનાવી દે છે. કોઇ કહી શકે કે મુશ્કેલીમાં મિત્ર મદદરૂપ પીઠમાં ખંજર ભોકે એવું પણ બન્યું છે, તો એવું પણ બન્યું બની શકે તેમ ન હોય તેથી તેની સાથેની મૈત્રી મોળી પડવી છે કે એન્જલ્સ જેવા કોઇક મિત્રે કાર્લ મા સની હયાતીમાં નહીં જોઈએ.
તો તેને બધી જ મદદ કરી પણ મિત્ર માર્ક ના મૃત્યુ પછીe સાચી મૈત્રીને લાભ-નુકશાનના ત્રાજવે તોળવી નહીં. ! તેની પુત્રીઓને એન્જલ્સે પોતાની મિલકત વહેંચી આપી ! જોઈએ. ફિલસૂફ એરિસ્ટોલની વાત સાચી છે કે એક ખરો સારા મિત્ર બનવા માટે માણસે સાર, માણસ બનવું મિત્ર હોવો તો એક વધારાની પૂરક જિંદગી પ્રાપ્ત કરવા પડે છે. મિત્ર પ્રત્યેની મિત્રની ફરજો વિશે અલબત્ત ઘણા બરોબર છે. મિત્રની હસ્તી માત્ર, આપણી પોતાની હસ્તીનો મતભેદો છે. કોઇ કહે છે કે સારો મિત્ર એ જે તમને તમારા આનંદ ખૂબ વધારે છે !
દુર્ગુણો તરફ તમારું ધ્યાન ખેંચે ! કોઈ બીને કહે છે કે એ - ચીનની એક જુની કહેવત છે-માણસો વચ્ચે દોસ્તી કામ તો વિરોધીઓ કરતા જ હોય છે- મિત્ર જ જો દુર્ગુણો દિ હોય ત્યારે સાદું પાણી મીઠું લાગે ! ચીનની બીજી કહેવત | જુએ તો પછી બાકી શું રહ્યું ? એવી છે કે મિત્રોનાં મિલન અને મુલાકાતમાં મજા, પણ સાથે
(હલચલ - ભૂ તિ વાડોદરીયા)
*
*
*
exist
*
૨૨૪૦